Ojcowski Park Narodowy Lokalizacja punktów pomiarowych i wyniki badań Na terenie Ojcowskiego Parku Narodowego zlokalizowano 3 punkty pomiarowe. Pomiary prowadzono od stycznia do grudnia 2005 roku. 16. Punkt pomiarowy- Pieskowa Skała. Punkt charakteryzuje tło stężeń NO 2 i SO 2. 16 Tab. 16. Zestawienie wartości średniomiesięcznych stężeń NO 2 [μg/m 3 ] i SO 2 [μg/m 3 ] w punkcie monitoringowym- Pieskowa Skała w 2005 roku. [μg/m 3 ] styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec NO 2 14,4 4,9 6,8 5,4 5,7 B 5,4 SO 2 21,1 12,5 16,0 5,5 5,8 B 3,5 c.d. tab.16. [μg/m 3 ] sierpień wrzesień październik listopad grudzień średnia roczna NO 2 8,3 6,1 17,1 5,8 13,0 8,4 SO 2 3,6 8,6 22,3 12,8 25,0 12,4 B brak próbników
Zestawienie wartości SO 2 i NO 2 w punkcie monitoringowym Pieskowa Skała - Ojcowski Park Narodowy w 2005 roku. 30 20 10 0 styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień wrzesień październik listopad grudzień [ μg/m 3 ] NO2 SO2 Średnie stężenie dwutlenku azotu w 2005 roku wyniosło 8,4 μg/m 3 co stanowi 42% poziomu dopuszczalnego 20 μg/m 3 obowiązującego na obszarach Parków Narodowych. Najwyższe stężenie NO 2 wystąpiło w październiku 17,1 μg/m 3, w pozostałych miesiącach stężenia kształtowały się na poziomie od 4,9 μg/m 3 w lutym do 14,4 μg/m 3 w styczniu. Średnioroczne stężenie dwutlenku siarki wyniosło 12,4 μg/m 3 co stanowi 83 % poziomu dopuszczalnego 15 μg/m 3 jaki obowiązuje na obszarze Parków Narodowych. Najwyższe stężenia odnotowano w grudniu (25 μg/m 3 ), w styczniu (21,1 μg/m 3 ) oraz w październiku (22,3 μg/m 3 ). W pozostałych miesiącach odnotowane stężenia były niższe i kształtowały się na poziomie od 3,5 μg/m 3 w lipcu do 16 μg/m 3 w marcu. Wyższe stężenia SO 2 w miesiącach okresu grzewczego wskazują na wpływ lokalnej niskiej emisji lub napływ zanieczyszczeń z sąsiednich obszarów. 17. Punkt pomiarowy- Ojców. Punkt charakteryzuje wpływ lokalnej emisji ze źródeł punktowych. 17
Tab. 17. Zestawienie wartości średniomiesięcznych stężeń NO 2 [μg/m 3 ] i SO 2 [μg/m 3 ] w punkcie monitoringowym- Ojców w 2005 roku. [μg/m 3 ] styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec NO 2 12,3 6,7 6,7 6,2 4,0 6,6 3,2 SO 2 6,5 7,9 8,1 4,0 6,9 2,7 1,2 c.d. tab.17. [μg/m 3 ] sierpień wrzesień październik listopad grudzień średnia roczna NO 2 7,6 3,7 8,6 3,0 15,9 7,0 SO 2 0,7 1,1 5,8 5,1 12,4 5,2 Zestawienie wartości SO 2 i NO 2 w punkcie monitoringowym Ojców - Ojcowski Park Narodowy w 2005 roku. 20 15 10 5 0 styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień wrzesień październik listopad grudzień [ μg/m 3 ] NO2 SO2 Średnie stężenie dwutlenku azotu w 2005 roku wyniosło 7,0 μg/m 3 co stanowi 35% poziomu dopuszczalnego. Maksymalne stężenia wystąpiły w miesiącach zimowych: grudzień (15,9 μg/m 3 ) i styczeń (12,3μg/m 3 ). W pozostałych miesiącach stężenia utrzymywały się na zróżnicowanym poziomie z najniższymi wartościami w lipcu, listopadzie i we wrześniu. Średnie stężenie dwutlenku siarki w 2005 roku wyniosło 5,2 μg/m 3 co stanowi 35 % poziomu dopuszczalnego. Maksymalne stężenie SO 2 wystąpiło w grudniu o wartości 12,4 μg/m 3, w pozostałych miesiącach okresu grzewczego stężenia SO 2 były znacznie niższe w granicach 5,1 μg/m 3 w listopadzie do 8,1 μg/m 3 w marcu. Rozkład średniomiesięcznych stężeń SO 2 nie wskazuje jednoznacznie na dominujący wpływ lokalnej emisji. Natomiast rozkład średniomiesięcznych stężeń NO 2 wskazuje na wpływ zanieczyszczeń komunikacyjnych.
18. Punkt pomiarowy- Jerzmanowice - Lepianka. Punkt charakteryzuje napływ zanieczyszczeń z sąsiedniego obszaru. 18 Tab. 18. Zestawienie wartości średniomiesięcznych stężeń NO 2 [μg/m 3 ] i SO 2 [μg/m 3 ] w punkcie monitoringowym- Jerzmanowice - Lepianka w 2005 roku. [μg/m 3 ] styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec NO 2 19,9 5,9 7,8 5,9 5,7 8,2 6,4 SO 2 15,9 16,9 16,0 7,9 9,6 7,0 3,3 c.d. tab.18. [μg/m 3 ] sierpień wrzesień październik listopad grudzień średnia roczna NO 2 9,1 7,0 21,3 8,6 15,8 10,1 SO 2 4,3 7,1 38,6 20,5 28,0 14,6 Zestawienie wartości SO 2 i NO 2 w punkcie monitoringowym Jerzmanowice-Lepianka - Ojcowski Park Narodowy w 2005 roku. [ μg/m 3 ] 40 30 20 10 0 styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień wrzesień październik listopad grudzień NO2 SO2
Średnioroczne stężenie dwutlenku azotu wyniosło 10,1 μg/m 3 co stanowi 51% poziomu dopuszczalnego. Miesięczne stężenia NO 2 kształtowały się w przedziale od 5,7 μg/m 3 w maju do 21,3 μg/m 3 w październiku. Średnie stężenie dwutlenku siarki w 2005 roku wyniosło 14,6 μg/m 3 co stanowi 97 % poziomu dopuszczalnego 15 μg/m 3. Maksymalne stężenia wystąpiły w miesiącach październik (38,6 μg/m 3 ) i grudzień (28,0 μg/m 3 ). Rozkład miesięcznych stężeń NO 2 i SO 2 wskazuje na napływ zanieczyszczeń z sąsiednich obszarów (głównie z kierunku zachodniego), zwiększających się wraz ze wzrostem emisji w okresie grzewczym.
Podsumowanie. Na obszarach Parków Narodowych obowiązują bardziej rygorystyczne dopuszczalne poziomy zanieczyszczeń w powietrzu. Dopuszczalny poziom średniorocznego stężenia NO 2 wynosi 20 μg/m 3 średniorocznego stężenia SO 2 wynosi 15 μg/m 3., natomiast dopuszczalny poziom Tab. Zbiorcze zestawienie średniorocznych stężeń SO 2 i NO 2 w punktach pomiarowych zlokalizowanych na terenach parków narodowych w 2005 roku. Park Narodowy Babiogórski Gorczański Tatrzański Pieniński Ojcowski Magurski Punkt pomiarowo kontrolny średnioroczne stężenia NO 2 [μg/m 3 ] średnioroczne stężenia SO 2 [μg/m 3 ] O.O. Orawa oddz. 99 h 6,2 3,7 O.O. Stonów oddz.57f 7,2 3,4 O.O. Stonów oddz.23 a 9,6 4,6 Hucisko 5,6 3,7 Poręba Wielka 4,5 5,7 Góra Suhora 7,0 4,7 Polana Tomanowa 6,3 1,6 Schronisko Ornak 8,9 1,5 Schronisko Murowaniec B B Łysa Polana 7,0 3,2 Wąwóz Sobczański 7,5 3,3 Kras 5,7 5,6 Majerz 8,0 7,2 Pieskowa Skała 8,4 12,4 Ojców 7,0 5,2 Jerzmanowice-Lepianka 10,1 14,6 Nieznajowa 5,9 7,9 Krempna 5,0 5,5 Ciechania 5,5 8,4 Zestawienie średniorocznych wartości stężeń NO 2 i SO 2 punktach pomiarowych zlokalizowanych na terenach Parków Narodowych w 2005 roku. [μg/m 3 ] 16 14 12 10 8 6 4 2 0 Piesk. Skała Ojców Lepianka Orawa Stonów 57f Stonów 23a Hucisko Poręba Wlk Suhora Wąwóz Sobcz Kras Majerz Nieznajowa Krempna Ciechania Polana Tom Schr.Ornak Schr. Murowaniec Łysa Polana NO2 SO2
Badania przeprowadzone w 19 punktach kontrolnych zlokalizowanych na obszarach sześciu Parków Narodowych wykazały, że w żadnym punkcie nie wystąpiły przekroczenia dopuszczalnych poziomów średniorocznego stężenia dwutlenku siarki i dwutlenku azotu. Babiogórski Park Narodowy na obszarze parku średnioroczne wartości stężeń NO 2 zawarte były w przedziale od 6,2 9,6 μg/ m 3. Wartości średniorocznych stężeń SO 2 były znacznie niższe i kształtowały się w granicach od 3,4 μg/m 3 do 4,6 μg/m 3. Gorczański Park Narodowy na obszarze parku średnioroczne stężenia NO 2 wynosiły od 4,5 μg/m 3 do 7,0 μg/m 3. Średnioroczne stężenia SO 2 kształtowały się na niższym poziomie od 3,7 do 5,7 μg/m 3. Tatrzański Park Narodowy na obszarze parku średnioroczne stężenia dwutlenku azotu zawarte były w granicach od 6,3 μg/m 3 (Polana Tomanowa) do 8,9 μg/m 3 (Schronisko Ornak). Na przejściu granicznym Łysa Polana średnioroczne stężenie dwutlenku azotu wyniosło 7,0 μg/m 3. Średnioroczne stężenia dwutlenku siarki kształtowały się na niskim poziomie od 1,5 do 3,2 μg/m 3. Nie uzyskano wyników stężeń z punktu Schronisko Murowaniec, natomiast w punkcie Łysa Polana średnią wyliczono z siedmiu wyników. Pieniński Park Narodowy na obszarze parku zanotowano podwyższone średnioroczne stężenia dwutlenku azotu, które wynosiły od 5,7 μg/m 3 (Kras obszar charakteryzujący niską emisję) do 8,0 μg/m 3 (Polana Majerz obszar charakteryzujący napływ zanieczyszczeń z sąsiednich obszarów). Średnioroczne stężenia dwutlenku siarki kształtowały się w przedziałach od 3,3 μg/m 3 (Wąwóz Sobczański) do 7,2 μg/m 3 ( Polana Majerz). Ojcowski Park Narodowy na obszarze parku zarejestrowano najwyższe stężenia średnioroczne zarówno dwutlenku azotu jak i dwutlenku siarki. Średnioroczne stężenia NO 2 kształtowały się na poziomie od 7,0 μg/m 3 ( Ojców wpływ lokalnej emisji) do 10,1 μg/m 3 (Jerzmanowice-Lepianka napływ zanieczyszczeń). Natomiast średnioroczne stężenia dwutlenku siarki wynosiły 5,2 μg/m 3 w Ojcowie, 12,4 μg/m 3 w Pieskowej Skale oraz 14,6 μg/m 3 w Jerzmanowicach Lepianka (napływ zanieczyszczeń z sąsiednich obszarów). Magurski Park Narodowy na obszarze parku średnioroczne stężenia NO 2 kształtowały się na poziomie od 5,0 μg/m 3 do 5,9 μg/m 3. Wartości średniorocznych
stężeń dwutlenku siarki były wyższe od 5,5 μg/m 3 (Krempna) do 8,4 μg/m 3 (Ciachania napływ zanieczyszczeń z innych obszarów). Podsumowując należy stwierdzić, że na obszarach wszystkich Parków Narodowych Województwa Małopolskiego występują podwyższone wartości dwutlenku azotu. Zanieczyszczenia mają charakter typowo napływowy z sąsiednich obszarów. Najwyższe stężenia NO 2 pomierzono na terenie Ojcowskiego Parku Narodowego. Na obszarach Babiogórskiego, Gorczańskiego, Pienińskiego Parku występuje w powietrzu niższy poziom dwutlenku siarki, najniższy w Tatrzańskim Parku Narodowym. Najwyższy poziom stężenia dwutlenku siarki występuje na obszarze Ojcowskiego Parku Narodowego i jest zbliżony do poziomu dopuszczalnego 15 μg/m 3 obowiązującego w Parkach Narodowych. Znacznie podwyższony poziom dwutlenku siarki występuje na obszarze Parku Magurskiego. Zanieczyszczenia te maja charakter typowo napływowy być może dalekiego zasięgu (transgraniczne przemieszczanie się zanieczyszczeń).