WOJEWODA OPOLSKI FBC.V.431.5.2015 Opole, 22 grudnia 2015 r. Pan Arkadiusz Wiśniewski Prezydent Miasta Opola WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 6 ust. 4 pkt 4 ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o kontroli w administracji rządowej 1, w związku z art. 175 ust. 1 pkt 2 i 3 ust. 2 pkt 2 i 5 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych 2, w dniach od 5 października do 30 października 2015 r., Opolski Urząd Wojewódzki w Opolu przeprowadził w Urzędzie Miasta Opola 3 (dalej: Urząd) kontrolę problemową, której przedmiotem była prawidłowość wykorzystania dotacji celowych udzielonych w 2014 r. z budżetu państwa na realizację zadań własnych w zakresie wychowania przedszkolnego oraz w ramach resortowego programu rozwoju instytucji opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 Maluch Edycja 2014. Kontrolą objęto okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2014 r. Kontrola przeprowadzona została przez Zbigniewa Golę - starszego inspektora i Katarzynę Salę - starszego inspektora wojewódzkiego w Wydziale Finansów, Budżetu i Certyfikacji oraz Izabelę Folęgę - inspektora wojewódzkiego w Wydziale Polityki Społecznej i Zdrowia Opolskiego Urzędu Wojewódzkiego, na podstawie upoważnień Wojewody Opolskiego z dnia 28 września 2015 r. znak: FBC.V.057.27.2015, FBC.V.057.28.2015 i PSiZ.II.057.77.2015. W wyniku kontroli działalność Gminy Opole (dalej: Gmina) w kontrolowanym zakresie ocenia się jako pozytywną, co uzasadniają przedstawione niżej ustalenia dotyczące kontrolowanych zagadnień. Dotacje celowe otrzymane w 2014 r. z budżetu państwa na realizację ww. zadań wykorzystano zgodnie z przeznaczeniem. 1 Dz. U. Nr 185, poz. 1092 2 Dz. U. z 2013 r., poz.885, z późn. zm. 3 Rynek Ratusz, 45-015 Opole Opolski Urząd Wojewódzki, ul. Piastowska 14, 45-082 Opole, www.opole.uw.gov.pl
1. Wykorzystanie dotacji na zadania własne w zakresie wychowania przedszkolnego. 1.1. W 2014 r. na terenie Miasta Opola (dalej: Miasta) działały 32 przedszkola publiczne oraz 16 przedszkoli niepublicznych. Zgodnie z danymi odnotowanymi w systemie informacji oświatowej, według stanu na dzień 30 września 2013 r., na obszarze Miasta z wychowania przedszkolnego korzystało 4 018 dzieci, z czego dzieci poniżej 5 roku życia 2 187 oraz objętych obowiązkiem przedszkolnym 1 831. Wysokość planowanej dotacji na 2014 r. wyniosła 4 853 623,46 zł. Kwota ta została określona jako iloczyn kwoty rocznej 1 207,97 zł, ustalonej na podstawie art. 16 ust. 3 ustawy z dnia 13 czerwca 2013 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw 4, oraz liczby dzieci korzystających z wychowania przedszkolnego na obszarze Miasta. Zgodnie z ostatecznym podziałem dotacji na poszczególne rozdziały klasyfikacji budżetowej dokonanym przez Gminę, decyzją Wojewody Opolskiego z dnia 5 marca 2014 r. udzielona została dotacja celowa na 2014 r. dla Gminy w dziale 801 Oświata i wychowanie w kwocie 4 853 623 zł, w tym w rozdziale 80104 Przedszkola, 2030 Dotacje celowe przekazane z budżetu państwa na realizację własnych zadań bieżących gmin (związków gmin) w kwocie 4 833 751 zł oraz w rozdziale 80105 Przedszkola specjalne, 2030 w kwocie 19 872 zł. W związku z przyznaniem powyższej dotacji, uchwałami Rady Miasta Opola zwiększono dochody i wydatki budżetu Gminy w wymienionych rozdziałach klasyfikacji budżetowej o kwotę 4 853 623 zł. Środki dotacji otrzymane z budżetu Wojewody Opolskiego w wymienionej kwocie przeznaczono wyłącznie na dofinansowanie wydatków bieżących przedszkoli publicznych, realizujących zadania w zakresie wychowania przedszkolnego. W roku 2014 przedszkola publiczne wykorzystały w rozdziale 80104 środki budżetowe w wysokości 36 965 903,71 zł (udział środków dotacji w tych wydatkach wynosił 13,08%, tj. 4 833 751 zł), a niepubliczne w wysokości 4 830 680,68 zł ( 2540 Dotacja podmiotowa z budżetu dla niepublicznej jednostki systemu oświaty 4 822 723,92 zł oraz 2590 Dotacja podmiotowa z budżetu dla publicznej jednostki systemu oświaty prowadzonej przez osobę prawną inną niż jednostka samorządu terytorialnego lub przez osobę fizyczną 7 956,76 zł), co stanowi łącznie kwotę 41 796 584,39 zł. Wykonane wydatki w rozdziale 80105 wynosiły 1 145 851,86 zł (udział środków dotacji w tych wydatkach wynosił 1,73%, tj.19 872 zł). Z ustaleń kontroli wynika, że na realizację własnych zadań bieżących w zakresie wychowania przedszkolnego w 2014 r. Gmina poniosła wydatki ogółem w wysokości 42 942 436,25 zł, w tym środki z dotacji w łącznej kwocie 4 853 623 zł (tj. 11,30%) oraz środki własne w łącznej kwocie 38 088 813,25 zł (tj. 88,70%). Gmina zapewniła udział środków 4 Dz. U. z 2013 r., poz. 827, z późn. zm. Strona 2 z 5
własnych w kosztach realizacji zadania, wymagany zapisami art. 128 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. 1.2. Roczne rozliczenie dotacji celowej z budżetu państwa na dofinansowanie tych zadań sporządzono przy użyciu elektronicznej aplikacji, zamieszczonej na stronie internetowej Ministerstwa Edukacji Narodowej, zgodnie z 4 ust. 6 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 sierpnia 2013 r. w sprawie udzielania gminom dotacji celowej z budżetu państwa na dofinansowanie zadań w zakresie wychowania przedszkolnego 5. Z rozliczenia wynika, że Gmina nie pobrała za 2014 r. dotacji z budżetu państwa w nadmiernej wysokości, a otrzymane środki wydatkowała w całości. Średnioroczna liczba dzieci korzystających z wychowania przedszkolnego na obszarze Miasta w roku budżetowym (3 200) była wyższa od liczby dzieci w wieku 2,5 do 5 lat, uwzględnionej do naliczenia dotacji (3 161). W dniu 22 stycznia 2015 r. Urząd przekazał Wojewodzie Opolskiemu rozliczenie wykorzystania dotacji celowej z budżetu państwa na dofinansowanie zadań w zakresie wychowania przedszkolnego za rok 2014, zachowując termin określony w 4 pkt 3 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 sierpnia 2013 r. w sprawie udzielania gminom dotacji celowej z budżetu państwa na dofinansowanie zadań w zakresie wychowania przedszkolnego. 1.3. Nadzór nad realizacją zadań z zakresu wychowania przedszkolnego sprawuje Wydział Oświaty, a za rozliczanie finansowe odpowiada Wydział Budżetu Urzędu. Z ustaleń kontroli wynika, że na działalność poszczególnych przedszkoli publicznych Urząd przekazywał dotację celową łącznie ze środkami własnymi. Szczegółową kontrolą objęto dokumenty źródłowe związane z poniesionymi wydatkami (faktury oraz listy płac), dotyczące dwóch placówek oświatowych, które otrzymały dotacje, tj. Przedszkole Publiczne nr 3, obejmując okres od kwietnia do czerwca 2014 r. na kwotę 210 049,85 zł (16,06% wydatków) oraz Przedszkole Publiczne nr 5, za okres od października do grudnia 2014 r. na kwotę 272 914,62 zł (26,05% wydatków). Kontrola wykazała, że w Przedszkolu Publicznym nr 5 nie prowadzono odrębnej ewidencji finansowoksięgowej wydatków poniesionych w ramach dotacji celowej. Przedszkole sporządziło jednak dla potrzeb Urzędu sprawozdanie z realizacji wydatków z dotacji przekazanej w 2014 r. Zgodnie z przedłożonymi sprawozdaniami z wykonania planu wydatków budżetowych oraz ewidencją księgową, Urząd przeznaczył w 2014 r. na działalność tych placówek środki finansowe w łącznej kwocie 2 355 610,28 zł, w tym środki dotacji w kwocie 318 000 zł. Ustalono, że poddane kontroli wydatki na działalność wymienionych placówek wykorzystano zgodnie z przeznaczeniem. 5 Dz. U. z 2013 r., poz. 956, z późn. zm. Strona 3 z 5
2. Dofinansowanie zadania realizowanego w ramach resortowego programu rozwoju instytucji opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 Maluch Edycja 2014 (dalej: Program). 2.1. W ramach realizacji Programu, w dniu 25 czerwca 2014 r. Wojewoda Opolski zawarł z Gminą umowę nr 2/2014 w sprawie udzielenia wsparcia finansowego na realizację zadań gmin w obszarze tworzenia gminnego systemu profilaktyki i opieki nad dzieckiem i rodziną, w zakresie określonym w Resortowym programie rozwoju instytucji opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 MALUCH edycja 2014, realizowanym w 2014 roku dla modułu 2. Na podstawie umowy przyznana została przez Wojewodę Opolskiego dotacja w ramach działu 853 Pozostałe zadania w zakresie polityki społecznej, rozdziału 85305 Żłobki, 2030 w łącznej kwocie 633 869 zł. Zgodnie z zapisami 1 ust 1 umowy Gmina otrzymała środki finansowe na zapewnienie funkcjonowania 50 miejsc opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 w Żłobku nr 3 w Opolu (dalej: Żłobek), utworzonych do dnia 31 grudnia 2013 r. w ramach Programu MALUCH. W trakcie prowadzonych czynności kontrolnych ustalono, że od 2013 r. zapewniono gotowość przyjęcia do Żłobka 58 dzieci. W wyjaśnieniu z dnia 2 listopada 2015 r. Zastępca Naczelnika Wydziału Polityki Społecznej podała: W dniu 9 lutego 2012 r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Opolu, pozytywnie zaopiniował pomieszczenia Żłobka nr 3 w Opolu, mieszczącego się przy ul. Górnej 50, pod kątem możliwości sprawowania opieki dla 64 dzieci. W związku z otrzymaną dotacją z Resortowego programu rozwoju instytucji opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 maluch 2011 w ww. żłobku utworzono 50 miejsc opieki, funkcjonujących od 1 marca 2012 roku. Od 1 stycznia 2013 r. Decyzją Dyrektora Żłobka nr 3 w Opolu zwiększono liczbę miejsc opieki w Żłobku o kolejne 8 miejsc, co zwiększyło łączną liczbę miejsc sprawowanej opieki do 58. Kontrolowana jednostka nie prowadziła wyodrębnionej ewidencji księgowej środków własnych przeznaczonych na realizację zadania. Prowadzona była natomiast wyodrębniona ewidencja księgowa dla dotacji celowej oraz wydatków dokonywanych z tych środków. W związku z tym, że w Żłobku zapewniono więcej miejsc opieki niż wynikało to z zawartej umowy, a także z uwagi na fakt, że nie prowadzono odrębnej ewidencji księgowej dla zadania, w celu rozliczenia dotacji, całość wydatków poniesionych na funkcjonowanie żłobka podzielono proporcjonalnie do ilości miejsc. Zgodnie z wyjaśnieniem Prezydenta Miasta Opola: (...) W Żłobku Nr 3 w Opolu nie prowadzono wyodrębnionej ewidencji księgowej środków własnych przeznaczonych na realizację zadania ( ) z uwagi na błędną interpretację zapisów Umowy Nr 2/2014 z dnia 25 czerwca 2014 r. w sprawie udzielenia wsparcia finansowego ( ). W celu właściwego rozliczenia zadania w ramach programu Maluch była prowadzona wyodrębniona analityka poza ewidencją księgową. Z analityki tej wynika wysokość kosztów kwalifikowalnych dotyczących zadania z udziałem programu Maluch, przypadających na 50 miejsc opieki, z podziałem na środki pochodzące z dotacji i środki własne oraz wysokość kosztów niekwalifikowalnych, w których ujmuje się m.in. utrzymanie pozostałych 8 miejsc Strona 4 z 5
opieki nie objętych zadaniem. Na podstawie ewidencji pozaksięgowej sporządzono zestawienie (w załączeniu), z którego wynikają następujące kwoty. Ogółem wydatki poniesione na Żłobek Nr 3 w Opolu w 2014 roku wyniosły 932 487,82 zł (kwota wykazana w sprawozdaniu Rb 28S zgodnie z ewidencją księgową) oraz 59 262,77 zł tytułem wydatków administracyjnych przypadających na Żłobek Nr 3 - łącznie 991 750,59 zł. Kwota ta została pomniejszona o wydatki nie stanowiące kosztów utrzymania miejsca opieki (w tym o koszt dodatkowego wynagrodzenia rocznego 56 605,66 zł i 9 827,70 zł - inne koszty). Z wyjaśnienia oraz dokumentów źródłowych wynika, że podstawę wyliczenia kosztów zadania w ramach umowy, stanowi kwota 925 317,23 zł, przypadającą na utrzymanie 58 miejsc opieki, a koszt utrzymania 1 miejsca wynosił 15 953,75 zł. Koszty poniesione na zapewnienie funkcjonowania 50 miejsc opieki (wynikających z umowy) wyniosły zatem 797 687,27 zł, w tym środki dotacyjne 633 869 zł (79,46%), a wkład własny Gminy 163 818,27 zł (20,54%). Ponadto w wyjaśnieniu podano, że w przypadku realizacji przez Gminę zadań z udziałem dotacji celowej z budżetu państwa, prowadzona będzie wyodrębniona ewidencja księgowa zarówno dla dotacji celowej, jak i wkładu własnego. W wyniku kontroli ustalono, że Gmina zapewniła udział własny w kosztach realizacji zadania wymagany zapisami 1 pkt 6 zawartej umowy. 3. Zgodność danych ewidencji księgowej z danymi wykazanymi w rozliczeniu wykorzystania dotacji oraz w sprawozdawczości budżetowej. Informacje dotyczące realizacji w 2014 r. zadań w zakresie wychowania przedszkolnego oraz Programu Maluch zawarte w sprawozdaniach oraz rozliczeniach dotacji przekazanych Wojewodzie Opolskiemu, były zgodne ze stanem faktycznym. Analiza danych ujętych w sprawozdawczości za IV kwartał 2014 r. wykazała, że były one zgodne z danymi wynikającymi z ewidencji księgowej dochodów i wydatków, związanych z realizacją zadań objętych kontrolą. W wyniku dokonanych ustaleń kontroli nie zachodzi potrzeba formułowania zaleceń pokontrolnych. Wojewoda Opolski Adrian Czubak Strona 5 z 5