Protokół w sprawie metali cięż ężkich - kierunki zmian Wanda Kacprzyk Zakład Polityki Ekologicznej Seminarium Konwencja LRTAP i kierunki dalszego jej rozwoju (MŚ,, Warszawa, 21 marca 2011 r.)
Protokół w sprawie metali cięż ężkich podpisany w Aarhus - 24 czerwca 1998 r. wszedł w życie - 29 grudnia 2003 r. ratyfikowany przez 30 stron, w tym WE (oprócz: Grecji, Hiszpanii, Irlandii, Malty, Polski, Portugalii i Włoch W z UE) CEL: ograniczenie emisji metali cięż ężkich ze źródeł antropogenicznych
Podstawowe zobowiązania: zania: Redukcja rocznej emisji rtęci, ołowiu o owiu i kadmu w stosunku do roku odniesienia (dowolny rok z okresu 1985 Zastosowanie BAT dla nowych i istniejących stacjonarnych źródeł emisji metali cięż ężkich Wprowadzenie standardów w emisyjnych dla 11 kategorii źródeł lub alternatywnych i równie r skutecznych strategii ograniczania emisji Wdrożenie określonych środków w kontroli produktów zawierających metale cięż ężkie zgodnie z zał.. VI oraz dodatkowych środków w zarządzania produktami w oparciu o zał.. VII Prowadzenie inwentaryzacji emisji metali cięż ężkich zgodnie z metodyką określon loną przez Organ Sterujący EMEP (dowolny rok z okresu 1985-1995) 1995)
Polska skutecznie realizuje zobowiązanie zanie wynikające z Protokołu Metale ciężkie Rok odniesienia Emisja [Mg] rok odniesienia 2009 Redukcja emisji [%] Prognoza emisji [Mg] -CLE 2020 Kadm 1985 141,9 38,4 73 14 Rtęć 1988 39,7 14,6 63 6 Ołów 1985 2004,5 467,9 23 143 Źródło: -krajowe raporty inwentaryzacji emisji -prognoza na podstawie projekcji wykonanych w 2007 r. w ramach projektu DROPS (6. Program Ramowy UE)
Ograniczenie emisji m.in. w wyniku: realizacji działań w sferze ochrony środowiska w celu ograniczania emisji zanieczyszczeń do powietrza (np. stosowanie technik/systemów w oczyszczania spalin, rozwijanie instrumentów w prawnych wraz ze standardami emisji, wdrażanie anie BAT, przyjęcie w 2002 r. przez Radę Ministrów w Krajowej strategii ograniczania emisji metali cięż ężkich, wdrażanie anie polityki ekologicznej państwa); wyeliminowania z rynku benzyny ołowiowej o owiowej (od 2001/2005), zakazu wprowadzania do obrotu akumulatorów w i baterii zawierających więcej niż 0,4% wagowo ołowiu o owiu oraz stosowania ołowiu owiu i jego związk zków w w farbach, z wyłą łączeniem odnośnie nie ich stosowania przy konserwacji dzieł sztuki i zabytków, wprowadzenia zakazu stosowania kadmu w farbach i w procesach barwienia, utrwalania produktów w z polimerów w lub kopolimerów w chlorku winylu, powlekania pewnych produktów oraz zakazu ich wprowadzania do obrotu, a także e dopuszczenie do wprowadzania na rynek pewnych wyrobów, w, jeżeli eli zawartość kadmu nie przekracza 0,01% masowego,
Ograniczenie emisji m.in. w wyniku: rozwoju technologii produkcji baterii niezawierających rtęci, zakazu stosowania rtęci w preparatach zapobiegających zanieczyszczeniu kadłub ubów w statków, zabezpieczających cych drewno, impregnujących tkaniny oraz zakazu wprowadzania do obrotu urządze dzeń pomiarowych zawierających rtęć (od 2009 r.), akumulatorów w i baterii o zawartości rtęci powyżej 0,0005% częś ęści wagowych, ustanowienia systemu zbiórki zużytego sprzętu elektrycznego i elektrotechnicznego, głębokiej restrukturyzacji przemysłu u (szczególnie efektywna z punktu widzenia skutków w ekologicznych była a restrukturyzacja hutnictwa żelaza i metali nieżelaznych). elaznych).
Rewizja Protokołu: 1. Zmiany w kategoriach źródeł stacjonarnych (zał. II) Nr 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Opis kategorii Instalacje spalania z nominalną mocą termiczną na wejściu przewyższającą 50 MW Instalacje prażenia lub spiekania rud metali (włącznie z rudami siarczkowymi) o przepustowości większej niż 150 ton spieków rudy żelaza lub koncentratu na dzień i 30 ton spieków na dzień przy prażeniu miedzi, ołowiu lub cynku lub przeróbce rudy złota lub rtęci Instalacje do produkcji surówki lub stali (topienie pierwotne lub wtórne, obejmujące elektryczne piece łukowe), włącznie z odlewaniem ciągłym, o wydajności przewyższającej 2,5 ton na godzinę Odlewnie żeliwa i stali o przepustowości produkcyjnej większej niż 20 ton na dzień. Instalacje do produkcji miedzi, ołowiu, cynku i manganu z rud, koncentratów lub wtórnych surowców z zastosowaniem procesów o przepustowości większej niż 30 ton metalu na dzień dla instalacji pierwotnych i 15 ton metalu na dzień dla instalacji wtórnych lub dla pierwotnej produkcji rtęci Instalacje wytapiania (rafinowania, odlewania hutniczego, itp.),obejmujące stopy miedzi, ołowiu, cynku i aluminium, włącznie z produktami odzyskiwanymi, o wydajności topienia większej niż 4 tony na dzień dla ołowiu lub 20 ton na dzień dla miedzi i cynku Instalacje do produkcji klinkieru cementowego w piecach obrotowych o przepustowości produkcyjnej większej niż 500 ton na dzień lub w innych piecach o przepustowości produkcyjnej większej niż 50 ton na dzień Instalacje do produkcji szkła przy użyciu ołowiu o wydajności topienia większej niż 20 ton na dzień Instalacje elektrolitycznej produkcji chloru z użyciem metody elektrolizerów rtęciowych Spalarnie odpadów niebezpiecznych lub medycznych o przepustowości większej niż 1 tona na godzinę lub skojarzonego spalania odpadów niebezpiecznych i medycznych określonych zgodnie z krajowym ustawodawstwem Spalarnie odpadów komunalnych o przepustowości większej niż 3 tony na godzinę lub urządzenia do skojarzonego spalania takich odpadów określone zgodnie z krajowym ustawodawstwem
Rewizja Protokołu: 2. Przeniesienie zapisów w zał.. III dot. BAT ograniczenia emisji metali cięż ężkich z regulowanych kategorii źródeł do dokumentu o charakterze wytycznych, przyjmowanego i uaktualnianego przez strony podczas sesji EB 3. Zmiany w harmonogramie wprowadzania standardów w emisji i BAT: 2 i 8 lat po wejściu w życie protokołu u lub stosownych jego poprawek odpowiednio dla nowych i istniejących źródeł (możliwo liwość przedłużenia enia okresu dla konkretnego źródła - zgodnie z przepisami krajowymi) 4. Obniżenie zawartości metali w produktach (zał.. IV i VI): Pb w benzynie do poziomu 0,005 g/l oraz Hg w bateriach do poziomu 0,0005% wagowych (z wyłą łączeniami dla baterii guzikowych 2% Hg i pewnych zastosowań); zakaz wprowadzania do obrotu: zawierających rtęć urządze dzeń pomiarowych i samochodów, a także e urządze dzeń elektrycznych i elektronicznych zwierających > 0,1% Hg,, lamp fluorescencyjnych zawierających > 5-105 mg Hg (z pewnymi wyłą łączeniami); zapewnienie separatorów amalgamatu w gabinetach dentystycznych; ustanowienie sytemu zbierania rtęci i produktów w je zawierających w celu ich unieszkodliwiania w sposób b przyjazny dla środowiska.
Rewizja Protokołu: 5. Zaostrzenie standardów w emisyjnych Nowe standardy wynikające z BAT Kategorie źródeł 1 spalanie paliw kopalnych 2 spiekalnie 2 grudkownie 3 produkcja surówki lub stali 4 hutnictwo żelaza 5,6 produkcja ołowiu 5 i 6 pozostała produkcja metali kolorowych 7 produkcja cementu Standard emisji [mg/nm 3 ] Cd Pb Hg 0,05 0,5 0,03 0,05 1 0,05 0,05 0,5 0,05 0,05 0,5 0,05 0,05 0,5 0,05 0,05 2 0,05 0,05 1 0,05 0,05 0,5 0,05
Zmiana standardów Rewizja Protokołu: Kategoria źródła 8- przemysł szklarski Jednostka mg/nm 3 Cd 5 HMP Pb Hg Standard emisji Cd 0,05-0,5 Propozycje Pb 0,5-3 Hg 0,05 9- przemysł chloroalkaliczny nowe/istniejące g Hg/Mg zdolności produkcyjnej 0,01/- 0/1 Cl 2 10 i 11 odpady: -niebezpieczne -medyczne -komunalne mg/nm³ 0,05-0,08 0,05 0,05 0,05 0,5 0,5 0,5 0,03* 0,03 0,03 * współspalanie odpadów w produkcji klinkieru cementowego - 0,05 mg/nm³
Rewizja Protokołu: Wariantowe propozycje standardów w odnośnie nie emisji pyłów wybrane przykłady Wybrane kategorie HMP Option 1 Option 2 Option 3 1 1 Nowe/istniejące instalacje (50-100 MW) Nowe/istniejące instalacje (100-300 MW) 50 mg/m 3 (6% O 2 paliwa stałe lub 3% O 2 paliwa płynne) [10] /[15] [10] /[15] [20] /[30] [20] /[25] [50] /[50] [30] /[50] 1 Nowe/istniejące instalacje >300 MW [5] [10] /[10] [10] /[20] [30] /[50] 2 Spiekalnie 50 mg/m 3 [10] [20] N i [50] I [50] 3 Nowe/istniejące instalacje 20 mg/m 3 [5] /[10] [5] /[15] [20] /[20]
Największym źródłem emisji rtęci sąs duże e obiekty energetycznego spalania opalane węglem. w Szacuje się, że e emisja z tych obiektów w może e stanowić prawie 50% całkowitej emisji do powietrza w regionie EKG ONZ (w Polsce ok. 58%). Negocjowany w ramach rewizji HMP standard emisji (0,03 mg Hg/m 3 ) jest osiągalny przez większo kszość takich obiektów w w Europie bez podejmowania dodatkowych działań na rzecz ograniczenia emisji rtęci. Obiekty wyposażone one w konwencjonalne urządzenia do ograniczania zanieczyszczeń emitowanych do powietrza (tj. instalacje odpylające, odsiarczające ce i odazotowujące ce) ) skutecznie - bez ponoszenia dodatkowych kosztów - mogą obniżyć emisję rtęci nawet do poziomu 3 µg /m 3. Więcej informacji w dokumencie nieformalnym Nr3 na 48 sesję WGSR
Raportowane stężenia emisji rtęci z dużych obiektów energetycznego spalania paliw stałych Źródło informacji BREF - LCP WANG* Zastosowane urządzenia ograniczające emisję [µg /Nm 3 ] ESP 0,3-35 3-25 ESP+FGD <5 2-7 ESP+SCR+FGD 1,2 ACI+FF 9 ESP - odpylacze elektrostatyczne FGD - technologie mokrego odsiarczania spalin SCR - selektywna redukcja katalityczna ACI - iniekcja węgla aktywnego FF - filtry tkaninowe * http://www.fossil.energy.gov/programs/powersystems/pollutioncontrols/ overview_mercurycontrols.html
W celu sprostania nowym wyzwaniom konieczne będzie b rozważenie wdrożenia w Polsce szeregu działań,, które będąb trudne organizacyjnie i kosztowne w realizacji: metody wstępne (wzbogacanie węgla/zmiana paliwa) metody pierwotne (odpowiedni dobór procesu spalania i jego parametrów) metody wtórne (FF/ESP+FGD, metody katalityczne, metody niekatalityczne, techniki usuwania metali ciężkich, np. węgiel aktywny, sorbenty impregnowane chlorem, siarką lub selenem). Dziękuję za uwagę!