Dobre rządzenie instytucje i kompetencje Mirosław Grochowski Terytorialny wymiar rozwoju Polska z perspektywy badań ESPON Warszawa 27 listopada 2012 r.
Dobre rządzenie terytorialne rządzenie terytorialne - formułowanie i realizacja polityk publicznych, programów i projektów rozwojowych, które dotyczą określonego miejsca lub terytorium. rozwój - poprawa efektywności funkcjonowania układu terytorialnego, wzrost równości w dostępie do dóbr i usług, poprawa jakości środowiska przyrodniczego określonego miejsca lub terytorium miejsce lub terytorium - wyodrębnione przez użytkowników przy wykorzystaniu różnych kryteriów fragmenty przestrzeni (nie musi być zaznaczany lub ograniczony granicami administracyjnymi). rządzenie terytorialne - integrowanie polityk sektorowych, koordynacja działalności aktorów z wielu szczebli, usprawnianie wielo-poziomowego rządzenia, mobilizacja i włączanie do rządzenia interesariuszy, adaptowanie polityk do zmiennych uwarunkowań rozwoju (kontekst przestrzenny) 2
Projekty TERCO - European Territorial Co-operation as a Factor of Growth, Jobs and Quality of Life TANGO Territorial Approaches for New Governance ULYSSES - Using applied research results from ESPON as a yardstick for cross-border spatial development planning BEST METROPOLISES - Best Development Conditions in European Metropolises: Paris, Berlin and Warsaw SeGI - Services of General Interest 3
Zakres tematyczny TERCO - współpraca terytorialna (miasta, trans-graniczna, międzyregionalna, międzynarodowa i trans-kontynentalna) TANGO konceptualizacja rządzenia terytorialnego (decentralizacja państwa, organizowanie się gmin, łączenie gmin) ULYSSES - zdecentralizowane trans-graniczne planowanie przestrzenne (cross-border areas); MTA - multi-thematic territorial analyses uwarunkowania działań; rozwiązania instytucjonalne, podejścia do rządzenia i instrumentalizacja BEST METROPOLISES - Paryż, Berlin i Warszawa; konsekwencje procesu metropolizacji, wpływ na potencjał rozwojowy; polityki rozwoju SeGI - dostępność i jakość usług o charakterze powszechnym (usługi transportowe, pocztowe, telekomunikacyjne, media elektroniczne, dostarczanie energii elektrycznej, gazu, wody, edukację, ochronę zdrowia, pomoc społeczną oraz mieszkania socjalne) 4
Rezultaty rządzenie (governance) i zarządzanie rozwojem (development management) unikalność / specyfika rozwiązań politycznych i administracyjnych podstawy ustrojowe życia publicznego + odmienna kulturą organizacyjna różne podejścia metodologiczne studia przypadków + badania o charakterze jakościowym czynniki sukcesu brak jest jednego wzorca rządzenia bądź jednego modelu układu instytucjonalnego odmienne rozwiązania przynoszą podobne skutki i odwrotnie: podobne rozwiązania prowadzą do różnych rezultatów. 5
Rezultaty wyższa jest jakość rządzenia bardziej złożone programy i projekty granice państwowe w Unii Europejskiej - funkcjonalna i terytorialna nieciągłość zarządzanie techniczne (technical governance) - zarządzania infrastrukturą techniczną znaczenie sektora prywatnego w procesach rozwoju sektor prywatny - lider zmian ze względu na skalę prowadzonych inwestycji mechanizmy nie przystosowane do włączenia partnera prywatnego w procedury partner prywatny - wykonawca / dostarczyciel usług rządzenie wielopoziomowe kultura współpracy partnerstwo 6
Wyzwania stworzenie struktur instytucjonalnych i rozwiązań organizacyjnych konsensus dotyczący strategicznych celów rozwoju poziom rozwoju instytucjonalnego jst procedury i standardy działań podstawy informacyjne formułowanie strategii i planów oraz umocowanie dokumentów 7
dwa główne typy rządzenia: Wnioski uporządkowany, ustrukturyzowany (well structured); dobrze zdefiniowana struktura, jasno zdefiniowane zasięgi przestrzenne działania, jednoznacznie przypisane do określonych poziomów kompetencje typ labilny (labile); charakteryzuje zmienność, kreatywny nieporządek ; formalne struktury, podlega ewolucyjnym zmianom, posiada duży potencjał ze względu na swoją elastyczność; warunkiem funkcjonalności - wysoki poziom profesjonalny i standardy zawodowe kadr administracji; kreatywny nieporządek nie jest synonimem bałaganu i braku kompetencji 8
Wnioski, rekomendacje otwarta metoda koordynacji (OMC open metod of coordination) wprowadzania polityk w UE brak instrumentu kontroli procesu implementacji polityk na poziomie krajowym nie standaryzować!!! współpraca horyzontalna i wertykalna - rządzenie wielopoziomowe analiza ram / regulacji prawnych przedmiot i zasady współpracy; mechanizm rządzenia terytorialnego współpraca obligatoryjna współpraca dobrowolna - przejaw pragmatycznego podejścia do rządzenia debata przygotowanie współpracy partnerstwa międzygminne ocena przydatności struktur obecnych 9
10