Wydział Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego, KOWEZiU STANDARD WYPOSAENIA DYDAKTYCZNEGO PRACOWNI KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO Zawód: mechanik-monter maszyn i urzdze Symbol cyfrowy: 723 [02] Realizacja celów programowych w zawodzie mechanika-montera maszyn i urzdze, ze wzgldu na obszerny i zrónicowany zakres jego zada zawodowych powinna odbywa si w pracowniach wyposaonych w odpowiednie rodki techniczne i pomoce dydaktyczne podporzdkowane celom, treciom, a take dominujcym metodom kształcenia. W celu pogłbienia i poszerzenia wiedzy zawodowej kada pracownia powinna posiada moliwoci do przeprowadzenia pokazów, symulacji oraz wicze indywidualnych i grupowych. Wskazanym jest, aby w standardzie wyposaenia kadej pracowni w rodki techniczne znalazły si rodki audiowizualne, takie jak: rzutnik pisma, rzutnik przeroczy, telewizor, magnetowid i inne specyficzne dla danej pracowni. Szkoła kształtujca wiedz i umiejtnoci uczniów w tym zawodzie powinna posiada pracownie: I. Pracownia rysunku technicznego, II. Pracownia elektrotechniki i elektroniki, III. Pracownia informatyki, IV. Pracownia budowy maszyn i urzdze, V. Pracownia technologii montau i napraw. I. Pracownia rysunku technicznego Pracownia powinna umoliwia zastosowanie zasad sporzdzania rysunku technicznego maszynowego, a take odpowiednie techniki zapisu w czasie wykonywania odwzorowa konstrukcyjnych. Pracownia rysunku technicznego powinna take umoliwia kształtowanie umiejtnoci uczniów w zakresie wykonywania i czytania szkiców, uproszcze rysunkowych, typowych połcze stosowanych w maszynach i urzdzeniach, a take wyjania oznaczenia i symbole stosowane na rysunkach, posługiwa si dokumentacj techniczn i technologiczn oraz normami rysunku technicznego. 1. Wyposaenie ogólnodydaktyczne pracowni: stół nauczyciela przystosowany do prezentacji, stół krelarski, ploter, tablica szkolna trójskrzydłowa, tablice magnetyczne, komputer z urzdzeniami peryferyjnymi oraz z oprogramowaniem symulacyjnym, foliogramy, plansze, tabele tematyczne, wykresy, schematy dotyczce treci programowych kształtowania umiejtnoci rysowania, szkicowania, czytania rysunków, regały, szafy i gabloty do przechowywania rodków dydaktycznych i sprztu, gabloty tematyczne i plansze. 2. Wykaz niezbdnych stanowisk dydaktycznych właciwych dla danej pracowni: (na przykładzie 25 uczniów w klasie) stoliki krelarskie dla kadego z 25 uczniów, krzesła, przybory krelarskie. 3. Opis infrastruktury pracowni: a. usytuowanie pracowni: 1
w budynku; b. wielko i inne wymagania dotyczce pomieszczenia lub innego miejsca, w którym znajduje si stanowisko: wysoko pomieszczenia minimum 3m, podłoga równa, nie liska, odporna na cieranie, łatwa w utrzymaniu czystoci, nie pylca, ciany szczelne, ochraniajce przed czynnikami atmosferycznymi, okna due, białe z moliwoci całkowitego zaciemnienia, drzwi o wymiarach 0,9 x 2m, owietlenie dzienne i owietlenie elektryczne zgodnie z PN. c. minimalna powierzchnia niezbdna dla pojedynczego stanowiska: minimalna powierzchnia niezbdna dla pojedynczego stanowiska według obowizujcych norm; d. wyposaenie pracowni w niezbdne media z okreleniem ich parametrów: instalacja elektryczna gniazda i obwody elektryczne o napiciu 230V, instalacja wody ciepłej i zimnej, instalacja wentylacji: wywiewna i nawiewna, ogrzewanie pomieszczenia: podłogowe, grzejniki wodne, urzdzenia zapewniajce odpowiednie warunki bezpieczestwa i higieny pracy oraz przeciwpoarowe. 4. Opis wyposaenia pracowni: a. wykaz maszyn, urzdze, aparatów, narzdzi i innego sprztu właciwego dla zawodu: zestaw modeli, symulatorów, typowych czci, mechanizmów maszyn i urzdze, prostych bryłgeometrycznych, zestaw modeli i rysunków klasy: wałek, tuleja, dwignia, tarcza, korpus, elementy płaskie i drobne, zestaw typowych mechanizmów maszyn i urzdze, jak np.: ruba pocigowa, zespółprzesuwnych kółzbatych, mechanizm korbowy, jarzmowy, krzywkowy i inne, zestaw rónych próbek i rysunków połcze rozłcznych i nierozłcznych, modele ilustrujce rzutowanie prostoktne, widoki, przekroje, wymiarowanie itp.; b. zestaw sprztu/urzdze pomiarowych, diagnostycznych: przybory do rysowania, materiały rysunkowe i pomocnicze, jak wzorniki do rysowania i inne urzdzenia ułatwiajce sprawne wykonywanie prac rysunkowych na kadym stanowisku uczniowskim, zestaw narzdzi pomiarowych do mierzenia rysowanych przedmiotów, stosownie do rodzaju wymiaru i wymaganej dokładnoci pomiarowej, zestaw narzdzi pomiarowych powinien zapewni moliwo dokonania pomiaru wymiarów: zewntrznych, wewntrznych, mieszanych i porednich, wzorce chropowatoci do okrelania chropowatoci powierzchni elementów maszynowych przez porównywanie jej z powierzchniami wzorców; c. zestaw materiałów, surowców, półfabrykatów i innych rodków niezbdnych w procesie kształcenia oraz podczas egzaminu zawodowego, jak np.: rysunki ilustrujce wymiarowanie półfabrykatów np.: odlewów, odkuwek, znaki umowne i wymiary charakterystyczne płaskowników, kształtowników, drutu i blach, waniejsze stopnie, znaki i skróty umowne uproszcze w rysunku maszynowych, jak np.: łoyska toczne, gwinty, ruby, nakrtki, podkładki, połczenia za pomoc tych łczników, spoiny i połczenia spawane, zgrzeiny i połczenia zgrzewane, luty i połczenia lutowane, połczenia nitowane itp., rysunki montaowe maszyn, urzdze, zespołów i mechanizmów z uwagami dotyczcymi np.: obróbki cieplnej, powłok, współdziałania z innymi czciami, pasowania lub obróbki w złoeniu z inn czci itp., 2
przykłady przyrzdów i uchwytów, ich literowe oznaczenia oraz przykłady zastosowania umownych oznacze zamocowania przedmiotów obrabianych; d. stanowisko komputerowe z zestawem urzdze peryferyjnych oraz programów właciwych dla pracowni rysunku technicznego: stanowisko komputerowe z oprogramowaniem, skaner, drukarka, kopiarka, przykłady komputerowych opracowa technologii obróbki, naprawy, montau itp.; e. biblioteczka zawodowa wyposaona w dokumentacj, instrukcje, normy, procedury, przewodniki, regulaminy, przepisy prawne dla zawodu mechanika-montera maszyn i urzdze oraz pracowni rysunku technicznego: katalogi podstawowych typów wyrobów hutniczych, wzorcowe przykłady opracowa z zakresu: zasad tworzenia rysunku technicznego, zasad szkicowania elementów maszynowych, zasad wymiarowania, oznaczania chropowatoci powierzchni, pasowa i tolerancji, uproszczenia rysunkowe, dokumentacja procesu technologicznego, ramowe procesy projektowania elementów klasy, np.: wałek, tuleja, tarcza, korpus, koło zbate, elementy płaskie i drobne, zbiór norm dotyczcych rysunku technicznego i rysunku technicznego maszynowego, procedury dotyczce egzaminu zawodowego, a szczególnie w zakresie standardu wymaga egzaminacyjnych, jak: czytania dokumentacji technicznej i technologicznej, ustalania wymaga wykonawczych, opracowywania dokumentacji wykonania zadania praktycznego; f. wykaz rodków do udzielania pierwszej pomocy: ogólnodostpna apteczka zaopatrzona w rodki opatrunkowe, przeciwbólowe i inne podstawowe leki wraz z instrukcj ich uycia do udzielania pierwszej pomocy; g. zestaw rodków zapewniajcych przestrzeganie zasad ergonomii oraz bezpieczestwa i higieny pracy: sprzt przeciwpoarowy, rodki i sprzt do utrzymania czystoci w pracowni, ganice pianowe i proszkowe. II. Pracownia elektrotechniki i elektroniki Pracownia elektrotechniki i elektroniki powinna umoliwi kształtowanie podstawowych wiadomoci i umiejtnoci z zakresu: ródełi rodzajów energii elektrycznej, materiałów elektrotechnicznych, obwodów prdu stałego i przemiennego, mierników i pomiarów podstawowych wielkoci elektrycznych, odbiorników energii elektrycznej, jak urzdzenia grzejne, maszyny elektryczne, transformatory, silniki (elektryczne, indukcyjne, prdu stałego), instalacji elektrycznych, schematów instalacji, elementów elektronicznych podział, zasady działania i funkcje w obwodach elektrycznych, np.: diody, tranzystory, tyrystory itp., sterowania automatycznego w układach zamknitych i otwartych, ródełzagroe podczas pracy przy urzdzeniach elektrycznych. 1. Wyposaenie ogólnodydaktyczne pracowni: Pracownia powinna by wyposaona w: stółnauczyciela, stoliki uczniowskie dwuosobowe z kompletem krzeseł, tablic szkoln trójskrzydłowa, ekran, tablice magnetyczne, telewizor z odtwarzaczem video i CD, 3
komputer z urzdzeniami peryferyjnymi oraz oprogramowaniem symulacyjnym, rzutnik pisma i foliogramów, regały, szafy i gabloty do przechowywania rodków dydaktycznych i sprztu, gabloty tematyczne i plansze, podstawowe mierniki wielkoci elektrycznych, typowe elementy i układy elektryczne i elektroniczne, podstawowe maszyny i urzdzenia elektryczne, schematy instalacji elektrycznych, mechaniczne i elektryczne elementy i układy automatyki, biblioteczk zawodow pracowni wyposaon w czasopisma, poradniki, katalogi, tablice ostrzegawcze i instrukcje dotyczce bezpieczestwa pracy z urzdzeniami elektrycznymi. 2. Wykaz niezbdnych stanowisk dydaktycznych właciwych dla danej pracowni: W celu ułatwienia kształtowania umiejtnoci umysłowych i praktycznych, cz treci programowych powinna by realizowana poprzez np.: pokaz z objanieniem, pokaz z instruktaem, wiczenia przedmiotowe słuce kształtowaniu umiejtnoci z zastosowaniem przyswojonej wiedzy, stosowanie metod aktywizujcych itp. Treci programowe realizowane w pracowni elektrotechniki i elektroniki wskazuj na konieczno wyodrbnienia: stanowiska komputerowego z peryferyjnymi urzdzeniami, stanowiska ułatwiajcego realizacj tematów z zakresu energii elektrycznej, stanowiska ułatwiajcego realizacj tematów z zakresu obwodów elektrycznych, stanowiska ułatwiajcego realizacj tematów z zakresu odbiorników energii elektrycznej, stanowiska ułatwiajcego realizacj tematów z zakresu instalacji elektrycznych, stanowiska ułatwiajcego realizacj tematów z zakresu elementów i podstawowych układów elektronicznych, stanowiska ułatwiajcego realizacj tematów z zakresu automatyki i sterowania w układzie zamknitym i otwartym, stanowiska ułatwiajcego realizacj tematów z zakresu ródełzagroe podczas pracy przy urzdzeniach elektrycznych. 3. Opisy infrastruktury pracowni: a. usytuowanie pracowni: w budynku; b. wielko i inne wymagania dotyczce pomieszczenia lub innego miejsca, w którym znajduj si stanowiska: wysoko pomieszczenia minimum 3m, podłoga równa, nie liska, odporna na cieranie, łatwa w utrzymaniu czystoci, nie pylca, ciany szczelne, ochraniajce przed czynnikami atmosferycznymi, okna z moliwoci całkowitego ich zaciemnienia, drzwi o wymiarach zgodnych z przyjtym normatywem, owietlenie dzienne i owietlenie elektryczne zgodnie z PN; c. minimalna powierzchnia niezbdna dla pojedynczego stanowiska: minimalna powierzchnia niezbdna dla pojedynczego stanowiska według obowizujcych norm; d. wyposaenie stanowiska w niezbdne media z okreleniem ich parametrów: instalacja elektryczna gniazda i obwody elektryczne o napiciu 380V, 230V wyposaone w człon wyłczajcy, a take gniazda o napiciu 24V, mechanizm do automatycznego zaciemniana okien w pracowni. 4
4. Opisy wyposaenia pracowni dydaktycznej: Wyposaenie pracowni, które proponuje si przyporzdkowa podanym wyej stanowiskom, stosownie do realizowanych treci tematycznych: a. wykaz maszyn, urzdze, aparatów, narzdzi i innego sprztu właciwego dla zawodu: odbiorniki energii elektrycznej: silniki elektryczne, indukcyjne, prdu stałego, rónego rodzaju maszyny elektryczne, np.: generatory, silniki, transformatory, arówki, piecyk, transformatory z oznaczonymi parametrami znamionowymi lub tabliczkami, przykłady rónych transformatorów, np.: transformatorów małych mocy, przerocza lub zdjcia transformatorów duych mocy, tabliczki znamionowe odbiorników energii elektrycznej, przykłady odbiorników zasilanych energi elektryczn trójfazow, osprzt elektryczny, bezpieczniki instalacyjne o rónych parametrach instalacyjnych, róne elementy instalacji, instalacje elektryczne z puszkami odgałnymi, przyłczeniowymi, z centraln skrzynk zaciskow, obwody elektryczne: prdu stałego, zestawy demonstracyjne dla nauczycieli typu Kompakt i Laboratorium, schematy obwodów elektrycznych trójfazowych, zestaw filmów dydaktycznych dotyczcych np.: instalacji elektrycznej w mieszkaniu, zastosowania układów scalonych, przedstawiajcych zagroenia podczas pracy przy urzdzeniach elektrycznych; b. wykaz sprztu/urzdze pomiarowych, diagnostycznych: przenona tablica do testowania urzdze elektrycznych, zestaw przyrzdów testujcych i pomiarowych, np.: jedno- i dwubiegunowy próbnik napicia, woltomierz (zakres pomiarowy nie mniejszy ni 600V), amperomierz (zakres pomiarowy nie mniejszy ni 15A), cgi do pomiaru prdu (zakres pomiarowy nie mniejszy ni 200A), próbnik izolacji, omomierz, przyrzdy do testowania rodków ochrony przeciwporaeniowej zgodnie z norm, wskanik kierunku wirowania pola elektromagnetycznego w układzie trójfazowym, przyrzdy wielozakresowe; c. wykaz zestawu modeli, symulatorów, fantomów: prostych układów elektrycznych, rónych silników elektrycznych, indukcyjnych, prdu stałego, jednofazowe, trójfazowe, szeregowe, uniwersalne, schematy i modele instalacji sygnalizacyjnej, alarmowej, sterujcej, przykłady schematów: ideowych, połcze, montaowych, okablowania, uzwojenia itp., przykłady elementów elektronicznych; d. wykaz materiałów, surowców, półfabrykatów i innych rodków niezbdnych w procesie kształcenia oraz podczas egzaminu zawodowego: próbki rónych materiałów elektrotechnicznych, zestawy rezystorów z moliwoci sprawdzenia ich wpływu na zachowanie si obwodu, przykładowe urzdzenia elektryczne, materiały do produkcji styków (przykłady), przewody i kable elektroenergetyczne, materiały izolacyjne do kabli i przewodów izolowanych, np.: do układania na stałe, do odbiorników ruchomych, specjalne (lotnicze, górnicze, samochodowe itp.),nawojowe, przykłady przewodów i ich oznaczenia, rurki instalacyjne i ich oznaczenia, przykłady elementów elektronicznych, np.: dioda, tranzystor, tyrystor, róne układy scalone i inne; e. stanowisko komputerowe z wykazem urzdze peryferyjnych oraz programów właciwych dla danego zawodu/pracowni/stanowiska dydaktycznego: 5
wykaz urzdze peryferyjnych, programów właciwych dla pracowni elektrotechniki i elektroniki oraz wymienionych stanowisk dydaktycznych; f. biblioteczka zawodowa wyposaona w dokumentacj, instrukcje, normy, procedury, przewodniki, regulaminy, przepisy prawne właciwe dla danego zawodu/pracowni/stanowiska: dokumentacj, instrukcje, normy, podrczniki zawodowe, poradniki, wzorcowe dokumentacje obwodów prdu stałego, przemiennego, trójfazowe, schematy prostych obwodów elektrycznych (foliogramy), instalacji elektrycznych, alarmowych, sygnalizacyjnych, sterujcych (zasada działania, elementy składowe); g. wykaz rodków do udzielania pierwszej pomocy: ogólnodostpna apteczka zaopatrzona w rodki opatrunkowe, przeciwbólowe i inne podstawowe leki wraz z instrukcj ich uycia przy udzielaniu pierwszej pomocy; h. wykaz rodków zapewniajcych przestrzeganie zasad ergonomii oraz bezpieczestwa i higieny pracy: instrukcje obsługi maszyn elektrycznych, silników i urzdze, rodki ochrony indywidualnej, rodki i sprzt do utrzymania czystoci na stanowisku, ganice pianowe i proszkowe, gumy izolujce przy urzdzeniach elektrycznych, fartuchy ochronne, rkawice, dopuszczalne prace wykonywane pod napiciem (przykłady), warunki szczegółowe bezpieczestwa pracy na stanowiskach musz by zgodne z aktualnym rozporzdzeniem MENiS. 5. Inne, szczególne wymagania dotyczce stanowiska, właciwe dla danego zawodu: normy europejskie NE wdraane do systemu norm w Polsce, oznaczane norma PN-NE, symbole zagroe, znaki bezpieczestwa (zakazu, nakazu, ostrzegawcze, ratunkowe, poarnicze), zestawienie regułbezpieczestwa PI REGUŁ BEZPIECZESTWA : 1. wyłczy napicie, 2. zabezpieczy przed powtórnym włczeniem, 3. potwierdzi brak napicia, 4. uziemi i zewrze, 5. osłoni i oddzieli ssiadujce elementy znajdujce si pod napiciem. III. Pracownia informatyki Pracownia informatyki powinna umoliwi zdobywanie podstawowych wiadomoci oraz kształtowanie umiejtnoci z zakresu metod i narzdzi współczesnej techniki informacyjnej. Kształcenie informatyczne powinno by ukierunkowane na praktyczne poznanie budowy i działania komputera oraz posługiwanie si nim w charakterze narzdzia w przyszłej pracy uczcego si. Kształtowanie wiedzy na temat budowy, zasady działania oraz uytkowania komputera powinno si odbywa w pracowni wyposaonej w odpowiedni liczb stanowisk komputerowych przeznaczonych do wykonywania wicze. Takie załoenie wskazuje, e praktycznie kada jednostka metodyczna w tej pracowni stanowi wiczenia na temat, np.: organizowania pracy systemu operacyjnego, korzystania z interfejsu Windows, obsługiwania menadera plików i aplikacji, uytkowania akcesoriów, 6
posługiwania si nakładk systemow, tj. posługiwanie si poleceniami tej nakładki, poznania i rozróniania urzdze peryferyjnych, poznania podstaw edycji tekstu poprzez wykonywanie prostych operacji edycyjnych, drukowanie dokumentów, oprogramowania systemowego i uytkowego: edytor tekstu, baza danych, wspomaganie projektowania. 1. Wyposaenie ogólnodydaktyczne pracowni: stanowisko komputerowe dla nauczyciela, stanowiska komputerowe dla uczcych si, tablica szkolna trójskrzydłowa, ekran, tablice magnetyczne, telewizor z odtwarzaczem video i CD, rzutnik pisma i foliogramów, regały, szafy i gabloty do przechowywania rodków dydaktycznych i sprztu, gabloty tematyczne i plansze, biblioteczka zawodowa pracowni, tablice ostrzegawcze i instrukcje dotyczce bezpieczestwa pracy z urzdzeniami elektrycznymi. 2. Opis infrastruktury pracowni: a. usytuowanie pracowni: w budynku; b. wielko i inne wymagania dotyczce pomieszczenia lub innego miejsca, w którym znajduje si pracownia: wysoko pomieszczenia minimum 3m, podłoga równa, nie liska, odporna na cieranie, łatwa w utrzymaniu czystoci, nie pylca, ciany szczelne, ochraniajce przed czynnikami atmosferycznymi, okna due, białe z moliwoci całkowitego zaciemnienia, drzwi o wymiarach 0,9 x 2m, owietlenie dzienne i owietlenie elektryczne zgodnie z PN; c. minimalna powierzchnia niezbdna dla pojedynczego stanowiska: minimalna powierzchnia niezbdna dla pojedynczego stanowiska według obowizujcych norm; d. wyposaenie pracowni w niezbdne media z okreleniem ich parametrów: instalacja elektryczna gniazda i obwody elektryczne o napiciu 230V wyposaone w człon wyłczajcy. 3. Opis wyposaenia pracowni: a. stanowisko komputerowe z wykazem urzdze peryferyjnych oraz programów właciwych dla danego zawodu/pracowni/stanowiska dydaktycznego: stanowisko komputerowe dla nauczyciela z wykazem urzdze peryferyjnych oraz programów właciwych dla pracowni informatycznej w której uczcy si powinien pozna podstawy obsługi komputera PC jak równie wprowadzenie do komputerowego oprogramowania, stanowiska komputerowe dla uczcych si (jeden komputer na jednego uczcego si), ploter, skaner, drukarka sieciowa; b. biblioteczka zawodowa wyposaona w dokumentacj, instrukcje, normy, procedury, przewodniki, regulaminy, przepisy prawne właciwe dla danego zawodu/pracowni/stanowiska: instrukcje stanowiskowe, literatur zawodow (ksiki, czasopisma), poradniki, katalogi, 7
przykłady: uruchamiania komputera, tworzenia dokumentów, funkcje i moliwoci komputera, słowniczek, np. Microsoft Windows; c. wykaz rodków do udzielania pierwszej pomocy: ogólnodostpna apteczka zaopatrzona w rodki opatrunkowe, przeciwbólowe i inne podstawowe leki wraz z instrukcj ich uycia; d. wykaz rodków zapewniajcych przestrzeganie zasad ergonomii oraz bezpieczestwa i higieny pracy: instrukcje obsługi komputera, sprzt przeciwpoarowy. IV. Pracownia budowy maszyn i urzdze Pracownia budowy maszyn i urzdze powinna umoliwi kształtowanie u uczcych si podstawowych wiadomoci i umiejtnoci z zakresu budowy oraz zasad działania typowych maszyn i urzdze mechanicznych. 1. Wyposaenie ogólnodydaktyczne pracowni: stółnauczyciela, równoczenie spełniajcy rol stanowiska do demonstracji, stoliki uczniowskie wraz z krzesłami, tablica szkolna trójskrzydłowa, tablice magnetyczne, ekran, rzutnik pisma i przeroczy, telewizor z magnetowidem szafy i gabloty do przechowywania sprztu i rodków dydaktycznych, foliogramy, plansze, przerocza, filmy oraz schematy dotyczce omawianych treci programowych realizowanych w pracowni, schematy procesów produkcyjnych oraz ramowe procesy technologiczne obróbki charakterystycznych czci klasy: wałek, tuleja, tarcza, dwignia, korpus, a take drobne elementy maszyn i urzdze, eksponaty typowych elementów maszyn i urzdze, typowych połcze oraz rónych mechanizmów, modele lub eksponaty typowych maszyn, obrabiarek i urzdze, biblioteczka pracowni wyposaona w literatur zawodow, a take w tematyczne czasopisma, prospekty i materiały informacyjne firm produkujcych maszyny i urzdzenia, gabloty z: modelami i przekrojami waniejszych czci maszyn i mechanizmów, próbkami materiałów stosowanych w obróbce czci i naprawie, przykładami narzdzi skrawajcych z geometri ostrza, typowymi pracami wykonanymi na rónych obrabiarkach, przykładami z zakresu eksploatacji technicznej maszyn i urzdze, jak: rodki smarne i cierne oraz ich dobieranie, wykonywanie prac obsługowych urzdze mechanicznych, podstawowe procesy technologiczne ochrony urzdze mechanicznych przed korozj, doboru rodków ochrony metali i ich stopów przed korozj, podstawowe zagadnienia eksploatacji urzdze w pracowni, przykładami tolerancji: wymiarów, kształtu i połoenia, chropowatoci powierzchni, któw, przekładni zbatych, łoysk lizgowych i tocznych, hamulców, sprzgiełstosowanych w maszynach i urzdzeniach, przykładami z zakresu techniki pomiarowej, jak np.: podstawowe okrelenia metrologiczne, narzdzia pomiarowe, wzorce i sprawdziany, metody pomiarów, przyrzdy stosowane w pomiarach warsztatowych oraz sposoby pomiarów. 8
2. Wykaz niezbdnych stanowisk dydaktycznych właciwych dla danej pracowni: W celu ułatwienia kształtowania umiejtnoci umysłowych i praktycznych, cz treci programowych powinna by realizowana poprzez: pokaz z objanieniem, pokaz z instruktaem, wiczenia przedmiotowe słuce kształtowaniu umiejtnoci z wykorzystaniem modelu, eksponatów, schematów oraz wiedzy ju przyswojonej przez uczcych si, wykorzystanie metod aktywizujcych. Analiza treci programowych realizowanych w pracowni wskazuje na konieczno wyodrbnienia: stanowiska komputerowego z urzdzeniami peryferyjnymi, stanowiska ułatwiajcego zrozumienie wiadomoci i ukształtowanie umiejtnoci z zakresu budowy i zasad działania typowych maszyn, obrabiarek i urzdze, stanowiska do obróbki mechanicznej. 3. Opisy infrastruktury stanowisk dydaktycznych: Opis dotyczy wszystkich stanowisk, które powinny by uwzgldnione w pracowni budowy maszyn i urzdze: a. usytuowanie stanowisk: w pracowni przedmiotowej; b. wielko i inne wymagania dotyczce pomieszczenia lub innego miejsca, w którym znajduje si stanowisko: poprawnie zorganizowane stanowisko dydaktyczne powinno mie odpowiednio du powierzchni okrelon rodzajem i wielkoci gromadzonych modeli i eksponatów, dobrane owietlenie naturalne i sztuczne, powinno by wyposaone w urzdzenia techniczne i oprzyrzdowanie specjalne, zapewniajce odpowiedni stopie mechanizacji wykonywanych wicze przedmiotowych, odpowiedni liczb technicznie przystosowanych stołów do demonstracji lub wykonywania wicze, klimatyzacj, urzdzenia zapewniajce odpowiednie warunki bezpieczestwa i higieny pracy oraz przeciwpoarowe; c. minimalna powierzchnia niezbdna dla pojedynczego stanowiska: zakłada si, e minimalna niezbdna powierzchnia dla pojedynczego ucznia powinna wynosi około 5m 2 ; d. wyposaenie stanowiska w niezbdne media oraz ich proponowane parametry: gniazdka i obwody elektryczne o napiciu 230V, instalacja elektryczna 24V, dostp do zimnej i ciepłej wody, instalacja wentylacyjna nawiewno-wywiewna. 4. Opis wyposaenia pracowni: Pełne wyposaenie stanowisk zawsze jest uzalenione od wykonywanych na nich wicze, mog to by maszyny, urzdzenia techniczne, stosowne oprzyrzdowanie (normalne, specjalne), narzdzia pracy, energii, a take innych niezbdnych rodków umoliwiajcych uczcemu si kształtowanie podstawowych wiadomoci i umiejtnoci z zakresu budowy, zasad działania typowych maszyn i urzdze mechanicznych. Wyposaenie i rodzaj stanowisk dydaktycznych uzalenione s od zada, jakie mog by wykonywane na tych stanowiskach, jak np.: zada wymagajcych analizy przedmiotów, sytuacji zadaniowej, dokumentacji rysunkowej, zada, które pobudzaj do poszukiwa sposobów obróbki, naprawy, demontau, oceny stanu technicznego elementów składowych obiektu, montau i regulacji po naprawie. 9
Wyposaenie pracowni, które bdzie wykorzystywane w zalenoci od realizowanych treci programowych na poszczególnych stanowiskach, np.: a. wykaz obrabiarek, maszyn, urzdze, narzdzi i innego stosownego sprztu umoliwiajcego kształtowanie umiejtnoci praktycznych w zakresie: budowy i zasad działania podstawowych obrabiarek skrawajcych, pracy na obrabiarkach grupy: tokarek, frezarek, wiertarek, szlifierek, budowy i zasad działania głównych zespołów obrabiarek, mocowania narzdzi i materiałów obrabianych, wykonywania podstawowych operacji obróbkowych; b. wykaz sprztu/urzdze pomiarowych, diagnostycznych: narzdzia trasersko-pomiarowe, narzdzia do pomiarów zgrubnych: przymiar kreskowy, macki pomiarowe, narzdzia pomiarowe ze rub mikrometryczn, suwmiarki i głbokociomierze suwmiarkowe, ktomierze, czujniki zegarowe, sprawdziany, wzorce któw i promieni, płytki wzorcowe; c. wykaz zestawu modeli, symulatorów, fantomów: schematy procesów produkcyjnych, schematy typowych maszyn, obrabiarek i urzdze, eksponaty typowych elementów maszyn i urzdze, ich połcze i mechanizmów, modele i eksponaty: typowych maszyn, obrabiarek i ich głównych zespołów, połcze rozłcznych i nierozłcznych wystpujcych w maszynach i urzdzeniach, przykłady smarowania maszyn i urzdze; d. biblioteczka zawodowa wyposaona w dokumentacj, instrukcje, normy, procedury, przewodniki, regulaminy, przepisy prawne właciwe dla danego zawodu/pracowni/stanowiska: instrukcje stanowiskowe, literatura zawodowa (ksiki, czasopisma), poradniki, katalogi, PN, przykłady typowych procesów technologicznych: obróbki, naprawy, montau itp.; e. wykaz rodków do udzielania pierwszej pomocy: ogólnodostpna apteczka zaopatrzona w rodki opatrunkowe, przeciwbólowe i inne podstawowe leki wraz z instrukcj ich uycia przy udzielaniu pierwszej pomocy; f. wykaz rodków zapewniajcych przestrzeganie zasad ergonomii oraz bezpieczestwa i higieny pracy: instrukcje obsługi maszyn i urzdze na stanowiskach, sprzt przeciwpoarowy, rodki ochrony indywidualnej. V. Pracownia technologii montau i napraw Mechanik-monter maszyn i rzdze po ukoczeniu szkoły powinien umie: wykonywa przegldy, konserwacje i naprawy rónego rodzaju maszyn i urzdze z wykorzystaniem narzdzi i przyrzdów lusarskich, monterskich oraz specjalistycznych, sprawdza stan techniczny maszyn i urzdze, kontrolowa i regulowa w czasie prób po wykonanej naprawie i montau maszyny lub urzdzenia. Pracownia technologii montau i napraw, powinna umoliwia uczcym si kształtowanie podstawowych wiadomoci i umiejtnoci, aby przygotowa ich do wykonywania podstawowych zada zawodowych. Poniewa zakres zada zawodowych jest obszerny i zrónicowany, pełna realizacja treci programowych w pracowni powinna si odbywa na rónych stanowiskach pracy 10
wyposaonych w odpowiednie urzdzenia, narzdzia, przyrzdy oraz dokumentacj warsztatow i instrukcje potrzebne do wykonywania okrelonych zada programowych. Pełne wyposaenie stanowisk zawsze uzalenione jest od wykonywanych na nich wicze, mog to by maszyny, urzdzenia techniczne, stosowne oprzyrzdowanie (normalne, specjalne), narzdzia pracy, energii, a take od innych niezbdnych rodków umoliwiajcych uczcemu si kształtowanie podstawowych wiadomoci i umiejtnoci z zakresu: oceny stanu technicznego elementów maszyn i urzdze, ustalania przyczyn niesprawnoci i uszkodze poszczególnych układów, zespołów oraz mechanizmów maszyn i urzdze, wykonywania podstawowych operacji zwizanych z demontaem, napraw, montaem po naprawie, wykonywania typowych połcze rozłcznych i nierozłcznych, dobierania narzdzi, przyrzdów i urzdze do wykonywanych operacji rcznej obróbki skrawaniem. Wyposaenie i rodzaj stanowisk dydaktycznych uzalenione s od zada jakie mog by wykonywane na tych stanowiskach, jak np.: zada wymagajcych analizy przedmiotów, sytuacji zadaniowej, dokumentacji rysunkowej, zada, które pobudzaj do poszukiwa sposobów obróbki, naprawy, demontau, oceny stanu technicznego elementów składowych obiektu, montau i regulacji po naprawie. 1. Wyposaenie ogólnodydaktyczne pracowni: stoliki uczniowskie wraz z krzesłami, stolik nauczyciela, tablica szkolna, rzutnik foliogramów, foliogramy, plansze i przezrocza i schematy dotyczce poszczególnych omawianych działów, telewizor, odtwarzacz video i CD, komputer z urzdzeniami peryferyjnymi i z oprogramowaniem do wspomagania prac diagnostycznych i obsługowo-naprawczych, filmy dydaktyczne z zakresu poszczególnych omawianych działów, ogólnodostpna biblioteczka wyposaona w: poradniki, normy, instrukcje obsługi rónych rodzajów maszyn i urzdze, dokumentacj montaow i obsługowonaprawcz typowych maszyn i urzdze, literatur zawodow, tematyczne czasopisma, prospekty i materiały informacyjne firm produkujcych maszyny i urzdzenia, regały z modelami i eksponatami poszczególnych rodzajów maszyn i urzdze (pomp, sprarek, wentylatorów, silników), gabloty z próbkami zuytych czci maszyn i urzdze i przykładami typowych uszkodze, gabloty z modelami i przekrojami czci maszyn i urzdze, gabloty z przykładami typowych łczników i połcze czci maszyn, gabloty z próbkami materiałów stosowanych w budowie maszyn (stali, staliw, eliw, metali nieelaznych i ich stopów, tworzyw sztucznych), gabloty z oznaczonymi próbkami materiałów eksploatacyjnych (smarów, olejów, cieczy chłodzco-smarujcych, paliw), tablice pogldowe, rysunki i schematy: system eksploatacji maszyn i urzdze, rodzaje tarcia, rodzaje zuycia czci maszyn, schematy montau maszyn i urzdze, schematy montaowe typowych mechanizmów, tablice narzdzi skrawajcych, schematy pomp, sprarek, turbin, napdów hydraulicznych i pneumatycznych, schematy obrabiarek, przykładowe schematy systemu 11
planowo-zapobiegawczych napraw i obsług, schematy urzdze diagnostycznych. 2. Wykaz niezbdnych stanowisk dydaktycznych właciwych dla danej pracowni: stanowisko do wykonywania obróbki rcznej materiałów, stanowisko do wykonywania pomiarów warsztatowych i weryfikacji czci, stanowisko do wykonywania demontau, montau, obsługi i naprawy podzespołów maszyn. 3. Opisy infrastruktury stanowisk dydaktycznych: Poniszy opis dotyczy wszystkich stanowisk. a. usytuowanie stanowisk: w budynku; b. wielko i inne wymagania dotyczce pomieszczenia lub innego miejsca, w którym znajduj si stanowiska: jasne przestronne pomieszczenie o wysokoci min. 3m, owietlenie dzienne i owietlenie sztuczne, owietlenie miejscowe przy stanowiskach do wykonywania wicze, podłoga łatwa do utrzymania i zmywania, powierzchnia antypolizgowa, ciany łatwe do zmywania; c. minimalna powierzchnia niezbdna dla pojedynczego stanowiska: jedno stanowisko powinno mie powierzchni min. 3m 2 ; d. wyposaenie stanowisk w niezbdne media z okreleniem ich parametrów: gniazda i obwody elektryczne o napiciu 230V i 380V, instalacja elektryczna 24V, instalacja pneumatyczna, instalacja wody zimnej i ciepłej 2 punkty odbioru, instalacja wentylacyjna nawiewno-wywiewna. 4. Opisy wyposaenia stanowisk: 4.1. Stanowisko do wykonywania obróbki rcznej materiałów a. wykaz maszyn, urzdze, aparatów, narzdzi i innego sprztu właciwego dla zawodu: stółlusarski z imadłem, pilniki zgrubne i wykaczajce, wycinaki, przecinaki, skrobaki, punktaki, narzdzia i przyrzdy traserskie (rysiki, cyrkle, liniał, rodkownik, klin), wkrtaki, noyce gilotynowe, noyce krkowe, piłki rczne + zestaw brzeszczotów i opraw, młotki rczne i pneumatyczne, szczypce uniwersalne, wiertarki elektryczne, uchwyty samocentrujce pneumatyczne, wiertła, rozwiertaki, nawiertaki, pogłbiacze, gwintowniki, narzynki, prasa rubowa i dwigniowa, narzdzia do nitowania, lutownice, narzdzia i urzdzenia do spawania gazowego, spawarka, elektrody do spawania; 12
podstawki do czujników zegarowych, przyrzd kłowy, imadełka rczne, trzpienie, pryzmy, płyta traserska, klucze maszynowe, papier cierny, ostrzarka do narzdzi, urzdzenie do mycia czci; b. wykaz sprztu/urzdze pomiarowych, diagnostycznych: miernik uniwersalny, suwmiarki, mikrometry, rednicówka mikrometryczna, manometry, czujniki zegarowe, ktomierz uniwersalny, szczelinomierz, promieniomierz, głbokociomierz mikrometryczny, wzorce miar, wzorce chropowatoci, twardociomierz, termometr do pomiaru temperatury materiałów, lupa, uchwyty do płytek wzorcowych, podstawka do uchwytu płytek, poziomnice liniowe o działce elementarnej 0,1/1000 i 0,02/1000, poziomnica ramowa o działce elementarnej 0,1/1000, ktownik krawdziowy, liniałkrawdziowy; c. wykaz materiałów, surowców, półfabrykatów i innych rodków niezbdnych w procesie kształcenia oraz podczas egzaminu zawodowego: próbki wyrobów ze stali, próbki stopów elaza i metali nieelaznych, próbki ywic syntetycznych, próbki spoiw mineralnych, próbki tworzyw sztucznych stosowanych w budowie maszyn, próbki materiałów pokrytych powłokami ochronnymi; próbki materiałów eksploatacyjnych, pojemniki do materiałów płynnych, proszki i pasty cierne, tusz, farba drukarska, wazelina techniczna, ciereczki bawełniane i irchowe; d. stanowisko komputerowe z wykazem urzdze peryferyjnych oraz programów właciwych dla danego zawodu/pracowni/stanowiska dydaktycznego: stanowisko komputerowe do opracowywania wyników właciwoci materiałów poddanych obróbce cieplnej i cieplno-chemicznej; e. biblioteczka zawodowa wyposaona w dokumentacj, instrukcje, normy, procedury, przewodniki, regulaminy, przepisy prawne właciwe dla danego zawodu/pracowni/stanowiska: katalogi poszczególnych typów wyrobów hutniczych, literatura z zakresu budowy maszyn i technik wytwarzania, katalogi norm materiałowych i rysunkowych (PN), tabele zestawiajce cechy materiałów konstrukcyjnych, 13
tabele zestawiajce parametry materiałów eksploatacyjnych, tablice toleracji i pasowa, tablice zestawiajce wartoci parametrów chropowatoci powierzchni po obróbce typowymi metodami, instrukcje przeprowadzania pomiarów warsztatowych typowych czci maszyn i urzdze, instrukcje bhp przy obróbce rcznej; f. wykaz rodków do udzielania pierwszej pomocy: ogólnodostpna apteczka zaopatrzona w rodki opatrunkowe, przeciwbólowe i inne podstawowe leki wraz z instrukcj ich uycia; g. wykaz rodków zapewniajcych przestrzeganie zasad ergonomii oraz bezpieczestwa i higieny pracy: instrukcje obsługi maszyn i urzdze, instrukcja ochrony ppo., rodki ochrony osobistej, rodki i sprzt do utrzymania czystoci na stanowisku, ganice pianowe i proszkowe (ogólnodostpne), gumy izolujce przy urzdzeniach elektrycznych, fartuchy ochronne, rkawice ochronne, szczelne pojemniki na zuyte rodki czyszczce, na zaolejone ciereczki, itp. 4.2. Stanowisko do wykonywania pomiarów warsztatowych i weryfikacji czci a. wykaz maszyn, urzdze, aparatów, narzdzi i innego sprztu właciwego dla zawodu: stółz płyt pomiarow, podstawki do czujników zegarowych, uchwyty samocentrujce, przyrzd kłowy, imadełka rczne, trzpienie, pryzmy, płyta do tuszowania MLFa 500 x 500, urzdzenie do mycia czci; b. wykaz sprztu/urzdze pomiarowych, diagnostycznych: suwmiarki (równie modułowe), mikrometry (zwykłe, talerzykowe, do gwintów), rednicówka mikrometryczna, miernik uniwersalny, komplety płytek wzorcowych, komplet wzorców gwintów, komplet wzorców promieni, komplet wzorców chropowatoci, przyrzd (optyczny lub pneumatyczny) do pomiaru chropowatoci powierzchni, czujniki zegarowe, ktomierz uniwersalny, ktomierz optyczny, kliny pomiarowe, kulki łoyskowe o rónych rednicach, wałeczki pomiarowe, głbokociomierz mikrometryczny, transametr, szczelinomierz, liniałsinusowy, 14
liniałpowierzchniowy, wkładki płaskowalcowe i płaskorównoległe, uchwyty do płytek wzorcowych, podstawka do uchwytu płytek, poziomnice liniowe o działce elementarnej 0,1/1000 i 0,02/1000, poziomnica ramowa o działce elementarnej 0,1/1000, ktownik krawdziowy, nastawne sprawdziany tłoczkowe i szczkowe, płyta pomiarowa z kolumn i zaciskiem; c. wykaz materiałów, surowców, półfabrykatów i innych rodków niezbdnych w procesie kształcenia oraz podczas egzaminu zawodowego: pojemniki do materiałów płynnych, tusz, farba drukarska, wazelina techniczna, ciereczki bawełniane i irchowe, rodki myjce i konserwujce; d. stanowisko komputerowe z wykazem urzdze peryferyjnych oraz programów właciwych dla danego zawodu/pracowni/stanowiska dydaktycznego: stanowisko komputerowe do opracowywania wyników pomiarów, komputerowe programy symulacyjne do pomiarów metodami nieosigalnymi w warunkach szkolnych; e. biblioteczka zawodowa wyposaona w dokumentacj, instrukcje, normy, procedury, przewodniki, regulaminy, przepisy prawne właciwe dla danego zawodu/pracowni/stanowiska: instrukcje obsługi narzdzi i przyrzdów pomiarowych i kontrolnych, literatura zawodowa z zakresu miernictwa, katalogi norm, wzorce dokumentacji pomiarowej; f. wykaz rodków do udzielania pierwszej pomocy: ogólnodostpna apteczka zaopatrzona w rodki opatrunkowe, przeciwbólowe i inne podstawowe leki wraz z instrukcj ich uycia; g. wykaz rodków zapewniajcych przestrzeganie zasad ergonomii oraz bezpieczestwa i higieny pracy: instrukcje obsługi sprztu i urzdze pomiarowych, rodki ochrony osobistej, rodki i sprzt do utrzymania czystoci na stanowisku, ganice pianowe i proszkowe (ogólnodostpne), gumy izolujce przy urzdzeniach elektrycznych. 4.3. Stanowisko do wykonywania demontau, montau, obsługi i naprawy czci, podzespołów i zespołów maszyn a. wykaz maszyn, urzdze, aparatów, narzdzi i innego sprztu właciwego dla zawodu: stółlusarski z imadłem, stojaki do demontau i montau podzespołów maszyn, urzdzenie do mycia czci, zestawy kluczy: płaskie, nasadowe, dynamometryczne, oczkowe, wkrtaki, narzdzia lusarskie, szczelinomierz, szczypce uniwersalne, prasa rubowa i dwigniowa, wiertarki elektryczne, pneumatyczne, tulejki prowadzce, przedłuacze wierteł, rozwiertaki, pogłbiacze, przyrzd rubowy do wtłaczania, trzpienie do roztłaczania, pryzmy, kliny, wpusty, sworznie, kołki, 15
znormalizowane łczniki gwintowe i podkładki, piercienie sprynujce, kołki ustalajce, rury i łczniki rurowe, uszczelki, uchwyty samocentrujce, oprawki szybkomocujce, prasa hydrauliczna; cigacze do łoysk; b. wykaz sprztu/urzdze pomiarowych, diagnostycznych: miernik uniwersalny, suwmiarki, mikrometry, manometry, wzorce miar, znaczniki, czujniki zegarowe, tamy miernicze, przyrzd do badania spryn, próbnik akumulatorów, rednicówki czujnikowe, manometry, woltomierz, omomierz, amperomierz, termometry; c. wykaz modeli, symulatorów, fantomów: modele zespołów, podzespołów, czci maszyn, mechanizmów przekładnie zbate, pasowe, łacuchowe, cierne, mechanizmy prowadnicowe, mechanizmy tłokowo-korbowe, mechanizmy rubowe, mechanizmy mimorodowe, mechanizmy krzywkowe, mechanizmy jarzmowe, mechanizmy zapadkowe, pompy tłokowe i rotacyjne, wentylatory, układy smarowania, modele prezentujce efekty niektórych metod naprawy czci i zespołów maszyn i urzdze (np. koła zbatego, zbatki, korpus, połczenia gwintowego, wypustu na wałku wielowypustowym), modele maszyn i urzdze stosowanych w naprawach maszyn, plansze pogldowe prezentujce poszczególne urzdzenia, metody napraw, foliogramy; plansze z podstawowymi zasadami montau podzespołów maszyn i urzdze; d. wykaz materiałów, surowców, półfabrykatów i innych rodków niezbdnych w procesie kształcenia oraz podczas egzaminu zawodowego: paliwa, oleje, smary, tusz, szczeliwa plastyczne, kleje, rodki myjce i umoliwiajce demonta i konserwacj elementów maszyn i podzespołów; e. stanowisko komputerowe z wykazem urzdze peryferyjnych oraz programów właciwych dla danego zawodu/pracowni/stanowiska dydaktycznego: stanowisko komputerowe do symulacji podłczania maszyn i urzdze do sieci elektrycznej; f. biblioteczka zawodowa wyposaona w dokumentacj, instrukcje, normy, procedury, przewodniki, regulaminy, przepisy prawne właciwe dla danego zawodu/pracowni/stanowiska: instrukcje obsługi maszyn i urzdze, dokumentacja techniczno-ruchowa maszyn i urzdze, literatura z zakresu budowy, eksploatacji, diagnostyki i technologii napraw i obsługi maszyn i urzdze przemysłu maszynowego, katalogi czci zamiennych, 16
katalog norm, katalogi norm czasowych czynnoci naprawczych, wzory dokumentacji stosowanej przy eksploatacji maszyn i urzdze; g. wykaz rodków do udzielania pierwszej pomocy: ogólnodostpna apteczka zaopatrzona w rodki opatrunkowe, przeciwbólowe i inne podstawowe leki wraz z instrukcj ich uycia; h. wykaz rodków zapewniajcych przestrzeganie zasad ergonomii oraz bezpieczestwa i higieny pracy: instrukcje obsługi maszyn i urzdze, rodki ochrony osobistej, rodki i sprzt do utrzymania czystoci na stanowisku, ganice pianowe i proszkowe (ogólnodostpne), gumy izolujce przy urzdzeniach elektrycznych, fartuchy ochronne, rkawice ochronne. osłony zabezpieczajce. 5. Inne, szczególne wymagania dotyczce wyposaenia pracowni/stanowiska, niezbdne dla potrzeb procesu kształcenia i egzaminowania: zestaw plansz ilustrujcych zastosowanie gazów osłonowych przy spawaniu i poszczególnych metod spawania, przykładowa, kompletna dokumentacja systemu planowych napraw i obsługi maszyn i urzdze, modele przedstawiajce sposoby fundamentowania maszyn i urzdze. 17