K-S-2.431.1.9.2015.DK Protokół kontroli kompleksowej przeprowadzonej w Starostwie Powiatowym w Szczecinku w dniach 17-18 września 2015 r. Adres kontrolowanej jednostki: Starostwo Powiatowe w Szczecinku ul. 28 Lutego 16 78-400 Szczecinek Kierownik kontrolowanej jednostki: Funkcję Starosty Szczecineckiego od 2 marca 2000 r. pełni Pan Krzysztof Lis. Kontrolę przeprowadził zespół inspektorów Wydziału Spraw Społecznych Zachodniopomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Szczecinie Delegatura w Koszalinie w składzie: Dorota Kowalska - inspektor wojewódzki, osoba kierująca zespołem - legitymacja służbowa nr 17/2015, Aneta Łątka inspektor wojewódzki - legitymacja służbowa nr 18/2015 na podstawie upoważnienia Wojewody Zachodniopomorskiego Nr 22/2015 z dnia 3 września 2015 r. Akta kontroli str. 1-10 Zakres kontroli: Sposób realizacji zadań własnych powiatu oraz zadań z zakresu administracji rządowej określonych przepisami ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180, poz. 1493 z późn. zm.), a w szczególności zagadnienia dotyczące: 1) opracowania i realizacji powiatowego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie, 2) opracowania i realizacji programów służących działaniom profilaktycznym mającym na celu udzielenie specjalistycznej pomocy, zwłaszcza w zakresie promowania i wdrożenia prawidłowych metod wychowawczych w stosunku do dzieci w rodzinach zagrożonych przemocą w rodzinie, 3) zapewnienia osobom dotkniętym przemocą w rodzinie miejsc w ośrodkach wsparcia lub w ośrodkach interwencji kryzysowej, 4) podejmowania innych działań na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie, 5) opracowywania i realizacji programów oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie. Kontrolą objęto okres od 1 stycznia 2014 r. do 17 września 2015 r. Wyjaśnień udzielały: Pani Małgorzata Kubiak-Horniatko Dyrektor Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Szczecinku, Pani Magdalena Mazur-Balcerzak powiatowy koordynator ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie, pracownik socjalny Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Szczecinku. 1
Ustalenia kontroli: Powiat Szczecinecki zgodnie z art. 6 ust. 3 i 4 pkt 2 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie realizuje zadania własne oraz zadania z zakresu administracji rządowej. Jednostką organizacyjną Powiatu bezpośrednio realizującą powyższe zadania jest Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Szczecinku. Ustaleń dokonano w oparciu o informacje przekazane przez dyrektora i pracownika socjalnego Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Szczecinku, analizę dokumentacji dotyczącej działań podejmowanych przez Powiat Szczecinecki na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz analizę dokumentacji dotyczącej zadań z zakresu administracji rządowej realizowanych przez powiat określonych w ustawie o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. 1. Opracowanie i realizacja powiatowego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie. Zgodnie z art. 6 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180, poz. 1493 z późn. zm.) do zadań własnych powiatu należy opracowanie i realizacja powiatowego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie. Rada Powiatu w Szczecinku uchwałą Nr XIX/134/2011 z dnia 29 grudnia 2011 r. przyjęła do realizacji Powiatowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie w Powiecie Szczecineckim na lata 2011-2015. Program zawiera między innymi podstawy prawne, charakterystykę i diagnozę zjawiska przemocy na terenie Powiatu Szczecineckiego, wyznacza główne kierunki podejmowanych działań i określa sposoby ochrony ofiar przemocy w rodzinie. Ponadto ujęto w nim terminy realizacji zadań oraz osoby i podmioty odpowiedzialne za realizację poszczególnych zadań. Z wyjaśnień powiatowego koordynatora ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie wynika, że w ramach realizacji Programu: 1) podejmowano działania profilaktyczne w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, 2) zwiększano świadomość i wrażliwość społeczną wobec zjawiska przemocy w rodzinie, m.in. poprzez organizację spotkań informacyjno-edukacyjnych z mieszkańcami Powiatu Szczecineckiego oraz udostępnienie informatorów, ulotek i plakatów, 3) podnoszono kwalifikacje przedstawicieli instytucji działających w obszarze przeciwdziałania przemocy w rodzinie, 4) podejmowano działania nakierowane na edukację dzieci i młodzieży w zakresie przeciwdziałania przemocy i sposobów uzyskania pomocy. Akta kontroli str. 11-12 2
2. Opracowanie i realizacja programów służących działaniom profilaktycznym mającym na celu udzielenie specjalistycznej pomocy, zwłaszcza w zakresie promowania i wdrożenia prawidłowych metod wychowawczych w stosunku do dzieci w rodzinach zagrożonych przemocą w rodzinie. Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Szczecinku jest jednym z realizatorów działań edukacyjnych w zakresie metod wychowawczych i korekcji zachowań rodzicielskich ujętych w Powiatowym Programie Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie w Powiecie Szczecineckim na lata 2011-2015. W ramach tego zadania realizuje programy pn. Szkoła rodziców, Wychowanie bez klapsa i Trening kontroli złości. Ponadto działania edukacyjne prowadzone są przez terapeutów zatrudnionych w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Szczecinku. W ramach profilaktyki podnoszącej świadomość dzieci na temat przeciwdziałania przemocy w rodzinie Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Szczecinku zorganizowało konkurs plastyczny dla dzieci szkół podstawowych pn. Szczęśliwy dom bez przemocy oraz konkurs dla uczniów szkół gimnazjalnych na hasło dotyczące działań związanych z przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie. Zwycięskie prace posłużyły do opracowania materiałów informacyjnych dot. instytucji udzielających pomocy i wsparcia. Akta kontroli str. 13-14 3. Zapewnienie osobom dotkniętym przemocą w rodzinie miejsc w ośrodkach wsparcia lub ośrodkach interwencji kryzysowej. Zgodnie z art. 6 ust. 3 pkt 3 i 4 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie do zadań własnych powiatu należy: zapewnienie osobom dotkniętym przemocą w rodzinie miejsc w ośrodkach wsparcia, zapewnienie osobom dotkniętym przemocą w rodzinie miejsc w ośrodkach interwencji kryzysowej. Na terenie Powiatu Szczecineckiego funkcjonuje Powiatowy Ośrodek Interwencji Kryzysowej, który oferuje poradnictwo prawne i psychologiczno-pedagogiczne, natomiast nie posiada miejsc noclegowych. W 2014 roku udzielono 189 porad, a w 2015 roku - 121. Według informacji powiatowego koordynatora ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie istnieje możliwość umieszczenia rodziny dotkniętej przemocą w Domu dla Bezdomnych Zacisze w Szczecinku, który posiada 10 miejsc noclegowych przeznaczonych specjalnie do powyższego celu. Mieszkańcy Powiatu Szczecineckiego mogą skorzystać z pomocy Punktu Konsultacyjnego ds. Przemocy Domowej prowadzonym przez Fundusz Tratwa w Szczecinku. Oferuje on bezpłatne porady prawne, prowadzenie grupy wsparcia dla kobiet doznających przemocy, a także udziela informacji na temat możliwości uzyskania pomocy i sposobów rozwiązywania problemów. Akta kontroli str. 15-16 4. Podejmowanie innych działań na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Szczecinku w ramach projektu Lepsze Jutro Bez Przemocy pozyskało środki finansowe na realizację zadań z zakresu 3
przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Jednym z głównych zadań projektu była realizacja spotkań informacyjno-edukacyjnych na terenie 8 miejscowości wiejskich Powiatu Szczecineckiego, podczas których informowano, w jaki sposób rozpoznawać przemoc i jak pomagać osobom pokrzywdzonym. Opracowano również materiały informacyjne na ten temat, które rozpowszechniono na terenie całego powiatu. Ponadto Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Szczecinku opracowało ulotkę z informacjami na temat poradnictwa dla osób stosujących przemoc. Została ona rozesłana do wszystkich zespołów interdyscyplinarnych działających na terenie Powiatu Szczecineckiego. Informacje dla osób stosujących przemoc w rodzinie umieszczone zostały również na stronie internetowej Centrum. Akta kontroli str. 17-18 5. Opracowanie i realizacja programów oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie. Zgodnie z art. 6 ust. 4 pkt 2 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie do zadań z zakresu administracji rządowej realizowanych przez powiat należy opracowanie i realizacja programów korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie. Powyższe zadanie realizowane było przez osobę fizyczną, z którą zawarto umowę zlecenie. Program oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych w Powiecie Szczecineckim 2014 r. prowadzony był w okresie od dnia 10 września 2014 r. do dnia 17 grudnia 2014 r., w łącznym wymiarze 72 godzin dydaktycznych. Odbyło się 15 spotkań indywidualnych i 15 spotkań grupowych.. Spotkania odbywały się raz w tygodniu, a zajęcia prowadzone były w formie wykładów, ćwiczeń, warsztatów, psychoedukacji i sesji indywidualnych. W roku 2015 Program rozpoczął się 2 września. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 lutego 2011 r. w sprawie standardu podstawowych usług świadczonych przez specjalistyczne ośrodki wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie, kwalifikacji osób zatrudnionych w tych ośrodkach, szczegółowych kierunków prowadzenia oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie oraz kwalifikacji osób prowadzących oddziaływania korekcyjno-edukacyjne - osoby realizujące program korekcyjno-edukacyjny posiadają: - ukończone studia II stopnia na wskazanych kierunkach: psychologia, pedagogika, pedagogika socjalna, nauki o rodzinie, politologia, politologia i nauki społeczne w zakresie pedagogiki opiekuńczo-wychowawczej, resocjalizacji lub pracy socjalnej, albo na innym kierunku uzupełnionym studiami podyplomowymi w zakresie psychologii, pedagogiki, resocjalizacji, - zaświadczenie o ukończeniu szkoleń w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie w wymiarze co najmniej 100 godzin, w tym 50 godzin w zakresie pracy z osobami stosującymi przemoc w rodzinie, - udokumentowany co najmniej 3-letni staż pracy w instytucjach realizujących zadania na rzecz przeciwdziałania w rodzinie. W dokumentacji znajdowały się kopie dyplomów potwierdzających wykształcenie osoby realizującej oddziaływania korekcyjno-edukacyjne: ukończone studia wyższe magisterskie w zakresie pedagogiki opiekuńczo-wychowawczej oraz studia podyplomowe w zakresie psychologii pomagania i interwencji kryzysowej. Realizator posiadał również zaświadczenie o ukończeniu Studium Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz zaświadczenia potwierdzające ukończenie wymaganej ustawowo liczby szkoleń w zakresie 4
przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Ponadto w aktach znajdowała się dokumentacja potwierdzająca ponad 3-letni staż realizatora w instytucjach realizujących zadania na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata 2006-2016 zawierał wytyczne do tworzenia modelowych programów korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie, zgodnie z którymi: - realizacja programu powinna być prowadzona z uwzględnieniem specyfiki różnych grup sprawców, wyodrębnionych ze względu na sposób kwalifikowania ich do programu, - warunkiem przyjęcia osoby do programu powinno być uznanie przez nią faktu stosowania przemocy we własnej rodzinie, - powinny być opracowane reguły uczestnictwa w programie zawarte w formie dokumentu podpisanego przez uczestników, zawierające w szczególności: a) formalne wymogi dotyczące systematycznej obecności na zajęciach; b) obowiązek bezpiecznego i zgodnego z zasadami współżycia społecznego, zachowania w trakcie uczestnictwa w zajęciach; c) zobowiązanie do powstrzymania się od przemocowych zachowań i postaw w kontaktach z członkami rodziny i z innymi ludźmi; d) wymóg uznania osobistej odpowiedzialności za fakty stosowania przemocy w rodzinie, - podstawową formą pracy korekcyjnej są spotkania grupowe uzupełnione nurtem pracy indywidualnej. Łączny czas programu powinien obejmować nie mniej niż 60-120 godzin zajęć, a przerwy między kolejnymi zajęciami nie powinny być dłuższe niż tydzień, - powinien być sporządzony ramowy program zajęć, w oparciu o który był realizowany program korekcyjno-edukacyjny, - realizatorzy programu powinni utrzymywać kontakt z osobami, wobec których sprawcy uczestniczący w programie stosowali przemoc. Działania takie powinny dostarczać rzetelnych informacji o zachowaniach uczestników programu wobec członków swojej rodziny, - instytucje i organizacje realizujące programy oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie, powinny tworzyć system monitorowania zachowania związanego z przemocą u osób uczestniczących w programie, w trakcie trwania programu i do 3 lat po jego ukończeniu. W Powiecie Szczecineckim program korekcyjno-edukacyjny w 2014 roku rozpoczęło 16 osób, w tym 10 mężczyzn. Program ukończyło 10 osób, w tym 7 mężczyzn. Osoby te wytypowane zostały przez zespoły interdyscyplinarne, Policję oraz Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Szczecinku. W analizowanej dokumentacji znajdował się ramowy program, w oparciu o który osoba prowadząca realizowała oddziaływania korekcyjno -edukacyjne w 2014 roku. Program zawierał między innymi harmonogram i tematy zajęć oraz plan monitorowania efektów (ankieta ewaluacyjna, ankieta monitorująca efekty i zmianę w zachowaniu uczestników Programu w czasie 3 lat po jego zakończeniu). Dokumentacja zawierała kontrakty uczestników Programu, w formie zaakceptowanych przez nich reguł uczestnictwa, zgodne z wytycznymi Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie. Obecność uczestnika Programu na spotkaniach grupowych potwierdzana była podpisem na liście obecności. Z przeprowadzonych spotkań indywidualnych sporządzone były karty dotyczące historii zachowań przemocowych i opisy sytuacji rodzinnych. W dokumentacji tej znajdowały się również informacje na temat zmian zachowania zachodzących u uczestników podczas trwania programu uzyskane między innymi od członków ich rodzin. 5
W roku 2014 w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Szczecinku odbyły się dwa spotkania monitorujące, które miały na celu omówienie bieżącej sytuacji i problemów osób które ukończyły Program. Ponadto co pół roku pracownik Centrum, a raz w roku realizator Programu odwiedzają środowisko uczestników w celu monitorowania sytuacji. Monitoring prowadzony jest przez okres 3 lat od ukończenia Programu. Akta kontroli str. 19-47 Realizację zadań powiatu określonych ustawą o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie ocenia się pozytywnie i nie zachodzi konieczność wydania zaleceń pokontrolnych. Dokonano wpisu w książce kontroli pod pozycją 10/2015. Przedstawicielowi kontrolowanej jednostki, po zapoznaniu z treścią protokołu, przysługują następujące uprawnienia: 1. Przed podpisaniem protokołu kontroli kontrolowany może zgłosić umotywowane zastrzeżenia na piśmie, co do jego treści w ciągu 7 dni od dnia otrzymania do podpisu. 2. Prawo odmowy podpisania protokołu powinno być poprzedzone złożeniem pisemnych przyczyn odmowy, co nie stanowi przeszkody do wszczęcia postępowania pokontrolnego. Protokół sporządzono 28 września 2015 r. w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, które otrzymują: - Starostwo Powiatowe w Szczecinku egzemplarz nr 1 - a/a - egzemplarz nr 2 kierownik jednostki kontrolowanej: kontrolujący:... pieczątka i podpis... pieczątka i podpis Szczecinek, dnia... 2015 r.... pieczątka i podpis Protokół otrzymałem dnia.... pieczątka i podpis kierownika kontrolowanej jednostki 6