Psychologiczne i socjologiczne aspekty przedsiębiorczości na obszarach wiejskich Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie. Projekt opracowany przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie o/kraków Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 - Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi CDR Oddział w Krakowie Dr Piotr Nowak Instytut Socjologii Uniwersytet Jagielloński e-mail: piotr.nowak@uj.edu.pl
Plan wykładu 1. Osobowość i mechanizmy wpływu na osobowość 2. Środowisko lokalne jako czynnik rozwoju przedsiębiorczości 3. Przedsiębiorczość mieszkańców wsi 4. Bariery rozwoju przedsiębiorczości na obszarach wiejskich 5. Wnioski CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE 2
Osobowość Impulsy biopsychiczne oraz postawy, nawyki, idee i dążenia są zorganizowane, zintegrowane, stanowią jeden system, i ten dynamiczny, zorganizowany system stanowi osobowość człowieka. J. Szczepański, 1970, Elementarne pojęcia socjologii, s. 123.
KONCEPCJA OSOBOWOŚCI FLORIANA ZNANIECKIEGO Osobowość to: zintegrowany, dynamiczny system składający się z trzech grup elementów: Elementy biogenne - wzrost, budowa organizmu, właściwości fizjologiczne i anatomiczne Elementy psychogenne - spostrzegawczość, pamięć, uwaga, inteligencja, wyobraźnia, temperament, uczucia Elementy socjogenne - zinternalizowane (uwewnętrznione) normy i wartości. Do elementów socjogennych należą: kulturowy ideał osobowości, role społeczne, jaźń subiektywna i jaźń odzwierciedlona.
WPŁYW GRUPY NA JEDNOSTKĘ Eksperyment Salomona Asha Wykryto dwa ważne motywy tych zachowań: pragnienie posiadania racji (konformizm informacyjny) oraz lęk, który jest motywem konformizmu normatywnego.
Briana Tracy ego siedem cech prowadzących przedsiębiorców do sukcesu 1. Klarowność należy wiedzieć kim się jest i czego się chce 2. Kompetencje rodzaj wybranej działalności musi być pasją danego człowieka, czymś co go interesuje i co lubi robić. 3. Ograniczenia zdolność do identyfikowania ograniczeń. Warto wiedzieć, że 80% ograniczeń jest w nas samych a tylko 20% to ograniczenia zewnętrzne. 4. Kreatywność koncentracja na rozwiązaniu problemu a nie na problemie 5. Koncentracja nieprzerwana koncentracja na celu, zadaniu, ustalanie priorytetów. Przedsiębiorca powinien umieć doprowadzać sprawy do końca. 6. Odwaga gotowość do rozpoczęcia realizacji własnych celów bez gwarancji na osiągniecie sukcesu. 7. Nieustające działanie przedsiębiorca zawsze próbuje czegoś nowego, a jeżeli coś nie zadziała, podejmuje kolejne próby. Źródło: Tracy, B. Droga do bogactwa. (2010). Warszawa: Wydawnictwo MT biznes Sp. z o.o. 6
Co to jest motywacja? Motywacja to: proces psychicznej regulacji, od którego zależy kierunek ludzkich czynności oraz ilość energii, jaką na realizację danego kierunku człowiek gotów jest poświęcić [ ] to proces wewnętrzny, warunkujący dążenie ku określonym celom Źródło: Reykowski J., Z zagadnień psychologii motywacji, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1977 CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE 7
Motywacje i przedsiębiorczość Wskazano, że między siłą pragnień i zdolnością do wysiłku (energią działania) zachodzi kilka zależności. Po pierwsze ustalono, że wraz ze wzrostem intensywności pragnień zwiększa się także tempo przebiegu czynności. Tak więc, kiedy dana osoba silnie chce założyć swój własny biznes, chce osiągnąć sukces, wtedy szybciej będzie reagowała i podejmowała działania, które w konsekwencji pozwolą jej uzyskać pragnienie osiągnąć sukces. Człowiek jest w stanie zrobić tym więcej, im bardziej mu zależy na tym, co robi potrafi zrobić więcej dlatego, że pracuje szybciej i jest bardziej odporny na zmęczenie CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE 8
Motywacje i przedsiębiorczość Od motywacji zależy również wydajność i jakość pracy. Otóż badania pokazały, że w miarę wzrostu natężenia motywacji, sprawność działania wzrasta jedynie do pewnego poziomu, a następnie zaczyna spadać. Przy bardzo dużej motywacji sprawność działania jest niska. Można zatem powiedzieć, że umiarkowany popęd do osiągnięcia określonego celu polepsza sprawność działania, natomiast silne poczucie motywacji może pogarszać efektywność. (Kocowski 1964: 279-280). CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE 9
Motywacje i przedsiębiorczość Warto również dodać, że dane działanie może być wykonane dobrze lub źle w zależności od tego, jaki rodzaj motywacji jest determinantą jego realizacji Finansowe Społeczne Pozytywne Negatywne CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE 10
Co to jest zaufanie? G. Simmel: wymiana jest podstawową formą relacji międzyludzkich a zaufanie najważniejszym warunkiem wymiany. Dzięki wymianie powstawały więzi społeczne, wpływała ona również na wzmacnianie tych więzi. Dzięki wymianie jednostki uczą się relatywności wartości przedmiotu wymiany oraz zasady wzajemności. A. Giddens dla którego zaufanie jest rodzajem zakładu dotyczącego wiarygodności partnerów. P. Sztompka definiuje zaufanie jako zakład dotyczący wiarygodności działań innych osób CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE 11
Wieś jako tradycyjna społeczność lokalna Wieś to przestrzeń, w obrębie której zachodzą rozmaite zjawiska lub rozgrywają się różne procesy ekonomiczne, społeczne, polityczne i kulturowe (Gorlach 2004). 1. Określony typ aktywności ekonomicznej 2. Charakterystyczny typ więzi społecznych (więzi krewniaczo sąsiedzkie) 3. Specyficzne cechy kultury (rola tradycji)
Co to jest wieś?
Co wpływa na wysoką jakość życia (dobrobyt) w ich miejscu zamieszkania europejczyków? Mieszkańcy obszarów wiejskich we wszystkich krajach Unii Europejskiej zgodnie podkreślali, że są to: mocne poczucie wspólnotowości i dobre stosunki sąsiedzkie. Ciekawe jest również to, że równie często takie odpowiedzi pojawiały się u mieszkańców wsi w Wielkiej Brytanii, jak i Polski, krajów na pozór bardzo różniących się historią i strukturą obszarów wiejskich Eurobarometr: Qualitative survey about Well-being, September 2011
Przywiązanie do miejsca zamieszkania mieszkańców wsi
Najważniejsze cechy obszarów wiejskich w Polsce - Dochody z rolnictwa są podstawą utrzymania ok. 20% mieszkańców wsi - Za konkurencyjne uważa się gospodarstwa rolne powyżej 30 ha i o potencjale produkcyjnym 16 ESU. Pogląd taki wyrażająw swoich opracowaniach między innymi: W. Poczta, W. Józwiak i W. Dzun. - W świetle wyników Powszechnego Spisu Rolnego z 2010 r. w Polsce funkcjonowało 1 583 tys. gospodarstw powyżej1 ha, w tym 120 tys. powyżej 20 ha i 60 tys. powyżej 30 ha.
Bezrobocie
Skuteczność aktywizacji wybranych form aktywizacji bezrobotnych
Wybrane fakty opisujące współczesny świat Pięć cech kapitalizmu informacyjnego według Castellsa: 1. Informacja jest najważniejszym surowcem. 2. Skutki nowych technologii informacyjnych przenikają wszystkie sfery życia, ponieważ informacja jest integralną częścią wszystkich ludzkich działań i wszystkie procesy naszej jednostkowej i zbiorowej egzystencji są w sposób bezpośredni kształtowane (choć na pewno nie determinowane) przez nowe techniczne media.
Pięć cech kapitalizmu informacyjnego według Castellsa: 3. Wszystkie systemy wykorzystujące te technologie muszą działać zgodnie z logiką sieci. 4. Elastyczność; nie tylko procesy są odwracalne, ale i organizacje oraz instytucje mogą być modyfikowane, a nawet fundamentalnie zmieniane poprzez rekonfigurację ich komponentów.
Pięć cech kapitalizmu informacyjnego według Castellsa: 5. Konwergencja poszczególnych technik i technologii w jeden zintegrowany system, mikroelektronika, telekomunikacja, optoelektronika i komputery są obecnie zintegrowane i tworzą systemy informacyjne.
wirtualna rzeczywistość To po prostu stwierdzenie faktu, że człowiek współczesny w percepcji świata praktycznie nie korzysta już z bezpośredniego doświadczenia, wszystko dociera do niego za pośrednictwem mediów. Realne jest to, co się dzieje na ekranie telewizora lub komputera.
Wybrane fakty opisujące współczesny świat 1. Rewolucja neoindustrialna 2. Dzisiaj innowacja nie musi polegać na ciągłym faszerowaniu produktu coraz to bardziej wyrafinowanymi funkcjami. Coraz częściej wystarcza jeżeli coś jest good enouhh wystarczająco dobre. 3. Tanie osobiste fabrykatory
Mikrotrendy Ze wzrostem wolności wyboru zwiększył się również indywidualizm. A ze wzrostem indywidualizmu wzrosła potęga wyboru. Im większy mamy wybór, tym bardziej dzielimy się na coraz mniejsze komórki w społeczeństwie. Źródło: Mark J. Penn, E. Kinney Zalesne, 2009, Mikrotrendy. Małe siły, które niosą wielkie zmiany, MT Biznes. Sp. z o.o. http://www.youtube.com/watch?v=bbjvqnkqsti
Bariery aktywizacji społecznej mieszkańców wsi PSYCHOLOGICZNE - mentalność chłopska - anomia społeczna, permisywizm moralny SPOŁECZNE - atrofia kapitału społecznego - dysharmonia kulturowa - wykluczenie cyfrowe EKONOMICZNE - niski kapitał ekonomiczny POLITYCZNE - brak własnej reprezentacji politycznej - brak prowadzenia polityki wobec obszarów wiejskich poprzez tzw. rural proofing
Wnioski 1. Na wsi większość mieszkańców wykonuje zawody nie związane z rolnictwem. Efektem tego jest brak wspólnych strategii społecznego działania mieszkańców obszarów wiejskich. 2. Wykluczenie cyfrowe osłabia aktywność jednostek, co powoduje ograniczenia uczestnictwo w globalnym społeczeństwie. 3. Sieci tworzą nową morfologię społeczną, a dyfuzja sieciowej logiki w istotny sposób zmienia procesy produkcji, percepcji, władzy i kultury.
Dziękuję Państwu za uwagę!