Wybór formy prawnej dla nowego biznesu Blok 5 Stosunki prawne Stosunki publiczno prawne Stosunki prywatne 1
Przedsiębiorca Prawo prywatne Prawo prywatne Prawo cywilne Kodeks Cywilny Kodeks Rodzinny Opiekuńczy Prawo handlowe Kodeks Spółek Handlowych 2
Kategorie podmiotów prawa cywilnego Osoby fizyczne Osoby prawne Ułomne osoby prawne (art.33 1 KC) Czynność prawna Wydarzenie mogące wywołać skutki cywilno-prawne Opiera się na oświadczeniu woli (wpisie do rejestru) Jednostronna i dwustronna 3
Forma czynności prawnej W dowolnej formie Np. sprzedaż Są wyjątki Zakup nieruchomości Prowadzić notatki! (Log book) Forma czynności prawnej Zwykła: ustna, faksowa, mailowa Pisemna z własnoręcznym podpisem Pisemna z datą pewną Pisemna z podpisem urzędowo poświadczonym Akt notarialny 4
Zdolność prawna Zdolność bycia podmiotem praw i obowiązków Art. 8. 1. Każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną. Zdolność do czynności prawnych Możliwość posiadania praw i zaciągania zobowiązań Posiadają tylko osoby fizyczne i osoby prawne Art. 38. Osoba prawna działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i w opartym na niej statucie. 5
Ułomne osoby prawne Jednostki organizacyjne, którym przyznano zdolność prawną Osoby reprezentujące te jednostki są odpowiedzialne za zobowiązania Art. 33 1. 1. Do jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, stosuje się odpowiednio przepisy o osobach prawnych. Rejestr osób prawnych Tworzenie osoby prawnej Rejestracja Wpis do rejestru KRS (chwila uzyskania osobowości prawnej) Likwidacja wykreślenie 6
KRS Daje jawne Pozwalają zidentyfikować podmiot Dane objęte zaufaniem Wypis można uzyskać na własną prośbę Wypis z KRS Opłata od 60 zł do 250 zł Trzeba złożyć uzasadniony wniosek Statut Osoby w zarządzie Osoby upoważnione do zaciągania zobowiązań Sprawozdania finansowe 7
Działanie podmiotów Przedsiębiorcy indywidualni Osobiście Osoby prawne Przez swoje organy Ułomne osoby prawne Przez wspólników Organy osób prawnych Stanowiące Wykonawcze kontrolne 8
Reprezentacja We własnym imieniu i na własną rzecz Osoba fizyczna sama na własną rzecz Osoba prawna przez organy (wykonawcze lub czasem kontrolne) Ułomna osoba prawna przez wspólnika Przez przedstawicieli Przez pełnomocnika Przez prokurenta Reprezentacja indywidualna lub łączna Reprezentacja samoistna Reprezentacja łączna Zależy od typu transakcji Możliwość potwierdzenia transakcji 9
Przedsiębiorca Osoba fizyczna, osoba prawna lub ułomna osoba prawna prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową Może być każdy podmiot prawa cywilnego (nie musi być zarejestrowany) Musi prowadzić działalność gospodarczą lub zawodową na własną rzecz i we własnym imieniu Konsument Osoba fizyczna dokonująca czynności prawnej nie związanej z jej działalnością gospodarczą lub zawodową Tylko przy czynności prawnej z przedsiębiorcą 10
Obrót gospodarczy Obrót profesjonalny Obrót konsumencki Obrót powszechny Co mamy do dyspozycji? Jednoosobowa działalność gospodarcza Spółka cywilna mało użyteczna w aktualnym stanie prawnym Spółki osobowe Spółka jawna Spółka partnerska tylko dla wolnych zawodów Spółka komandytowa rzadko stosowana Spółka komandytowo-akcyjna rzadko stosowana Spółki kapitałowe Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka akcyjna Standard międzynarodowy 11
Liczba zarejestrowanych podmiotów według form w tys. stan na 31.12.2007 (dane GUS) Jednoosobowa działalność gospodarcza 2 787,6 Spółki cywilna 280,9 Spółki osobowe 32,6 Jawne 28,6 Partnerskie 1,1 Komandytowe i akcyjno komandytowe 2,9 Kapitałowe 225,8 Z ograniczoną odpowiedzialnością 216,9 Akcyjne 8.9 Spółdzielnie 18.3 Przedsiębiorstwa państwowe 0,6 RAZEM 3 345,6 42 Jednoosobowa działalność gospodarcza Najbardziej rozpowszechniona ok. 2.8 mln zarejestrowanych, z tego ok. 1.5 mln aktywnych podmiotów Uproszczone formalności ok. 10 dni, minimalny koszt Możliwość wyboru formy opodatkowania Ścieżka rejestracyjna (ważna kolejność) Urząd gminy Urząd Statystyczny Bank Urząd Skarbowy ZUS 12
Spółki osobowe Spółka cywilna Spółka jawna Spółka partnerska tylko dla wąskiej grupy tzw. wolnych zawodów Spółka komandytowa i komandytowo-akcyjna rzadko stosowane formy hybrydowe Spółka cywilna Najbardziej popularna ze spółek osobowych uwarunkowania historyczne Prosta w założeniu na gruncie prawa cywilnego Od 2001 r. w myśl przepisów s.c. nie jest przedsiębiorcą istotne implikacje praktyczne Przedsiębiorcami są wspólnicy W niektórych sprawach (n.p. pracowniczych) sc występuje jako strona w innych n.p. przetargi publiczne wspólnicy muszą występować każdy osobno Czy to jest dobra forma dla nowych dynamicznych przedsięwzięć? 13
Spółka jawna Zdolność do czynności prawnych Umowa spółki w formie pisemnej Obowiązek zgłoszenia w Rejestrze Przedsiębiorców KRS Nieograniczona odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki Brak podmiotowości podatkowej w przypadku podatku dochodowego; podmiotowość w przypadku innych podatków (VAT,ZUS) Spółki kapitałowe z ograniczona odpowiedzialnością i akcyjna Odrębne podmioty prawa Wspólnicy (akcjonariusze) odpowiadają za zobowiązania spółki tylko do wysokości wkładów Funkcjonowanie szczegółowo regulowane przez Kodeks Spółek Handlowych Pełna podmiotowość podatkowa Minimalny próg kapitałowy 50 tys. dla Sp. z o.o. i 500 tys. dla S.A. Sformalizowany proces tworzenia i rejestracji tego typu spółek 14
Kryteria wyboru formy prawnej 1. Samodzielnie czy ze wspólnikami 2. Oddzielenie sfery biznesu od sfery życia osobistego 3. Wymagany poziom kapitału założycielskiego 4. Czas i koszty związane z rejestracją 5. Elastyczność operacyjna 6. Implikacje podatkowe 7. Potencjał rozwojowy 48 Samodzielnie czy ze wspólnikami? Jednoosobowa działalność gospodarcza Spółka jawna Tylko samodzielnie Tylko ze wspólnikiem (wspólnikami) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka akcyjna Może być samodzielnie bądź ze wspólnikami elastyczność zmian w strukturze udziałowców Może być samodzielnie bądź wraz z innymi akcjonariuszami. Struktura typowa dla znacznej liczby akcjonariuszy 15
Oddzielenie sfery biznesu od sfery życia osobistego Jednoosobowa działalność gospodarcza Spółka jawna Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka akcyjna Brak rozdzielności. Nieograniczona odpowiedzialność właściciela w zakresie skutków prowadzonej działalności gospodarczej. Brak rozdzielności. Nieograniczona odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki. Rozdzielność. Jednak odpowiedzialność członków zarządu, którymi często są udziałowcy. Pełna rozdzielność. Wymagany poziom kapitału założycielskiego Jednoosobowa działalność gospodarcza Spółka jawna Może być na początku minimalny i być powiększany w miarę potrzeb Może być na początku minimalny i być powiększany w miarę potrzeb Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka akcyjna Minimum 5 tys. PLN Minimum 100 tys. PLN 16
Czas i koszty związane z rejestracją Jednoosobowa działalność gospodarcza Spółka jawna Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka akcyjna 10 dni, 200-400 PLN Kilka tygodni, 2-3 tys. PLN Kilka, kilkanaście tygodni, 5-8 tys. PLN Kilkanaście tygodni, 10-15 tys. PLN Elastyczność operacyjna Jednoosobowa działalność gospodarcza Spółka jawna Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka akcyjna Bardzo duża, zwłaszcza możliwości swobodnego dysponowania środkami zmiany poziomu środków zaangażowanych w biznesie Ograniczenie wewnętrzne umowa spółki Zewnętrzne ogólne regulacje KSH Ograniczenia wewnętrzne umowa spółki Zewnętrzne szczegółowe regulacje KSH Ograniczenia wewnętrzne statut spółki Zewnętrzne szczegółowe wymagania KSH narzucające także procedury n.p. powszechna notarialna forma uchwał, obowiązek rocznego audytu, szeroki wachlarz danych zgłaszanych do KRS 17
Implikacje podatkowe szybki test Założenia Biznes wymaga zaangażowania już na początku własnych środków min. 1 mln PLN. Właściciel dysponuje takimi środkami i nie zamierza dobierać wspólników Zgodnie z Biznesplanem przedsięwzięcie ma już od 1-go roku realizować przychody w wysokości 2 mln PLN a zysk brutto (przed opodatkowaniem) - 0.5 mln PLN rocznie Mamy do wyboru: Jednoosobową działalność gospodarczą, oraz Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, gdzie właściciel kontroluje 100% udziałów Pytanie Którą formę prawną należałoby wybrać kierując się wyłącznie kryterium maksymalizacji zysku właściciela po opodatkowaniu 54 Efektywna stopa podatkowa = % zysku brutto przekazany na podatki Podstawowe formy prawne Jednoosobowa działalność gospodarcza Opodatkowanie zysków z działalności bieżącej Opodatkowanie zysków ze sprzedaży przedsiębiorstwa 19% 19% Spółka jawna 19% 19% Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością 34,4% 19% Spółka akcyjna 34,4% 19% 18
Potencjał rozwojowy Jednoosobowa działalność gospodarcza Spółka jawna Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka akcyjna Niemożność włączenia wspólników. Niezbyt dobry image dla działalności na większą skalę Możliwość powiększenia liczby wspólników i poziomu zaangażowania kapitałowego. Forma rzadko stosowana przy większych przedsięwzięciach. Niemożność przejścia do jednoosobowej własności. Możliwość kształtowania liczby wspólników i poziomu zaangażowania. Dobry image także dla dużych firm. Niemożność wejścia na giełdę. Forma wskazana dla przedsięwzięć na większą skalę, gdzie inwestorzy mają dalekosiężny plan wprowadzenia spółki na giełdę. Jaką formę prawną wybrać na starcie - podsumowanie Jednoosobową działalność gospodarczą lub Spółkę jawną lub Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością lub Spółkę akcyjną 19
Przykładowe sytuacje Sytuacja A. Inicjator przedsięwzięcia jest indywidualistą i najlepiej się czuje samodzielnie kierując firmą. Przewiduje wysoką rentowność przedsięwzięcia i chciałby realizowane zyski przeznaczyć na cele konsumpcyjne. Preferowana forma: jednoosobowa działalność gospodarcza Sytuacja B. Nowe przedsięwzięcie uruchamiane jest przez grupę zaufanych wspólników, znający się od lat nie tylko towarzysko, ale i biznesowo. Ze względu wielkość popytu na oferowane wyroby, nie zakłada się rozwinięcia interesu na dużą skalę. Wspólnicy chcą bezpośrednio uczestniczyć w prowadzeniu firmy, traktując osiągane zyski jako podstawowe źródło dochodu. Preferowana forma: spółka jawna Przykładowe sytuacje c.d. Sytuacja C. Planowane przedsięwzięcie, w zależności od sprzyjających okoliczności może osiągnąć w przyszłości znaczne rozmiary. Inicjatorzy przedsięwzięcia liczą w perspektywie z możliwością powiększenia grona wspólników. Preferowana forma: spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sytuacja D. Inicjatorzy planują dynamiczny rozwój przedsięwzięcia opierają jego sukces n a nowatorskich rozwiązaniach technologicznych, organizacyjnych, marketingowych. Mają uzgodnioną strategię finalnych żniw poprzez wprowadzenie spółki na giełdę. Są przygotowani na znaczące zaangażowanie kapitałowe już na starcie. Preferowana forma: spółka akcyjna 20
Co w przypadku gdy forma prawna nie będzie odpowiadała potrzebom biznesowym w przyszłości? Możliwe jest przekształcenie jednej formy w inną, ale Konieczność porozumienia między wspólnikami Dość skomplikowana procedura Dodatkowe koszty Możliwe negatywne skutki podatkowe Typowe przekształcenia Jednoosobowa działalność w Sp. z o.o. Spółka cywilna w spółkę jawną bądź spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka jawna w Sp. z o.o. Sp. z o.o. w S.A. 60 Niniejszy program dydaktyczny jest realizowany w ramach Projektu: Sieć Edukacyjna Innowacyjnej Przedsiębiorczości Akademickiej (SEIPA) www.seipa.edu.pl Projekt jest dofinansowany przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego 61 21