A N N A L E S U N I V E R S I TAT I S M A R I A E C U R I E - S K O D O W S K A LUBLIN POLONIA VOL. XLVI, 1 SECTIO H 2012 Katedra Finansów Wy sza Szko a Bankowa we Wroc awiu MAGDALENA WALCZAK Efektywno zdywersyfikowania portfela rynkowego GPW... przy u yciu inwestycji w metale szlachetne The effectiveness of using precious metals investment to diversify the market portfolio Wprowadzenie W ostatnim czasie obserwowa mo na znaczny wzrost popularno ci inwestycji alternatywnych. Nowe rodzaje udost pniane s coraz szerszemu kr gowi odbiorców. Jednak z uwagi na specyficzny charakter tych form inwestowania kapita u najcz ciej poleca si je jako dodatkowy sk adnik portfela tradycyjnego, a nie samodzielne inwestycje. W artykule przeanalizowane zosta y portfele rynkowe z udzia em inwestycji w metale szlachetne. Jako reprezentant portfela rynkowego pos u y indeks WIG20. Celem artyku u by a odpowied na pytanie, czy w odniesieniu do portfela rynkowego GPW mo liwe jest uzyskanie lepszych wyników inwestycyjnych dzi ki wykorzystaniu inwestycji w metale. Dodatkowo poszukiwano sk adu tak zdywersyfikowanych portfeli. Badaniu poddane zosta y konstrukcje zawieraj ce portfel indeksu i jeden z czterech metali szlachetnych: z oto, srebro, platyn lub pallad. Na podstawie danych historycznych scharakteryzowano oczekiwan stop zwrotu oraz ryzyko poszczególnych struktur. Wykorzystane zosta y tak e za o enia teorii portfelowej Markowitza dla wyliczenia udzia ów sk adników portfela o minimalnym ryzyku. Do badania wykorzystano dane rynkowe z okresu od stycznia 2008 do maja 2011.
384 MAGDALENA WALCZAK 1. Istota inwestycji alternatywnych Mianem inwestycji alternatywnych okre lane s formy inwestowania inne ni tradycyjne, tj. zakup akcji, obligacji czy jednostek uczestnictwa funduszy inwestycyjnych 1. Z uwagi na fakt, e nie istnieje jednorodna definicja, najcz ciej w literaturze przedmiotu spotyka si katalog inwestycji zaliczanych do alternatywnych. Jako ich cech wspóln podaje si niezale no stóp zwrotu od stóp zwrotu z rynku. Dzi ki czemu inwestorzy, którzy zdecyduj si do czy takie aktywa do portfela, mog osi ga dobre wyniki inwestycyjne nawet w czasie z ej koniunktury gie dowej. Dodatkowo cechami przes dzaj cymi o tym, e inwestycje te mog by dobrym uzupe nieniem portfela, ale nie jego podstawowym sk adnikiem, s 2 : wysoka zmienno stóp zwrotu, d wignia finansowa, ograniczona p ynno. Wymienione powy ej w asno ci obserwowane s z ró nym nasileniem w odniesieniu do innych rodzajów aktywów alternatywnych. Zmienno stóp zwrotu pozwala otrzyma ponadprzeci tne zyski, ale te powoduje, e ryzyko inwestycji jest wy sze. Przytoczone w dalszej cz ci artyku u wyniki analiz danych rynkowych sk aniaj jednak do konkluzji, i w ród inwestycji alternatywnych s tak e i takie, które maj mniejsze ryzyko ni aktywa tradycyjne. Co do istoty d wignia finansowa, przy zak adanym scenariuszu rozwoju sytuacji na rynku, daje mo liwo generowania znacznie wy szych profitów, ale po odwróceniu si trendu przyczynia si do zwielokrotnienia strat. Zauwa y nale y jednak, e mo liwo zastosowania d wigni finansowej jest ograniczona w przypadku wi kszo ci instrumentów. Niska p ynno wymusza z kolei d u szy horyzont czasowy zaanga owania kapita u. W sytuacji gdy inwestor musi w krótkim czasie wycofa kapita z inwestycji, mo e si to przyczyni do ograniczenia zysków. Jednocze nie rosn ce zainteresowanie nowoczesnymi formami lokowania kapita u prowadzi do powstawania wtórnych rynków handlu, a tak e umo liwia konstruowanie bardziej elastycznych ofert produktów inwestycyjnych. Dzi ki czemu niska p ynno dotyczy ju coraz mniejszej liczby inwestycji alternatywnych. Dodatkow cech wymienian przy niektórych rodzajach inwestycji nietradycyjnych jest tak e mo liwo zabezpieczenia kapita u przed inflacj i deprecjacj waluty krajowej. Szczególnie polecanymi w tym wypadku inwestycjami s lokaty w kruszce. Najcz ciej wymienianymi rodzajami inwestycji alternatywnych s 3 : 1 M. Mikita, W. Pe ka, Rynki inwestycji alternatywnych, Wydawnictwo Poltex, Warszawa 2009, s. 15. 2 Ibid., s. 24 25. 3 I. Pruchnicka-Grabias (red.), Fundusze hedgingowe a inwestycje alternatywne [w:] Inwestycje alternatywne, CeDeWu, Warszawa 2008, 13 16.
EFEKTYWNO ZDYWERSYFIKOWANIA PORTFELA RYNKOWEGO GPW... 385 fundusze hedgingowe, fundusze private equity, fundusze funduszy, produkty strukturyzowane, nieruchomo ci, surowce, infrastruktura, derywaty oraz instrumenty kredytowe, konta zarz dzane, inwestycje emocjonalne. W artykule szerzej opisane zostan jedynie inwestycje w metale szlachetne, które obok metali przemys owych, surowców rolnych i energetycznych s zaliczane do grupy surowców. 2. Metale szlachetne jako inwestycja Metale szlachetne s najodporniejszymi chemicznie metalami trwa e, niepodatne na korozje, dzia anie kwasów i zasad, a tak e wysokiej temperatury 4. Wykorzystywane w jubilerstwie do wyrobu bi uterii i wyrobów artystycznych, do wyrobu monet, medali, naczy, sztu ców, pokrywania metali mniej szlachetnych w celach dekoracyjnych i dla zabezpieczenia antykorozyjnego. W przemy le stosowane s powszechnie, m.in. w postaci stopów w elektronice, w elektrotechnice, a tak e w protetyce stomatologicznej oraz w aparaturze i urz dzeniach przemys u chemicznego. Zaliczamy do nich platynowce (ruten, rod, pallad, osm, iryd, platyna) oraz miedziowce: srebro i z oto, bez miedzi w a ciwej, która jest metalem pó szlachetnym. Niektóre kruszce (tj. ruten, osm, iryd) w postaci samodzielnej (lub daj cej si wyekstraktowa ) wyst puj w niewielkich ilo ciach, nie s przedmiotem obrotu na gie dach, w zwi zku z czym nie b d przedmiotem dalszych analiz. Dobrze znanymi formami inwestycji s z oto, srebro i platyna, cho popularno zyskuje te pallad. Aktualny kurs metali ustalany jest dwa razy dziennie dla z ota oraz raz dla srebra na Londy skim Rynku Kruszców (London Bullion Market), prowadzonym przez London Bullion Market Association. Platyna i pallad notowane s z kolei na London Platinum and Palladium Market. S to rynki o najwi kszym znaczeniu w obrocie metalami szlachetnymi. Ceny kruszców podawane s w dolarach ameryka skich (USD) za uncj troja sk (tr oz), która stanowi 31,1035 g. 4 Metale Agencja Promocyjna, dost pne w Internecie http://www.metale.pl/o_metalach.php?id=metale_ szlachetne&?w=p&name=metale%20szlachetne, 02.05.2011 r.
386 MAGDALENA WALCZAK W kruszce mo na inwestowa na wiele sposobów, które ró ni si od siebie znacznie pod wzgl dem: minimalnego wk adu kapita u, dost pno ci, p ynno ci, bezpo redniego zwi zku ceny instrumentu z notowaniami metalu. Jedn z popularniejszych, atwo dost pnych i do p ynnych form, która nie wymaga du ych nak adów finansowych, jest zakup monet bulionowych. Monety te wybijane s w du ych nak adach, w zwi zku z czym ich koszty produkcji nieznacznie podwy szaj ceny monet ponad warto zawartego w nich kruszcu. Nale y odró ni od nich monety kolekcjonerskie, które oprócz odpowiedniej zawarto ci metalu maj tak e unikatowy charakter, a czasem nawet historyczny rodowód, a których ceny znacznie mog przewy sza ich warto kruszcow. Inwestorzy mog nabywa tak e sztabki o okre lonych parametrach, tj. czysto ci i wadze. Wi e si to jednak z konieczno ci zapewnienia odpowiednich warunków do przechowywania tego typu kosztowno ci. Woln od tej wady jest forma certyfikatów inwestycyjnych oferowana przez instytucje finansowe czy prywatne firmy po rednicz ce 5. Nabycie certyfikatu oznacza zakup sztabek lokacyjnych, które s zdeponowane w sejfie instytucji oferuj cej lub wybranym przez po rednika. Dokumenty te maj okre lon wa no, ale mog by odsprzedane przed terminem. Ceny s skalkulowane na podstawie aktualnej ceny kruszcu, powi kszonej o koszt produkcji, koszt przechowywania i ubezpieczenia, a tak e mar dilersk 6. Kolejn form s inwestycje w fundusze typu ETF (Exchange Traded Funds), które lokuj kapita poprzez fizyczny zakup metali, a ich akcje notowane s na gie dach 7. Fundusze tego typu odpowiadaj za znaczn cz wiatowego popytu inwestycyjnego, zw aszcza na srebro. Po redni form, dzi ki której mo na zyskiwa na wzro cie notowa kruszców, s tak e produkty strukturyzowane oparte na ich kursach oraz lokuj ce w te aktywa fundusze inwestycyjne otwarte i zamkni te. Wymagaj c wi kszej wiedzy, ale za to bezpo redni i wykorzystuj c d wigni finansow jest inwestycja w instrumenty pochodne, takie jak opcje czy kontrakty terminowe. 2.1 Analiza stóp zwrotu i ryzyka inwestycyjnego metali szlachetnych Wszystkie cztery omawiane w artykule metale szlachetne s przedmiotem obrotu na gie dach. Ich cena jest ustalana na rynku w Londynie (LBM oraz LPPM), cho du ym o rodkiem handlu jest te gie da w Nowym Jorku. Poni ej przedstawione zostan wykresy notowa cen z drugiego (popo udniowego) fixingu LBM na zako czenie miesi ca w latach 1991 2011. Tak d ugi horyzont czasowy przy wszystkich wykresach ma s u y zaprezentowaniu szerszego kontekstu kszta towania si kursów. 5 K. Borowski, Rynek z ota i monet, [w:] Inwestycje alternatywne..., s. 179 193. 6 Szerzej: http://e-numizmatyka.pl/sklep/product_info.php/info/p2708_certyfikat-na-z-oto-alokowane- -5-UNCJI--monety-.html, 02.05.2011. 7 Na GPW dost pny jest obecnie jedynie fundusz ETF na indeks WIG20.
EFEKTYWNO ZDYWERSYFIKOWANIA PORTFELA RYNKOWEGO GPW... 387 Rys. 1. Ceny z ota na Londy skim Rynku Kruszców w latach 1991 2011 ród o: Opracowanie w asne na podstawie danych z www.lbma.org.uk W ci gu zaprezentowanych 20 lat kurs ó tego metalu wzrós czterokrotnie. Jakkolwiek w pocz tkowym okresie przedzia u zmienno cen by a ograniczona, to od roku 2007 obserwujemy skokowe wzrosty i zauwa alne spadki. Zw aszcza kryzys finansowy na prze omie lat 2007 2008 odcisn wyra ny lad, przerywaj c trend. W przypadku kursu srebra, podobnie jak przy z ocie, zauwa y mo na umiarkowane wahania w latach 90. ubieg ego wieku, ale coraz silniejsze po 2005 roku. Przy tym wykresie równie widoczny jest spadek w nast pstwie kryzysu finansowego. Metal nieznacznie nawet wyprzedzi spadki indeksów gie dowych 8. Rys. 2. Kszta towanie si cen srebra na Londy skim Rynku Kruszców w latach 1991 2011 ród o: Opracowanie w asne na podstawie danych www.lbma.org.uk 8 Tematyka ta by a przez autork poruszana we wcze niejszym artykule Alternatywno inwestycji w z oto lub srebro na tle indeksów gie dowych w okresie z ej koniunktury
388 MAGDALENA WALCZAK Rys. 3. Kszta towanie si cen platyny na Londy skim Rynku Platyny i Palladu w latach 1991 2011 ród o: Opracowanie w asne na podstawie danych www.lppm.com Rysunek 3 zwraca uwag bardzo dynamicznym wzrostem kursu od po owy 2007 r. i prawie pionowym spadkiem notowa na pocz tku roku 2008. Od po owy roku 2008 obserwowa mo na wyra ny trend wzrostowy. Rys. 4. Kszta towanie si cen palladu na Londy skim Rynku Platyny i Palladu w latach 1991 2011 ród o: Opracowanie w asne na podstawie danych www.lppm.com Rysunek 4 znacz co ró ni si od zaprezentowanych poprzednio. Ma to zwi zek ze specyfik samego metalu. Pallad jest wykorzystywany g ównie w przemy le
EFEKTYWNO ZDYWERSYFIKOWANIA PORTFELA RYNKOWEGO GPW... 389 motoryzacyjnym, telekomunikacyjnym, elektronicznym, jubilerskim i medycznym 9. Dzi ki swoim w a ciwo ciom i du o ni szej cenie z powodzeniem zast puje platyn. Na jego kurs w znacznej mierze wp ywa poda, za któr w 80% odpowiedzialne s : Rosja i Republika Po udniowej Afryki. Dlatego te notowania podatne s na zawirowania polityczne. Niepewno co do skali eksportu palladu z Rosji przyczyni a si do zwy ki jego cen na prze omie 2000 i 2001 r. 10 Na podstawie wykresów mo na wnioskowa o ró nej stopie zwrotu i ryzyku poszczególnych metali. Cho ka dy z nich w przeci gu 20 lat zyska znacznie na warto ci, to jednak wahania kursów mog y wp yn na efektywno inwestycji, zw aszcza w krótszym horyzoncie. Przedstawiony d ugi okres jest w a ciwy do prezentacji ogólnych trendów rynkowych, jednak do oblicze zwi zanych z ryzykiem i korelacj stóp zwrotu nie jest odpowiedni. Dla scharakteryzowania oczekiwanej stopy zwrotu oraz ryzyka inestycji przyj to okres od 01.2008 do 05.2011. Jako miar ryzyka u yto odchylenie standardowe. Wszystkie obliczenia prowadzono na podstawie dziennych (na zamkni cie) logarytmicznych stóp zwrotu. Wyniki obrazuje tabela 1. Tabela 1. Stopa zwrotu oraz odchylenie standardowe indeksów gie dowych i wybranych metali szlachetnych w latach 2008 2011 WIG20 WIG Z oto Srebro Platyna Pallad Oczekiwana stopa zwrotu -0,02% -0,02% 0,07% 0,11% 0,02% 0,08% Odchylenie standardowe 1,93% 1,59% 1,40% 2,62% 1,95% 2,54% ród o: Opracowanie w asne na podstawie danych ze strony stooq.pl Najwi kszym ryzykiem, ale i stop zwrotu charakteryzowa o si srebro. Wyniki z tabeli 1 potwierdzaj te opini o z ocie jako bezpiecznej formie inwestycji. Metale szlachetne mia y redni rentowno wy sz ni indeks, ale te z wyj tkiem z ota wi ksze wahania stóp zwrotu. Przy badaniu wspó zale no ci, której wyniki u yto do konstruowania portfeli, tak e przyj to okres 01.2008 05.2011. Z uwagi na tematyk artyku u (badanie portfela WIG20) istnia a konieczno ujednolicenia dat obserwacji z powodu wi kszej liczby dni bez sesji na Gie dzie Papierów Warto ciowych w Warszawie ni na rynkach LBM czy LPPM. Dla 842 obserwacji otrzymano nast puj ce wspó czynniki korelacji stóp zwrotu Pearsona. 9 W przemy le motoryzacyjnym stosowany do produkcji katalizatorów, w telekomunikacji i elektronice jako surowiec do wytwarzania podzespo ów. Natomiast w jubilerstwie pallad jako stop ze z otem daje tzw. bia e z oto. Jako odpowiednik platyny s u y do wytwarzania koronek i mostków z bowych, ale te jego radioaktywno znalaz a zastosowanie przy leczeniu raka. 10 D. Sierakowska, Pallad rosyjska specjalno, dost pny w Internecie: http://www.psz.pl/tekst-27939/ Dorota-Sierakowska-Pallad-rosyjska-specjalnosa
390 MAGDALENA WALCZAK Tabela 2. Wspó czynniki korelacji stóp zwrotu indeksów WIG i WIG20 z wybranymi metalami szlachetnymi w latach 2008 2011 WIG WIG20 Srebro Z oto Platyna Pallad 1,000 0,985 0,310 0,131 0,332 0,350 WIG 1,000 0,315 0,123 0,347 0,361 WIG20 1,000 0,768 0,640 0,588 Srebro 1,000 0,582 0,464 Z oto 1,000 0,745 Platyna 1,000 Pallad Dla metali przyj to stop zwrotu z oryginalnie notowanych kursów podanych w USD za uncj troja sk. Wszystkie obliczone wspó czynniki s istotne statystycznie dla poziomu 0,01. Interesuj ce s obserwacje wspó czynników przy srebrze, platynie i palladzie w odniesieniu do indeksów gie dowych. Wspó zale no na poziomie 0,3 i wy ej mo e prowadzi do konkluzji, e inwestycje te nie s alternatywne w stosunku do tradycyjnych. Z oto ze wspó czynnikiem 0,123 jest w tym wypadku jedynym akceptowalnym wyborem. Warto zwróci uwag tak e na to, i metale szlachetne nie s jednorodn grup. Z powodu ró norodnego wykorzystania i podatno ci na uwarunkowania nie tylko ekonomiczne, ale tak e spo eczno-polityczne ich stopy zwrotu kszta tuj si w nieco inny sposób. 3. Portfel rynkowy z udzia em metali szlachetnych Powy ej przedstawione opisy metali i portfeli indeksów daj pewne wyobra enie na temat takich inwestycji. eby jednak oceni zasadno wyboru konkretnych form i ich udzia u w portfelu inwestora, konieczne jest przedstawienie innych statystyk. Z uwagi na przedmiot artyku u zasadne wydaje si przedstawienie charakterystyk dotycz cych notowa metali z uwzgl dnieniem kursu walutowego. Tabela 3. Oczekiwana stopa zwrotu i odchylenie standardowe z dziennych logarytmicznych stóp zwrotu wybranych metali szlachetnych Z oto Srebro Platyna Pallad Oczekiwana stopa zwrotu 0,08% 0,12% 0,03% 0,09% Odchylenie standardowe 1,62% 2,34% 1,88% 2,37% ród o: Opracowanie w asne na podstawie danych ze strony stooq.pl
EFEKTYWNO ZDYWERSYFIKOWANIA PORTFELA RYNKOWEGO GPW... 391 Uwzgl dniaj c kurs USD/PLN mamy do czynienia z wy szymi stopami zwrotu i zmienionym ryzykiem. Kalkulowanie ryzyka kursu walutowego powinno by nieodzownym elementem analizy inwestycji w metale szlachetne przez polskiego inwestora. Tabela 4. Wspó czynniki korelacji stóp zwrotu WIG20 i metali szlachetnych (w PLN/troz) Z oto Srebro Platyna Pallad WIG20 0,069-0,250-0,035 0,035 Dla zadanego poziomu istotno ci równego 0,05 wspó czynnik korelacji z WIG20 ró ny od 0 ma wy cznie srebro. Obserwacje przy innych metalach w odniesieniu do indeksu daj jednak podstawy do wnioskowania o zasadno ci w czenia metali do portfela, gdy nawet je li za o ymy niezale no stóp zwrotu, spe niony zostaje warunek potwierdzaj cy status kruszców jako inwestycji alternatywnych. W warunkach polskich powszechnie przyjmuje si portfel indeksu WIG20 jako reprezentuj cego rynek. Jednak nale y zwróci uwag na fakt, e jedn z wi kszych spó ek na polskim rynku jest KGHM Polska Mied SA, której dzia alno jest zwi zana z wydobyciem i sprzeda miedzi, srebra i z ota. Dlatego te autorka proporcjonalnie skorygowa a notowania indeksu o zmiany dotycz ce cen akcji KGHM, uwzgl dniaj c przy tym zmieniaj cy si udzia spó ki w portfelu WIG20. Dla tak przygotowanych danych (WIG20*) 11 nieco inaczej kszta tuj si podstawowe charakterystyki, bowiem stopa zwrotu wynosi 0,03%, a ryzyko 1,94%. Zmiany obserwujemy tak e przy wspó czynnikach korelacji, ale rozbie no jest mniejsza ni mo na by si spodziewa. Tabela 5. Wspó czynniki korelacji stóp zwrotu zmodyfikowanego indeksu gie dowego i metali szlachetnych (w PLN/troz) Z oto Srebro Platyna Pallad WIG20* 0,067-0,244-0,030 0,044 Tak nik a ró nica spowodowana jest prawdopodobnie niewielkim udzia em spó ki KGHM w indeksie w latach 2008 2009, kiedy to jej wp yw na notowania by na poziomie nawet ok. 5 6% 12. 11 Indeks WIG20 bez obserwacji dotycz cych spó ki KGHM Polska Mied S.A. 12 Obecnie (05.2011) spó ka ma ok. 14%.udzia.
392 MAGDALENA WALCZAK Poni ej przedstawione zostan portfele o minimalnym ryzyku skonstruowane zgodnie z za o eniami teorii portfelowej Markowitza, która uwzgl dnia wspó czynniki korelacji pomi dzy sk adnikami. Tabela 6. Charakterystyki portfela rynkowego zdywersyfikowanego z otem WIG20* (udzia ) Z oto (udzia ) Rp Sp 0,41 0,59 0,04% 1,25% Na podstawie danych historycznych obliczono, i portfel zak adaj cy ok. 60% udzia ó tego kruszcu przyniós oczekiwan stop zwrotu na poziomie 0,04% i odchylenie standardowe w wysoko ci 1,25%. Tabela 7. Charakterystyki portfela rynkowego zdywersyfikowanego srebrem WIG20* (udzia ) Srebro (udzia ) Rp Sp 0,57 0,43 0,04% 1,30% W przypadku srebra portfel o minimalnym ryzyku sk ada si w 57% z instrumentów tradycyjnych. Osi gn tak sam stop zwrotu jak ten ze z otem, przy nieznacznie wi kszym ryzyku. Tabela 8. Charakterystyki portfela rynkowego zdywersyfikowanego platyn WIG20* (udzia ) Platyna (udzia ) Rp Sp 0,48 0,52 0,00% 1,35% Oczekiwana stopa zwrotu na poziomie 0% z portfela o prawie równych udzia ach platyny i indeksu gie dowego mog a by osi gni ta z odchyleniem standardowym 1,35%. Tabela 9. Charakterystyki portfela rynkowego zdywersyfikowanego palladem WIG20* (udzia ) Pallad (udzia ) Rp Sp 0,6 0,4 0,02% 1,50%
EFEKTYWNO ZDYWERSYFIKOWANIA PORTFELA RYNKOWEGO GPW... 393 Ostatni portfel sk adem przypomina ten ze srebrem, jednak jego parametry s mniej korzystne z punktu widzenia teorii portfelowej: ni sza stopa zwrotu przy zwi kszonym ryzyku. Zako czenie Na podstawie powy ej przytoczonych wyników oblicze dla zadanych portfeli mo na wysnu kilka wniosków. Ka dy z przebadanych portfeli o minimalnym ryzyku mia odchylenie standardowe na poziomie ni szym ni portfel sk adaj cy si wy cznie z instrumentów tradycyjnych. Wszystkie portfele mia y te wy sz stop zwrotu. Prowadzi to do konkluzji, i w warunkach polskich przy za o eniu kszta towania si stóp zwrotu na podobnym poziomie, jak obserwowany w badanych latach, istnieje mo liwo dywersyfikacji portfela rynkowego inwestycjami alternatywnymi w postaci metali szlachetnych. W czenie takich aktywów do portfela pozwala na zwi kszenie jego efektywno ci. Nie mo na jednak zapomnie o uwzgl dnieniu znaczenia kursu walutowego USD/PLN. Dodatkowo gdyby wzi pod uwag wielko nak adów kapita owych, inwestycja w srebro wydaje si bardzo atrakcyjna, gdy cena zakupu jednej uncji znacz co odbiega od cen pozosta ych metali, co czyni j dost pn dla szerszego grona inwestorów. Inwestycje alternatywne b d nabiera y znaczenia w miar lepszego ich poznania przez inwestorów. Na rynku polskim dost pny jest zaledwie fragment z wachlarza produktów oferowanych na rynkach lepiej rozwini tych. Niemniej jednak zauwa alny jest wzrost zapotrzebowania na inwestycje tego typu, gdy w pami ci inwestorów wyra ne jest wspomnienie strat poniesionych w zwi zku z kryzysem finansowym w latach 2008 2009. Zaprezentowane w artykule analizy wskazuj, e w czenie inwestycji alternatywnych do portfela mo e poprawi jego efektywno, a przecie wspomniane rodzaje inwestycji to tylko jedna grupa. O ile lepsze wyniki mo na by uzyska, inwestuj c w kilka rodzajów inwestycji nietradycyjnych? The effectiveness of using precious metals investment to diversify the market portfolio The article discusses the forms of precious metals investment compared to other investment alternatives. Historical quotes and rates of return of gold, silver, platinum and palladium were presented. Each of the metals was characterized in terms of risk and the correlation of rates of return on the WIG20 index. The possibilities of diversifying the market portfolio using the alternative investments was assessed. Configurations of minimum variance portfolios were proposed.