INSTRUKTOR PZN A INSTRUKTOR REKREACJI RUCHOWEJ

ARTYKUŁY INSTRUKTOR PZN A INSTRUKTOR REKREACJI RUCHOWEJ Otrzyma³em w ci¹gu ostatniego sezonu szereg pytañ: Zdoby³em niedawno uprawnienia instruktora sportu dyscypliny narciarstwo alpejskie. Czy istnieje mo liwoœæ zdobycia certyfikatu SITN odpowiadaj¹cego uzyskanemu stopniowi na AWF i przyst¹pienia do SITN? Jakie uprawnienia pozwalaj¹ nam na prowadzenie nauczania narciarstwa? Jakie ustawy lub uchwa³y to reguluj¹? Jakie inne stowarzyszenia, zwi¹zki, uczelnie wy sze lub inne organizacje maj¹ prawo wydawaæ zezwolenia do prowadzenia nauki narciarstwa? Do jakiej instytucji, organu powinniœmy siê zg³osiæ, je eli wiemy, e ktoœ prowadzi szkolenie bez uprawnieñ? Bêdê siê stara³ odpowiedzieæ w miarê szeroko. Pe³na odpowiedÿ wymaga jednak krótkiego wprowadzenia nieco historii. Polski Zwi¹zek Narciarski zajmowa³ siê, od czasu powstania w 1919 roku, nadawaniem stopni Pomocnika Instruktora i Instruktora. Uprawnienia te by³y honorowane przez polskie prawo i zezwala³y na samodzielne nauczanie narciarstwa. Warto wspomnieæ, e PZN by³ wspó³za³o ycielem w 1951 r. miêdzynarodowej organizacji INTERSKI odpowiednika FIS w zakresie nauczania narciarstwa powszechnego. INTERSKI wykszta³ci³o kilka specjalistycznych zwi¹zków. Do jednego z nich Miêdzynarodowego Zwi¹zku Instruktorów Amatorów (IVSI) nale ymy od jego powstania w 1969 r. Do drugiej organizacji zrzeszaj¹cej instruktorów zawodowych (ISIA) nale ymy od 2001 r. W trzeciej skupiaj¹cej instruktorów pracuj¹cych w wy szych szko³ach (IVSS) mamy przedstawiciela. Tylko jedna organizacja z danego kraju mo e byæ reprezentowana w wymienianych miêdzynarodowych zwi¹zkach instruktorów. T¹ organizacj¹ jest Stowarzyszenie Instruktorów i Trenerów Narciarstwa PZN. Ustawa o Kulturze Fizycznej powsta³a w 1984 roku. W niej po raz pierwszy pojawi³y siê stopnie instruktora i instruktora I klasy w zakresie rekreacji i sportu. Uprawnienia nadawa³ wówczas GKKFiS. Szkoleniem kadr zajmowa³y siê zwi¹zki narodowe w wypadku narciarstwa Polski Zwi¹zek Narciarski. 18 stycznia 1996 roku wesz³a w ycie Ustawa o Kulturze Fizycznej (DU 1996 nr 25, poz. 113). Obowi¹zuje ona z szeregiem zmian do chwili obecnej. Wybrane przepisy ustawy przedstawiam poni ej: 33

Art. 42 3. Minister w³aœciwy do spraw kultury fizycznej i sportu okreœli, w drodze rozporz¹dzenia, szczegó³owe zasady i warunki prowadzenia dzia³alnoœci w dziedzinie rekreacji ruchowej, uwzglêdniaj¹c kwalifikacje osób prowadz¹cych dzia³alnoœæ w tej dziedzinie, ich prawa i obowi¹zki, oraz podstawowe za³o enia organizacyjne. Art. 44 1. Zorganizowane zajêcia w zakresie wychowania fizycznego, sportu i rekreacji ruchowej mog¹ prowadziæ osoby posiadaj¹ce kwalifikacje zawodowe nauczyciela wychowania fizycznego lub uprawnienia w tym zakresie okreœlone odrêbnymi przepisami. 2. Kszta³cenie osób, o których mowa w ust. 1, przez jednostki inne ni szko³y wy sze wymaga uzyskania zgody ministra w³aœciwego do spraw kultury fizycznej i sportu, z zastrze- eniem ust. 2a. 2a. Kszta³cenie instruktorów dyscypliny sportu, trenerów i mened erów sportu przez jednostki inne ni szko³y wy sze wymaga uzyskania zgody Prezesa Polskiej Konfederacji Sportu. 3. Minister w³aœciwy do spraw kultury fizycznej i sportu okreœli, w drodze rozporz¹dzenia, kwalifikacje, stopnie i tytu³y zawodowe w dziedzinie kultury fizycznej oraz szczegó³owe zasady i tryb ich uzyskiwania, uwzglêdniaj¹c stopnie trenerskie i specjalizacje instruktorskie, warunki uzyskiwania tych stopni i tytu³ów oraz tytu³u mened era sportu, a tak e jednostki uprawnione do prowadzenia kursów specjalistycznych i dokumenty stwierdzaj¹ce posiadane kwalifikacje. Wspomniane w ustawie szczegó³y uzyskiwania uprawnieñ okreœli³ Prezes Urzêdu Kultury Fizycznej i Turystyki w dniu 15 lipca 1997 roku (MP Nr 45, poz. 445). Powsta³y w ten sposób pañstwowe stopnie instruktora rekreacji i instruktora sportu, traktowane jako tytu³y zawodowe. Ustalenia rozporz¹dzenia d³ugo nie przetrwa³y i kolejna odpowiedzialna osoba za nadawanie stopni instruktorskich Minister Edukacji Narodowej w rozporz¹dzeniu z dnia 27 czerwca 2001 roku (DU 2001 nr 71, poz. 738) poprawi³ je, by w kolejnym rozporz¹dzeniu z dnia 20 grudnia 2002 roku (DU 2003 nr 8, poz. 93) dokonaæ dalszych zmian. Rozporz¹dzenia te pozbawi³y wszystkie zwi¹zki sportowe prawa nadawania uprawnieñ instruktorskich. Specjalistyczne kursy na stopnie pañstwowe mog¹ byæ obecnie prowadzone przez: 1) szko³y wy sze i zak³ady kszta³cenia nauczycieli (na kierunkach: wychowanie fizyczne, fizjoterapia lub turystyka i rekreacja) oraz 2) jednostki inne ni te, o których mowa w pkt. 1, po uzyskaniu zgody ministra w³aœciwego do spraw kultury fizycznej i sportu. Pozwolenia s¹ wydawane dla tych jednostek na czas okreœlony. Organ wydaj¹cy zgodê na organizowanie specjalistycznych kursów zasiêga opinii w³aœciwych polskich zwi¹zków sportowych lub stowarzyszeñ kultury fizycznej o zasiêgu ogólnokrajowym. Instruktor pañstwowy ma obowi¹zek odbycia przeszkolenia w wymiarze minimalnym 150 godzin. Rozporz¹dzenie nie narzuca na organizatora adnych wymagañ co do umiejêtnoœci technicznych (sportowych) w danej dyscyplinie. 34

ARTYKUŁY PODSUMOWUJ C: Prawo prowadzenia kursów na stopnie pañstwowe maj¹, oprócz uczelni wy szych, upowa nione jednostki. Oficjalnym (w rozumieniu prawa polskiego) tytu³em zawodowym uprawniaj¹cym do nauczania na terytorium Polski jest instruktor rekreacji lub instruktor sportu. Legitymacje s¹ wydawane przez Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu oraz Akademie Wychowania Fizycznego na podstawie dokumentacji organizatora kursu. Jak w takiej sytuacji prawnej wygl¹da Stowarzyszenie Instruktorów i Trenerów Narciarstwa? SITN uzyskuje zgodê MENiS na prowadzenie kursów specjalistycznych. Takim kursem jest Centralny Kurs Instruktorski. Poprzedza go wymagany przepisami Kurs Teoretyczny. Absolwent Centralnego Kursu Instruktorskiego otrzymuje uprawnienia pañstwowe instruktora rekreacji ruchowej ze specjalnoœci¹ narciarstwo zjazdowe. Zgodnie z prawem musi mieæ ukoñczon¹ szko³ê œredni¹ i pe³noletnoœæ. Przy okazji chcia³em wyjaœniæ ró nice miêdzy stopniami instruktora rekreacji i sportu. Stopieñ instruktora sportu nie jest stopniem wy szym w stosunku do instruktora rekreacji. Ka dy stopieñ s³u y innemu celowi. Instruktor rekreacji ma prawo do samodzielnej... pracy dydaktycznej w ogniskach TKKF, klubach sportowych, stowarzyszeniach, oœrodkach sportowych, klubach prywatnych, itd. 1 Natomiast instruktor sportu przeznaczony jest do pracy w klubie sportowym, do... asystowania trenerom w grupach wy ej kwalifikowanych. 2 Stowarzyszenie Instruktorów prowadzi szkolenie równolegle w dwóch niezale nych kierunkach. Pierwszy, to szkolenie zgodne z wymaganiami miêdzynarodowymi (w wypadku instruktora amatora (IVSI) jest to minimalnie 180 godzin). Zasadnicze szkolenie sk³ada siê z trzech etapów kursu kwalifikacyjnego, kursu na stopieñ Pomocnika Instruktora PZN i nastêpnie na Instruktora PZN. Pierwszy etap (kurs kwalifikacyjny) jest etapem wstêpnym jest kursem formuj¹cym technicznie przysz³ego instruktora i jest zarazem kursem selekcyjnym. Wstêp na kurs Pomocnika Instruktora PZN poprzedza sprawdzian sportowy i zarazem techniczny slalom gigant (Zawody Regionalne). Kurs Pomocnika Instruktora doskonali umiejêtnoœci techniczne oraz daje podstawy metodyki. Egzamin zewnêtrzny (Egzamin Regionalny) sk³ada siê z dwóch czêœci sprawdzianu sportowego slalom (SL) oraz ocenianej jazdy technicznej. Jego zdanie, to przepustka na Centralny Kurs Instruktorski. W tym miejscu spotykaj¹ siê dwa kierunki szkolenia w SITN szkolenie zwi¹zkowe oraz szkolenie na stopnie pañstwowe. Chc¹c otrzymaæ uprawnienia pañstwowe, kandydat na instruktora musi przyst¹piæ do kursu teoretycznego wymaganego przepisami pañstwowymi. Centralny Kurs Instruktorski (CKI) jest kursem specjalistycznym w rozumieniu przepisów pañstwowych i zarazem koñcowym kursem wg wymagañ miêdzynarodowych dla amatora. Jego zdanie skutkuje jednoczesnym otrzymaniem uprawnieñ pañstwowych (instruktora rekreacji) i zwi¹zkowych (instruktora PZN). Od bie ¹cego sezonu mo liwe jest otrzymanie uprawnieñ instruktora rekreacji oraz Pomocnika Instruktora PZN na kursach organizowanych centralnie. Uprawnienia Instruktora PZN umo liwiaj¹ dalsze podwy szanie kwalifikacji miêdzynarodowych d¹ enie do stopnia instruktora zawodowego (ISIA). Konieczne jest szkolenie obejmuj¹ce ³¹cznie 450 godzin. 35

Stowarzyszenie umo liwi³o instruktorom rekreacji i instruktorom sportu uzyskanie uprawnieñ zwi¹zkowych Instruktora PZN, równoznacznych z uprawnieniami miêdzynarodowymi. Pomocnicy Instruktora, którzy zaliczyli w okreœlonym przedziale punktowym Centralny Kurs Instruktorski otrzymuj¹ uprawnienia pañstwowe oraz prawo do okresowych doszkoleñ zwi¹zkowych (unifikacji) jako do ywotni Pomocnicy Instruktora PZN. Osoby te maj¹ mo liwoœæ w ka dej chwili przyst¹piæ ponownie do CKI. Nasze prawo jest rozbie ne z tym co wytworzy³a wieloletnia tradycja kszta³cenia kadr. Nie koresponduje ze zmianami zwi¹zanymi z wejœciem Polski do Unii Europejskiej, w której, przynajmniej w œwiecie narciarskim, nieznane s¹ stopnie instruktora rekreacji i instruktora sportu. Prawo pañstwowe nie uwzglêdnia koniecznoœci sta³ego podnoszenia poziomu umiejêtnoœci, kszta³cenia siê i nad¹ ania za zmianami w technice jazdy i metodach nauki. Pañstwowy instruktor zostaje tak œwietnie wyszkolony na jednym dwutygodniowym kursie specjalistycznym, e nie potrzebuje dalszego dokszta³cania i jego stopieñ jest do ywotni (!!!). Paradoksem tego prawa jest te to, e nie pozwala siê Zwi¹zkowi na kszta³cenie kadr, natomiast organ wydaj¹cy zezwolenie ma obowi¹zek zwróciæ siê do Zwi¹zku o opiniê o kadrze upowa nionej do szkolenia na stopnie pañstwowe. (DU Nr 3 poz. 93 Rozporz¹dzenie ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 20 grudnia 2002 roku 14.1 Organ wydaj¹cy zgodê na organizowanie specjalistycznych kursów przez jednostki, o których mowa w 13 ust. 1 pkt 2, zasiêga opinii w³aœciwych polskich zwi¹zków sportowych lub stowarzyszeñ kultury fizycznej o zasiêgu ogólnokrajowym.). Opinie te nie s¹ zreszt¹ brane powa nie przez Ministerstwo i zezwolenia na prowadzenie kursów instruktorskich wydawane s¹ praktycznie ka demu niekoniecznie osoby prowadz¹ce szkolenie potrafi¹ jeÿdziæ na nartach. Ponadto Ministerstwo nie sprawuje jakiejkolwiek kontroli nad prowadzonymi kursami. Naszym kolegom, którzy szkolili siê poza Stowarzyszeniem stworzyliœmy mo liwoœæ wejœcia do œwiata narciarskiego, pod warunkiem spe³nienia jego wymogów wymogów okreœlonych przez SITN dla stopnia Instruktora PZN. Z niepokojem obserwujê czêste i nieprzemyœlane zmiany polskiego prawa, w którym zapomina siê o ci¹g³oœci. Stwierdzenia zawarte w aktach prawnych ni szej rangi (w rozporz¹dzeniach) wyjaœniaj¹ sytuacjê instruktorów PZN (DU Nr 3 poz. 93 Rozporz¹dzenie ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 20 grudnia 2002 roku: 2.1. Tytu³y i stopnie zawodowe uzyskane w dziedzinie kultury fizycznej przed dniem wejœcia w ycie rozporz¹dzenia zachowuj¹ swoj¹ wa noœæ.), aczkolwiek kolejne punkty rozporz¹dzenia stwierdzaj¹: ( 18.2 Osoby, które uzyska³y kwalifikacje zawodowe na podstawie dotychczasowych przepisów, mog¹ z³o yæ wniosek o wydanie dyplomu i legitymacji.). Mog¹, lecz czy otrzymaj¹ legitymacjê? Moim zdaniem osobom, które uzyska³y uprawnienia Instruktora PZN (przed wejœciem ustawy o Kulturze Fizycznej i póÿniejszych rozporz¹dzeñ) nale y siê legitymacja pañstwowa z mocy prawa. Prawo nie uwzglêdnia roli Stowarzyszenia w organizacjach miêdzynarodowych. Nie jest te okreœlony prawnie nadzór nad powszechnym szkoleniem w Polsce. Formalnie nale y on do administracji pañstwowej, która w³aœciwie nie orientuje siê w specyfice sportów œnie nych. Przygl¹daj¹c siê temu nieuporz¹dkowaniu prawa mo emy jedynie sobie yczyæ wyboru rozs¹dnych pos³ów do nowego Sejmu. Zbigniew Stanis³awski konsultacja: Marek Palik 1 Program Kszta³cenia Kadr Instruktorów Rekeacji ; mgr Ryszard Burgiel; Warszawa 1996 2 Progam Kszta³cenia Instruktorów Sportu ; opracowanie zespo³owe pod redakcj¹ T. Ulatowskiego i K. Przygody; Warszawa 1997 36

ARTYKUŁY BEZPIECZEÑSTWO KRZY OWANIE TORÓW JAZDY Nigdy nie doœæ s³ów o bezpieczeñstwie. Z obowi¹zuj¹cego Dekalogu Narciarza przypomnê kilka istotnych regu³. Wszystkie s¹ wa ne, ale te o których wspomnê dotycz¹ coraz czêstszych sytuacji kolizyjnych na trasach zjazdowych. Podstawow¹, nadrzêdn¹ regu³¹ jest wzgl¹d na inne osoby. Ka dy narciarz i snowbordzista powinien zachowywaæ siê w taki sposób, aby nie stwarzaæ niebezpieczeñstwa ani szkody dla innej osoby. Wybór kierunku jazdy Narciarz lub snowbordzista zje d aj¹c z góry musi wybraæ taki tor jazdy, aby unikn¹æ zderzenia z narciarzem lub snowbordzist¹ znajduj¹cym siê przed nim. Komentarz: Narciarstwo i snowbording s¹ sportami wolnoœci ruchu przy przyjêciu zasady, e ka dy uczestnik ruchu stosuje siê do regu³ uprawiania tych sportów. Na stokach obowi¹zuje zasada, e pierwszeñstwo przys³uguje temu, kto znajduje siê przed lub ni ej. Ka dy znajduj¹cy siê powy ej musi pamiêtaæ, e jego zachowania nie mog¹ wp³yn¹æ na zachowania tych przed lub poni ej. Rysunek 1 Dwaj narciarze poruszaj¹ siê z podobn¹ prêdkoœci¹ i wykonuj¹ skrêty o podobnym promieniu. Narciarz zielony znajduje siê poni ej czerwonego i ma pierwszeñstwo. Narciarz czerwony musi przewidzieæ tor jazdy zielonego i nie mo e zbytnio zbli yæ siê do niego. Rys. 1 37

Wyprzedzanie Wyprzedzaæ mo na i z góry i z do³u, i z prawej i z lewej, ale tylko w takiej odleg³oœci, która zapewni wyprzedzanemu narciarzowi wystarczaj¹c¹ przestrzeñ dla wszelkich jego manewrów. Komentarz: Wyprzedzaj¹cy narciarz (snowbordzista) ponosi ca³kowit¹ odpowiedzialnoœæ za skutki manewru wyprzedzania do chwili jego ukoñczenia. Ta zasada odnosi siê te do omijania stoj¹cych na stoku. Rysunek 2 Narciarz czerwony wyprzedza narciarza zielonego. 1 narciarz czerwony zbli a siê do zielonego. Zielony jest poni ej i ma pierwszeñstwo. Czerwony zmienia kierunek jazdy i odsuwa siê na bezpieczn¹ odleg³oœæ od zielonego. 2 wyprzedzenie nastêpuje w bezpiecznej odleg³oœci. 3 czerwony wyprzedzi³ zielonego ; teraz on ma pierwszeñstwo. Ruszanie z miejsca i wjazd na drogê zjazdu Narciarz, który wje d a na drogê zjazdu lub po zatrzymaniu chce znowu ruszyæ, ma obowi¹zek sprawdziæ patrz¹c w górê i w dó³ stoku, czy mo e to uczyniæ bez zagro enia dla siebie i innych. Komentarz: Doœwiadczenie dowodzi, e ogromna czêœæ wypadków zdarza siê wskutek nieprzewidywalnego w³¹czenia siê w ruch nowego uczestnika. Podstawowym nakazem bezpieczeñstwa jest pe³ne sprawdzenie, czy w³¹czenie siê narciarza nie spowoduje utrudnienia dla któregokolwiek z bêd¹cych w ruchu. Dopiero po p³ynnym w³¹czeniu siê w ruch korzysta siê z pierwszeñstwa przyznanego 3 regu³¹ FIS. Wprowadzenie snowbordów i nart g³êboko taliowanych (carvingowych) umo liwia ich u ytkownikom wykonywanie skrêtów i ruch w kierunku przeciwnym do g³ównego nurtu ruchu w dó³ stoku. Ten, kto wykonuje manewr w poprzek lub pod pr¹d nurtu ruchu musi tak siê zachowaæ, aby osoby poruszaj¹ce siê w dó³ stoku nie by³y zagro one. Rys. 2 38

ARTYKUŁY Rysunek 3 Zielony jedzie skrêtami o ma³ym lub œrednim promieniu. Za nim porusza siê czerwony z du o wiêksz¹ prêdkoœci¹ i jedzie skrêtami o du ym promieniu. Wyprzedza zielonego w bezpiecznej odleg³oœci i znajduj¹c siê poni ej zielonego zaje d a mu drogê. Zielony rozpoczynaj¹c skrêt w lewo nie widzi czerwonego. Czerwony wykonuje manewr w poprzek stoku i jego jazda jest traktowana jak w³¹czanie siê do ruchu. Rysunek 4 Narciarze znajduj¹ siê naprzeciw siebie na kursie kolizyjnym. Postêpowaæ powinni wg niepisanej zasady pierwszeñstwa z prawej strony. Narciarz czerwony ma zielonego z prawej, a wiêc powinien ust¹piæ mu z drogi zwolniæ, zmieniæ kierunek jazdy. Je eli bêdziesz w sytuacji zielonego pamiêtaj, e czerwony mo e nie znaæ tej zasady! Rys. 3 Panowanie nad szybkoœci¹ i sposobem jazdy Narciarz i snowbordzista powinien zje d aæ z szybkoœci¹ dostosowan¹ do swoich umiejêtnoœci oraz rodzaju i stanu trasy, warunków atmosferycznych i natê enia ruchu. Komentarz: Kolizje na stoku najczêœciej zdarzaj¹ siê z powodu nadmiernej szybkoœci, nieopanowania nart lub niezauwa enia innego uczestnika ruchu. Narciarz obowi¹zany jest poruszaæ siê tak, aby w razie potrzeby móc zatrzymaæ siê lub skrêciæ w ramach umiejêtnoœci, jakie posiada. Narciarz obowi¹zany jest poruszaæ siê wolno w miejscach zat³oczonych, w okolicach wyci¹gów, na zakoñczeniu tras, lub zmniejszenia widocznoœci z powodu warunków pogodowych lub za³amania stoku. Rys. 4 Zbigniew Stanis³awski 39

APEL SITN-PZN telefon alarmowy w górach: 601 100 300 DO WSZYSTKICH INSTYTUCJI, INSTRUKTORÓW I SYMPATYKÓW SPORTÓW ŒNIE NYCH W POLSCE Za miesi¹c zacznie siê kolejna, druga ju kalendarzowa zimowa w unijnej Polsce. Oko³o 3 milionów Polaków korzysta³o aktywnie z zimowego wypoczynku w polskich górach podczas poprzedniej zimy. W ci¹gu ostatnich 3 lat w Polsce przyby³o ok. 60 stacji (mikrostacji) sportów œnie nych z instalacjami wyci¹gowymi. Zimowa turystyka Polaków obarczona jest ryzykami zwi¹zanymi zarówno z podró ¹, jak i sposobami spêdzania czasu na œniegu. Jak poda³y media w³oskie, porównanie iloœci kolizji na stokach miêdzy rokiem 1999 a poprzedni¹ zim¹ wskazuje na 17-tokrotny wzrost zarejestrowanych wypadków tego typu w Alpach! Jak twierdz¹ specjaliœci udzia³ polskich turystów w tych wypadkach jest nieproporcjonalnie du y. SITN-PZN typowa narodowa organizacja instruktorów narciarstwa dociera corocznie ze swymi informacjami do wszystkich czynnych instruktorów oraz do stu kilkudziesiêciu tysiêcy narciarzy trafiaj¹cych do szkó³ek narciarskich. Niestety wobec wielkoœci populacji spêdzaj¹cej czas na œniegu oznacza to dotarcie do najwy ej 4% czynnie uczestnicz¹cych w sportach œnie nych. Badania przeprowadzane przez zagraniczne organizacje wykaza³y ca³kowit¹ nieznajomoœæ zasad bezpieczeñstwa zachowania siê w górach i na stokach przez polskich turystów. Zarz¹d SITN bêdzie podejmowa³ wszelakie dzia³ania, aby nasza narodowa cecha - indywidualistyczne podejœcie do uprawiania narciarstwa rekreacyjnego nie mia³o wp³ywu na zwiêkszenie ryzyka na zaœnie onych stokach. W Polsce za sprawy bezpieczeñstwa w górach (ok. 9% powierzchni Polski, czyli 6 razy wiêcej ni w Niemczech, gdzie populacja narciarzy szacowana jest na 8 milionów) odpowiadaj¹ samorz¹dy (które o tym nie zawsze wiedz¹), operatorzy (gestorzy) urz¹dzeñ wyci¹gowych i GOPR lub w Tatrach TOPR. Bez uœwiadomienia wszystkim ich powinnoœci nie ma mo liwoœci poprawienia stanu bezpieczeñstwa w górach. Aby przekazaæ informacje o stanie obecnym oraz przedstawiæ stan prawny i aby ta wiedza dotar³a do wszystkich zainteresowanych niezbêdna jest koalicja wszystkich utrzymuj¹cych siê z turystyki zimowej. W szko³ach narciarskich SITN PZN pokazujemy minimum tego, co ka dy narciarz i deskarz wiedzieæ powinien i apelujemy do wszystkich partnerów o pomoc w szerokim upowszechnianiu tej wiedzy i tych informacji przez media. W koalicji, któr¹ jako SITN chcemy tworzyæ potrzebna jest nam wspó³praca z producentami sprzêtu narciarskiego i akcesoriów wp³ywaj¹cych na bezpieczeñstwo, mediami, aparatem administracyjnym, samorz¹dami, biurami turystycznymi, firmami ubezpieczeniowymi, operatorami wyci¹gów i dopiero na koñcu z Tymi, Którzy Ratuj¹ Turystów w Górach! Zapraszamy do wspó³pracy w akcji bezpieczne stoki. Zarz¹d SITN-PZN 40

41

42

43

44

45

46

SYSTEM UZYSKIWANIA UPRAWNIEŃ INSTRUKTORSKICH (SZKOLENIA) SYSTEM UZYSKIWANIA UPRAWNIEÑ INSTRUKTORSKICH Istniej¹cy od wielu lat sposób zdobywania uprawnieñ instruktorskich zasadniczo nie ulega istotnym zmianom. Korekty wprowadzone w tym systemie maj¹ na celu u³atwienie odtwarzania uprawnieñ i stworzenie zgodnoœci z systemem pañstwowym. Najistotniejsze zmiany dotycz¹ stopnia Pomocnika Instruktora PZN. Od dwóch sezonów istnieje dualizm tego stopnia. 1. Pomocnik Instruktora PZN (sta ysta 1 ). Osoba, która posiada ten stopieñ ukoñczy³a kurs PI, zda³a Egzamin Regionalny, otrzyma³a legitymacjê i zosta³a cz³onkiem SITN. S¹ to uprawnienia zwi¹zkowe, które w rozumieniu prawa w Polsce nie upowa niaj¹ do nauczania narciarstwa. 2. Pomocnika Instruktora PZN (bez dodatkowego okreœlenia lub dotychczas z dodatkowym okreœleniem uprawnienia odnawialne 2 ). Osoba, która ma pañstwowy stopieñ instruktora rekreacji oraz spe³nia wymagania z pkt. 1. Odtwarzanie wa noœci legitymacji Pomocnika Instruktora (sta ysty) zosta³o uproszczone. Mo na tego dokonaæ podczas Egzaminu Regionalnego. Wa noœæ przed³u onej legitymacji wynosi 3 lata. Pomocnicy Instruktora PZN (wg pkt. 2) podlegaj¹ doszkoleniu (unifikacja) co trzy lata. Osobom posiadaj¹cym pañstwowe stopnie instruktora rekreacji i instruktora sportu stworzyliœmy mo liwoœæ w³¹czenia 1 Pojêcie sta ysta zostaje wprowadzone w bie ¹cym sezonie. 2 Pojêcie uprawnienia odnawialne bêdzie stopniowo wycofywane z u ycia. Obowi¹zywaæ bêdzie nazwa POMOCNIK INSTRUKTORA PZN bez dodatkowych okreœleñ. 47

siê w œwiatowy system narciarstwa uosabiany w naszym kraju przez Stowarzyszenie Instruktorów i Trenerów Narciarstwa PZN. Zg³oszenie siê na Egzamin Regionalny i jego zdanie skutkuje wydaniem legitymacji Pomocnika Instruktora (sta ysta). Uzyskanie uprawnieñ Instruktora PZN dla osób posiadaj¹cych stopieñ pañstwowy wymaga przyst¹pienia do Centralnego Kursu Instruktorskiego i zdania egzaminów na wymaganym poziomie. W przysz³ym sezonie przewidujemy kolejn¹ drobn¹ zmianê w programie kursu Pomocnika Instruktora polegaj¹c¹ na wyraÿnym rozdzieleniu kursu na dwie tygodniowe czêœci: sportowo-techniczn¹ i metodyczn¹. Zmianie uleg³ czas trwania czêœci sportowo-technicznej Centralnego Kursu Instruktorskiego z 9 do 7 dni. Skrócenie czasu odby³o siê kosztem treningów na tyczkach. Zachêcamy wszystkich kandydatów na CKI do wczeœniejszego, samodzielnego przygotowania siê do sprawdzianu sportowego (patrz oferta szkó³ narciarskich). Struktura szkolenia pokazana jest na schemacie. Szczegó³owy opis poszczególnych etapów zaczyna siê jednak od stopnia Demonstratora, który jest stopniem fakultatywnym, przeznaczonym dla dzieci w wieku 12 16 lat. DEMONSTRATOR Kurs Kursy na stopieñ Demonstratora organizuj¹ wy³¹cznie Licencjonowane Szko³y Narciarskie. Kurs na ten stopieñ podnosi umiejêtnoœci jazdy, w tym jazdy po bramkach, daje podstawy wiedzy o narciarstwie i u³atwia rozpoczêcie drogi do stopnia Instruktora PZN. Do kursu mo na przyst¹piæ maj¹c ukoñczone 12 lat. W stosunku do ubieg³ych lat nie nast¹pi³y adne zmiany w programie kursu i czasie jego trwania. Wa noœæ Stopieñ traci wa noœæ po ukoñczeniu 16 lat. Uprawnienia Stopieñ Demonstratora umo liwia przyst¹pienie do kursu na stopieñ Pomocnika Instruktora PZN bez obowi¹zku zaliczenia Kursu Kwalifikacyjnego. Demonstrator musi jednak po ukoñczeniu 16 lat potwierdziæ swoje umiejêtnoœci na dowolnym egzaminie wewnêtrznym kursu kwalifikacyjnego oraz uzyskaæ odpowiedni czas przejazdu na Zawodach Regionalnych. Demonstrator ma prawo startowaæ w Zawodach Regionalnych. Do startu w Ogólnopolskich Zawodach Instruktorów spoœród Demonstratorów bêdzie dopuszczona pierwsza szóstka dziewcz¹t i ch³opców z listy wyników dowolnych Zawodów Regionalnych. 48

SYSTEM UZYSKIWANIA UPRAWNIEŃ INSTRUKTORSKICH SZKOLENIE INSTRUKTORÓW AMATORÓW (ZGODNE Z IVSI) Przewiduje ona trzyetapowy sposób uzyskiwania uprawnieñ instruktorskich. Etap I kurs kwalifikacyjny, Etap II kurs na stopieñ Pomocnika Instruktora, Etap III kurs instruktorski. Poszczególne etapy rozdzielone s¹ regionalnymi (lub centralnymi) sprawdzianami. I ETAP KURS KWALIFIKACYJNY Kurs Kursy kwalifikacyjne organizuj¹ wy³¹cznie Licencjonowane Szko³y Narciarskie. Kurs, oprócz roli dydaktyczno-szkoleniowej, spe³nia rolê sita wy³apuj¹cego poprawnie je d ¹cych narciarzy, którzy chc¹ uzyskaæ stopieñ instruktora. Kurs musi trwaæ co najmniej 7 dni. Uczestnik kursu powinien ukoñczyæ 16 lat w roku, w którym uczestniczy w kursie. Niezdanie egzaminu wewnêtrznego na kursie kwalifikacyjnym wymaga powtórzenia kursu. Wa noœæ I etapu Wa noœæ I etapu wynosi 2 lata od ukoñczenia kursu, po tym czasie nale y powtórzyæ kurs. Ukoñczenie kursu i zdanie egzaminu wewnêtrznego jest pierwszym warunkiem dopuszczaj¹cym do kursu na stopieñ Pomocnika Instruktora PZN. Drugim warunkiem jest uzyskanie odpowiedniego czasu przejazdu w slalomie gigancie (GS) na Zawodach Regionalnych (odpowiednik 6 pkt.). W Zawodach Regionalnych mo na startowaæ dowoln¹ iloœæ razy w sezonie, w którym ukoñczy³o siê kurs i w sezonie nastêpnym. W Zawodach Regionalnych mo na równie wzi¹æ udzia³ przed kursem kwalifikacyjnym. II ETAP POMOCNIK INSTRUKTORA PZN (STA YSTA) Kurs Kursy na stopieñ Pomocnika Instruktora organizuj¹ wy³¹cznie Licencjonowane Szko³y Narciarskie. Kurs trwa 14 dni i jest zakoñczony egzaminem wewnêtrznym (teoria, instruowanie i jazda techniczna). W programie kursu jest tak e slalom (SL), z którego sprawdzian jest wliczany do egzaminu wewnêtrznego. Absolwent kursu po zdaniu egzaminu wewnêtrznego uzyskuje wpis do Indeksu Szkolenia o ukoñczeniu kursu. NajpóŸniej w sezonie nastêpnym po ukoñczeniu kursu musi przyst¹piæ do Egzaminu Regionalnego. Niezdanie egzaminu w tym okresie wymaga powtórzenia kursu. Egzamin Wydanie legitymacji Pomocnika Instruktora PZN (sta ysty) nastêpuje po zdaniu Egzaminu Regionalnego. Na Egzamin Regionalny sk³ada siê jazda techniczna (wybrane ewolucje i jazda terenowa) oraz slalom. Szczegó³owe informacje w rozdziale Egzaminy Regionalne. Uprawnienia Stopieñ Pomocnika Instruktora PZN (sta ysty) nie daje uprawnieñ do samodzielnego nauczania. Umo liwia dalsz¹ kontynuacjê szkolenia na kursie instruktorskim oraz odbywanie praktyki w licencjonowanej szkole narciarskiej. Pomocnicy Instruktora maj¹ prawo startowaæ w Zawodach 49

Regionalnych. Zajêcie do 6 miejsca w grupie kobiet i mê czyzn daje prawo startu w Ogólnopolskich Zawodach Instruktorów. Wa noœæ etapu przejœciowego stopnia PI (sta ysty) Wa noœæ stopnia PI (sta ysty) wynosi 3 lata. W ci¹gu tego okresu Pomocnik Instruktora powinien przyst¹piæ do kursu instruktorskiego. Je eli to nie nast¹pi, musi odtworzyæ wa noœæ stopnia zdaj¹c ponownie Egzamin Regionalny. Po ponownym zdaniu Egzaminu Regionalnego wa noœæ legitymacji wynosi 3 lata. POMOCNIK INSTRUKTORA PZN Warunki otrzymania stopnia odnawialnego Uzyskanie podczas egzaminów oceny œredniej 6 lub 6,5 pkt. na: 1. Centralnym Kursie Instruktorskim. 2. Centralnym kursie na pañstwowy stopieñ instruktora rekreacji (uwaga: kurs jest organizowany po raz pierwszy w tym sezonie). Wa noœæ 3 lata. Po tym okresie okresowe doszkolenia (unifikacje), analogicznie jak w wypadku instruktorów, przed³u aj¹ wa noœæ stopnia na kolejne trzy lata. Uprawnienia Prawo do samodzielnego prowadzenia szkolenia podstawowego (do poziomu skrêtu z pó³p³ugu) w ramach licencjonowanej szko³y narciarskiej. Mo liwoœæ przyst¹pienia do kursu instruktorskiego pod warunkiem wa noœci legitymacji. Prawo startu w Ogólnopolskich Zawodach Instruktorów bez eliminacji w Zawodach Regionalnych. III ETAP INSTRUKTOR PZN Kurs Warunkiem uzyskania stopnia Instruktora PZN jest ukoñczenie kursu instruktorskiego. Kursy organizowane s¹ wy³¹cznie przez Stowarzyszenie (Centralny Kurs Instruktorski) lub uczelnie wychowania fizycznego. Uczelnie wychowania fizycznego maj¹ prawo przeprowadzenia kursu na stopieñ Instruktora PZN w ramach okreœlonej specjalizacji wy³¹cznie dla swoich studentów (w Regulaminach okreœlono precyzyjnie kierunki studiów upowa niaj¹ce do udzia³u w kursie). Uczelnia organizuj¹ca kurs wystêpuje do Stowarzyszenia o wyra enie zgody na jego przeprowadzenie, do³¹czaj¹c potwierdzon¹ przez dziekanat listê studentów. Studenci musz¹ spe³niaæ wszystkie kryteria obowi¹zuj¹ce Pomocników Instruktora. Uprawnienia 1. Prawo do samodzielnego szkolenia z ograniczeniami wynikaj¹cymi z koniecznoœci okresowej weryfikacji. 2. Prawo do legitymacji instruktora miêdzynarodowego amatora (IVSI) na zasadach okreœlonych odrêbnie. 3. Mo liwoœæ ubiegania siê o funkcjê Instruktora Wyk³adowcy. 50

SYSTEM UZYSKIWANIA UPRAWNIEŃ INSTRUKTORSKICH 4. Mo liwoœæ ubiegania siê o stopieñ Instruktora Zawodowego (ISIA) 5. Prawo startu w Ogólnopolskich i Regionalnych Zawodach Instruktorów. Wa noœæ Stopieñ podlega weryfikacji w okresach nie d³u szych ni 3 lata na kursie unifikacyjnym. Instruktor nie poddaj¹cy siê okresowej unifikacji nie traci stopnia, lecz nie ma prawa do szkolenia. Uprawnienia odzyskuje po ukoñczeniu kursu unifikacyjnego. SZKOLENIE INSTRUKTORÓW ZAWODOWYCH Instruktorem zawodowym mo e zostaæ osoba, która przejdzie cykl szkoleniowy okreœlony przez Miêdzynarodowy Zwi¹zek Instruktorów Zawodowych (ISIA). Na cykl szkoleniowy sk³ada siê uzyskanie uprawnieñ instruktora amatora (narciarstwo zjazdowe), odbycie co najmniej 3-tygodniowej praktyki w sezonie w przeci¹gu co najmniej trzech lat wy³¹cznie w Licencjonowanej Szkole Narciarskiej, uzyskanie uprawnieñ szkoleniowych w drugiej dyscyplinie zwi¹zanej ze sportami œnie nymi (snowbord, narciarstwo biegowe, ski-turing, telemark), odbycie przeszkolenia lawinowego, zaliczenie sprawdzianu sportowego w slalomie gigancie. Zalecana jest znajomoœæ jêzyka obcego. Praktyka w Szkole Narciarskiej jest dokumentowana wy³¹cznie w oficjalnym sprawozdaniu rocznym sk³adanym przez szko³ê do Biura Stowarzyszenia. Próba sportowa odbêdzie siê w tym sezonie podczas Ogólnopolskich Zawodów Instruktorów. Warunkiem zaliczenia jest uzyskanie w GS czasu przejazdu odpowiadaj¹cego w przeliczeniu 8 pkt. Czas przelicza siê wg obowi¹zuj¹cych w Stowarzyszeniu Zasad ogólnych zawartych w Wytycznych Szkolenia. Mo liwe jest wytypowanie dodatkowych zawodów spe³niaj¹cych wymogi sprawdzianu. Informacja o tym fakcie znajdzie siê na stronie internetowej SITN. Wykupienie znaczka prolonguj¹cego wa noœæ legitymacji jest mo liwe tylko w wypadku spe³niania wszystkich warunków dla tego stopnia. W tym sezonie odbêdzie siê pierwsza unifikacja dla instruktorów zawodowych. Osoby kwalifikuj¹ce siê do tej grupy otrzymaj¹ indywidualne powiadomienie. Aktualna unifikacja jest jednym z warunków wykupienia znaczka prolonguj¹cego wa noœæ legitymacji. Druga dyscyplina sportów œnie nych narciarstwo biegowe, ski-turing, telemark lub snowbord Instruktorzy ubiegaj¹cy siê o stopieñ instruktora zawodowego (ISIA) musz¹ posiadaæ odpowiednie przeszkolenie w jednej z wy ej wymienionych specjalnoœci. W wypadku snowbordu uznawane s¹ uprawnienia Pomocnika Instruktora PZS. Przeszkolenie wymagane do otrzymania stopnia instruktora zawodowego mo na odbyæ na kursach organizowanych przez Stowarzyszenie, a w wypadku uprawnieñ snowbardowych na kursach organizowanych przez Polski Zwi¹zek Snowboardu. Program kursu oraz wykaz Licencjonowanych Szkó³ Narciarskich PZS znajduje siê na stronie internetowej PZS: www.pzsnow.com.pl. Uprawnienia biegowe, telemark, ski-turing patrz kursy specjalistyczne. 51

SCHEMAT SZKOLENIA INSTRUKTORA AMATORA 52

SCHEMAT SZKOLENIA INSTRUKTORA AMATORA 2005/2006 53

Miejsca i terminy imprez podanych w informatorze mog¹ ulec zmianie. Aktualne 54informacje na stronie