WYMAGANIA EDUKACYJNE Z HISTORII DLA KLASY 3a i 3b W GIMNAZJUM IM. WANDY RUTKIEWICZ W RZĄSCE W ROKU SZKOLNYM 2009/2010

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z HISTORII DLA KLASY 3a i 3b W GIMNAZJUM IM. WANDY RUTKIEWICZ W RZĄSCE W ROKU SZKOLNYM 2009/2010 OCENA DOPUSZCZAJĄCA OCENA DOSTATECZNA OCENA DOBRA OCENA BARDZO DOBRA Wielka wojna i odrodzenie Polski (1914-1918) trójprzymierze, trójporozumienie, czy były wojny bałkańskie, plan Schlieffena, państwa centralne, ententa, front, wojna błyskawiczna, wojna pozycyjna, rewolucja lutowa, Rady Delegatów Robotniczych i Żołnierskich, eserowcy, okres dwuwładzy, przewrót październikowy, Rada Komisarzy Ludowych, wojna domowa, biali, czerwoni, konferencja pokojowa, system wersalski, plebiscyt, Liga Narodów, demilitaryzacja, system mandatowy Ligi Narodów, pierwsza kompania kadrowa, Legiony Polskie, Korpusy Polskie w Rosji, Błękitna Armia gen. Hallera, koncepcja federacyjna, koncepcja inkorporacyjna, powstanie wielkopolskie, powstania śląskie: cud nad Wisłą, traktat ryski, Litwa Środkowa, mniejszości narodowe, 1907 roku, 28 czerwca 1914 roku, 11 listopada 1918 roku, 28 czerwca 1919 roku w Wersalu, 5 listopada 1916 roku, 15 sierpnia 1920 roku i w marcu 1921 roku państwa należące do trójprzymierza i trójporozumienia orientacja niepodległościowa Związek Walki Czynnej, organizacje strzeleckie orientacja prorosyjska, akt 5 listopada 1916 roku, Komitet Narodowy Polski, konflikty istniejące między państwami należącymi do obydwu bloków - przedstawia główne założenia planu Schlieffena - wyjaśnia jakie były konsekwencje zamachu w Sarajewie - wymienia nowe rodzaje broni zastosowane na frontach tej wojny -wyjaśnia, co wydarzyło się w lutym (marcu) 1917 roku oraz w październiku (listopadzie) 1917 roku państwa, które powstały lub odrodziły się po I wojnie. postanowienia traktatu pokojowego podpisanego przez Niemcy - wymienia cele polityczne formułowane przez zwolenników orientacji niepodległościowej i prorosyjskiej przed wybuchem i na początku wojny - przedstawia cel wydania i treść tzw. aktu 5 listopada 1916 roku roku: 1912, 1913 - omawia proces budowy trójporozumienia i trójprzymierza 1917 roku, - wymienia czynniki, które sprawiły, że wojna przybrała charakter pozycyjny - wymienia czynniki, które decydowały o sukcesach militarnych w czasie tej wojny -omawia znaczenie przystąpienia Stanów Zjednoczonych do wojny - omawia skutki wojny - wyjaśnia, co wydarzyło się 3 marca 1918 roku - wyjaśnia znaczenie pojęcia: system mandatowy Ligi Narodów - omawia cele, które miała realizować Liga Narodów, Komisja Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych, aktywiści, pasywiści, Polska Siła Zbrojna, Polski Korpus Posiłkowy, Polska Organizacja Wojskowa, legion puławski, Bajończycy - wyjaśnia, kim był Ignacy Paderewski, - ocenia koncepcje: federacyjną i inkorporacyjną, - omawia polskie postulaty dotyczące przebiegu granic, przedstawione na konferencji wersalskiej oraz - przedstawia przebieg wojen bałkańskich - omawia zależności pomiędzy konfliktami na Bałkanach a sytuacją polityczną między mocarstwami - analizuje tekst źródłowy - omawia realizację i przyczyny załamania się planu Schlieffena - klasyfikuje skutki wojny na społeczne, polityczne, militarne i gospodarcze - omawia konsekwencje wojny dla Europy i USA - wymienia przyczyny klęski państw centralnych - wyjaśnia, dlaczego wojna została nazwana wielką - wyjaśnia, na czym polegał okres dwuwładzy - wyjaśnia wpływ pokoju brzeskiego na przebieg dalszych działań wojennych albo ocenia znaczenie pokoju brzeskiego dla przebiegu wojny - wymienia przyczyny wybuchu rewolucji w Rosji oraz przyczyny przejęcia władzy przez bolszewików - omawia skutki przejęcia władzy przez bolszewików w Rosji - ocenia skuteczność systemu wersalskiego - przedstawia zmiany stosunku mocarstw walczących do sprawy polskiej

- pokazuje na mapie linie najważniejszych frontów - wyjaśnia, kim był arcyksiążę Franciszek Ferdynand - wyjaśnia, kim był Włodzimierz Lenin - określa ramy czasowe wojny domowej, która rozgorzała w Rosji po przewrocie październikowym oraz wymienia strony walczące - wymienia nazwy państw, które odegrały najważniejszą rolę podczas obrad konferencji pokojowej - wyjaśnia, kim byli: Józef Piłsudski, Roman Dmowski, Thomas Woodrow Wilson, gen. Józef Haller, Ignacy Paderewski, gen. Lucjan Żeligowski, - określa ramy czasowe powstań: wielkopolskiego i śląskiego oraz plebiscytów na Warmii, Mazurach i Górnym Śląsku - określa wpływ rewolucji lutowej w Rosji na rozwój sprawy polskiej w czasie I wojny - przedstawia treść 13 punktu orędzia Wilsona. - przedstawia koncepcje Józefa Piłsudskiego i Romana Dmowskego dotyczące postulowanych granic państwa polskiego - wymienia wydarzenia, które zadecydowały o ukształtowaniu polskiej granicy północnej zachodniej i południowej, - pokazuje na mapie przebieg tych granic wydarzenia związane z kształtowaniem się granicy wschodniej decyzję konferencji w sprawie granic Polski, - omawia wpływ plebiscytów na kształt granic z Niemcami - przedstawia proces formowania się granicy wschodniej zachodzące w czasie wojny oraz przyczyny tych zmian, - omawia i ocenia działania Józefa Piłsudskiego i Romana Dmowskiego podejmowane przed wybuchem i w czasie I wojny, których celem była odbudowa państwa polskiego - omawia znaczenie wydania aktu 5 listopada 1916 roku, rewolucji lutowej i przewrotu bolszewickiego w Rosji oraz orędzia Wilsona dla rozwoju sprawy polskiej w czasie I wojny - ocenia politykę mocarstw zaborczych podczas wojny - porównuje cele obydwu orientacji - ocenia, która z orientacji miała większe szanse na realizację swoich celów - przedstawia cel akcji podjętej przez pierwszą kompanię kadrową w Królestwie Polskim w sierpniu 1914 roku, jej przebieg oraz przyczyny niepowodzenia - omawia przyczyny i skutki kryzysu przysięgowego - przedstawia przyczyny konfliktów Polaków z Ukraińcami, Czechami i Niemcami wybuchających w związku z kształtowaniem się granic po I wojnie sporne - omawia wpływ konfliktów związanych z kształtowaniem się granic na

późniejsze stosunki II Rzeczypospolitej z sąsiadami - ocenia kształt granic z punktu widzenia obronności państwa Świat w okresie międzywojennym (1918-1939) totalitaryzm, komunizm, faszyzm, narodowy socjalizm (nazizm), socjalizm, gułag, łagier, dyktatura proletariatu, NSDAP, III Rzesza, Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich, III Międzynarodówka, hiperinflacja, koniunktura gospodarcza, kryzys gospodarczy, akcja, nowy ład, autorytaryzm, front ludowy, zamach majowy, sanacja, nowela sierpniowa, Generalny Inspektor Sił Zbrojnych, Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem, Centrolew, konstytucja kwietniowa, Polska A, Polska B, Centralny Okręg Przemysłowy, magistrala kolejowa, reforma walutowa, konferencja w Locarno, pakt o nieagresji, pakt Ribbentrop- -Mołotow roku: 1922, 1933, na ziemiach polskich jesienią 1918 roku oraz 17 marca 1921 roku, 12 maja 1926 roku, 23 kwietnia 1935 roku i 12 maja 1935 roku, 23 sierpnia 1939 roku - wyjaśnia, kim byli: Benito Mussolini, Adolf Hitler, Włodzimierz Lenin, Józef Stalin, Franklin Delano Roosevelt, Albert Einstein, Salvador Dali, Antonio Gaudi, Charlie Chaplin, Ignacy Mościcki, Edward Rydz-Śmigły, Joachim von Ribbentrop, Wiaczesław Mołotow cechy ustroju totalitarnego - wymienia przyczyny upadku systemów demokratycznych w Niemczech i we Włoszech - wymienia cechy wspólne systemów politycznych państw totalitarnych - wymienia różnice istniejące między systemami totalitarnymi - pokazuje na mapie Europy państwa, w których: wprowadzono systemy autorytarne, władzę objęły tzw. fronty ludowe, utrzymały się rządy demokratyczne - wymienia cechy systemów autorytarnych przejawy kryzysu gospodarczego widoczne w gospodarce i życiu społecznym działania podjęte przez władze Stanów Zjednoczonych w ramach tzw. nowego ładu, których celem było przezwyciężenie kryzysu Rada Regencyjna, Polska Komisja Likwidacyjna, Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej w Lublinie, narodowa demokracja, ruch ludowy, konstytucja marcowa, ustrój parlamentarno-gabinetowy, Zgromadzenie Narodowe, Tymczasowy Naczelnik Państwa - wyjaśnia, kim byli: Gabriel Narutowicz, Stanisław Wojciechowski, Ignacy Paderewski - wyjaśnia, definiuje, omawia rolę - opisuje sytuację społecznopolityczną panującą w Europie po zakończeniu I wojny interwencjonizm państwowy, : teoria względności, kultura masowa, Rada Narodowa Śląska Cieszyńskiego, Naczelna Rada Ludowa w Poznaniu, Rady Delegatów Robotniczych, Związek Ludowo-Narodowy, Komunistyczna Partia Robotnicza Polski, Stronnictwo Narodowe, Stronnictwo Ludowe, Stronnictwo Pracy, wybory brzeskie - charakteryzuje zmiany sytuacji gospodarczej zachodzące na świecie w latach 20. - omawia przyczyny wielkiego kryzysu - omawia zmiany, jakie w życiu codziennym ludzi wprowadziło zastosowanie odkryć naukowych i wynalazków technicznych - porównuje warunki życia współczesnych społeczeństw krajów rozwiniętych ekonomicznie z warunkami życia tych społeczeństw w okresie międzywojennym - wyjaśnia, kim był: Jędrzej Moraczewski - porównuje postanowienia konstytucji kwietniowej z postanowieniami konstytucji marcowej - wyjaśnia znaczenie pojęcia: reforma rolna, - opisuje okoliczności objęcia władzy we Włoszech przez faszystów i w Niemczech przez nazistów - charakteryzuje sposób sprawowania władzy przez bolszewików - wymienia cele, które miała realizować III Międzynarodówka - porównuje systemy totalitarne funkcjonujące we Włoszech, Niemczech i w Związku Radzieckim - uzasadnia zbrodniczość systemu totalitarnego - porównuje totalitaryzm z systemem demokratycznym i wyciąga wnioski - omawia przyczyny wprowadzenia systemów autorytarnych w niektórych krajach Europy - przedstawia i ocenia politykę gospodarczą faszystowskich Włoch prowadzoną w latach 20. i 30. - porównuje tę politykę z działaniami podejmowanymi w państwach demokratycznych - dostrzega zależności pomiędzy gospodarką amerykańską a europejską - charakteryzuje surrealizm, jako kierunek w malarstwie i architekturze konstytucji marcowej - wyjaśnia przyczyny osłabienia pozycji prezydenta dokonanego na mocy konstytucji marcowej

II wojna światowa (1939-1945) - określa ramy czasowe wielkiego kryzysu odkrycia naukowe dokonane w okresie międzywojennym - wymienia nowe środki komunikacji i urządzenia wyposażenia mieszkań, których wykorzystanie rozpowszechniło się w okresie międzywojennym - wymienia nazwy najważniejszych lokalnych ośrodków władzy powstałych na ziemiach polskich jesienią 1918 roku oś Rzym-Berlin-Tokio, pakt antykominternowski, Anschluss, linia Maginota, wojna błyskawiczna (Blitzkrieg), dziwna wojna, bitwa nad Bzurą odgrywaną przez Józefa Piłsudskiego od listopada 1918 roku do uchwalenia konstytucji marcowej - wymienia nazwy najważniejszych partii politycznych działających w pierwszych latach II Rzeczpospolitej postanowienia konstytucji marcowej - wymienia przyczyny zamachu majowego - wymienia zmiany, jakie zaszły w polskim systemie politycznym po zamachu majowym - podaje przykłady sposobów walki z opozycją polityczną stosowanych wobec przeciwników sanacji postanowienia konstytucji kwietniowej tzw. Polski A i Polski B różnice występujące między tymi obszarami - pokazuje na mapie obszar COP-u - wymienia największe sukcesy gospodarcze II Rzeczpospolitej - wymienia nazwy mniejszości narodowych i religijnych mieszkających na terenie Polski - wymienia cele polskiej polityki zagranicznej realizowanej w okresie międzywojennym - omawia stosunki Polski z sąsiadami - omawia czym zakończyła się konferencja w Monachium planowanej ekspansji faszystów włoskich i nazistów - przedstawia strukturę narodowościową i wyznaniową II Rzeczpospolitej - charakteryzuje i porównuje sytuację społeczno-gospodarczą obszarów zaliczanych do tzw. Polski A i Polski B - wymienia przyczyny rozpoczęcia budowy COP-u, - uzasadnia potrzebę przeprowadzenia reformy rolnej tendencje widoczne w życiu kulturalnym Polski w okresie międzywojennym - charakteryzuje sytuację międzynarodową Polski w pierwszych latach niepodległości, ze szczególnym uwzględnieniem stosunków z sąsiadami pakt stalowy, dystrykt, dystrykt Galicja, Komisariaty Rzeszy, Bataliony Chłopskie, Narodowe Siły Zbrojne, Armia Ludowa, Rada Jedności - przedstawia okoliczności zabójstwa prezydenta Gabriela Narutowicza. - omawia negatywne skutki zabójstwa Narutowicza - ocenia zamach majowy i metody rządów stosowane przez sanację - uzasadnia twierdzenie, że system polityczny wprowadzony w Polsce po zamachu majowym miał charakter autorytarny - porównuje ten system z systemami funkcjonującymi w państwach totalitarnych - uzasadnia twierdzenie, że konstytucja kwietniowa legalizowała system autorytarny w Polsce - przedstawia obozy polityczne walczące o władzę w Polsce po śmierci Józefa Piłsudskiego - wyjaśnia, jaką rolę w polskim życiu politycznym po 1935 roku odgrywała pamięć marszałka Piłsudskiego - ocenia sytuację Polski na arenie międzynarodowej - ocenia polską politykę zagraniczną - ocenia znaczenie tego paktu dla Polski i Europy - wymienia przyczyny współpracy Włoch i Niemiec - przedstawia i ocenia politykę zagraniczną Włoch i Niemiec realizowaną od 1935 do sierpnia 1939 roku,

Samodzielna Grupa Operacyjna Polesie, państwa osi, koalicja antyhitlerowska, operacja Overlord, desant, bezwarunkowa kapitulacja, taktyka żabich skoków, bomba atomowa, lotniskowiec, rakiety V-1 i V-2, katiusze, bombowiec, operacja Market Garden, taktyka spalonej ziemi, Wielka Trójka, konferencje Wielkiej Trójki, Karta Atlantycka, Organizacja Narodów Zjednoczonych, Generalne Gubernatorstwo, kontyngenty, reglamentacja, getto, ostateczne rozwiązanie kwestii żydowskiej, obóz koncentracyjny, obóz zagłady, konspiracja, podziemie, Szare Szeregi, mały sabotaż, Służba Zwycięstwu Polski, Związek Walki Zbrojnej, Armia Krajowa, Delegatura Rządu Rzeczypospolitej Polskiej na Kraj, Polskie Państwo Podziemne, Polska Partia Robotnicza, Kedyw, akcja Wieniec, akcja pod Arsenałem, partyzanci, Bataliony Chłopskie, akcja Burza, powstanie warszawskie, Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego, Polska lubelska - określa ramy czasowe powstania osi Rzym-Berlin- Tokio oraz remilitaryzacji Nadrenii, Anschluss Austrii, konferencji w Monachium i likwidacji Czechosłowacji - wyjaśnia, co wydarzyło się: 1 września 1939 roku i 3 września 1939 roku, 17 września i 5 października 1939 roku, 22 czerwca 1941, 8 maja, 6 i 9 sierpnia oraz 2 września 1945 agresywne działania Włoch i Niemiec podjęte na arenie międzynarodowej do sierpnia 1939 roku - pokazuje na mapie efekty tych działań - pokazuje na mapie zasięg stref wpływów niemieckich i radzieckich wyznaczonych na mocy paktu Ribbentrop-Mołotow miejsca największych starć stoczonych przez wojska polskie i niemieckie w 1. połowie września 1939 roku - przedstawia zachowanie zachodnich sojuszników Polski - wymienia etapy Września 1939 - wymienia przyczyny klęski Polski w kampanii wrześniowej państwa pokonane przez Niemcy hitlerowskie do czerwca 1940 roku obszary zaatakowane przez Włochy państwa będące sojusznikami Niemiec i Włoch państwa lub obszary przyłączone do Związku Radzieckiego oraz państwo, które obroniło swoją niepodległość w walce z ZSRR - wyjaśnia, kim był: gen. Dwight D. Eisenhower opanowane przez państwa osi do połowy 1942 roku miejsca bitew, rozegranych w latach 1942-1943, które stanowiły przełom w II wojnie - nazywa miejsce rozegrania Narodowej, Krajowa Rada Narodowa - wymienia przyczyny słabości Ligi Narodów - porównuje niemiecką taktykę wojny błyskawicznej z taktyką stosowaną podczas I wojny - omawia przebieg i skutki bitwy nad Bzurą - charakteryzuje zachowanie wojsk niemieckich na terytorium Polski - wyjaśnia. jaką rolę w przebiegu polskiej wojny obronnej odegrało wkroczenie wojsk radzieckich, - omawia i pokazuje na mapie podział terytorium Francji dokonany przez Niemców w 1940 roku - przedstawia skutki niepowodzenia niemieckich planów podboju Anglii - wymienia przyczyny bitew: o Anglię i o Atlantyk, - wymienia rodzaje broni, które odegrały najważniejszą rolę w tych bitwach - przedstawia okoliczności przystąpienia Stanów Zjednoczonych do wojny - określa ramy czasowe bitew: na Morzu Koralowym, o Midway, pod El-Alamein, pod Stalingradem, pod Kurskiem i pod Arnhem - omawia znaczenie tych bitew - omawia i pokazuje na mapie najważniejsze etapy przesuwania się frontów: wschodniego, włoskiego i zachodniego w Europie oraz w Afryce i na Pacyfiku, - wymienia przyczyny i określa czas wycofania - przedstawia i ocenia stosunek mocarstw zachodnich do działań niemieckich - porównuje plany operacyjne wojsk niemieckich i polskich realizowane w pierwszych dniach wojny - ocenia wpływ wkroczenia wojsk radzieckich na przebieg działań wojennych - porównuje potencjały i straty armii zaangażowanych w konflikt i wysnuwa wnioski co do możliwości wygranej Polski - ocenia szanse na wygraną Polski - omawia znaczenie przystąpienia Związku Radzieckiego i Stanów Zjednoczonych do wojny przeciwko państwom osi - wyjaśnia przyczyny wykorzystania przez Amerykanów bomb atomowych - ocenia zasadność zrzucenia bomby atomowej - dyskutuje na temat zasadności zrzucenia bomby atomowej - omawia wpływ działań wojennych na przyspieszenie rozwoju techniki widoczne w czasie tej wojny - charakteryzuje najważniejsze zmiany w sytuacji geopolitycznej będące wynikiem wojny - klasyfikuje skutki wojny na polityczne, gospodarcze, terytorialne - wyjaśnia, na czym polegał totalny charakter II wojny - omawia i ocenia postanowienia Karty Atlantyckiej - przedstawia rolę tego dokumentu w procesie tworzenia koalicji antyhitlerowskiej

roku, w Teheranie w 1943 roku, w Jałcie w lutym 1945 i w Poczdamie latem 1945 r., 28 września 1939 roku, 30 września 1939 roku i w lutym 1942 roku, 19 kwietnia 1943 roku, 1 sierpnia 1944 roku, w Katyniu wiosną 1940 roku i w kwietniu 1943 roku - wyjaśnia, kim był: gen. Franciszek Kleeberg, gen. Władysław Sikorski, gen. Stefan Rowecki Grot, gen. Tadeusz Komorowski Bór zajęte przez wojska niemieckie i radzieckie we wrześniu 1939 roku punkty oporu polskiego oraz miejsca najważniejszych bitew stoczonych z najeźdźcą niemieckim i radzieckim w 2. połowie września i na początku października 1939 roku -określa ramy czasowe bitwy o Anglię - wymienia trzy najważniejsze państwa należące do koalicji antyhitlerowskiej. - wymienia nowe rodzaje broni i taktyki zastosowane po raz pierwszy w czasie II wojny objęte działaniami wojennymi podczas II wojny - wymienia nazwy państw i narodów, które poniosły największe straty ludnościowe i materialne - wyjaśnia, jaką rolę odgrywali w czasie wojny: Franklin Delano Roosevelt, Winston Churchill i Józef Stalin, gen. Stanisław Maczek, gen. największej bitwy pancernej II wojny - określa czas i miejsce utworzenia 2. frontu w Europie - wymienia skutki wojny - wymienia nazwy państw których pozycja na arenie międzynarodowej uległa osłabieniu na skutek wojny - wymienia nazwy dwóch supermocarstw, które zdominowały życie polityczne świata po wojnie decyzje, które zapadły na konferencjach Wielkiej Trójki - wymienia postanowienia wielkich mocarstw dotyczące powojennego ładu w Europie i na świecie cele, które ma realizować ONZ - wymienia działania skierowane przeciwko narodowi polskiemu i żydowskiemu, podjęte przez Niemców i Rosjan w okresie okupacji - przedstawia etapy zagłady Żydów - wymienia cele rządu polskiego na emigracji - wymienia formy oporu stosowane przez społeczeństwo polskie w stosunku do okupanta niemieckiego - wymienia nazwy najważniejszych organizacji wchodzących w skład polskiego podziemia wojskowego, związanych z rządem emigracyjnym i komunistami - wymienia cele planu Burza - wymienia przyczyny i skutki powstania warszawskiego - wyjaśnia znaczenie powstania w getcie warszawskim - wymienia nazwy najważniejszych jednostek polskich walczących u boku aliantów w czasie II wojny się Włoch ze współpracy z Niemcami - wymienia nazwy i pokazuje na mapie rejony operacji wojskowych, w których zastosowano na dużą skalę nowe rodzaje broni lub nową taktykę - porównuje poziom techniki wojskowej zastosowanej w czasie I i II wojny - określa czas i miejsce utworzenia ONZ - wyjaśnia znaczenie symboliki flagi - przedstawia i pokazuje na mapie zmiany w podziale ziem polskich wprowadzone po rozpoczęciu wojny niemiecko-radzieckiej -wymienia nazwy i pokazuje na mapie największe obozy koncentracyjne i obozy zagłady - przedstawia różnice w traktowaniu ludności polskiej przez niemieckiego i radzieckiego okupanta - charakteryzuje stosunek Polaków do okupanta - charakteryzuje stosunek wkraczających na ziemie polskie wojsk radzieckich do oddziałów polskich realizujących plan Burza - omawia przyczyny klęski powstania warszawskiego - wymienia bezpośrednie i pośrednie konsekwencje powstania warszawskiego - przedstawia przyczyny wyprowadzenia ze Związku Radzieckiego Armii Polskiej dowodzonej przez gen. Andersa - określa, w jaki sposób wybuch wojny niemiecko-radzieckiej w 1941 roku wpłynął na stan - analizuje najważniejsze postanowienia Karty Narodów Zjednoczonych - porównuje postanowienia terytorialne paktu Ribbentrop-Mołotow z 23 sierpnia 1939 roku z postanowieniami układu z 28 września 1939 roku, - przedstawia plany niemieckie i radzieckie dotyczące przyszłych losów ziem polskich i ludności na nich zamieszkałej - omawia okoliczności utworzenia rządu emigracyjnego we Francji - omawia strukturę PPP - omawia działania komunistów podejmowane na ziemiach polskich po rozpoczęciu wojny niemiecko-radzieckiej - ocenia skuteczność form oporu wobec okupanta - ocenia postawę powstańców polskich i ludności cywilnej Warszawy - przedstawia i ocenia postawę władz radzieckich wobec powstania warszawskiego - uzasadnia celowość wybuchu powstania - wyjaśnia, jakie czynniki miały wpływ na decyzję o rozpoczęciu powstania warszawskiego - omawia stosunek państw koalicji antyhitlerowskiej do powstania - ocenia postawę ludności polskiej wobec powstania w getcie - przedstawia przyczyny osłabienia pozycji Polski w koalicji antyhitlerowskiej widocznego od 1943 roku - omawia proces tworzenia władz komunistycznych na wyzwalanych przez Armię Czerwoną ziemiach

Zygmunt Szyszko-Bohusz, gen. Władysław Anders, gen. Stanisław Sosabowski, gen. Zygmunt Berling - przedstawia i pokazuje na mapie podział ziem polskich dokonany przez okupantów na mocy układu z 28 września 1939 roku - pokazuje na mapie GG, tereny wcielone do III Rzeszy, tereny okupowane przez ZSRR - wymienia nazwy krajów, w których rezydował polski rząd emigracyjny - pokazuje na mapie tereny objęte akcją Burza - wymienia cele, jakie miała realizować Armia Krajowa - wymienia najgłośniejsze akcje Kedywu - pokazuje na mapie rejony, w których te jednostki walczyły - wymienia miejsca najważniejszych bitew, w których brali udział Polacy - wie, że Polska w wyniku obrad znalazła się w strefie wpływów radzieckich - wymienia postanowienia konferencji dotyczące Polski jej granic i rządu - wymienia nazwę nowego organu władzy powołanego dla Polski na polecenie Rosjan w lipcu 1944 roku i pokazuje na mapie obszar podlegający jego władzy do końca 1944 roku - pokazuje na mapie zarys nowych granic przewidywanych dla Polski przez władze radzieckie i polskich komunistów stosunków polsko-radzieckich - wymienia przyczyny zerwania przez ZSRR stosunków dyplomatycznych z rządem RP na uchodźstwie polskich Świat w okresie zimnej wojny zimna wojna, żelazna kurtyna, bloki politycznowojskowe, blok wschodni (socjalistyczny), blok zachodni (kapitalistyczny), strefy okupacyjne Niemiec, Republika Federalna Niemiec, Niemiecka Republika Demokratyczna, doktryna Trumana, supermocarstwo, plan Marshalla, kraje demokracji ludowej, mur berliński, Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej, Układ Warszawski, Pakt Północnoatlantycki (NATO), wyścig zbrojeń, broń jądrowa (atomowa), broń biologiczna, broń chemiczna, trzeci świat, wojna koreańska, wojna wietnamska, Bliski Wschód, - podaje przyczyny powojennego podziału Niemiec - wymienia nazwy krajów azjatyckich i środkowoamerykańskich, w których komuniści przejęli władzę - wymienia działania Stanów Zjednoczonych, których celem było powstrzymanie ekspansji Związku Radzieckiego - wymienia przyczyny rozpoczęcia procesu integracji Europy Zachodniej - wymienia przyczyny i skutki opracowania i wdrożenia planu Marshalla, - wymienia zagrożenia wynikające z wyścigu zbrojeń prowadzonego przez wrogie bloki po II wojnie - wymienia przyczyny rozpadu - wymienia przyczyny przejęcia władzy przez komunistów w państwach Europy Wschodniej - podaje przyczyny popularności, jaką cieszyły się po wojnie partie komunistyczne w niektórych państwach Europy Zachodniej Unia Zachodnioeuropejska, rewolucja islamska, CENTO, SEATO, ANZUS, Europejska Wspólnota Energii Atomowej (Euratom), Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu (EFTA), Rada Europy, Europejski Trybunał Praw Człowieka, Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela, Konfederacja Polski Niepodległej, gospodarka rynkowa, - przedstawia pozytywne skutki wyścigu zbrojeń, - omawia stosunki panujące między Związkiem Radzieckim a azjatyckimi krajami komunistycznymi - podaje treść tzw. doktryny Trumana - omawia przyczyny budowy muru berlińskiego oraz jego znaczenie symboliczne - przedstawia stosunek krajów bloku radzieckiego do planu Marshalla - omawia przyczyny tworzenia lokalnych bloków politycznych powstałych z inicjatywy Stanów Zjednoczonych (CENTO, SEATO, ANZUS) - pokazuje na mapie zasięg terytorialny bloków -przedstawia wpływ konfliktów arabsko-izraelskich na sytuację

wojna izraelsko-arabska, kryzys kubański, dekolonizacja, amerykanizacja kultury, kryzys paliwowy, rewolucja obyczajowa, emancypacja kobiet, starzenie się społeczeństw, konsumpcjonizm, Europejska Wspólnota Węgla i Stali, traktaty rzymskie, Europejska Wspólnota Gospodarcza (EWG), Wspólnota Europejska, traktat w Maastricht, Unia Europejska, Parlament Europejski, odprężenie w stosunkach międzynarodowych, restrykcje, bojkot, gwiezdne wojny, głasnost i pierestrojka, jesień ludów, : pucz, Wspólnota Niepodległych Państw, podziemie niepodległościowe, czym był proces szesnastu, Milicja Obywatelska, reforma rolna, Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej, Polskie Stronnictwo Ludowe, referendum, Sejm Ustawodawczy, Polska Ludowa, Polska Rzeczpospolita Ludowa, Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, Zjednoczone Stronnictwo Ludowe, Stronnictwo Demokratyczne, Rada Państwa, I sekretarz Komitetu Centralnego PZPR, okres stalinizmu, propaganda sukcesu, Komitet Obrony Robotników, Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Solidarność, stan wojenny, Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego, internowani, godzina milicyjna, cenzura, okrągły stół, Rzeczpospolita Polska, III Rzeczpospolita, plan 6- letni, Port Północny, Centralna imperiów kolonialnych po II wojnie - wymienia konflikty rozgrywające się na świecie w latach 50., 60. i 70. konfliktów - określa ramy czasowe wojen: koreańskiej i wietnamskiej oraz kryzysu kubańskiego - przedstawia zagrożenie wynikające z kryzysu kubańskiego wynalazki zastosowane w skali masowej po II wojnie cechy tzw. kultury masowej rozwijającej się po II wojnie -wymienia przemiany zachodzące w zamożnych społeczeństwach Zachodu - wymienia przyczyny utworzenia EWWiS i EWG tworzące EWWiS i EWG - wymienia etapy procesu integracyjnego zachodzącego w Europie w latach 1952-1993 - wyjaśnia symbolikę flagi UE - określa ramy czasowe: wyboru Karola Wojtyły na papieża, inwazji wojsk radzieckich na Afganistan, rządów Ronalda Reagana w Stanach Zjednoczonych i Michaiła Gorbaczowa w ZSRR 1990 roku - wyjaśnia, kim byli: Ronald Reagan i Michaił Gorbaczow - wymienia działania prezydenta Reagana wskazujące na usztywnienie stanowiska Stanów Zjednoczonych w stosunkach z ZSRR - charakteryzuje sytuację gospodarczą tzw. krajów trzeciego świata oraz ich stosunek do rywalizacji bloku wschodniego z zachodnim cechy gospodarki widoczne w 2. połowie XX wieku - omawia zagrożenia związane z rozwojem techniki w okresie powojennym - ocenia przemiany zachodzące w społeczeństwach Zachodu i omawia wynikające z nich zagrożenia - omawia problemy, jakie pojawiały się w procesie integracji Europy - wymienia problemy zewnętrzne, przed którymi stanęła Unia Europejska w latach 90. - wymienia przejawy osłabienia państw bloku wschodniego widoczne w latach 70. i 80. - charakteryzuje rolę, jaką w procesie rozpadu bloku radzieckiego odegrał Michaił Gorbaczow - wymienia formy walki Polaków przeciwko budowie komunistycznego monopolu władzy - charakteryzuje system partyjny Polski Ludowej - wyjaśnia genezę nazwy: Polska Ludowa - porównuje poziom życia społeczeństwa i sposoby sprawowania władzy stosowane w okresach rządów Bieruta, Gomułki i Gierka - charakteryzuje nastroje społeczne panujące w okresie rządów Edwarda Gierka polityczną na świecie - przedstawia cel powołania do życia Rady Europy oraz warunki członkostwa w Radzie - przedstawia wydarzenia, które rozgrywały się w krajach Europy Wschodniej w okresie jesieni ludów - omawia przyczyny i przebieg jesieni narodów - wymienia przyczyny obudzenia się nastrojów niepodległościowych w republikach radzieckich - przedstawia okoliczności przekształcenia ZSRR we Wspólnotę Niepodległych Państw o nasilonej w latach 1945-1949 aktywności oddziałów polskiej partyzantki niepodległościowej - przedstawia ujemne skutki reformy rolnej przeprowadzonej przez komunistów na ziemiach polskich - wymienia przyczyny niepowodzenia planów Stanisława Mikołajczyka, których celem było niedopuszczenie do całkowitego przejęcia władzy w Polsce przez komunistów - przedstawia i ocenia wybrane postanowienia konstytucji PRL - wyjaśnia, w jaki sposób Konstytucja PRL i ordynacja wyborcza do sejmu zapewniały komunistom wyłączność sprawowania władzy - omawia przyczyny rozwoju zorganizowanej opozycji politycznej w 2. połowie lat 70. - omawia nadzieje, jakie w społeczeństwie polskim obudził wybór Karola Wojtyły na papieża

Magistrala Kolejowa, Linia Hutniczo-Siarkowa, gospodarka planowa, przodownik pracy, uprzemysłowienie kraju, socrealizm, film- półkownik, drugi obieg w życiu kulturalnym, : Pałac Kultury i Nauki w Warszawie, pochód pierwszomajowy, czyn społeczny, kartki zaopatrzeniowe, reglamentacja, Pewex, dewizy, bony towarowe, buble - wyjaśnia, kim byli: Harry S.Truman, George Marshall, Borys Jelcyn, Stanisław Mikołajczyk, Bolesław Bierut, Władysław Gomułka, Edward Gierek, Lech Wałęsa, gen. Wojciech Jaruzelski, Tadeusz Mazowiecki - wymienia przyczyny tzw. zimnej wojny - pokazuje na mapie państwa należące do dwóch wrogich bloków - wymienia cechy wspólne systemów politycznych tzw. krajów demokracji ludowej, - wymienia państwa, które próbowały się wyzwolić spod radzieckiej dominacji - określa ramy czasowe realizacji planu Marshalla i zawarcie Paktu Północnoatlantyckiego - wymienia przyczyny utworzenia NATO - pokazuje na mapie państwa członkowskie NATO roku: 1952, 1992 i 1 stycznia 1993, 1991, 1952, 1956, 1970, 1978, sierpniu 1980 oraz 13 przyczyny podjęcia przez ZSRR rozmów rozbrojeniowych ze Stanami Zjednoczonymi w latach 80. - wymienia skutki reform przeprowadzanych przez Michaiła Gorbaczowa dla sytuacji w ZSRR i innych krajach bloku wschodniego - wymienia siły polityczne, które weszły w skład TRJN - zna nazwę partii politycznej pozostającej oficjalnie w opozycji w stosunku do komunistów w latach 1945-1947 - podaje przyczyny i skutki sfałszowania przez komunistów wyników referendum przeprowadzonego w 1946 roku i wyborów do Sejmu Ustawodawczego z 1947 roku - określa, jaką rolę w Polsce Ludowej odgrywała PZPR i I sekretarz Komitetu Centralnego tej partii organy władzy istniejące w PRL - określa ramy czasowe rządów: Bolesława Bieruta, Władysława Gomułki, Edwarda Gierka cechy tych rządów - wymienia przyczyny niezadowolenia społecznego, którego przejawami były wystąpienia robotnicze - wymienia główne kryzysy społeczno polityczne w PRL - wymienia przyczyny powstania NSZZ Solidarność oraz przyczyny ogromnej popularności tego związku w społeczeństwie polskim - wymienia przyczyny ogłoszenia stanu wojennego - wymienia wydarzenia - przedstawia, w jaki sposób władze ograniczały swobody obywatelskie i zwalczały opozycję w okresie stanu wojennego - omawia przyczyny niskiej efektywności gospodarki socjalistycznej - porównuje gospodarkę socjalistyczną z gospodarką rynkową - omawia pozytywne zmiany, jakie zaszły w życiu kulturalnym społeczeństwa polskiego w okresie powojennym - przedstawia sposoby omijania przez twórców kultury ograniczeń narzucanych przez władze PRL. - wskazuje najważniejsze osiągnięcia kultury polskiej w latach 1945-1989 - porównuje życie codzienne Polaków w okresie PRL z życiem mieszkańców III Rzeczypospolitej, - ocenia zauważone zmiany - wyjaśnia, dlaczego władze PRL przywiązywały dużą wagę do uczestnictwa obywateli w pochodach pierwszomajowych i czynach społecznych postanowienia, które zapadły podczas obrad okrągłego stołu - przedstawia wyniki wyborów parlamentarnych, które odbyły się w czerwcu 1989 roku - ocenia znaczenie wydarzeń, które rozegrały się w 1989 roku dla dziejów Polski - ocenia znaczenie wprowadzenia stanu wojennego dla dalszego rozwoju sytuacji w Polsce - omawia genezę rozmów okrągłego stołu i ich wyniki - przedstawia sposób wytyczenia granic Polski po II wojnie - porównuje przebieg tych granic z granicami II Rzeczpospolitej - ocenia przebieg granic ze względu na położenie geopolityczne - charakteryzuje rolę odgrywaną przez Kościół katolicki w życiu politycznym Polski w latach 1944-1989

grudnia 1981 roku - określa ramy czasowe: powstania TRJN, referendum, wyborów do Sejmu Ustawodawczego - wymienia metody walki z podziemiem niepodległościowym stosowane przez komunistów - podaje powód przeprowadzenia przez komunistów reformy rolnej, - określa ramy czasowe tzw. Polski Ludowej oraz istnienia Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, - wymienia nazwy partii politycznych działających w okresie rządów komunistów - określa ramy czasowe obrad okrągłego stołu i wyborów do sejmu kontraktowego - pokazuje na mapie przebieg granic Polski ustalonych po II wojnie najważniejsze inwestycje zrealizowane w okresie PRL - wymienia trudności życia codziennego, z jakimi borykali się mieszkańcy PRL rozgrywające się w Polsce i poza jej granicami, które skłoniły polskich komunistów do szukania dróg porozumienia z opozycją - wymienia skutki obrad okrągłego stołu - wyjaśnia, jakie święto obchodzono w dniach: 22 lipca - wymienia cechy gospodarki socjalistycznej - wymienia zmiany, które zaszły w gospodarce polskiej w okresie PRL - wymienia cele, jakim miała służyć sztuka w okresie tzw. socrealizmu - wymienia cechy charakterystyczne dzieł sztuki tworzonych w okresie socrealizmu - wymienia sposoby kontrolowania twórczości artystycznej przez władze PRL - dostrzega rolę Kościoła katolickiego jako jedynej, niezależnej od komunistów, zorganizowanej siły w Polsce powojennej Świat na przełomie tysiącleci kraje postkomunistyczne, porozumienie z Schengen, euro, globalna wioska, globalizacja, grupa G8, fundamentalizm islamski, terroryzm, Socjaldemokracja Rzeczypospolitej Polskiej (SdRP), mała konstytucja, program Balcerowicza, denominacja, Trójkąt Wyszehradzki, Grupa Wyszehradzka, konkordat - wyjaśnia, co wydarzyło się 1 maja 2004 roku, 11 września 2001 roku miejsca konfliktów zbrojnych, do jakich doszło w krajach byłego bloku wschodniego po upadku systemów totalitarnych - pokazuje na mapie obszar byłej Czechosłowacji i państwa powstałe po jej podziale - pokazuje na mapie państwa należące do Unii Europejskiej po jej rozszerzeniu w 1995 roku, - przedstawia skutki porozumienia z Schengen, - przedstawia swoje nadzieje i - przedstawia przyczyny konfliktów etnicznych, jakie wybuchły na obszarach byłej Jugosławii po upadku rządów totalitarnych - wymienia obszary leżące w Europie Zachodniej, będące terenem konfliktów narodowościowych, państwa należące do Unii Europejskiej, które zachowały narodowe waluty - pokazuje na mapie państwa, które - omawia korzyści i zagrożenia wynikające z podpisania porozumienia z Schengen i wprowadzenia wspólnej waluty w większości krajów UE - przedstawia najważniejsze problemy wewnętrzne i zewnętrzne, jakie ma obecnie do rozwiązania UE - wymienia korzyści i koszty poniesione przez Polskę jako członka UE - przedstawia najważniejsze konflikty rozgrywające się obecnie

czynniki, które sprawiły, że świat stał się globalną wioską - wyjaśnia, jakie wydarzenia miały miejsce w roku: 1990, 1991, 1992, 1997 - wyjaśnia, kim jest Leszek Balcerowicz - podaje imię i nazwisko pierwszego prezydenta III Rzeczpospolitej, wybranego w wyborach powszechnych w grudniu 1990 roku obawy związane z byciem członkiem UE - określa rolę odgrywaną przez Stany Zjednoczone we współczesnym świecie - wymienia inne państwa odgrywające obecnie dużą rolę polityczną - wymienia nazwy najbogatszych krajów świata - pokazuje na mapie świata obszary najbardziej zacofane pod względem gospodarczym - wymienia przykładowe zagrożenia wynikające z rozwoju międzynarodowego terroryzmu cele tzw. programu Balcerowicza zmiany w sytuacji międzynarodowej Polski, które zaszły po 1989 roku - wymienia nazwy państw wchodzących w skład tzw. Grupy Wyszehradzkiej oraz cele, które miała realizować ta organizacja - podaje przyczyny podjęcia przez Polskę starań o przyjęcie do NATO i Unii Europejskiej - określa ramy czasowe przyjęcia Polski do NATO i UE wstąpiły do NATO w 1999 i w 2004 roku - przedstawia korzyści i zagrożenia wynikające z procesu globalizacji - omawia zagrożenia wynikające z podziału świata na bogatą Północ i biedne Południe - wyjaśnia, kim są: Stan Tymiński, Ryszard Kaczorowski, Jan Olszewski -omawia przyczyny częstych zmian ekip rządzących dokonujących się po 1989 roku - wymienia czynniki, które pozwoliły byłym członkom PZPR zachować wpływ na sprawy państwa po 1989 roku Środkowoeuropejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu (CEFTA), Heksagonale, Inicjatywa Środkowoeuropejska (ISE), Partnerstwo dla pokoju - wymienia nazwy najważniejszych organizacji regionalnych, do których Polska wstąpiła po 1989 roku - określa cele tych organizacji w różnych rejonach świata - wyjaśnia, dlaczego dzień 11 września 2001 roku jest uważany za bardzo ważną cezurę w dziejach najnowszych - omawia przyczyny konfliktów, do jakich dochodziło wśród polityków związanych z Solidarnością po upadku rządów komunistycznych w Polsce - przedstawia pozytywne i negatywne skutki realizacji programu Balcerowicza - ocenia efekty planu Balcerowicza - przedstawia pozytywne i negatywne skutki podjęcia przez Polskę bliskiej współpracy ze Stanami Zjednoczonymi na arenie międzynarodowej