Warszawa, dnia 04 maja 2007 r.... ZATWIERDZAM SPRAWOZDANIE z wyjazdu służbowego za granicę A. Cześć ogólna 1. Delegacja w składzie: Małgorzata Stachowiak 2. Cel wyjazdu: udział w konferencji Mobile Roaming Strategies 3. Miejsce delegacji: Barcelona, Hiszpania 4. Czas trwania delegacji: 15-19 kwietnia 2007 r. B. Cześć szczegółowa 1. W dniach 16-19 kwietnia 2007 r. odbyła się w Barcelonie konferencja Mobile Roaming Strategies, w której udział wzięła Pani Małgorzata Stachowiak p.o. Naczelnika Wydziału Obowiązków Regulacyjnych. Uczestnikami konferencji byli również przedstawiciele operatorów telefonii ruchomej z Unii Europejskiej oraz spoza UE, przedstawiciele firm konsultingowych (np. OVUM) oraz przedstawiciele Komisji Europejskiej. 2. Konferencja dotyczyła m.in. planowanej przez Komisję Europejską regulacji rynku roamingu międzynarodowego, jej wpływu na rynek roamingu z punktu widzenia operatorów telekomunikacyjnych, kwestii cenowych i kosztowych w odniesieniu do różnych usług świadczonych w ramach roamingu. Poruszone zostały również kwestie techniczne np. jakości świadczonych usług, kwestie kierowania ruchem (traffic steering) przez partnerów roamingowych. 3. Pierwszy dzień konferencji dotyczył planowanej przez Komisję Europejską regulacji rynku roamingu międzynarodowego. Jako pierwszy zabrał głos przedstawiciel OVUM Pan Stefano Nicoletto, który przedstawił historię wspomnianej regulacji - od badań Komisji 1
przeprowadzonych w 1999 r. do obecnego kształtu proponowanej regulacji. Prelegent zwrócił uwagę słuchaczy na różne stanowiska dotyczące wysokości stawek oraz sposobu ich liczenia zajmowane przez Komisję Europejską, Parlament Europejski oraz Prezydencję. Kolejnym prelegentem był Pan Erik Vrolijk z Connect2Roam (firma konsultingowa), który przedstawił historię zmian rozliczeń międzyoperatorskich (od systemy NNT do IOT) oraz wpływ technik kierowania ruchem oraz powołanych sojuszy (tj. Vodafone Group czy Starmap) na wysokość tych stawek. W drugiej części prezentacji zwrócił uwagę na potencjalny wpływ planowanej regulacji na rynek roamingu międzynarodowego. Zdaniem prelegenta planowana regulacja spowoduje m.in. - wzrost cen detalicznych dla użytkowników końcowych operatorów europejskich wykonujących połączenia poza Unię Europejską - wzrost cen roamingowych poza Unią Europejską - wzrost cen SMS - wzrost cen przesyłu danych - pojawienie się dwóch niezależnych, asymetrycznych systemów stawek międzyoperatorskich (Inter Operator Tariff - IOT) stosowanych w ramach Wspólnoty i poza nią. Prelegent zwrócił również uwagę na fakt, iż przedmiotowa regulacja dotknie również operatorów spoza Wspólnoty. Jego zdaniem na skutek zróżnicowania cen (na te obowiązujące w UE i poza nią) znacznie zmniejszy się ruch roamingowy pomiędzy operatorami europejskimi i pozostałymi z uwagi na wysokie stawki detaliczne w tym drugim przypadku. Jako kolejny zabrał głos Stephen Bonabele przedstawiciel Komisji Europejskiej, który również przedstawił historię regulacji, podkreślił również różnicę podejść (Komisji Europejskiej, Parlamentu Europejskiego oraz Prezydencji) do wysokości stawek jak i cen roamingu międzynarodowego. Zwrócił uwagę, iż warunkiem koniecznym do wejścia w życie przedmiotowego rozporządzenia jest porozumienie co do spornych kwestii ww. instytucji unijnych. Zdaniem Prelegenta, jeśli porozumienie to zostanie osiągnięte w najbliższym czasie to istnieje szansa na wprowadzenie regulacji jeszcze w tym roku (sierpień/wrzesień 2007). Stefanio Olivieri przedstawiciel Sparkle Telecom Italia omówił historię i cele powoływania sojuszy roamingowych do których należą m.in.: 2
- zwiększanie ruchu w sieciach operatorów poprzez stosowanie technologii kierowania ruchem, - dostarczanie użytkownikom jednolitych pod względem jakości usług, rozwój tych usług w ramach sojuszy - stworzenie i rozwój jednej marki znanej użytkownikom końcowym na całym świecie - założenie wspólnej infrastruktury i wspólnych platform usługowych celem połączenia sieci wszystkich operatorów należących do sojuszu. Kolejny prelegent - Leonardo Daniel Muzzi przedstawiciel operatora brazylijskiego oi dokonał prezentacji firmy (liczba użytkowników poszczególnych usług, pokrycie sieci, struktura firmy, udziały rynkowe). Następnie omówił stosowany przez oi system pozwalający na zarządzania procesami związanymi z roamingiem międzynarodowym od momentu podpisania umowy roamingowej do rozpoczęcia świadczenia usług. 4. Cały drugi dzień konferencji poświęcony był jakości usług roamingowych. Prelegenci zwracali uwagę iż poprawa jakości usług powinna być głównym kierunkiem rozwoju rynku roamingowego. Thierry Aubert z Elsag Datamat podkreślił, iż poprawa jakości powinna dotyczyć wszystkich usług, świadczonych zarówno segmentowi indywidyalnemu jak i biznesowemu i dotyczyć zarówno tzw. inbound ramingu (ruch inicjowany w sieci danego operatora przez użytkowników końcowych operatora zagranicznego) jak i tzw. outbound roaming (ruch przychodzący do operatora krajowego z sieci zagranicznej). Również Pat Kelly z O2 podkreślał znaczenie jakości świadczonych usług dla przychodów osiąganych przez operatorów sieci ruchomych. Stwierdził bowiem, iż satysfakcja konsumentów (związana m.in. z dostępnością usług, różnorodnością usług) przekłada się bezpośrednio ma wielkość przychodów operatorów. Ponadto fakt, iż rynek roamingu międzynarodowego jest rynkiem dojrzałym, oznacza, iż operatorzy mogą w przyszłości zanotować niewielkie wzrosty przychodów jeśli w ogóle. Dlatego też, zdaniem prelegenta kluczowym celem działalności operatorów sieci ruchomych powinno być zwiększenie jakości świadczonych usług. Na powyższy aspekt zwrócił również uwagę Pan Florian Leeder, z firmy konsultingowej KEYNOTE SIGOS. Ponadto podkreślił, iż jego zdaniem planowana przez Komisję Europejską regulacja rynku raoamingowego nie będzie miała negatywnego wpływu na przychody przedsiębiorców, pod warunkiem iż zachowają wysoką jakość świadczonych 3
usług. Jako przykład Pan Leeder podał wskaźnik dostępności usług. Z badań przeprowadzonych przez jego firmę wynika, iż 10% przychodów z usług głosowych, 3% z SMS, 11% z MMS, 47% WAP, 10% z GPRS jest traconych przez operatorów z powodu niedostępności ww. usług w określonym czasie. Kolejny prelegent Stephen Ornadel z T-Mobile UK - zwrócił również uwagę na fakt, iż regulacja usług roamingowych nie będzie miała większego znaczenia dla przychodów operatorów. Prelegent ten zwrócił uwagę na inny aspekt tracenia przez operatorów roamingowych przychodów, a mianowicie na oszustwa roamingowe, które dotyczą kart SIM wykorzystywanych w systemie post-paid, które wywożone są za granicę i przy ich użyciu wykonywane są rozmowy telefoniczne najczęściej do premium rate services (karty te nie są widziane przez sieć kraju, z którego pochodzą). Pan Jasper Holm Schlichtkrull z TDC Mobile wskazał z kolei na znaczenie technik kierowania ruchem w działaniach mających na celu poprawę jakości świadczonych usług. W swoim wystąpieniu przedstawił najpierw duński rynek usług świadczonych w sieciach ruchomych, następnie ewolucję metod kierowania ruchem od lat 1992-1999, kiedy to następował symetryczny (równy) podział klientów roamingowych pomiędzy poszczególne sieci działające w kraju odwiedzanym poprzez czasy powoływania, w ramach których techniki sterowania ruchem odgrywają znacząca rolę, aż do dziś kiedy Komisja Europejska tworzy na skutek planowanych regulacji nową kulturę kierowania ruchem pomiędzy operatorami działającymi w 27 krajach Wspólnoty. Następnie wskazał na korzyści płynące z kontroli ruchu, z których najważniejszą jest optymalizacja osiąganych przychodów. Następnie prelegent podkreślił, iż jego zdaniem regulacja rynku roamingowego planowana przez Komisję Europejską nie wpłynie na znaczenie technik kierowania ruchem gdyż techniki te będą miały nadal ogromne znaczenie dla sojuszy np. w negocjowaniu niższych stawek IOT oraz będą narzędziem umożliwiającym kontrolę kosztów w przypadku ruchu pochodzącego lub kierowanego poza Wspólnotę. 5. Wszyscy prelegenci z dnia trzeciego pochodzili od operatorów sieci ruchomych i w swoich prezentacjach skupiali się na prezentacji firmy a także na kwestiach związanych z kierowaniem ruchu. Pierwszy prelegent Muhammad Adil Haneef z Mobilink-GSM z Pakistanu przedstawił plany zmiany cen roamingowych stosowanych przez tego operatora. Przedstawi również wyniki analizy kosztów i korzyści wprowadzenie tego planu, z których wynika, iż tylko na żadnej z usług nie poniosą strat. 4
Jack t Mannetje z O2 UK operatora należącego do Telefonica Group przedstawił historię firmy od 1992 r., w którym to została podpisana pierwsza umowa roamingowa pomiędzy Vodafone UK a Telekom Finland, poprzez wprowadzenie w 1998 r. stawek IOT do umów międzyoperatorksich oraz przejęcie w 2006 r. O2 przez Telefonikę i rozpoczęcie działalności jako jedna grupa, która od tego momentu rozpoczęła re-negocjację stawek IOT. Następnie wskazał elementy mające jego zdaniem znaczenie w osiąganiu przychodów z inbound ramingu (ruch inicjowany w sieci danego operatora przez użytkowników końcowych operatora zagranicznego), którymi są: - dostępność usług pokrycie sieci, jakość świadczonych usług - konkurencyjne oferty - kadra zarządzająca negocjacja umów, rabatów, zapewnienie odpowiedniej jakości usług, wprowadzanie nowych usług. Oksana Belyaeva z Beeline obok prezentacji firmy zwróciła uwagę na rosnące znaczenie usług transmisji danych (GPRS) na rynku roamingu międzynarodowego. W przypadku Beeline przychody osiągane z tego typu usług osiągnęły 3,5 krotny wzrost w roku 2006 w stosunku do roku 2005. Stało się tak z uwagi na rozpowszechnienie smartphonów i notebooków, wprowadzenie nowych usług tj. mobile e-mail, mobile office itp., zwiększenie liczby wyjazdów zagranicznych mieszkańców Rosji czy ekspansję GPRS. Zdaniem prelegentki ten segment rynku będzie nadal się gwałtownie rozwijał i może przynieść znaczne przychody operatorom. Christina Aarkrog Sorensen z Telenor Nordic najpierw przedstawiła swoją firmę (pokrycie sieci, liczbę abonentów, główne kierunki roamingu). Prelegentka przedstawiła również propozycję stworzenia Virtual Home Environment (VHE) skierowanego do użytkowników końcowych wszystkich partnerów roamingowych Telenor Nordic i polegający na zapewnieniu tym użytkownikom odpowiedniej jakości usług, co zdaniem prelegentki znajdzie odzwierciedlenie w przychodach osiąganych przez parterów roamingowych Podczas każdego dnia konferencji odbywały się po 2 panele, w których udział brali prelegenci i dyskutowano na tematy przez nich poruszone. 5
Wnioski Informacje uzyskane podczas konferencji pozwalają na zapoznanie się z sytuacją panującą na rynku roamingu międzynarodowego w Europie i na Świecie. Udział w takich spotkaniach pozwala na analizę tej, pozwala również dostrzec pewne trendy (tu. np. wzrost znaczenia usług GPRS), które mogą mieć znaczenie w kolejnych analizach rynkowych. 6