OCHRONA PRZECIWPOWODZIOWA W WOJEWÓDZTWACH MAŁOPOLSKIM I ŚWIĘTOKRZYSKIM
Elementy zarządzania ryzykiem powodziowym 1. Zapobieganie 2. Ochrona 3. Gotowość 4. Postępowanie awaryjne 5. Wyciąganie wniosków Zarządzanie zagrożeniem powodziowym ma na celu zmniejszenie prawdopodobieństwa i/lub wpływu powodzi.
Jednostki objęte kontrolą RZGW w Krakowie ZMiUW w Krakowie i w Kielcach 3 powiaty 6 gmin
Najwyższa Izba Kontroli oceniła negatywnie funkcjonowanie systemu ochrony przeciwpowodziowej w obu województwach
Brak zintegrowanej strategii ochrony przeciwpowodziowej oraz rzetelnych danych o stanie technicznym budowli służących ochronie przeciwpowodziowej, a także nieprawidłowa organizacja i podział zadań w tym zakresie, miały wpływ na nieprawidłowe funkcjonowanie systemu ochrony przed powodzią, a co za tym idzie na zaniedbania w systematycznym i efektywnym rozwoju potencjału środków ochrony. Nie sprzyjało to również oszacowaniu realnych potrzeb w tym zakresie.
W obecnym stanie prawnym prawa właścicielskie w stosunku do wód publicznych stanowiących własność Skarbu Państwa oraz zarządzanie obiektami ochrony przeciwpowodziowej, wykonywane są przez cztery różne organy 1.ministra właściwego do spraw gospodarki morskiej, 2.Prezesa KZGW, 3.dyrektora parku narodowego, 4.marszałka województwa. 4.
Brak jednolitego nadzoru i koordynacji działań na poziomie rządowym gospodarowanie wodami przypisano ministrowi właściwemu do spraw gospodarki wodnej oraz ministrowi właściwemu do spraw rozwoju wsi, zarządzanie kryzysowe Radzie Ministrów oraz ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych, nadzór budowlany i zagospodarowanie przestrzenne ministrowi właściwemu do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej.
RZGW Dyrektor RZGW w Krakowie nie opracował planu ochrony przeciwpowodziowej regionu wodnego dla województw małopolskiego i świętokrzyskiego Obecnie nieaktualne ze względu na konieczność implementowania do prawa polskiego dyrektywy w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim, tzw. dyrektywy przeciwpowodziowej
Dyrektywa powodziowa przewiduje następujące etapy planowania do grudnia 2011 r. sporządzenie wstępnej oceny ryzyka powodziowego, do grudnia 2013 r. opracowanie map zagrożeń i map ryzyka powodziowego, do grudnia 2015 r. przygotowanie planów zarządzania ryzykiem powodziowym.
Ośrodek Koordynacyjno- Informacyjny Ochrony Przeciwpowodziowej (OKI) w RZGW w Krakowie posiadał odpowiednie wyposażenie oraz bazy danych dla potrzeb koordynowania działań związanych z ochroną przed powodzią ALE nie wszystkie opracowane materiały scenariusze powodziowe były dotychczas udostępniane innym podmiotom odpowiedzialnym za ochronę przeciwpowodziową w celu podejmowania przez nie odpowiednich działań w tym zakresie.
Zarządy Melioracji i Urządzeń Wodnych Nierzetelne dane o stanie technicznym wałów przeciwpowodziowych aktualne badania w zakresie sprawdzenia stanu technicznego i przydatności do użytkowania obiektu budowlanego, które należy przeprowadzić co najmniej raz na 5 lat, wykonano tylko dla 5% długości wałów w województwie małopolskim oraz dla 12% w województwie świętokrzyskim
Zarządy Melioracji i Urządzeń Wodnych Brak obowiązkowych standardów zarówno w przypadku metodyki przeprowadzania poszczególnych kontroli urządzeń wodnych, jak i skali ocen, przez co dane uzyskiwane z poszczególnych zarządów mogą być nieporównywalne.
Zarządy Melioracji i Urządzeń Wodnych Wytyczne wykonania okresowej (rocznej) kontroli stanu technicznego wału przeciwpowodziowego Do stosowania wprowadził ZMiUW w Krakowie ALE nie sporządzał corocznego zestawienia według zaproponowanej skali ocen Oceny stanu technicznego wałów według zaproponowanej skali ocen dokonywano tylko na prośbę Instytutu w Falentach, a nie wykorzystywano jej do własnych potrzeb
Zarządy Melioracji i Urządzeń Wodnych Nierzetelne planowanie, organizacja i monitoring remontów i modernizacji urządzeń służących ochronie przeciwpowodziowej Na taki stan rzeczy składał się m.in.: brak zestandaryzowanych ocen stanu technicznego urządzeń, niewykorzystywanie posiadanych ocen z przeglądów do opracowania harmonogramu i rankingu wykonywanych prac, niesporządzanie analizy kosztów i korzyści oraz analiz wariantowych, niewystarczający nadzór nad jakością odbieranych robót remontowych.
Zarządy Melioracji i Urządzeń Wodnych oba Zarządy nie posiadały szczegółowych danych na temat liczby ludności, budynków czy rodzaju infrastruktury zagrożonych powodzią, poza informacją o ogólnej powierzchni chronionej przez wały i przepompownie dane te odgrywają dużą rolę przy planowaniu zadań do realizacji, a w szczególności przy sporządzaniu analizy kosztów i korzyści danego przedsięwzięcia nie sporządzono analizy kosztów i korzyści, uznając, że skoro remont lub modernizacja dotyczy budowli istniejącej, to należy doprowadzić ją do parametrów technicznych określonych w przepisach, a nie analizować, przykładowo, ich rozbiórkę
Zarządy Melioracji i Urządzeń Wodnych Porównanie oceny stanu technicznego obwałowań w Małopolsce na 31.12.2006 r. z planowanymi inwestycjami na lata 2007 2013 2013 i zakresem wykonanych remontów obwałowań w 2007 i 2008 r. wykazało, iż z 17,73 km odcinków z oceną zagrażającą bezpieczeństwu 9,57 km (tj. 54%) nie zostało ujętych w wieloletnim planie inwestycyjnym, ani nie dokonano ich remontu Wieloletnie planowanie inwestycyjne odbywało się na podstawie posiadanych ocen, koncepcji i dokumentacji oraz prognozowania dostępności finansowania, w tym nacisków lokalnych samorządów
Zarządy Melioracji i Urządzeń Wodnych Problemami występującymi przy modernizacji infrastruktury służącej ochronie przeciwpowodziowej były: Niewystarczające środki finansowe brak jednolitej koncepcji ochrony przeciwpowodziowej protesty lokalnych społeczności przeciwko lokalizacji urządzeń wodnych (zwłaszcza polderów, suchych zbiorników, zbiorników małej retencji) kłopoty z wykupem gruntów pod inwestycje skomplikowane i uciążliwe procedury administracyjne (np( np.. miasto Kraków przez 2,5 roku wydawało decyzję lokalizacyjną na modernizację 6 km wałów) nieuregulowane stosunki własnościowe terenów, na których znajdują się wały przeciwpowodziowe.
Zarządy Melioracji i Urządzeń Wodnych Cieki wodne utrzymaniem objętych było od 7% do 15% cieków rolnych w województwie małopolskim i 36% w województwie świętokrzyskim, a cieków pozostałych nie utrzymywano wcale nie wprowadzono zestandaryzowanych ocen stanu technicznego, tak jak to miało miejsce w przypadku przeglądu wałów, i które winny stanowić skuteczne narzędzie w zarządzaniu i planowaniu nie opracowywano także zestawień/analiz oceny stanu technicznego cieków wodnych, co umożliwiłoby przeanalizowanie zasadności potrzeb i ułożenie rankingu realizacji robót konserwacyjnych/remontowych do wykonania w pierwszej kolejności po sytuacji powodziowej w Małopolsce z czerwca 2009 r., to właśnie na ciekach rolnych doszło do najwyższych strat, tj. 82 % wartości oszacowanych szkód na kwotę 45,9 mln zł, w dalszej kolejności wały przeciwpowodziowe 13%, cieki pozostałe 0,6%.
Plany zagospodarowania przestrzennego Brak planów Nieuwzględnianie terenów zalewowych i narażonych na niebezpieczeństwo powodzi Niezamieszczanie w planach rozwiązań konstrukcyjno-budowlanych uwzględniających okresowe wylewy wód
Edukacja społeczności lokalne, w tym użytkownicy terenów zalewowych mogą same skutecznie chronić siebie i swój dobytek podstawowym warunkiem jest wiedza mieszkańców o zagrożeniu powodzią, znajomość potencjalnych skutków powodzi oraz metod ochrony przed tymi skutkami wiedza ta musi być systematycznie powtarzana skutki powodzi można znacznie zmniejszyć przez właściwe przygotowanie się do niej, trwałe zabezpieczenie mienia (zastosowanie specjalnych konstrukcji budynków, materiałów wodoodpornych), opracowanie instrukcji postępowania w czasie powodzi (również przez mieszkańców)
Edukacja Kontrolowane gminy i powiaty nie prowadziły wystarczającej akcji edukacyjnej wśród mieszkańców nie współpracowały z IMiGW w zakresie tworzenia własnych lokalnych systemów ostrzeżeń o powodzi lekceważyły konieczność istnienia i utrzymania rowów przy drogach powiatowych nie posiadały rzetelnej informacji o zagrożonej infrastrukturze
Wnioski NIK wyznaczenie w Rządowym Centrum Bezpieczeństwa osoby odpowiedzialnej za koordynację działań w zakresie ochrony przed powodzią pomiędzy poszczególnymi ministerstwami nadzór nad procesem wdrażania i realizacji przepisów koniecznych do wykonania Dyrektywy 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim
Tekst informacji dostępny na stronie www.nik.gov.pl