Polska KODY WEWNĘTRZNE GS1 Zasady oznaczania towarów kodami kreskowymi GS1 dla użytku wewnętrznego w handlu www.gs1pl.org The global language of business
Objaśnienia... 3 Wprowadzenie... 4 Zastosowanie kodów wewnętrznych... 4 Podstawowe zasady stosowania kodów wewnętrznych i krajowego systemu znakowania... 5 Znakowanie kodami wewnętrznymi towarów standardowych... 6 Znakowanie towarów niestandardowych numerami wewnętrznymi... 8 Wymagania techniczne dotyczące symboli kodów kreskowych EAN-13 i EAN-8... 10 Załącznik nr 1... 12 Załącznik nr 2... 13 Załącznik nr 3... 14 All contents copyright GS1 2006 page 2 of 16
Objaśnienia Automatyczna identyfikacja: Kod kreskowy: System GS1 Kod kreskowy GS1: Symbol kodu kreskowego GS1: Numer identyfikacyjny: Prefiks: Maszynowe identyfikowanie obiektów (np. towarów) i wprowadzanie danych do komputera. Graficzne odzwierciedlenie określonych znaków danych i znaków pomocniczych poprzez kombinację jasnych i ciemnych kresek, ustaloną według przyjętych reguł budowy danego kodu, w celu ich maszynowego odczytu. Międzynarodowy system oznaczania towarów kodami kreskowymi GS1, w celu ich jednoznacznej i automatycznej identyfikacji, służący przesyłaniu informacji handlowych z wykorzystaniem elektronicznej wymiany danych. Międzynarodowy kod kreskowy, przeznaczony do znakowania towarów, umożliwiający automatyczny odczyt numerów identyfikacyjnych. Kod kreskowy GS1wraz z umieszczonym poniżej, odpowiadającym mu numerem identyfikacyjnym. Unikalny numer o strukturze określonej wymaganiami GS1, jednoznacznie identyfikujący dany towar w skali świata. Numer w systemie GS1 oznaczający organizację krajową GS1 lub identyfikator celów specjalnych. Prefiksy określa stowarzyszenie GS1. Jednostka kodująca: Jednostka konsumencka: Jednostka wysyłkowa: Przedsiębiorstwo produkcyjne lub handlowe (producent, dystrybutor, wydawca itp.), znakujący swoje towary kodami kreskowymi GS1. Towar konsumencki, przygotowany do sprzedaży detalicznej, najczęściej w opakowaniu jednostkowym. Towar w opakowaniu zbiorczym, zawierającym zwykle wiele jednostek konsumenckich, uformowanych dla ułatwienia czynności magazynowych i transportowych. Kody wewnętrzne: Kody kreskowe GS1 stosowane do oznaczania towarów standardowych i niestandardowych numerami wewnętrznymi użytkownika. Numery te są jednoznaczne tylko w skali jednego przedsiębiorstwa. Towary standardowe: Towary niestandardowe (towary o zmiennej ilości): Wewnętrzne numery towarów: Towary o stałej ilości w danym rodzaju opakowaniu. Towary, których ilość (masa, liczba sztuk, długość itp.), a tym samym cena może być inna w każdym opakowaniu. W oznaczeniu kodami kreskowymi GS1 tych towarów, obok numeru towaru, występuje również jego konkretna ilość (np. masa) lub cena towaru w danym opakowaniu. Numery towarów ustalane przez użytkownika, identyfikujące towary jednoznacznie w skali jednego przedsiębiorstwa. All contents copyright GS1 2006 page 3 of 16
Krajowy system znakowania towarów o zmiennej ilości: Krajowe numery towarów: Obowiązujące w danym kraju zasady znakowania towarów niestandardowych kodami GS1 - w Polsce - z użyciem krajowych numerów katalogowych towaru oraz numerów wewnętrznych. Numery towarów niestandardowych, ustalane przez organizację krajową GS1 (w Polsce - przez ILiM), stosowane do oznaczania towarów o zmiennej ilości kodami kreskowymi GS1, jednoznacznie w skali kraju. Wprowadzenie Międzynarodowy system znakowania towarów kodami kreskowymi GS1, obok jednoznacznej w skali świata identyfikacji towarów, obejmuje także: identyfikację towarów standardowych i niestandardowych (o zmiennej ilości w opakowaniu) w skali i dla potrzeb jednego przedsiębiorstwa oraz identyfikację towarów niestandardowych jednoznacznie w skali kraju. Obowiązujące w danym kraju zasady znakowania towarów standardowych (nie oznaczonych przez producenta), kodami wewnętrznymi GS1 oraz zasady znakowania towarów niestandardowych, ustala organizacja krajowa GS1. Zasady stosowania kodów wewnętrznych oraz krajowy system znakowania towarów o zmiennej ilości, zgodny z wytycznymi GS1, obowiązują w Polsce od 1 stycznia 1997 roku. Zastosowanie kodów wewnętrznych Kody wewnętrzne można stosować do: znakowania towarów standardowych przez handlowców, znakowania towarów niestandardowych przez producentów i handlowców, kodami identyfikowanymi tylko u tego handlowca, który nadaje numery kodowe. Znakowanie towarów standardowych Towary standardowe mogą być znakowane: jednoznacznie w skali świata - kodami kreskowymi GS1 z prefiksem organizacji krajowej GS1, który - dla Polski wynosi 590 i jednoznacznie w skali jednego przedsiębiorstwa - kodami wewnętrznymi handlowca. Konieczność znakowania towarów standardowych kodami wewnętrznymi przez dystrybutorów, wyłącznie dla ich własnych potrzeb, zachodzi, gdy producent nie oznaczył swoich wyrobów kodami GS1, a handlowiec chce stosować system automatycznej identyfikacji. Niniejsza broszura przedstawia szczegółowe zasady znakowania towarów standardowych kodami wewnętrznymi (patrz: punkt 3 i 4). Znakowanie towarów niestandardowych Drugą grupę towarów, które mogą być oznaczone kodami wewnętrznymi, stanowią tzw. towary niestandardowe. Do towarów tych należą przede wszystkim artykuły spożywcze świeże, krojone lub w całości, typu: mięsa i wędliny, drób i podroby, sery, ryby, warzywa i owoce oraz niektóre wyroby garmażeryjne, ciasta itp. Towary niestandardowe, które dostarczane są do handlu w opakowaniach konsumenckich, mogą być znakowane bezpośrednio przez ich producentów lub firmy konfekcjonujące. Te same towary, dostarczane w opakowaniach zbiorczych (np. półtusze wieprzowe, skrzynie z owocami) będą znakowane w placówce handlowej - tam, gdzie są dzielone i paczkowane, np. na zapleczu sklepu przez paczkującego, na stoisku All contents copyright GS1 2006 page 4 of 16
przez sprzedawcę lub w ramach samoobsługi, przez klienta wybierającego i ważącego np. owoce na specjalnie do tego przystosowanej wadze. W oznaczeniu tych towarów muszą być podane: rzeczywista ilość tego towaru w danym opakowaniu (w kilogramach, sztukach lub w innej jednostce miary), lub - po przemnożeniu ilości towaru w opakowaniu przez cenę jednostkową - jego cena oraz numer identyfikujący towar. Niniejsza broszura przedstawia szczegółowe zasady znakowania towarów niestandardowych kodami wewnętrznymi handlowca (patrz: punkt 3 i 5). Uwaga: Towary niestandardowe mogą być znakowane: jednoznacznie w skali kraju - numerami krajowymi, określanymi centralnie przez organizację krajową GS1 i stosowanymi w obrocie ogólnokrajowym; jednoznacznie w skali firmy - numerami wewnętrznymi, określanymi przez poszczególnych handlowców detalicznych i stosowanymi wyłącznie w obiegu wewnętrznym. Dotychczas numery towarów niestandardowych określane były wyłącznie przez poszczególnych handlowców detalicznych. Ten system znakowania ma dwie zasadnicze wady: 1. Tak oznaczony towar może być sprzedawany tylko w danej placówce handlowej. 2. Producenci, hurtownicy konfekcjonujący te towary lub firmy paczkujące wyroby dla różnych odbiorców mają utrudniony proces kodowania - muszą bowiem znakować te same towary różnymi numerami wewnętrznymi, zgodnie z zamówieniami poszczególnych odbiorców. Aby uniknąć tych trudności, wspomniane towary można znakować kodami, w których numer towaru określany jest przez ILiM GS1 Polska i pełni funkcję jednoznacznego identyfikatora w skali kraju, czyli z użyciem tak zwanego numeru krajowego. Numer krajowy towaru umożliwia znakowanie towarów o zmiennej ilości, przez ich producentów, importerów, hurtowników, specjalistyczne firmy paczkujące oraz handlowców. Dzięki temu towary te będą jednoznacznie interpretowane przez wszystkich handlowców na terenie kraju. W celu wdrożenia takiego rozwiązania ILiM GS1 Polska opracowało krajowy system znakowania towarów o zmiennej ilości, zgodny z wytycznymi GS1, który obowiązuje w Polsce od 1997 roku. Krajowe numery towarów nadawane są przez GS1 Polska na wniosek jednostek kodujących i wraz z określeniem nazwy handlowej towaru, opracowywane są w formie krajowych katalogów towarowych. W celu upowszechnienia i ułatwienia znakowania towarów ważonych oraz aby uniknąć zbędnego rozszerzania bazy danych, GS1 Polska zaleca również handlowcom, znakującym u siebie towary o zmiennej ilości, stosowanie krajowych numerów towarów. Szczegółowe zasady znakowania towarów o zmiennej ilości według krajowego systemu znakowania, z użyciem krajowych numerów towarów, zawarte są w broszurze GS1 Polska: Jak oznakować kodem kreskowym GS1 towary o zmiennej ilości. Podstawowe zasady stosowania kodów wewnętrznych i krajowego systemu znakowania Kody wewnętrzne oraz krajowy system znakowania towarów według wytycznych GS1 Polska, które są integralną częścią systemu GS1, stosują członkowie tego systemu. Warunki uczestnictwa w krajowym systemie są wspólne dla podmiotów gospodarczych działających w Polsce i są określone w odrębnym dokumencie GS1 Polska: "Warunki uczestnictwa w systemie GS1 w Polsce". System GS1 do znakowania towarów kodami wewnętrznymi przeznacza: kody EAN-13 i EAN-8, z prefiksem 2 oraz kody UPC i UPC (LAC) z prefiksem 02. All contents copyright GS1 2006 page 5 of 16
Konkretne zastosowanie numeru GTIN-13 z prefiksem 2 i jego strukturę określa jednocyfrowy identyfikator, następujący bezpośrednio po "2", tworząc dwucyfrowy prefiks. Do oznaczania wewnętrznego przez dystrybutorów towarów standardowych (w opakowaniach o stałej ilości/masie/cenie) stosowane są: numery wewnętrzne GTIN-13 z prefiksem 20, numery wewnętrzne GTIN-8 z prefiksem 2, szybkie kody GS1 (numery GTIN-8 z prefiksem 0) oraz lokalnie przydzielane kody UPC (LAC). Kody te, stosowane wyłącznie w obiegu wewnętrznym, pozostawia się do dyspozycji znakującego, w ramach wytycznych GS1 (patrz: punkt 4.). Do oznaczania towarów niestandardowych (o zmiennej ilości/masie/cenie towaru w opakowaniu) stosowane są numery GTIN-13 z prefiksami od 21 do 29. Numery te zawierają: identyfikator towaru i konkretną ilość, masę lub cenę. Do zastosowań wewnętrznych, gdy identyfikatorem towaru jest numer wewnętrzny handlowca, używane są numery GTIN-13 z prefiksami 24 (kod z ceną) i 29 (kod z ilością lub masą). Do zastosowań ogólnokrajowych, gdy identyfikatorem towaru jest numer krajowy, używane są numery GTIN-13 z prefiksami 23 (kod z ceną) i 27 (kod z ilością lub masą). Prefiksy 21, 22, 25, 26 i 28 zostały zarezerwowane do przyszłych zastosowań, których konieczność wprowadzenia wynikać będzie z nowych potrzeb. Będą one uruchamiane, kiedy wyczerpią się numery w ramach już stosowanych prefiksów lub pojawi się potrzeba opracowania nowych rozwiązań. Uwaga 1: Numer wewnętrzny UPC, wersja pełna - 12-cyfrowa z prefiksem 2, może być również stosowany w krajach członkowskich GS1 jako kod wewnętrzny. W trzynastoznakowym systemie GS1 prefiks w tym numerze ma postać (0)2. GS1 Polska zarezerwowało go do przyszłych zastosowań. Uwaga 2: Załącznik nr 1 przedstawia struktury omawianych tutaj kodów, używane obecnie i przewidywane na przyszłość. Struktury tych kodów powinny być uwzględnione w oprogramowaniu kas, rozprowadzanych w Polsce. Kupując zatem kasę rejestrującą należy zwrócić uwagę, czy struktury tych kodów są uwzględnione w jej oprogramowaniu. Znakowanie kodami wewnętrznymi towarów standardowych Towary standardowe, nie oznaczone kodami GS1 przez producenta, handlowiec oznacza wyłącznie dla własnych potrzeb, następującymi numerami wewnętrznymi (do wyboru): 1/ numerem wewnętrznym GTIN-13 z prefiksem 20, 2/ numerem wewnętrznym GTIN-8 z prefiksem 2, 3/ numerem wewnętrznym GTIN-8 z prefiksem 0, 4/ lokalnie przydzielanymi kodami UPC (LAC). Poniżej zostaną omówione struktury tych numerów. Ad 1/ Numer wewnętrzny GTIN-13 z prefiksem 20 Struktura numeru wewnętrznego GTIN-13 z prefiksem 20 PREFIKS CYFRY DO UŻYTKU WEWNĘTRZNEGO CYFRA KONTROLNA 20 X1 X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 K gdzie: 10 cyfr X przeznaczonych jest do dyspozycji użytkownika. Taką strukturę numeru przyjęto, aby zapewnić sprzedawcom maksymalną elastyczność w opracowywaniu numerów wewnętrznych. Numery GTIN-13 All contents copyright GS1 2006 page 6 of 16
z prefiksem 20 zawierają tylko identyfikator towaru lub identyfikator jego producenta/dostawcy i towaru, określony przez handlowca dla użytku wewnętrznego. K - to cyfra kontrolna symbolu, służąca do sprawdzania poprawności kodu. Występuje ona w każdym kodzie wewnętrznym GS1 i jest liczona automatycznie, wg standardowego algorytmu GS1, który podany jest w Załączniku nr 2. Ad 2/ Numer wewnętrzny GTIN-8 z prefiksem 2 Struktura numeru wewnętrznego GTIN-8 z prefiksem 2 PREFIKS CYFRY DO UŻYTKU WEWNĘTRZNEGO CYFRA KONTROLNA ( 00000 )* 2 X1 X2 X3 X4 X5 X6 K * Zera te uzupełnia automatycznie dekoder. W trzynastoznakowym systemie GS1 numer ten jest uzupełniony z przodu pięcioma nieznaczącymi zerami (uzupełnienia tego dokonuje automatycznie dekoder). W numerze tym, 6 cyfr znaczących X pozostaje całkowicie w dyspozycji znakującego. Numer ten można odzwierciedlić w symbolu kodu kreskowego EAN-8. Ad 3/ Numer wewnętrzny GTIN-8 z prefiksem 0 Struktura numeru wewnętrznego GTIN-8 z prefiksem 0 PREFIKS CYFRY DO UŻYTKU WEWNĘTRZNEGO CYFRA KONTROLNA ( 00000 )* 0 X1 X2 X3 X4 X5 X6 K * Zera te uzupełnia automatycznie dekoder. W systemie znakowania numerami GTIN-8, prefiks 0 zarezerwowany jest również do użytku wewnętrznego i numer ten można odzwierciedlić w symbolu kodu kreskowego EAN-8. Numery w tej postaci są szczególnie przydatne do ręcznego wprowadzania danych. Sześć znaczących cyfr przeznaczonych do użytku wewnętrznego można przydzielać poszczególnym towarom według częstotliwości ich sprzedaży. Jest to tzw. "szybkie kodowanie", gdzie numery o najniższej wartości nadaje się towarom o największej rotacji. Pozostałe pola uzupełnia się następnie zerami z lewej strony. Ponieważ prefiks wynosi zero, to po lewej stronie kodu szybkiego występują wyłącznie zera. Numer może zawierać tylko jedną cyfrę znaczącą oraz cyfrę kontrolną. Zer znajdujących się po lewej stronie nie potrzeba wprowadzać do komputera. Ad 4/ Lokalnie przydzielane kody UPC (LAC) W systemie amerykańskim UPC, który jest kompatybilny z systemem GS1, niektóre numery 12-cyfrowe, przeznaczone dla znakowania towarów, mogą być odzwierciedlone w skróconej wersji symbolu (w kodzie EAN-8). Osiąga się to poprzez pomijanie części zer, występujących w części środkowej numeru. Ponieważ niektóre z tych numerów, w których pomija się zera, zostały zarezerwowane wyłącznie do użytku wewnętrznego, z tego względu mogą być wykorzystywane do tego celu również przez uczestników systemu GS1. W 13-cyfrowym kodzie są to następujące numery: Struktura lokalnie przydzielanych kodów UPC (LAC) PREFIKS CYFRY DO UŻYTKU WEWNĘTRZNEGO CYFRA KONTROLNA od od ( 0 ) 0 01000 0000 5 K All contents copyright GS1 2006 page 7 of 16
( 0 ) 0 01001 0000 6 K ( 0 ) 0 01002 0000 7 K......... do do ( 0 ) 0 07999 0000 9 K Wszystkie numery z tej serii, stosowane do użytku wewnętrznego, mogą być odzwierciedlone w postaci symbolu EAN-8. Powszechnie dostępne są na rynku urządzenia do drukowania etykiet z numerami wewnętrznymi, drukujące skróconą wersję symbolu, z zastosowaniem wyłącznie przeznaczonych do tego celu wartości numerycznych. Po pominięciu środkowych zer, wartości te przyjmują następującą postać: od 010005, 010006, 010007, 010008, 010009, 010015, 010016, 010017, 010018, 010019, 010025, 010026, 010027, 010028, 010029,...................... do 079995, 079996, 079997, 079998, 079999. Stosując ten system należy pamiętać, że wprawdzie na etykiecie wydrukowany jest symbol skrócony, jednakże dekoder rekonstruuje go do numeru o pełnej długości (13 cyfr). Dlatego też do katalogu cenowego należy wprowadzić numer o pełnej długości. Jeżeli na przykład wartość numeryczna skróconego numeru wynosi 012345, to do katalogu cenowego wprowadzić należy pełną, trzynastocyfrową wersję numeru: 000123400005 (K). Format UPC LAC daje możliwość wykorzystania w sumie 35 000 kombinacji numerów do zastosowań wewnętrznych. Cyfra kontrolna symbolu K, służąca do sprawdzania poprawności kodu, liczona jest automatycznie, wg standardowego algorytmu GS1, który podany jest w Załączniku nr 2. Znakowanie towarów niestandardowych numerami wewnętrznymi Towary niestandardowe, o zmiennej ilości w opakowaniu, handlowiec może oznaczyć (do wyboru), albo wewnętrznymi - własnymi numerami (identyfikatorami), albo numerami krajowymi. Oznaczenia towarów niestandardowych zawierają: identyfikator towaru (wewnętrzny lub krajowy) oraz konkretną ilość, masę lub cenę towaru w opakowaniu. Numer towaru Dla identyfikacji towarów niestandardowych przeznacza się pole 4-cyfrowe. Cena Dla określenia ceny towaru w każdym opakowaniu przeznacza się 5-cyfrowe pole, pozwalające na określenie ceny do 999, 99 zł, z dokładnością do 1 grosza. Miejsce dziesiętne nie jest zaznaczone w symbolu, ale należy je zaprogramować, w celu m. in. właściwego przedstawienia ceny na paragonie. Masa Dla określenia masy towaru w każdym opakowaniu przeznacza się 5-cyfrowe pole, które pozwala na określenie masy do 99, 999 kg, z dokładnością do 1 grama. Miejsce dziesiętne nie jest zaznaczone w symbolu, ale wymaga zaprogramowania, aby cena każdego opakowania mogła być automatycznie wyliczona, po przemnożeniu odczytanej masy przez cenę jednostkową za 1 kilogram, wprowadzoną wcześniej do pamięci wagi, kasy lub komputera. Ilość Dla określenia ilości sztuk towaru w każdym opakowaniu (w szczególnych wypadkach może to być objętość lub długość, w celu oznaczenia niestandardowych towarów przemysłowych, typu: wykładziny w mb, dywany w m2, koronki w m itp.,), przeznacza się 5-cyfrowe pole, z zaprogramowanym miejscem dziesiętnym po All contents copyright GS1 2006 page 8 of 16
drugiej cyfrze, pozwalające na określenie ilości z dokładnością do 99, 999 wyrażonej w danej jednostce miary. W celu podania pełnej liczby sztuk (do 99), należy pamiętać, by po liczbie sztuk wpisać 000. Do przedstawienia struktur kodów przyjęto następujące oznaczenia: Tw...Tw - numer wewnętrzny towaru niestandardowego, nadany przez handlowca I...I - ilość W...W - waga C...C - cena V - dodatkowa cyfra kontrolna dla ilości, masy lub ceny K - cyfra kontrolna GTIN-13 Struktury kodów przy znakowaniu towarów niestandardowych numerami wewnętrznymi handlowców 1/ Znakowanie numerem wewnętrznym wg ceny: PREFIKS NUMER WEWNĘTRZNY TOWARU DODATKOWA CYFRA KONTROLNA CENA TOWARU CYFRA KONTROLNA 24 Tw Tw Tw Tw V C C C, C C K Przykład: Woreczek mandarynek o masie 2,5 kg w cenie 4,00 zł za kilogram, będzie oznaczony numerem: 24 1234 V 01000 K, gdzie 1234 jest numerem mandarynek w danym sklepie, a 10,00 zł to cena danej porcji towaru. 2/ Znakowanie numerem wewnętrznym wg masy: PREFIKS NUMER WEWNĘTRZNY TOWARU DODATKOWA CYFRA KONTROLNA MASA TOWARU CYFRA KONTROLNA 2 9 Tw Tw Tw Tw V W W, W W W K Przykład: Określona wędlina w plasterkach o wadze 1,525 kg będzie oznaczona numerem: 29 1235 V 01525 K, gdzie 1235 jest numerem tej wędliny w danym sklepie. 3/ Znakowanie numerem wewnętrznym wg ilości: PREFIKS NUMER WEWNĘTRZNY TOWARU DODATKOWA CYFRA KONTROLNA ILOŚĆ TOWARU CYFRA KONTROLNA 2 9 Tw Tw Tw Tw V I I, 0 0 0 K Przykład: 3 owoce kiwi sprzedawane na sztuki, będą oznaczone numerem: 29 1236 V 03000 K, gdzie 1236 jest numerem kiwi w danym sklepie. All contents copyright GS1 2006 page 9 of 16
Wymagania techniczne dotyczące symboli kodów kreskowych EAN-13 i EAN-8 Numery GS1 przedstawia się graficznie w postaci symbolu kodu kreskowego, tworzonego zgodnie z regułami budowy określonej symboliki. Symbol kodu składa się z jasnych i ciemnych kresek oraz wydrukowanego pod nimi numeru, zakodowanego w postaci tych kresek. Ten sposób przedstawienia numeru identyfikacyjnego umożliwia jego automatyczny odczyt, przy pomocy czytników kodów kreskowych. Symbol wydrukowany na etykiecie musi ściśle spełniać wymagania wynikające z reguł budowy danej symboliki, bowiem w przeciwnym wypadku jego automatyczny odczyt będzie niemożliwy. 6.1. Elementy symboli kodów kreskowych Symbol kodu kreskowego składa się z: kresek, które są graficznym odzwierciedleniem numeru GS1 (numeru towaru lub numeru towaru i ilości względnie ceny), wydrukowanego pod nimi numeru GS1, w postaci cyfr, jasnego marginesu, otaczającego symbol kodu, o ściśle określonej szerokości. Szczegółowe wymagania techniczne, odnośnie budowy symbolu, szerokości kresek, jasnego marginesu oraz sposobu umieszczania numeru GS1 zawiera norma "Kod kreskowy GS1. Wymagania ogólne." PN- 90/0-79004. 6.2. Wielkości symboli kodów kreskowych EAN-13 i EAN-8 Ze względu na techniczne ograniczenia sprzętu odczytującego symbole kodów kreskowych, ich wielkość musi się mieścić w ściśle określonych granicach. Dopuszczalne przez GS1 wielkości kodów EAN-13 oraz EAN-8 są zawarte między pomniejszeniem do 0,8 a powiększeniem do 2,0 tzw. wymiaru nominalnego symbolu kodu. Dobór współczynnika powiększenia uzależniony jest od rodzaju wykorzystywanej techniki drukarskiej. W każdym przypadku przyjęta wielkość symbolu musi gwarantować wymaganą jakość druku. Orientacyjne minimalne wymiary symboli GS1, w zależności od techniki drukowania oraz inne zalecenia na ten temat można znaleźć w dwóch Polskich Normach: "Kod kreskowy GS1. Wymagania ogólne." PN-90/0-79004 i "Kod kreskowy GS1. Znakowanie opakowań jednostkowych." PN-90/0-79005. Skracanie wysokości symbolu Standardowe wielkości symboli są tak dobrane, aby umożliwić odczyt kodów GS1przez różne rodzaje skanerów, bez konieczności dodatkowego manipulowania towarem. Symbol o znacznie skróconej wysokości traci tę cechę. Redukcja wysokości symbolu dopuszczalna jest jedynie w sytuacjach wyjątkowych. Jeżeli przy minimalnym możliwym współczynniku powiększenia symbol nadal nie mieści się na przeznaczonym na towarze miejscu, można zmniejszyć wysokości symbolu. Dopuszczalne wielkości, o jakie można zmniejszyć wysokość symbolu, podane są w PN-90 0-79005 "Kod kreskowy GS1. Znakowanie opakowań jednostkowych". 6.3. Barwy symboli kodów GS1 Kod kreskowy odczytywany jest najczęściej przy pomocy czytnika wyposażonego w laser (posługujący się światłem czerwonym). Aby kod mógł zostać odczytany, pomiędzy barwami kresek i tła musi zostać zachowany określony kontrast, widoczny dla skanera. Uzyskanie pożądanego kontrastu uzależnione jest od dwóch czynników: barwy tła podłoża i barwy farby drukującej kreski. Idealnym zestawieniem jest białe tło i czarne kreski, lecz niektóre inne połączenia mogą dać równie dobry efekt. Wiele połączeń barw jest wprawdzie dobrze widocznych dla oka ludzkiego, jednakże niektóre z nich są zupełnie nieczytelne dla skanera. Przykładem mogą być barwy silnie odbijające światło, jak np. złoty czy srebrny, które nie nadają się do drukowania kodów kreskowych. Zaleca się dla tła używać kolorów: biały, żółty, pomarańczowy, czerwony; a dla ciemnych kresek: czarny, ciemnoniebieski, ciemnozielony, ciemnobrązowy. Przed podjęciem decyzji o kolorach symbolu należy dokonać pomiaru kontrastu nadruku. All contents copyright GS1 2006 page 10 of 16
6.4. Lokalizacja symboli kodów kreskowych na opakowaniach Na każdym opakowaniu jednostkowym może być naniesiony tylko jeden symbol kodu GS1. Powinien być on umieszczony na dnie opakowania, możliwie najbliżej naroża, w odległości nie mniejszej niż 5 mm od szwów, spawów, zagięć, krzywizn itp. Jeżeli jest to niemożliwe, to symbol GS1należy nanieść na tylnej lub bocznej powierzchni opakowania, możliwie blisko dna. Jeżeli nie można spełnić tych zasad, to symbol należy umieścić na jedynej możliwej powierzchni lub na osobnej przywieszce. Jeżeli kształt opakowania nie jest ściśle określony, np. miękkie, elastyczne torebki itp., to symbol GS1 powinien znajdować się na powierzchni o jak najmniejszym zniekształceniu. UWAGA: Jeżeli cały symbol kodu GS1 nie znajduje się na jednej, gładkiej powierzchni lub jest złamany na krawędzi, to nie nadaje się on do automatycznego odczytu, a tym samym nie spełnia swojej podstawowej funkcji. Symbol kodu GS1 może być nanoszony na powierzchniach okrągłych pod warunkiem, że kąt wycinka koła mierzony od środka symbolu do zewnętrznej krawędzi znaku skrajnego nie będzie przekraczał 30. W pozostałych przypadkach należy symbol kodu umieścić według poziomej orientacji kresek. All contents copyright GS1 2006 page 11 of 16
Załącznik nr 1 Struktury kodów wewnętrznych 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 0 2 K 2 0 X X X X X X X X X X K 2 1 K 2 2 K 2 3 T T T T V C C C C C K 2 4 T T T T V C C C C C K 2 5 K 2 6 K 2 7 T T T T V W W W W W K 2 8 K 2 9 T T T T V W W W W W K gdzie: T, X - cyfra identyfikatora towaru C - cyfra wartości towaru, w formacie CCC,CC V - cyfra kontrolna wartości lub ilości (masy) W - masa lub ilość towaru, w formacie WW,WWW K - cyfra kontrolna symbolu; algorytm jej obliczania podano w Załączniku nr 2 Pola oznaczone prefiksami 02, 21, 22, 25, 26, 28, zawierające puste miejsca, przeznaczone są do przyszłych zastosowań. W oprogramowaniu należy zatem uwzględnić możliwość powielenia każdej z już istniejących struktur (z prefiksami 23, 24, 27 lub 29). All contents copyright GS1 2006 page 12 of 16
Załącznik nr 2 Algorytm obliczania cyfry kontrolnej symbolu GS1 a) należy zsumować wartości cyfr na miejscach parzystych, b) pomnożyć wynik punktu a) przez liczbę 3, c) zsumować wartości cyfr na miejscach nieparzystych, zaczynając od miejsca trzeciego, d) zsumować wyniki punktu b) i c), e) cyfrą kontrolną jest najmniejsza liczba, która po dodaniu do wyniku punktu d), tworzy liczbę będącą wielokrotnością liczby 10. Przykład obliczania cyfry kontrolnej Miejsca cyfr numeru lokalizacyjnego Numer lokalizacyjny 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 5 9 0 1 2 3 4 1 2 3 4 5 7 Miejsce parzyste 9 1 3 1 3 5 Miejsce nieparzyste 5 0 2 4 2 4 a) 5 + 3 + 1 + 3 + 1 + 9 = 22 d) 66 + 17 = 83 b) 22 x 3 = 66 e) 90-83 = 7 c) 4 + 2 + 4 + 2 + 0 + 5 = 17 All contents copyright GS1 2006 page 13 of 16
Załącznik nr 3 Algorytm obliczania dodatkowej cyfry kontrolnej dla ilości, masy lub ceny UWAGA: Etapy obliczania dodatkowej cyfry kontrolnej, podane niżej, dotyczą ceny. Algorytmy obliczania dodatkowej cyfry kontrolnej dla ilości/ masy są identyczne. ETAP 1 : Obliczyć iloczyn ważony dla każdej z pięciu pozycji cyfr pola ceny. Każda z pięciu pozycji ceny ma przydzielony współczynnik liczbowy lub współczynnik ważony: Pozycja cyfry w polu ceny: 1 ważona jest przez 5+ 2 ważona jest przez 2-3 ważona jest przez 5-4 ważona jest przez 5+ 5 ważona jest przez 2- * Aby uzyskać iloczyn ważony 2- dla danej cyfry, należy ją najpierw pomnożyć przez 2, a następnie od wyniku tego mnożenia odjąć cyfrę na miejscu dziesiątek iloczynu. Pozycja jednostek wyniku tego odejmowania jest iloczynem ważonym: TABELA 1 Cyfra Obliczenia Iloczyn ważony 2-0 0 x 2 = 0-0 = 0 0 1 1 x 2 = 2-0 = 2 2 2 2 x 2 = 4-0 = 4 4 3 3 x 2 = 6-0 = 6 6 4 4 x 2 = 8-0 = 8 8 5 5 x 2 = 10-1 = 9 9 6 6 x 2 = 12-1 = 11 1 7 7 x 2 = 14-1 = 13 3 8 8 x 2 = 16-1 = 15 5 9 9 x 2 = 18-1 = 17 7 * Aby uzyskać iloczyn ważony 5+ dla danej cyfry, należy ją najpierw pomnożyć przez 5. Suma cyfr wyniku tego mnożenia jest iloczynem ważonym 5+. TABELA 2 Cyfra Obliczenia Iloczyn ważony 5+ 0 0 x 5 = 0 0 1 1 x 5 = 5 5 2 2 x 5 = 10 1 3 3 x 5 = 15 6 4 4 x 5 = 20 2 5 5 x 5 = 25 7 6 6 x 5 = 30 3 7 7 x 5 = 35 8 8 8 x 5 = 40 4 9 9 x 5 = 45 9 * Aby uzyskać iloczyn ważony 5- dla danej cyfry, należy ją najpierw pomnożyć przez 5, a następnie od wyniku tego mnożenia odjąć cyfrę na miejscu dziesiątek iloczynu. Pozycja jednostek wyniku tego odejmowania jest iloczynem ważonym: All contents copyright GS1 2006 page 14 of 16
TABELA 3 Cyfra Obliczenia Iloczyn ważony 5-0 0 x 5 = 0-0 = 0 0 1 1 x 5 = 5-0 = 5 5 2 2 x 5 = 10-1 = 9 9 3 3 x 5 = 15-1 = 14 4 4 4 x 5 = 20-2 = 18 8 5 5 x 5 = 25-2 = 23 3 6 6 x 5 = 30-3 = 27 7 7 7 x 5 = 35-3 = 32 2 8 8 x 5 = 40-4 = 36 6 9 9 x 5 = 45-4 = 41 1 ETAP 2 : Zsumować iloczyny ważone otrzymane w ETAPIE 1. ETAP 3 : Znaleźć cyfrę, która po dodaniu do cyfry na miejscu jednostkowym, daje wynik 10. ETAP 4 : W Tabeli 3 znaleźć cyfrę, której iloczyn ważony 5- jest taki sam jak wynik ETAPU 3. Cyfra kontrolna ceny jest wynikiem ETAPU 4. Przykład : Pięciocyfrowe pole ceny zawiera numer 31546. Cyfrę kontrolną ceny oblicza się w sposób następujący: ETAP 1 : Cyfra Ważona Iloczyn ważony 3 5+ 6 1 2-2 5 5-3 4 5+ 2 6 2-1 ETAP 2 : Suma iloczynów ważonych, otrzymanych w ETAPIE 1: 6 + 2 + 3 + 2 + 1 = 14. ETAP 3 : Cyfra, która po dodaniu do cyfry na miejscu jednostkowym w ETAPIE 2 daje wynik 10: 4 + 6 = 10. ETAP 4 : W Tabeli 3 cyfra, której iloczyn ważony 5- jest taki sam jak wynik ETAPU 3: dla cyfry 6 jest to cyfra 8 i ona jest cyfrą kontrolną ceny. All contents copyright GS1 2006 page 15 of 16
Instytyt Logistyki i Magazynowania GS1 Polska ul. Estkowskiego 6 61-755 Poznań www.ilim.poznan.pl www.gs1pl.org All contents copyright GS1 2006 page 16 of 16