dr Piotr Lissoń KONKURENCJA NA RYNKACH

dr Piotr Lissoń KONKURENCJA NA RYNKACH LOKALNYCH

Część I 1. Pojęcie i zakres prawa konkurencji. Cele ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Zakres zadań i kompetencji Prezesa UOKiK: przeciwdziałanie praktykom ograniczającym konkurencję, przeciwdziałanie praktykom naruszającym zbiorowe interesy konsumentów, kontrola koncentracji przedsiębiorców. 2. Podstawowe pojęcia z zakresu prawa antymonopolowego. Gmina oraz podmioty komunalne jako przedsiębiorcy w rozumieniu przepisów antymonopolowych. Przykładowe orzecznictwo Prezesa UOKiK. 3. Formy i metody wykonywania gospodarki komunalnej a zastosowanie reguł konkurencji. Ochrona konkurencji a regulacje sektorowe dotyczące rynku lokalnego. 4. Pytania i dyskusja.

Pojęcie i zakres prawa konkurencji Podział prawa konkurencji [1] Prawo antymonopolowe ochrona konkurencji, mechanizmu konkurowania w interesie publicznym (np. przeciwdziałanie zmowom cenowym) [2] Prawo nieuczciwej konkurencji ochrona prywatnych interesów przedsiębiorców przed nieuczciwymi zachowaniami konkurentów (np. przed podrabianiem produktów, nieuczciwą reklamą) 3 3

Pojęcie i zakres prawa konkurencji Podział prawa konkurencji [1] Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów postępowanie administracyjne przed Prezesem UOKiK [2] Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji postępowanie cywilne przed sądem powszechnym 4 4

Kilka słów wstępu Prawo ochrony konkurencji (prawo antymonopolowe) to ważna dziedzina prawa Służy zwiększaniu efektywności gospodarki, niższym cenom, podnoszeniu jakości towarów i usług Chroni INTERES PUBLICZNY Dotyczy nie tylko rynkowych gigantów - duże znaczenie także na rynkach lokalnych Ma ponadsektorowy charakter Przepisy także w prawie wspólnotowym Międzynarodowa współpraca organów antymonopolowych Bardzo surowe sankcje Przepisy sformułowane w sposób ogólny (liczne zwroty niedookreślone ) trzeba znać praktykę ich stosowania i szczegółowe przesłanki konkretnych orzeczeń 5 5

Prawo ochrony konkurencji w Polsce Prawo krajowe: Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (w skrócie: ustawa antymonopolowa ) (wcześniej ustawa z 1990 r. i z 2000 r.) Prawo wspólnotowe: art. 81 oraz 82 i 86 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (w skrócie: TWE ) (w Polsce od 1 maja 2004 r.) 6 6

Cele ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów Ustawa reguluje zasady i tryb przeciwdziałania praktykom ograniczającym konkurencję oraz praktykom naruszającym zbiorowe interesy konsumentów, a także antykonkurencyjnym koncentracjom przedsiębiorców i ich związków, jeżeli te praktyki lub koncentracje wywołują lub mogą wywoływać skutki na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (art. 1 ust. 2 ustawy antymonopolowej) 7 7

Zakres zadań i kompetencji Prezesa UOKiK 1. Przeciwdziałanie porozumieniom ograniczającym konkurencję (art. 6) 2. Przeciwdziałanie nadużywaniu pozycji dominującej na rynku (art. 9) [POK] 3. Przeciwdziałanie praktykom naruszającym zbiorowe interesy konsumentów (art. 24) [NZIK] 4. Kontrola koncentracji przedsiębiorców (art. 13) 5. Inne zadania 8

Przeciwdziałanie praktykom ograniczającym konkurencję Praktyki ograniczające konkurencję [POK] Niegdyś praktyki monopolistyczne Dzielą się na: a) porozumienia ograniczające konkurencję (praktyki ki kolektywne) kt b) nadużywanie pozycji dominującej na rynku (praktyki indywidualne) 9 9

Praktyki ograniczające konkurencję Nazwa może być myląca Mogą mieć charakter: a) Praktyk antykonkurencyjnych (negatywny wpływ na konkurencję na rynku) a) Praktyk eksploatacyjnych (skierowane przeciwko słabszym uczestnikom rynku, służą czerpaniu nadmiernych, nieuzasadnionych korzyści) 10 10

Prezes UOKiK Jest centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach ochrony konkurencji i konsumentów. Powoływany i odwoływany przez Prezesa Rady Ministrów W skład Urzędu wchodzi Centrala w Warszawie oraz Delegatury Urzędu w Bydgoszczy, w Gdańsku, w Katowicach, w Krakowie, w Lublinie, w Łodzi, w Poznaniu, w Warszawie i we Wrocławiu (łącznie 9). Delegaturami Urzędu ę kierują dyrektorzy y delegatur 11 11

Dlaczego gmina podlega przepisom UOKiK? Definicja przedsiębiorcy Pojęcie użyteczności publicznej (dotyczy nie tylko sektora komunalnego) Pojęcie gminy i pojęcie gospodarki komunalnej (nie występuje w ustawie antymonopolowej) 12 12

Definicja przedsiębiorcy w UOKiK 1. Przedsiębiorca w rozumieniu SDG 2. Podmiot organizujący lub świadczący y usługi o charakterze użyteczności publicznej 3. Osoba fizyczna wykonującą zawód 4. Osoba fizyczna, która posiada kontrolę nad co najmniej jednym przedsiębiorcą 5. Związek przedsiębiorców (art. 4 pkt 1 i 2 ustawy antymonopolowej) 13 13

Zastosowanie ustawy na rynkach lokalnych Gmina Gminne jednostki organizacyjne Komunalne osoby prawne Związki komunalne Inne podmioty działające na rynku lokalnym 14 14

Branże komunalne w orzecznictwie Prezesa UOKiK (przykłady) Zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków Wywożenie, składowanie, utylizacja odpadów komunalnych Usługi cmentarne i pogrzebowe Udostępnianie przystanków komunikacji miejskiej Zaopatrzenie w energię gę Lokalny transport zbiorowy Działalność kulturalna i oświatowa Wydzierżawianie powierzchni handlowej na targowiskach 15 15

Przykładowe orzecznictwo Prezesa UOKiK [1] INFORMACJE PRASOWE [16.06.2009] Blisko 35,5 tys. zł kary wymierzył gminie Rybnik Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) za nierespektowanie ustawowych 50- procentowych ulg w komunikacji miejskiej dla studentów i kombatantów. Samorząd zapowiada odwołanie od tej decyzji. [28.01.2009] Siedmiu przedsiębiorców zajmujących się odbieraniem odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości w Częstochowie zawarło niedozwolone porozumienie ustalając ceny za świadczone usługi uznała Prezes UOKiK. Na przedsiębiorców nałożono kary w łącznej wysokości prawie 3 mln zł. 16 16

Przykładowe orzecznictwo Prezesa UOKiK [2] [7.10.2008] Gmina Lublin ograniczała ł konkurencję k utrudniając prywatnym przewoźnikom dostęp do przystanków komunikacji miejskiej. Prezes UOKiK nałożyła na nią karę w wysokości 160 tys. zł [13.09.2005] Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zwiększył ilość decyzji, wydawanych względem monopolistycznego zachowania gmin. Tak było np. w Gliwicach,,gdzie Prezes Urzędu ę stwierdził takie praktyki odnośnie umów najmu, zawierających niejasne kryteria zmiany czynszu. Gmina nie była skora do zmiany klauzuli, więc UOKiK ukarał ją grzywną na sumę 650 tys. zł. [10.06.2009] Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Lesznie stosuje praktykę ograniczającą konkurencję na lokalnym rynku wykonywania sieci i przyłączy wodociągowo-kanalizacyjnych. Taką decyzję wydał Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, nakładając jednocześnie karę w wysokości 8,5 tysiąca złotych. Przedsiębiorstwo odpiera zarzuty i przekonuje, że jego działania mają jedynie na celu właściwe dbanie o administrowaną przezeń sieć oraz jakość wykonywanych usług. 17 17

Formy i metody wykonywania y gospodarki komunalnej a zastosowanie reguł konkurencji 1. Działania władcze 2. Działania właścicielskie (dysponowanie składnikami infrastruktury np. dworce i przystanki, wysypiska y śmieci, budynki i inne nieruchomości) 3. Zlecanie wykonywania zadań podmiotom zewnętrznym (zawieranie umów) 4. Także zawieranie porozumień komunalnych 18 18

Czynności administracyjne jako przejaw praktyk ograniczających konkurencję Decyzje administracyjne Pozwolenia, zezwolenia Akty prawa miejscowego 19 19

Czynności administracyjne jako przejaw praktyk ograniczających konkurencję Wyrok Sądu Najwyższego ż z 20.11.2008 2008 (III SK 12/08) Przedmiotem oceny Prezesa UOKiK oraz SOKiK nie jest legalność podjętych przez jednostkę samorządu terytorialnego decyzji lub wydawanych aktów prawa miejscowego z zakresu organizowania usług użyteczności publicznej, lecz ocena tego, w jaki sposób wpłyną one na konkurencję na rynku, którego zasad funkcjonowania dotyczą. Dalej stwierdzono: Jako przedsiębiorca, jednostka samorządu terytorialnego ma obowiązek uwzględniać ć w swojej j działalności ł ś i zakazy wynikające z ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów nawet wtedy, gdy wydaje akty prawa miejscowego lub decyzje administracyjne, związane z organizowaniem usług użyteczności publicznej (...) 20 20

Ochrona konkurencji a regulacje sektorowe dotyczące rynku lokalnego 1. Ustawa o samorządzie gminnym 2. Ustawa o gospodarce komunalnej 3. Ustawa Prawo energetyczne 4. Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków 5. Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminie 6. Ustawa o odpadach d 7. Ustawa o transporcie drogowym 8. Ustawa o publicznym transporcie zbiorowym (projekt) 9. Inne ustawy 21 21

Ochrona konkurencji a regulacje sektorowe dotyczące rynku lokalnego Brak regulacji wyłączających jakiś sektor spod przepisów ustawy antymonopolowej Niekiedy nakładanie się kompetencji właściwych organów i Prezesa UOKiK Art. 3 ustawy antymonopolowej: opo o Przepisów ustawy nie stosuje się do ograniczeń konkurencji dopuszczonych na podstawie odrębnych ustaw 22 22

Pytania? 23 23

Część II 1. Zakaz nadużywania pozycji dominującej a rynek usług komunalnych. Pozycja dominująca i kolektywna pozycja dominująca. Rodzaje zakazanych działań 2. Przykładowe orzecznictwo Prezesa UOKiK ze szczególnym uwzględnieniem rynku lokalnego i rynku usług komunalnych 3. Pytania i dyskusja 24 24

Czy gmina zawsze ma pozycję dominującą na rynku? Definicja pozycji dominującej Definicja rynku właściwego Dominacja a monopol (w szczególności monopol prawny lub naturalny) 25 25

Pozycja dominująca Pozycja przedsiębiorcy, która umożliwia mu zapobieganie skutecznej konkurencji na rynku właściwym przez stworzenie mu możliwości działania w znacznym zakresie niezależnie od konkurentów, kontrahentów oraz konsumentów; domniemywa się, że przedsiębiorca ma pozycję dominującą, jeżeli jego udział w rynku właściwym przekracza 40%; (art. 4 pkt 10 ustawy antymonopolowej) 26 26

Rynek relewantny (właściwy) Rynek towarów, które ze względu na ich przeznaczenie, cenę ę oraz właściwości, w tym jakość, są ą uznawane przez ich nabywców za substytuty oraz są oferowane na obszarze, na którym, ze względu na ich rodzaj i właściwości, istnienie barier dostępu do rynku, preferencje konsumentów, znaczące różnice cen i koszty transportu, panują zbliżone warunki konkurencji (art. 4 pkt 9 ustawy antymonopolowej) 27 27

Rynek relewantny (właściwy) a) Ujęcie asortymentowe (produktowe) (np. przewozy osób komunikacją autobusową) b) Ujęcie terytorialne (np. na terenie gminy) c) Ujęcie czasowe (np. linie i nocne) + Uwzględnienie szczebla obrotu 28 28

Pozycja dominująca udział gminy w rynku właściwym często przekracza 40 % (a nierzadko wynosi 100%) (np. Gmina Bochnia, rynek usług wodociągowych) ale nie zawsze (sprawa Miasta Łańcut; rynek udostępniania przystanków komunikacji autobusowej) 29 29

Zakaz nadużywania pozycji dominującej na rynku Zakazane jest nadużywanie pozycji dominującej j na rynku właściwym ł ś przez jednego lub kilku przedsiębiorców ę (art. 9 ust. 1 ustawy antymonopolowej) Kilku przedsiębiorców - kolektywna (łączna) pozycja dominująca (zachowania paralelne) 30 30

Zakaz nadużywania pozycji dominującej na rynku (typologia, art. 9 ust. 2) 1. Praktyki cenowe 2. Sztuczne ograniczanie podaży 3. Dyskryminacja 4. Stosowanie umów wiązanych 5. Dławienie Dławienie rozwoju konkurencji 6. Narzucanie uciążliwych warunków umów 7. Podział ł rynku 31 31

Zakaz nadużywania pozycji dominującej na rynku 1. PRAKTYKI CENOWE (art. 9.2.1) bezpośrednie lub pośrednie narzucanie nieuczciwych cen, w tym cen nadmiernie wygórowanych y albo rażąco ą niskich, odległych gy terminów płatności lub innych warunków zakupu albo sprzedaży towarów - ceny energii cieplnej we Wschowie -opłata za przyłączenie do sieci wodociągowej w gminie Jastków - nieuczciwe ceny w przypadku łączenia dwóch rodzajów działalności subsydiowanie skrośne MPGM w Krośnie, rynek odpadów - pobieranie opłat za zezwolenie na korzystanie z dróg wewnętrznych w Przyjezierzu (gmina Jeziora Wielkie) - stosowanie rażąco niskich cen za przewóz pasażerów w Tarnowie, Jaworznie i Inowrocławiu; promocyjne ceny w Bydgoszczy 32 32

Zakaz nadużywania pozycji dominującej na rynku 2. SZTUCZNE OGRANICZANIE PODAŻY (art. 9.2.2) ograniczenie produkcji, zbytu lub postępu technicznego ze szkodą dla kontrahentów lub konsumentów - wstrzymanie dostaw energii cieplnej przez spółkę komunalną w Zielonej Górze - ograniczanie dostępu do powierzchni na targowiskach handlowych w Broniszach pod Warszawą 3. DYSKRYMINACJA (art. 9.2.3) stosowanie w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych lub niejednolitych warunków umów, stwarzających tym osobom zróżnicowane warunki konkurencji - zapewnienie miejsca składowania odpadów własnemu zakładowi komunalnemu, odmowa prywatnemu przedsiębiorcy, Nowe Skalmierzyce -różne kryteria w gminnych przetargach na obsługę linii autobusowych w Olkuszu - ceny dzierżawy gruntów komunalnych w Malborku (nie stwierdzenie praktyki); opłaty za korzystanie z targowiska w Kostrzynie nad Odrą (nie stwierdzenie praktyki) 33 33

Zakaz nadużywania pozycji dominującej na rynku 4. STOSOWANIE UMÓW WIĄZANYCH(art. 9.2.4) uzależnianie zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez drugą stronę innego świadczenia, niemającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy - sprawa MPK w Poznaniu, sposób sprzedaży biletów okresowych -uzależnianie dostaw wody od uiszczenia należności podmiotów trzecich 5. DŁAWIENIE ROZWOJU KONKURENCJI (art. 9.2.5) przeciwdziałanie ukształtowaniu się warunków niezbędnych do powstania bądź rozwoju konkurencjik - Rynek transportowy: Gmina Lublin ogranicza dostęp do przystanków autobusowych (kara 160 tys. zł); podobnie w gminie Jelenia Góra, Kielce - nierówne limity nieczystości przyjmowanych do oczyszczalni w gminie Baranów - nowe wymogi co do pojemników na odpady stałe w Olkuszu - odmowa zapewnienia miejsca składowania nieczystości komunalnych; Nowe Skalmierzyce; podobnie Miasto Olsztyn (określanie wymagań do wydania zezwolenia) - działania zarządcy cmentarza w Chojnowie; podobnie w Sobótce - budowa przyłączy wodociągowych w Lesznie (kara: 8,5 tys. zł) 34 34

Zakaz nadużywania pozycji dominującej na rynku 6. NARZUCANIE UCIĄŻLIWYCH WARUNKÓW UMÓW (art. 9.2.6) narzucanie przez przedsiębiorcę uciążliwych warunków umów, przynoszących mu nieuzasadnione korzyści - przykłady na rynku wodociągowym (2008); Sosnowiec 40 tys. zł; Jaworzno 50 tys. zł; - nieuzasadnione ograniczenie odpowiedzialności za ograniczenie lub wstrzymanie dostaw wody w Sulejówku i Kaliszu - dowolność zmiany warunków umowy najmu lokali komunalnych w Zabrzu - odmowa zawarcia umowy dzierżawy gruntów rekreacyjnych w Witkowie - narzucanie uciążliwych warunków gminie (inwestycje sieciowe w telekomunikacji, energetyce, gazownictwie) 7. PODZIAŁ RYNKU (art. 9.2.7) podział rynku według kryteriów terytorialnych, asortymentowych lub podmiotowych - kremacja zwłok we Wrocławiu (opłaty zależne od miejsca dotychczasowego zamieszkania) -różnicowanie opłat TV kablowej w Łodzi 35 35

Pytania? 36 36

Część III 1. Zakaz zawierania porozumień (horyzontalnych i wertykalnych) ograniczających konkurencję na rynku. Wyłączenia spod zakazu. Program łagodzenia kar (leniency). Przykładowe orzecznictwo Prezesa UOKiK ze szczególnym uwzględnieniem rynku lokalnego i rynku usług ł komunalnych. 2. Rodzaje decyzji Prezesa UOKiK w sprawach praktyk ograniczających konkurencję. Rodzaje i wysokość sankcji. 3. Podstawowe informacje na temat postępowania przed Prezesem UOKiK. Postępowanie wyjaśniające i postępowanie antymonopolowe. Dowody w postępowaniu. Kontrola i przeszukanie. Sądowa kontrola decyzji Prezesa UOKiK. 4. Krajowe a wspólnotowe prawo konkurencji: właściwość Prezesa UOKiK a właściwość Komisji Europejskiej w sprawach praktyk ograniczających konkurencję. 5. Pytania i dyskusja. 37 37

Porozumienia ograniczające konkurencję Zakazane są porozumienia, których celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji na rynku właściwym (art. 6 ust. 1 ustawy antymonopolowej) 38 38

Formy porozumień a) umowy zawierane między przedsiębiorcami, między związkami przedsiębiorców oraz między przedsiębiorcami i ich związkami albo niektóre postanowienia tych umów b) uzgodnienia dokonane w jakiejkolwiek formie przez dwóch lub więcej przedsiębiorców lub ich związki c) uchwały lub inne akty związków ą przedsiębiorców ocó lub ich organów statutowych (art. 4 pkt 5 ustawy antymonopolowej) 39 39

Rodzaje porozumień Pomiędzy konkurentami (poziome; horyzontalne) ) (na tym samym szczeblu obrotu, np. pomiędzy taksówkarzami, pomiędzy uczestnikami przetargu) Pomiędzy przedsiębiorcami, którzy nie są konkurentami (pionowe; wertykalne) (na różnych szczeblach obrotu np. pomiędzy producentem farb a hurtowniami; ale także w różnych sferach działalności, np. pomiędzy gminą a poszczególnymi przewoźnikami; pomiędzy organizatorem przetargu a jego uczestnikami) 40 40

Porozumienia ograniczające konkurencję (typologia, art. 6 ust. 1) 1. Kartele cenowe 2. Porozumienia kontyngentowe 3. Dotyczące podziału rynku 4. Dyskryminujące 5. Dotyczące ą stosowania umów wiązanychą 6. Ograniczające dostęp do rynku 7. Zmowy przetargowe 41 41

Porozumienia ograniczające konkurencję 1. KARTELE CENOWE (art. 6.1.1) ustalanie, bezpośrednio lub pośrednio, cen i innych warunków zakupu lub sprzedaży towarów - porozumienia cenowe pomiędzy taksówkarzami na stadionie Arkonia w Szczecinie - porozumienie przedsiębiorców prowadzących kursy prawa jazdy w Bydgoszczy - porozumienie korporacji taksówkowych w Poznaniu - porozumienie korporacji taksówkowych w Katowicach - PKS z Żarach i MZK w Żaganiu (bez umowy pisemnej) 2. POROZUMIENIA KONTYNGENTOWE (art. 6.1.2) ograniczanie lub kontrolowanie produkcji lub zbytu oraz postępu technicznego lub inwestycji -zakończenie produkcji benzyny U-95: Grupa Lotos i PKN Orlen - ustalenie przez huty zasad współpracy z dostawcami złomu - kartele kryzysowe 42 42

Porozumienia ograniczające konkurencję 3. DOTYCZĄCE PODZIAŁU RYNKU( (art. 613) 6.1.3) podział rynków zbytu lub zakupu - uchwała samorządu aptekarskiego o zasadach lokowania nowych aptek 4. DYSKRYMINUJĄCE (art. 6.1.4) stosowanie w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych lub niejednolitych warunków umów, stwarzających tym osobom zróżnicowane warunki konkurencji - umowa gminy Gorlice z prywatnym zarządcą cmentarza - nierówne zasady korzystania z przystanków autobusowych w gminie Rybnik i Żory (porozumienie komunalne) 43 43

Porozumienia ograniczające konkurencję 5. DOTYCZĄCE STOSOWANIA UMÓW WIĄZANYCH (art. 6.1.5) uzależnianie zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez drugą stronę innego świadczenia, niemającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy - umowa kredytu i ubezpieczenia kredytu 6. ZMOWY PRZETARGOWE (art. 6.1.7) uzgadnianie przez przedsiębiorców przystępujących do przetargu lub przez tych przedsiębiorców i przedsiębiorcę będącego organizatorem przetargu warunków składanych ofert, w szczególności zakresu prac lub ceny - przetargi na oczyszczanie jezdni w Poznaniu 44 44

Porozumienia ograniczające konkurencję 7. OGRANICZAJĄCE DOSTĘP DO RYNKU (art. 6.1.6) ograniczanie dostępu do rynku lub eliminowanie z rynku przedsiębiorców nieobjętych porozumieniem i - porozumienie gminy Głubczyce z podległymi jej spółkami na rynku odpadów komunalnych - porozumienie komunalne gminy Rybnik i gminy Żory dotyczące rynku usług przewozowych -umowa gminy Gorlice z prywatnym y zarządcą ą ą cmentarza; umowa Miasta Poznania ze spółdzielnią pracy; - umowa Miasta Warszawy z prywatnym wydawcą gazet na kolportowanie w sieci transportu publicznego - umowa gminy z zarządcą przygranicznego targowiska 45 45

Wyłączenia ą spod zakazu zawierania porozumień Wyłączenia ł indywidualne id porozumień ń o mniejszym znaczeniu ( porozumienia bagatelne ) - art. 7 (ma ograniczone zastosowanie) Wyłączenia indywidualne porozumień spełniających przesłanki określone w art. 8 ust. 1 ( porozumienia racjonalizatorskie ) Wyłączenia grupowe obecnie w ramach pięciu rozporządzeń Rady Ministrów (charakter czasowy: do 2011, 2015; potem ew. ponowne wyłączenia) yą (wyłączenia te obejmują: niektóre porozumienia pomiędzy przedsiębiorcami prowadzącymi działalność ubezpieczeniową, w sektorze pojazdów samochodowych, dotyczące transferu technologii, specjalizacyjne i badawczo-rozwojowe oraz niektóre wertykalne) 46 46

Rodzaje decyzji Prezesa UOKiK w sprawach praktyk ograniczających konkurencję 1. o uznaniu praktyki za ograniczającą konkurencję i nakazującą ą zaniechanie jej j stosowania (art. 10) 2. o uznaniu praktyki za ograniczającą konkurencję i stwierdzającą zaniechanie jej stosowania (art. 11) 3. Tzw. decyzja zobowiązująca (art. 12) 4. Umorzenie postępowania (art. 105 kpa) 47 47

Rodzaje sankcji 1. Sankcja administracyjna (zakaz dalszego stosowania praktyk) 2. Sankcja karno-administracyjna (kara pieniężna) 3. Sankcja cywilnoprawna (nieważność ż czynności ś cywilnoprawnych) 48 48

Rodzaje i wysokość kar pieniężnych Kara za naruszenie zakazu określonego w art. 6 lub w art. 9 (stosowanie praktyk) do 10% przychodu przedsiębiorcy Kara porządkowa (nieudzielenie informacji, brak współdziałania podczas kontroli) do 50.000.000 euro Za niewykonanie decyzji (lub postanowienia) Prezesa UOKiK lub wyroku sądu do 10.000 euro za każdy dzień zwłoki Dla świadka lub osoby pełniącej funkcję kierowniczą, a także dla osoby reprezentującej kontrolowanego do 50-krotności przeciętnego wynagrodzenia 49 49

Ustalanie wysokości kary pieniężnej dla gminy Kara za naruszenie zakazu określonego w art. 6 lub w art. 9 (stosowanie praktyk) do 10% przychodów Dochody y z działalności,, dochody z majątku,, pozostałe dochody (Gmina Lublin, 160 tys. zł) Kara porządkowa (4.700 za nieudzielenie informacji przez gminę Czerwonak) Za niewykonanie decyzji (lub postanowienia) Prezesa UOKiK lub wyroku sądu (650 tys. zł dla gminy Gliwice; 1.000.000 zł dla MPWiK w Warszawie) 50 50

Miarkowanie kar pieniężnych Zasady określone w ustawie: w szczególności okres, stopień ń oraz okoliczności ś i naruszenia przepisów ustawy, a także uprzednie naruszenie przepisów ustawy Wyjaśnienia ś i Prezesa UOKiK ( kalkulator l kar ) naruszenia b. poważne: 1-3% naruszenia poważne: ż 0,2-1% +/- [0-80%] + [0-200/0-100%] +/- [0-50%] = kara pozostałe naruszenia: 0,01-0,2% Maksymalnie: 10% przychodów przedsiębiorcy w roku poprzedzającym wydanie decyzji 51 51

Program łagodzenia kar ( leniency ) Świadek Ś koronny w postępowaniu przed Prezesem UOKiK Możliwość uniknięcia i i lub obniżenia i kary pieniężnej i ż Możliwość uprzedniego sprawdzenia dostępności Statusu A Obowiązek współpracy z Prezesem UOKiK Właściwe przepisy: Art. 109 ustawy antymonopolowej Rozporządzenie Rady Ministrów i z 26.01.2009 2009 r. Wyjaśnienia Prezesa UOKiK 52 52

Postępowania w sprawach praktyk ograniczających konkurencję Takie same zasady dotyczą ą postępowań: a) w sprawach porozumień ograniczających konkurencję (za wyjątkiem procedury leniency ) b) w sprawach nadużywania pozycji dominującej na rynku 53

Postępowanie wyjaśniające Cel: wstępne ustalenie, czy nastąpiło naruszenie przepisów ustawy uzasadniające wszczęcie postępowania antymonopolowego, w tym, czy sprawa ma charakter antymonopolowy Nie zawsze jest konieczne (można od razu wszcząć postępowanie antymonopolowe) Nie epowinno otrwać dłużej niż 30 dni,, a w sprawach ac szczególnie skomplikowanych - nie dłużej niż 60 dni od dnia jego wszczęcia 54 54

Postępowanie antymonopolowe Zasadnicze postępowanie w sprawach praktyk ograniczających konkurencję W sprawach praktyk k wszczynane jedynie z urzędu Ale każdy może zgłosić Prezesowi UOKiK na piśmie zawiadomienie dotyczące podejrzenia stosowania praktyk ograniczających konkurencję wraz z uzasadnieniem uasad e (swoisty osy doos) donos ) Powinno być zakończone nie później niż w terminie 5 miesięcy ę od dnia jego wszczęcia ę (można je jednak przedłużyć na zasadach określonych w kpa) 55 55

Dowody w postępowaniu oryginał dokumentu lub jego poświadczona kopia dokument sporządzony w języku obcym - poświadczone przez tłumacza przysięgłego tłumaczenie na język polski zeznania świadkówi opinia biegłego opinia i jednostki naukowej 56 56

Kontrola przedsiębiorcy ę w szczególności tzw. Dawn raid W toku postępowania przed Prezesem Urzędu może być przeprowadzona przez upoważnionego pracownika Urzędu lub Inspekcji Handlowej kontrola u każdego przedsiębiorcy w zakresie objętym tym postępowaniem Zasady kontroli określa ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów oraz przepisy ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (Art. 105a ustawy antymonopolowej) 57 57

Przeszukanie w toku kontroli Kontrolujący w toku kontroli może również dokonać przeszukania pomieszczeń lub rzeczy, za zgodą sądu ochrony konkurencji i konsumentów, udzieloną na wniosek Prezesa Urzędu. Jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie poważnego naruszenia przepisów ustawy, w szczególności wtedy, gdy mogłoby dojść do zatarcia dowodów, z wnioskiem, o którym mowa w ust. 1, Prezes Urzędu może wystąpić przed wszczęciem postępowania antymonopolowego. Sąd ochrony konkurencji k i konsumentów wydaje w ciągu 48 godzin postanowienie w sprawie, o której mowa w ust. 1. Na postanowienie sądu ochrony konkurencji i konsumentów nie przysługuje zażalenie. (Art. 105c ustawy antymonopolowej) 58 58

Przeszukanie odrębne Jeżeli istnieją uzasadnione podstawy do przypuszczenia, że w lokalu l mieszkalnym lub w jakimkolwiek k i k innym pomieszczeniu, i nieruchomości lub środku transportu są przechowywane przedmioty, akta, księgi, dokumenty i inne informatyczne nośniki danych w rozumieniu przepisów o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, mogące mieć wpływ na ustalenie stanu faktycznego istotnego dla prowadzonego postępowania, sąd ochrony konkurencji i konsumentów może, na wniosek Prezesa Urzędu, udzielić zgody na przeprowadzenie przeszukania, w tym na dokonanie zajęcia przedmiotów mogących stanowić dowód w sprawie, przez funkcjonariuszy Policji. Czynności dokonuje Policja na polecenie sądu ą ochrony konkurencji i konsumentów (Art. 91 ustawy antymonopolowej) 59 59

Odwołanie od decyzji Prezesa UOKiK Od decyzji Prezesa Urzędu przysługuje ł odwołanie ł do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (SOKiK) w terminie dwutygodniowym od dnia jej doręczenia (art. 81 ust. 1 ustawy antymonopolowej) Jeżeli Prezes Urzędu uzna odwołanie za słuszne, może - nie przekazując akt sądowi - uchylić albo zmienić swoją decyzję w całości lub w części, o czym bezzwłocznie powiadamia stronę, przesyłając ł jej j nową decyzję, od dktórej stronie przysługuje ł odwołanie (art. 81 ust. 3 ustawy antymonopolowej) 60 60

Odwołanie od wyroku SOKiK Od wyroku Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów przysługuje apelacja do Sądu Apelacyjnego Od wyroku Sądu Apelacyjnego przysługuje skarga kasacyjna do Sądu Najwyższego Sąd Najwyższy Sąd dapelacyjny SOKiK Prezes UOKiK 61 61

Krajowe a wspólnotowe prawo konkurencji Dwa systemy prawa: prawo krajowe i wspólnotowe (obowiązują równolegle) Wspólnotowe reguły konkurencji: art. 81 i 82 (oraz art. 86) TWE Kompetencje Komisji Europejskiej Możliwość stosowania ww. przepisów przez Prezesa UOKiK 62 62

Reguły kolizyjne i współpraca organów Rozporządzenie ą Rady y( (WE) nr 1/2003 z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie wprowadzenia w życie reguł konkurencji ustanowionych w art. 81 i 82 Traktatu 63 63

Pytania? 64 64

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ 65 65