Andrzej Boczkowski Wymagania techniczne dla instalacji elektrycznych niskiego napięcia w budynkach Vademecum
Tytuł serii Vademecum elektro.info Recenzenci: mgr inż. Julian Wiatr inż. Jarosław Klukojć recenzent wydania I Kierownik projektu Michał Grodzki Korekta Anna Kuziemska Wszelkie prawa zastrzeżone Copyright by Grupa MEDIUM Copyright by Andrzej Boczkowski ISBN 978-83-64094-22-4 Wydawca i rozpowszechnianie Grupa MEDIUM Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A. 04-112 Warszawa, ul. Karczewska 18 tel. 22 512 60 60 www.ksiegarniatechniczna.com.pl Publikacja pod patronatem miesięcznika Wydanie II Warszawa 2014
Spis treści Wstęp.............................................................. 9 1. Układy sieci.......................................................... 12 2. Główne i dodatkowe połączenia wyrównawcze ochronne.......................... 17 3. Przewody uziemiające................................................... 19 4 Główny zacisk uziemiający................................................ 20 5. Przewody ochronne..................................................... 21 6. Uziomy............................................................. 25 7. Zasady ochrony przeciwporażeniowej........................................ 30 7.1. Rodzaje i środki ochrony przeciwporażeniowej.............................. 34 7.1.1. Samoczynne wyłączenie zasilania................................ 35 7.1.1.1. Samoczynne wyłączenie zasilania w układzie sieci TN........... 37 7.1.1.2. Samoczynne wyłączenie zasilania w układzie sieci TT............ 39 7.1.1.3. Samoczynne wyłączenie zasilania w układzie sieci IT............ 40 7.1.2. Izolacja podstawowa części czynnych.............................. 43 7.1.3. Izolacja podwójna lub izolacja wzmocniona.......................... 43 7.1.4. Przegrody lub obudowy........................................ 44 7.1.5. Separacja elektryczna......................................... 44 7.1.6. Bardzo niskie napięcie SELV lub PELV............................. 45 7.1.7. Bardzo niskie napięcie funkcjonalne FELV........................... 47 7.1.8. Przeszkody................................................ 48 7.1.9. Umieszczenie poza zasięgiem ręki................................ 48 7.1.10. Izolowanie stanowiska........................................ 49 7.1.11. Nieuziemione połączenia wyrównawcze miejscowe.................... 49 7.1.12. Ochrona uzupełniająca........................................ 49 Vademecum elektro.info 3
7.2. Warunki stosowania urządzeń elektrycznych, w tym opraw oświetleniowych o określonych klasach ochronności, zapewniających ochronę przed porażeniem prądem elektrycznym............................................... 50 7.3. Urządzenia ochronne różnicowoprądowe.................................. 50 7.4. Instalacje elektryczne w warunkach zwiększonego zagrożenia porażeniem prądem elektrycznym..................................................... 55 7.4.1. Pomieszczenia wyposażone w wannę lub prysznic..................... 56 7.4.2. Baseny pływackie i inne....................................... 61 7.4.3. Tereny budowy i rozbiórki...................................... 64 7.4.4. Gospodarstwa rolne i ogrodnicze................................. 71 7.4.5. Przestrzenie ograniczone powierzchniami przewodzącymi................ 71 7.4.6. Urządzenia przetwarzania danych................................ 72 7.4.7. Kempingi i pojazdy wypoczynkowe................................ 73 7.4.8. Pomieszczenia i kabiny zawierające ogrzewacze sauny.................. 75 7.4.9. Instalacje oświetleniowe o bardzo niskim napięciu..................... 76 7.4.10. Instalacje oświetlenia zewnętrznego............................... 77 7.4.11. Wystawy, pokazy i stoiska...................................... 78 8. Zasady ochrony przed prądem przetężeniowym................................. 81 8.1. Zabezpieczenia przeciążeniowe......................................... 82 8.2. Zabezpieczenia zwarciowe............................................ 83 8.3. Zabezpieczenia przeciążeniowo-zwarciowe................................. 86 8.4. Zabezpieczenia przewodów liniowych.................................... 86 8.5. Zabezpieczenie przewodu neutralnego N w układzie sieci TT i TN................. 86 8.6. Rozłączanie i załączanie przewodu neutralnego............................. 87 8.7. Selektywność (wybiórczość) zabezpieczeń................................. 87 8.7.1. Selektywność działania przy kaskadowym połączeniu bezpieczników topikowych...................................... 87 8.7.2. Selektywność działania przy kaskadowym połączeniu bezpiecznika topikowego z wyłącznikiem nadprądowym........................... 90 8.7.3. Selektywność działania przy kaskadowym połączeniu dwóch wyłączników nadprądowych.............................................. 94 9. Zasady ochrony przeciwprzepięciowej........................................ 97 10. Zasady ochrony przed skutkami doziemień w sieciach wysokiego napięcia............. 102 10.1. Stacja transformatorowa z bardzo dobrze uziemionymi częściami przewodzącymi dostępnymi.......................................... 104 10.2. Systemy uziemień w sieci niskiego napięcia............................... 104 11. Ochrona przed skutkami oddziaływania cieplnego spowodowanymi przez instalacje i urządzenia elektryczne..................................... 108 11.1. Ochrona przed ogniem............................................. 108 11.2. Ochrona przed łukiem elektrycznym lub iskrzeniem......................... 109 11.3. Ochrona przed promieniowaniem cieplnym............................... 109 4 Vademecum elektro.info
11.4. Ochrona przed palnymi cieczami...................................... 109 11.5. Ochrona przed oparzeniem.......................................... 109 11.6. Ochrona przed przegrzaniem......................................... 110 11.7. Środki ostrożności, w przypadku szczególnego ryzyka ognia................... 111 11.8. Dobór i budowa instalacji w pomieszczeniach z zagrożeniem dóbr znaczącej wartości.. 112 12. Systemy i rozwiązania instalacji elektrycznych w budynkach...................... 113 12.1. Systemy instalacji elektrycznych...................................... 113 12.2. Prowadzenie instalacji elektrycznych................................... 114 12.3. Przyłączanie urządzeń elektrycznych do instalacji.......................... 115 12.4. Połączenia przewodów elektrycznych................................... 116 12.5. Oznaczanie żył kabli i przewodów kolorami.............................. 117 12.6. Instalacje elektryczne prowadzone w podłożu i na podłożu palnym.............. 118 12.6.1. Prowadzenie instalacji elektrycznych wewnątrz ścian i przegród budowlanych w przestrzeni pomiędzy płytami okładzinowymi, a także w przestrzeni pomiędzy stropem a sufitem podwieszanym (sprzęt i osprzęt instalacyjny w wykonaniu podtynkowym).............. 119 12.6.2. Prowadzenie instalacji elektrycznych po wierzchu ścian i przegród budowlanych (sprzęt i osprzęt instalacyjny w wykonaniu natynkowym, obudowany z każdej strony)................................... 119 12.6.3. Prowadzenie instalacji elektrycznych w meblach.................... 120 12.7. Przeciwpożarowy wyłącznik prądu.................................... 121 12.8. Oświetlenie awaryjne zapasowe i ewakuacyjne............................ 122 13. Instalacje elektryczne w mieszkaniach i budynkach mieszkalnych................... 124 13.1. Przyłączanie instalacji elektrycznej do sieci elektroenergetycznej................ 124 13.2. Przewody i sposoby ich prowadzenia w wewnętrznych liniach zasilających........ 125 13.3. Instalacje zasilające odbiory administracyjne............................. 128 13.4. Obwody odbiorcze instalacji elektrycznych w mieszkaniach................... 128 13.5. Instalacje telekomunikacyjne........................................ 130 13.6. Ochrona przeciwporażeniowa........................................ 131 13.7. Zasady wyznaczania mocy zapotrzebowanej dla mieszkań i budynków mieszkalnych. 132 13.8. Kompensacja mocy biernej indukcyjnej................................. 134 13.9. Modernizacja instalacji elektrycznych w budynku mieszkalnym................. 140 14. Użytkowanie instalacji elektrycznych i piorunochronnych......................... 141 14.1. Próba ciągłości elektrycznej przewodów................................. 143 14.2. Pomiar rezystancji izolacji instalacji elektrycznej........................... 144 14.3. Pomiary rezystancji izolacji w poszczególnych rodzajach obwodów oraz w kablach... 145 14.4. Sprawdzenie ochrony za pomocą SELV, PELV, separacji elektrycznej lub nieuziemionych połączeń wyrównawczych miejscowych.............................. 147 14.5. Pomiar rezystancji/impedancji izolacji podłóg i ścian........................ 148 14.6. Pomiar rezystancji uziomu.......................................... 149 Vademecum elektro.info 5
14.7. Sprawdzenie skuteczności ochrony przy uszkodzeniu za pomocą samoczynnego wyłączenia zasilania............................................ 150 14.7.1. Układ sieci TN............................................ 150 14.7.2. Układ sieci TT............................................ 151 14.7.3. Układ sieci IT............................................. 151 14.8. Sprawdzanie działania urządzeń ochronnych różnicowoprądowych.............. 153 14.9. Sprawdzanie okresowe............................................. 155 14.10. Wzory protokółów z przeprowadzonych sprawdzeń instalacji elektrycznych....... 157 14.10.1. Protokół sprawdzeń odbiorczych/okresowych instalacji elektrycznych.... 157 14.10.2. Tablica 1. Sprawdzenia odbiorcze/okresowe, oględziny.............. 158 14.10.3. Tablica 2. Sprawdzenia odbiorcze/okresowe, pomiary i próby.......... 160 14.10.4. Wzory protokółów z pomiarów w instalacjach elektrycznych.......... 161 14.11. Badania techniczne i pomiary kontrolne urządzenia piorunochronnego.......... 167 Literatura............................................................ 171 Dodatki............................................................. 179 Dodatek 1. Silniki elektryczne............................................. 181 Dodatek 2. Zespoły prądotwórcze oraz zasilacze UPS w układach zasilania awaryjnego.... 196 Dodatek 3. Ochrona odgromowa budynków................................... 224 6 Vademecum elektro.info