KONKURS GEOGRAFICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW

KOD UCZNIA KONKURS GEOGRAFICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW III ETAP WOJEWÓDZKI 12 stycznia 2016 Ważne informacje: 1. Masz 120 minut na rozwiązanie wszystkich zadań. 2. Pisz długopisem lub piórem, nie używaj ołówka ani korektora. Jeżeli się pomylisz, przekreśl błąd i zaznacz lub wpisz inną odpowiedź. 3. Możesz korzystać z kalkulatora, który nie jest częścią innego urządzenia. 4. Pisz czytelnie i zamieszczaj odpowiedzi w miejscu na to przeznaczonym. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie podlegają ocenie. Życzymy powodzenia! Maksymalna liczba punktów 85 100% Uzyskana liczba punktów % Podpis osoby sprawdzającej

Zadanie 1./5 p. Uzupełnij tabelę. Wpisz nazwy najwyższych gór oraz przyporządkuj im wysokości bezwzględnie, wybierając spośród podanych. 4401m n.p.m. 6194 m n.p.m. 2994 m n.p.m. 4205m n.p.m. 3954 m n.p.m. 2890 m n.p.m. Uwaga! W różnych atlasach mogą być inne wysokości, ale niezbyt odbiegające od podanych. Hawaje Góry Skaliste Góry Alaska Obszar Nazwa najwyższej góry Wysokość szczytu Wyżyna Gujańska Wyżyna Brazylijska Zadanie 2./6 p. Uzupełnij tabelę. Do podanych opisów dopasuj nazwy obiektów wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, wybierając z podanych (A-I), następnie przyporządkuj zdjęcie (1-6), oraz napisz czy dany obiekt znajduje się w Brazylii czy Stanach Zjednoczonych. A Park Narodowy Yosemitte, C Park Narodowy Serra da Caprivara, E Park Narodowy Yellowstone, G Park Narodowy Carlsbald, B Park Narodowy Iguacu, D Obszar chroniony Pantanal, F Park Narodowy Wielkiego Kanionu, H Park Narodowy Jaskini Mamuciej, I Region ekologiczny Cerrado: Parki Narodowe Chapada Dos Veadeiros i Emas. 1 2 3 4 5 6 2

Lp. Kraina bagienna położona na obszarach kilku państw. Charakterystyczne formy ukształtowania 1. terenu oraz zróżnicowane środowisko sprawiają, że można tu spotkać wiele gatunków ptaków i ssaków, w tym tapiry, pancerniki, pumy i wilki grzywiaste. Na terenie tego parku występują zróżnicowane 2. gatunki flory, (m.in. ogromne sekwoje) i fauny. Chronione są również doliny, wodospady, jeziora, moreny, doliny U-kształtne. Chroni wyjątkowy krajobraz krasowy, z 83 grotami unikatowymi ze względu na wymiary, obfitość, 3. różnorodność i piękno formacji mineralnych. Znajduje się tam najgłębsza jaskinia w kraju Lechuguilla. Słynie z licznych stanowisk archeologicznych 4. z zadziwiającymi naskalnymi malowidłami. Niektóre z nich mają ponad 25 tys. lat. Większość przedstawia życie codzienne pierwotnych plemion. Dominuje tam roślinność charakterystyczna dla sawanny z niskimi drzewami i krzewami, gęste lasy 5. i wiele wodospadów. Warunki, które tam panują, upodobało sobie wiele gatunków zwierząt, m.in. jaguary, tapiry, wilki grzywiaste i kapibary. Najstarszy Park Narodowy na świecie, przecięty rzeką o tej samej nazwie. Chroni rozległy pierwotny 6. las. Żyją tam grizzly, wilki, bizony i wapiti. W jego granicach można zaobserwować przeszło 10 tys. zjawisk termalnych. Zadanie 3 Podaj nazwy typów zespołów miejskich pasujących do poniższych opisów. 3./2 p. 1) Typ zespołu miejskiego powstający w wyniku rozwoju dużych miast oraz łączenia się w rozwijających się wokół nich podmiejskich stref zabudowy jednorodzinnej w jeden zwarty region miejski... 2) W strukturze tego zespołu miejskiego wiodącą rolę odgrywa największe miasto. W zasięgu jego oddziaływania znajduje się wiele miast i wsi, powiązanych funkcjonalnie i komunikacyjnie..... 3) Zespół przylegających do siebie miast, silnie powiązanych funkcjonalnie i gospodarczo bez wyraźnego ośrodka dominującego. Zadanie 4 Uzupełnij zdania. Opis obiektu UNESCO Największymi ośrodkami skupiającymi Polonię są miasta: Litera nazwy obiektu Numer zdjęcia./2 p. a) w Stanach Zjednoczonych położone w stanie.. b) w Brazylii.... położone w stanie.. Państwo

Zadanie 5./3 p. Poniżej pogrupowano miasta Stanów Zjednoczonych według różnych kryteriów. Zakreśl niepasujące miasto i uzasadnij swój wybór. 1) Boston, Nowy Jork, Denver, Filadelfia, Baltimore, Waszyngton Uzasadnienie:..... 2) Los Angeles, Dallas, San Diego, San Francisco Uzasadnienie:..... 3) Nowy Orlean, Pittsburgh, Tampa, Miami Uzasadnienie:..... Zadanie 6./6 p. Poniżej wymieniono terytoria zależne (obszary niesamodzielne) Stanów Zjednoczonych. A Jarvis, B Guam, C Wyspy Dziewicze, D Samoa Amerykańska, E Navassa, F Wake. a) Uzupełnij tabelę, wpisując litery, którymi oznaczono terytoria zależne. Uwaga! jedno terytorium może być wpisane do tabeli więcej niż raz. Lp. Terytorium zależne Liczba liter do wpisania 1. położone na Pacyfiku 4 2. położone na Atlantyku 2 3. położone na półkuli południowej 2 4. zamieszkane 3 Litery terytoriów b) Podaj przykład korzyści społeczno-ekonomicznej, którą mogą odnosić mieszkańcy terytoriów zależnych ze względu na przynależność do Stanów Zjednoczonych. c) Podaj przykład korzyści politycznej dla Stanów Zjednoczonych, wynikającą z faktu posiadania wymienionych w poleceniu a) terytoriów. 4

Zadanie 7./4 p. Na podstawie poniższego materiału źródłowego oraz własnej wiedzy uzupełnij zdania. Źródło: https://en.wikipedia.org/wiki/demographics_of_the_united_states Większość mieszkańców Stanów Zjednoczonych to ludność biała pochodzenia europejskiego. Stanowią oni największy odsetek mieszkańców, między innymi stanów: 1), 2)...... W stanach 3)., 4) i 5). ludność pochodzenia hiszpańskiego i latynoskiego stanowi powyżej 35%. Odsetek ludności białej, z wyłączeniem ludności pochodzenia latynoskiego i hiszpańskiego w Kolorado jest 6) niż w Wyoming. W Montanie odsetek ludności pochodzenia hiszpańskiego i latynoskiego jest w przedziale 7) -.%, a w Nevadzie 8) - %. 5

Zadanie 8./5 p. Początki trwałej obecności Europejczyków na terenie dzisiejszych Stanów Zjednoczonych i Brazylii są związane z nazwiskami wielkich odkrywców. a) Wpisz do tabeli litery (A-F), którymi oznaczono odkrywców, wiążąc ich z podanymi wydarzeniami. A Juan Ponce de Leon, B Pedro Alvarez Cabral, C Jacques Cartier, D Juan Rodriguez Cabrillo, E Martin Alfonso de Sousa, F John Cabot. Lp. Rok Wydarzenie Odkrywca 1. 1497 Opłynął wschodnie wybrzeża Stanów Zjednoczonych i Kanady w poszukiwaniu przejścia północnozachodniego do Indii (dotarł do Nowej Funlandii i Labradoru). 2. Badał południowe wybrzeża Stanów 1513 Zjednoczonych. Odkrył Florydę. 3. Założył pierwsze portugalskie miasta 1530 w Brazylii Sao Vicente i Sao Paulo. 4. 1542 Odkrył Kalifornię. Obszar dzisiejszych Stanów Zjednoczonych był kolonizowany m.in. w XVI i XVII w. przez kilka państw europejskich. b) Wpisz do tabeli litery, którymi oznaczono ówczesne państwa, wiążąc je z podanymi wydarzeniami. A Francja, B Anglia, C Hiszpania, D Portugalia, E Holandia. Lp. Rok Wydarzenie Państwo 1. 1565 Założenie pierwszej europejskiej (istniejącej do dzisiaj) osady, St. Augustine na Półwyspie Floryda w dzisiejszych Stanach Zjednoczonych. 2. 1620 Pierwsza trwała osada założona w okolicy dzisiejszego Plymouth w stanie Massachusetts przez wyprawę statku Mayflower. 3. 1625 Założenie dzisiejszego Nowego Jorku. 4. 1682 Założenie kolonii w Luizjanie. 6

Zadanie 9 Na podstawie mapy i własnej wiedzy wykonaj polecenia poniżej../7 p. a) Uzupełnij tabelę. Nazwa stanu Amapa Para Parana Pernambuco Rio de Janeiro Na podstawie: https://en.wikipedia.org/wiki/brazil Numer na mapie b) Podaj dwie przyczyny dużej gęstości zaludnienia we wschodniej części Brazylii. 1). 2) c) Podaj dwa negatywne skutki dużej gęstości zaludnienia we wschodniej części Brazylii. 1). 2) 7

Zadanie 10./2 p. W tabeli przedstawiono strukturę wyznaniową ludności trzech państw. Wpisz do każdej komórki tabeli odpowiednią nazwę kraju, wybierając z podanych poniżej. Meksyk, USA, Brazylia. Lp. Państwo protestantyzm katolicyzm inne w odsetkach 1. 51 24 25 2. 25 63 12 3. 8 83 9 Zadanie 11./3 p. Oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Napisz TAK, jeśli informacja jest prawdziwa, lub NIE jeśli jest fałszywa. 1) Odsetek ludności miejskiej w Stanach Zjednoczonych jest niższy niż w Brazylii.. 2) Najbardziej ludnym stanem Stanów Zjednoczonych jest stan Kalifornia.. 3) Brazylia zajmuje trzecie miejsce na świecie pod względem liczby ludności. 4) Największym miastem Brazylii pod względem liczby ludności jest Rio de Janeiro.. 5) W procesie urbanizacji Stanów Zjednoczonych duży udział ma przenoszenie się części mieszkańców dużych miast na tereny podmiejskie (dezurbanizacja).. 6) W Brazylii wzrost liczby ludności dużych miast wiąże się z napływem ludności wiejskiej.... Zadanie 12./7p. Uzupełnij tabelę. Przyporządkuj klęski żywiołowe (A-G) do obszarów, na których najczęściej występują, powodując ogromne straty. A tornada, B huragany, C tsunami, D trzęsienia Ziemi, E wybuchy wulkanów, F pożary lasów, G susze. Lp. Obszary Liczba klęsk żywiołowych do wpisania 1. Wybrzeża zachodnie Stanów Zjednoczonych 2 2. Wybrzeża południowe Stanów Zjednoczonych 1 3. Wybrzeża wschodnie Stanów Zjednoczonych 1 4. Niziny Wewnętrzne 2 5. Kordyliery 3 6. Hawaje 4 7. Wyżyna Brazylijska 2 Klęski żywiołowe 8

Zadanie 13 Przeczytaj poniższy tekst../4 p. Zrównoważona gospodarka leśna Amerykańskie drewno liściaste pochodzi z zarządzanych w sposób zrównoważony lasów położonych na terenie Stanów Zjednoczonych. Dane pozyskane w wyniku inwentaryzacji zasobów drzewnych regularnie przeprowadzanych przez Służbę Leśną Stanów Zjednoczonych wykazują, że w latach 1953-2007 objętość zasobów amerykańskiego drewna liściastego zwiększyła się ponad dwukrotnie, z ponad 5000 mln m³ w roku 1953 do ponad 11 000 mln m³ w roku 2007. W latach 1997-2007 odnotowano 15% wzrost objętości zasobów leśnych, pomimo dużego zapotrzebowania na drewno liściaste w tym okresie. Służba Leśna Stanów Zjednoczonych przewiduje, że do 2030 roku nastąpi dalszy wzrost objętości zasobów drewna liściastego na poziomie od 15 do 20%. Prognozy dotyczące przyrostu zasobów leśnych oraz skali wycinki drzew liściastych na terenie USA wskazują, że do 2050 roku wielkość przyrostu w dalszym ciągu przekraczać będzie wielkość ubytków leśnych spowodowanych wycinką. Wszyscy właściciele lasów w Stanach Zjednoczonych podlegają prawu federalnemu USA, które gwarantuje ochronę zagrożonych gatunków. W poszczególnych stanach obowiązują również rygorystyczne przepisy regulujące pozostałe aspekty gospodarki leśnej na terenach stanowiących własność prywatną. Niezależne badania wykazują, że istnieje znikome ryzyko, by amerykańskie drewno liściaste było pozyskiwane ze źródeł nielegalnych lub z lasów, których sposób zarządzania doprowadził do wylesienia lub innych zagrożeń dla bioróżnorodności. a) Na podstawie tekstu podaj: Źródło: http://www.americanhardwood.org/pl/dlugotrwalosc/wlasciwa-gospodarka-lesna/ 1) Dwa dowody na to, że w Stanach Zjednoczonych prowadzona jest zrównoważona gospodarka leśna. 1. 2. 2) Dwa działania, które zostały podjęte w Stanach Zjednoczonych w celu prowadzenia zrównoważonej gospodarki leśnej. 1. 2. b) Na podstawie posiadanych wiadomości napisz czy w Brazylii prowadzona jest zrównoważona czy rabunkowa gospodarka leśna. Odpowiedź uzasadnij, podając dwa argumenty. Brazylia prowadzi... gospodarkę leśną ponieważ: 1)... 2).. 9

Zadanie 14./2p. Przyporządkuj gatunki drzew (A-E) do podanych poniżej wyrobów, wpisując odpowiednią literę obok produktów, które są z nich uzyskiwane. A palma brazylijska, B daglezja, C kauczukowiec brazylijski, D araukaria brazylijska, E palisander brazylijski. 1) meble artystyczne, instrumenty muzyczne 2) kalosze, guma do żucia, opony 3) pędzle, miotły, olej jadalny 4) konstrukcje domów, opakowania Zadanie 15./2p. Uzupełnij poniższy schemat, wpisując w odpowiednie pola litery wybierając spośród: A-K. A. Zmniejszanie populacji Indian. B. Deforestacja lasu. C. Pozyskiwanie drewna na opał i do produkcji np. mebli. D. Eksploatacja surowców. E. Zalesianie ubytków. F. Rozwój łowiectwa. G. Erozja gleb. H. Gorący i wilgotny klimat. I. Zmniejszanie bioróżnorodności lasu. J. Pozyskiwanie gruntów do uprawy roli i chowu bydła. K. Znaczny spadek produkcji tlenu oraz mniejsza zdolność pochłaniania tlenku węgla (IV). 10

Zadanie 16./1 p. Jednym ze sposobów pozyskiwania użytków rolnych jest wycinanie lasów równikowych. Podaj dwa czynniki przyrodnicze lub związane z działalnością człowieka, które ograniczają rozwój uprawy ziemi na terenach zajmowanych wcześniej przez lasy równikowe. 1) 2) Zadanie 17./2 p. Bioetanol otrzymywany jest z biomasy (jako odnawialnego źródła węgla). Stany Zjednoczone i Brazylia są największymi producentami bioetanolu (ponad 80% produkcji światowej). a) Podaj nazwę rośliny, z której pozyskuje się bioetanol w: Brazylii.. Stanach Zjednoczonych. b) Podaj jakie jest główne zastosowanie bioetanolu w Brazylii. Zadanie 18./1 p. Największym producentem energii atomowej na świecie jest USA 31% światowej energii elektrycznej produkowanej w elektrowniach atomowych. www.geographic.cba.pl Wymień dwie zalety elektrowni jądrowej, w porównaniu z elektrownią cieplną bazującą na węglu, z punktu widzenia ochrony środowiska przyrodniczego. 1) 2) Zadanie 19./1 p. Podaj przyrodniczy czynnik sprzyjający lokalizacji każdej z podanych elektrowni. Elektrownia wiatrowa Elektrownia geotermalna 11

Zadanie 20./2 p. a) Wymień dwa czynniki (jeden przyrodniczy i jeden związany z działalnością człowieka) ograniczające na wielu obszarach świata wykorzystywanie energii słonecznej w energetyce. 1) 2) b) Które państwo, Brazylia czy USA, ma większe możliwości rozwoju energetyki słonecznej. Odpowiedź uzasadnij. Zadanie 21 Poniższe diagramy prezentują strukturę eksportu trzech państw według grup towarów../3 p. Opracowanie własne na podstawie: http://stat.gov.pl Rocznik Statystyki Międzynarodowej 2012 a) Uzupełnij zdania. 1) Strukturę eksportu Stanów Zjednoczonych przedstawia diagram 2) Strukturę eksportu Brazylii przedstawia diagram.. b) Uzasadnij swój wybór. Stany Zjednoczone -....... Brazylia -..... 12

Zadanie 22 13./5 p. Tabele przedstawiają główne kierunki importu i eksportu USA i Brazylii w 2000 i 2010 roku. Stany Zjednoczone 2000 2010 2000 2010 Kierunki w Kierunki eksportu w w importu w odsetkach odsetkach odsetkach odsetkach OGÓŁEM 100 100 OGÓŁEM 100 100 Chiny 8,6 19,5 Kanada 22,6 19,4 Kanada 18,5 14,2 Meksyk 14,3 12,8 Meksyk 10,9 11,8 Chiny 2,1 7,2 Japonia 12,0 6,3 Japonia 8,4 4,7 Niemcy 4,8 4,3 Wielka Brytania 5,3 3,8 Wielka Brytania 3,5 2,6 Niemcy 3,7 3,8 Republika Korei 3,3 2,5 Republika Korei 3,6 3,0 Francja 2,4 2,0 Brazylia 3,6 2,8 Pozostałe 36,0 36,8 Pozostałe 36,4 42,5 Brazylia 2000 2010 2000 2010 Kierunki importu w odsetkach w odsetkach Kierunki eksportu w odsetkach w odsetkach OGÓŁEM 100 100 OGÓŁEM 100 100 Stany Zjednoczone 23,2 15,1 Chiny 2,0 15,6 Chiny 2,3 14,2 Stany Zjednoczone 24,5 9,7 Argentyna 12,2 8,0 Argentyna 11,3 9,3 Niemcy 7,8 6,5 Niderlandy 5,1 5,2 Republika Korei 2,6 4,7 Niemcy 4,6 4,1 Japonia 5,3 3,9 Japonia 4,5 3,6 Nigeria 1,3 3,3 Wielka Brytania 2,7 2,3 Włochy 3,9 2,7 Chile 2,3 2,1 Pozostałe 41,4 41,8 Pozostałe 43,0 48,1 Opracowanie własne na podstawie: http://stat.gov.pl Rocznik Statystyki Międzynarodowej 2012 Na podstawie danych przedstawionych w tabelach uzupełnij tekst. W 2000 roku Stany Zjednoczone najwięcej towarów sprzedały do 1).. i 2)..., a kupiły od 3)... i 4)..... Argentyna była 5).... (podaj miejsce) najważniejszym partnerem handlowym Brazylii w 2000 roku. W 2010 roku wzrosło znaczenie 6) (podaj nazwę państwa) w wymianie towarowej Brazylii i Stanów Zjednoczonych. Kraj ten stał się głównym odbiorcą brazylijskich towarów oraz najważniejszym kierunkiem importu Stanów Zjednoczonych. Brazylia jest dla Stanów Zjednoczonych ważniejszym partnerem handlowym w zakresie 7).. niż 8) towarów. Znaczenie Stanów Zjednoczonych w wymianie handlowej Brazylii w 2010 roku 9).. w stosunku do roku 2000. Wśród krajów, z których Brazylia sprowadza najwięcej towarów, jest jeden kraj afrykański 10)...

Zadanie 23./ 3 p. Poniższy wykres przedstawia strukturę zatrudnienia w poszczególnych działach gospodarki narodowej, a w tabeli zamieszczono wartości HDI, PKB na 1 mieszkańca oraz PKB ogółem w krajach A i B. Opracowanie własne na podstawie: http://stat.gov.pl Rocznik Statystyki Międzynarodowej 2012 Kraj HDI PKB/os. (w dol. USA) PKB ogółem (w mld dol. USA) Kraj A 0,744 10 716 2089,0 Kraj B 0,914 45 588 14447,1 Opracowanie własne na podstawie: http://stat.gov.pl Rocznik Statystyki Międzynarodowej 2012 a) Porównaj strukturę zatrudnienia w rolnictwie i usługach w kraju A i B... b) Sformułuj wniosek dotyczący poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego w państwach A i B.. c) Podaj nazwy krajów oznaczonych na wykresach i w tabeli literami A i B. Wybierz spośród: Stany Zjednoczone, Haiti, Brazylia. Kraj A -. Kraj B -. 14

Zadanie 24./ 1 p. Podaj dwa czynniki, które sprzyjają lokalizacji przemysłu wysokich technologii. 1).... 2). Zadanie 25./ 1 p. Poniższe diagramy przedstawiają udział głównych producentów w strukturze produkcji wybranych płodów rolnych. Opracowanie własne na podstawie: http://stat.gov.pl Rocznik Statystyki Międzynarodowej 2012 Przyporządkuj płodom rolnym diagramy A-C. Wpisz do tabeli litery, którymi oznaczono poszczególne diagramy. Lp. Płody rolne Diagram 1. soja 2. kawa 3. kukurydza 15

Zadanie 26 Poniższa mapa przedstawia wybrane okręgi przemysłowe w USA i Brazylii../ 5 p. Na podstawie: http://www.geographic.cba.pl/mapy_konturowe.html 16

Uzupełnij tabelę. Przyporządkuj do głównych gałęzi przemysłu danego okręgu odpowiednią literę, którą oznaczono nazwę okręgu, wybierając z poniższych. Wpisz numery odpowiednich okręgów oznaczonych na mapie cyframi od 1 do 8. A Przyjeziorny, B Sao Paulo, C Appalachijski, D Minas Gerais, E Kalifornijski, F Huston - Nowy Orlean. Lp. Główne gałęzie przemysłu danego okręgu 1. Hutnictwo żelazo i metali kolorowych, przemysł środków transportu, przemysł rolnospożywczy, włókienniczy (przetwórstwo bawełny). 2. Górnictwo ropy naftowej i gazu ziemnego, przemysł petrochemiczny, przemysł maszyn górniczych. 3. Górnictwo rud żelaza i metali kolorowych, przemysł hutniczy. 4. Przemysł hutniczy, przemysł elektromaszynowy, przemysł środków transportu (przede wszystkim samochodowy), przemysł rolno-spożywczy. 5. Przemysł lotniczy i kosmiczny, przemysł wysokich technologii. Litera okręgu przemysłowego Numer na mapie 17

Brudnopis 18