PROGRAM OGRANICZANIA NISKIEJ EMISJI DLA GMINY KĘTY

Aktualizacja projektu założeń PROGRAM OGRANICZANIA NISKIEJ EMISJI DLA GMINY KĘTY Program ograniczenia niskiej emisji dla Gminy Kęty Kęty, grudzień 2015 r.

Spis treści 1. PODSTAWA OPRACOWANIA...4 2. WPROWADZENIE...5 3. ANALIZA TECHNICZNO EKONOMICZNA PRZEDSIĘWZIĘĆ REDUKCJI EMISJI...6 3.1. Zakres analizowanych przedsięwzięć...6 3.2. Charakterystyka ekonomiczna i ekologiczna przedsięwzięć związanych z wymianą systemu ogrzewania w budynkach mieszkalnych...8 3.2.1. Zmiana zużycia energii w wyniku wymiany kotła...9 3.2.2. Zmiana rocznych emisji zanieczyszczeń w wyniku wymiany kotła...10 4. METODYCZNE I DECYZYJNE PODSTAWY BUDOWY PROGRAMU...12 4.1. Założenia Programu obniżenia niskiej emisji w budynkach indywidualnych...12 4.1.1. Cele Programu...13 4.1.2. Warunki realizacji Programu...14 4.1.3. Propozycja działań i ich finansowanie (wymiana kotłów) oraz instalacji c.o. i c.w.u....14 4.2. Wytyczne do sposobu zarządzania Programem i realizacji Programu w budynkach mieszkalnych...17 4.2.1. Zaangażowanie gminy...17 4.2.2. Zasady kolejności kwalifikacji udziału w Programie...18 5. ANALIZA SWOT...18 6. PODSUMOWANIE I KIERUNKI DECYZYJNE...19 2

Spis rysunków Rysunek 3.1. Porównanie emisji zanieczyszczeń powstających przy spalaniu paliw do celów grzewczych przy produkcji 1 GJ ciepła użytecznego... 11 Spis tabel Tabela 3.1. Charakterystyka obiektu reprezentatywnego...9 Tabela 3.2 Roczne zużycie paliw na ogrzanie budynku indywidualnego z uwzględnieniem sprawności energetycznej urządzeń grzewczych oraz potencjał redukcji zużycia energii w wyniku zastosowania technologii alternatywnej do kotła węglowego komorowego i wymiany instalacji...10 Tabela 3.3. Roczna emisja zanieczyszczeń powstająca w wyniku spalania paliw do celów grzewczych w zależności od sposobu ogrzewania...10 Tabela 4.1. Nakłady inwestycyjne przewidziane na wymianę źródła ciepła wraz z dodatkowymi niezbędnymi przeróbkami instalacji c.o. i c.w.u. w zależności od rodzaju kotła...15 Tabela 4.2. Szacunkowe ilości planowanych źródeł ciepła...17 Tabela 4.3. Efekt ekologiczny możliwy do uzyskania w 350 budynkach przy realizacji wymiany kotła..17 Tabela 6.1. Ramowy harmonogram finansowy Program ograniczenia niskiej emisji dla Gminy Kęty na lata 2016-2020...20 3

1. PODSTAWA OPRACOWANIA Podstawą opracowania niniejszego Programu ograniczenia niskiej emisji dla Gminy Kęty, zwanego dalej Programem jest Program ochrony powietrza dla województwa małopolskiego. Małopolska 2023 w zdrowej atmosferze, przyjęty Uchwałą Nr XLII/662/13 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 30 września 2013 r., wskazujący na potrzebę realizacji szeregu działań naprawczych zmierzających do ograniczenia zanieczyszczeń do powietrza, w tym na terenie Gminy Kęty. W ramach niniejszego dokumentu przewidziano działania naprawcze zbieżne do proponowanych w Programie ochrony powietrza dla województwa małopolskiego. Małopolska 2023 w zdrowej atmosferze, w tym głównie związane z wymianą starych niskosprawnych źródeł ogrzewania na paliwo stałe. Niniejszy dokument wpisuje się również w Program Strategiczny Ochrona Środowiska przyjęty uchwałą Nr LVI/894/14 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 27 października 2014 r. Ograniczenie niskiej emisji w Gminie Kęty jest zadaniem rozpatrywanym w wielu dokumentach gminnych i uznawanym za jeden z celów priorytetowych rozwoju gminy. Podstawowym dokumentem prawnym mówiącym o konieczności ograniczenia niskiej emisji jest Program ochrony środowiska dla Gminy Kęty. Ponadto szereg działań w zakresie poprawy jakości powietrza i redukcji emisji CO 2, wzrostu udziału odnawialnych źródeł energii oraz redukcji zużycia energii finalnej znajduje się w Planie gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Kęty przyjętym do realizacji Uchwałą Rady Miejskiej w Kętach Nr VII/45//2015 z dnia 29 kwietnia 2015 r., a niniejszy dokument stanowi uszczegółowienie zawartego w nim działania pn. Ograniczanie niskiej emisji na terenie Gminy Kęty. Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Kęty zawiera szczegółową charakterystykę gminy, w tym ocenę jakości powietrza, opis źródeł emisji zanieczyszczeń i nośników energii oraz dotychczasowych działań podejmowanych w zakresie ograniczania niskiej emisji, stąd w ramach niniejszego dokumentu odstąpiono od powielania tych informacji. 4

2. WPROWADZENIE Problem zanieczyszczeń powietrza pochodzących ze źródeł tzw. niskiej emisji dotyczy w Gminie Kęty głównie: wytwarzania ciepła grzewczego na potrzeby budynków mieszkalnych i publicznych, wytwarzania ciepła grzewczego i technologicznego w handlu, usługach i zakładach produkcyjnych, emisji z tzw. źródeł liniowych. Definicja niskiej emisji zanieczyszczeń z urządzeń wytwarzania ciepła grzewczego, tj. w kotłach i piecach najczęściej dotyczy tych źródeł ciepła, z których spaliny są emitowane przez kominy niższe od 40 m. W rzeczywistości zanieczyszczenia emitowane są głównie emitorami o wysokości około 10 m, co powoduje rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń po najbliższej okolicy i co jest szczególnie odczuwalne w okresie zimowym. Podstawowym nośnikiem energii pierwotnej dla ogrzewania budynków i obiektów zlokalizowanych w Gminie Kęty jest paliwo stałe, przede wszystkim węgiel kamienny w postaci pierwotnej, w tym również złej jakości, np. miału, flotu, mułów węglowych, co znacznie wpływa na pogłębienie problemu niskiej emisji, szczególnie w okresie zimowym. Procesy spalania tych paliw w urządzeniach małej mocy, o niskiej sprawności, bez systemów oczyszczania spalin (piece ceramiczne, kotły i inne), są źródłem emisji substancji szkodliwych dla środowiska i człowieka, takich, jak: CO, SO 2, NO x, pyły, zanieczyszczenia organiczne, w tym kancerogenne wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA), włącznie z benzo(α)pirenem, dioksyny i furany, oraz węglowodory alifatyczne, aldehydy i ketony, a także metale ciężkie. Efektywne ograniczenie niskiej emisji możliwe jest poprzez skoordynowane działania obejmujące: wymianę niskosprawnych i nieekologicznych węglowych źródeł ciepła na nowoczesne, proekologiczne kotły z automatycznym i sterowanym dozowaniem paliwa i powietrza w procesie spalania lub węzły cieplne umożliwiające korzystanie z ciepła sieciowego wg potrzeb cieplnych uczestników Programu będących użytkownikami budynków, kompleks działań zmniejszających zużycie energii w obiekcie poprzez prace termorenowacyjne (wymiana stolarki okiennej i drzwiowej, ocieplenie ścian, ocieplenie stropodachów, modernizację instalacji wewnętrznej c.o. budynku z uwzględnieniem automatycznej regulacji, itp.), zastosowanie technologii wykorzystujących odnawialne źródła energii (OZE). Podstawowym celem niniejszego programu jest zmniejszenie ilości zanieczyszczeń emitowanych w trakcie spalania paliw w budynkach mieszkalnych poprzez modernizację funkcjonujących systemów grzewczych. Należy podkreślić, że Gmina Kęty już od roku 2011 realizuje działania związane z ograniczaniem niskiej emisji z budynków mieszkalnych poprzez udzielanie dotacji do zmiany systemu ogrzewania. Jednakże obecny program jest pierwszym tego rodzaju dokumentem planistycznym na terenie gminy. Na chwilę obecną program obejmuje okres do 2020 roku. Możliwe jest wydłużenie okresu trwania Programu. Program ten będzie również w miarę potrzeb uaktualniany i weryfikowany w oparciu o monitoring jego realizacji i zmian, zainteresowanie mieszkańców i tworzące się możliwości pozyskania środków finansowych. Jednakże ustalone założenia generalne, dotyczące głównie sposobu realizacji Programu, źródeł finansowania inwestycji, metody poprawy jakości powietrza i kontroli efektów wdrażania przedsięwzięć inwestycyjnych uznaje się za właściwe dla całego Programu. 5

3. ANALIZA TECHNICZNO EKONOMICZNA PRZEDSIĘWZIĘĆ REDUKCJI EMISJI 3.1. Zakres analizowanych przedsięwzięć Przyjmuje się, że podstawowym celem realizacji Programu jest obniżenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery poprzez wymianę niskosprawnych i nieekologicznych kotłów oraz pieców węglowych na nowoczesne urządzenia grzewcze. Wymiana niskosprawnego źródła ciepła jest w gospodarce komunalnej najbardziej efektywnym energetycznie przedsięwzięciem w stosunku do poniesionego kosztu. Zastosowanie sprawniejszego urządzenia przyczynia się do zmniejszenia zużycia energii zawartej w paliwie, lecz niejednokrotnie zmniejszenie to może rekompensować wzrost kosztów ogrzewania przy przejściu np. z węgla na bardziej przyjazny środowisku naturalnemu, ale droższy nośnik energii (gaz ziemny, ciepło sieciowe, olej opałowy i energia elektryczna). Najważniejszymi kryteriami wyboru urządzenia jest kryterium sprawności energetycznej oraz kryterium ekologiczne. KOTŁY GAZOWE Kotły gazowe centralnego ogrzewania (c.o.) są urządzeniami o wysokiej sprawności energetycznej osiągającej nawet 96%. Ze względu na funkcje, jakie może spełniać gazowy kocioł c.o. mamy do wyboru: kotły jednofunkcyjne, służące wyłącznie do ogrzewania pomieszczeń (mogą być one jednak rozbudowane o zasobnik wody użytkowej), kotły dwufunkcyjne, które służą do ogrzewania pomieszczeń i dodatkowo do podgrzewania wody użytkowej (w okresie letnim pracują tylko w tym celu). Kotły dwufunkcyjne pracują z pierwszeństwem podgrzewu wody użytkowej, tzn. kiedy pobierana jest ciepła woda, wstrzymana zostaje czasowo funkcja c.o. Biorąc pod uwagę rozwiązania techniczne, w ramach tych dwóch typów kotłów można wyróżnić: kotły stojące i wiszące. Ponadto mogą być wyposażone w otwartą komorę spalania (powietrze do spalania pobierane z pomieszczenia, w którym się znajduje) i zamkniętą (powietrze spoza pomieszczenia, w którym się znajduje). W obu przypadkach spaliny wyprowadzane są poza budynek kanałem spalinowym. W ostatnich latach dużą popularnością cieszą się również kotły kondensacyjne. Uzyskuje się w nich wzrost sprawności kotła poprzez dodatkowe wykorzystanie ciepła ze skroplenia pary wodnej zawartej w odprowadzanych spalinach (kondensacja), co wpływa również na obniżenie emisji zanieczyszczeń w spalinach. KOTŁY OLEJOWE Kotły olejowe są bardzo podobne w budowie do kotłów gazowych. Różnice występują głównie po stronie palników. W kotłach olejowych instalowane są palniki nadmuchowe z jednostopniową (praca w trybach zał-wył) lub dwustopniową regulacją zapewniającą bardziej ekonomiczną pracę systemu grzewczego (kilka stopni pracy palnika). Średnia sprawność nominalna kotłów olejowych renomowanych producentów wynosi do 94%. Kotły olejowe, po wymianie palnika, mogą być eksploatowane również jako gazowe. Podobnie jak w przypadku kotłów gazowych wśród olejowych występują kotły kondensacyjne, jednak w przypadku kotłów olejowych udział pary wodnej w spalinach jest zdecydowanie mniejszy niż w kotłach gazowych, co powoduje, że zysk energetyczny też jest mniejszy. 6

Zaletami kotłów olejowych jest możliwość stosowania ich na obszarach nie objętych siecią gazową. Wadą z kolei jest wysoka cena paliwa oraz konieczność magazynowania oleju w specjalnych zbiornikach. KOTŁY ELEKTRYCZNE Kotły elektryczne przeznaczone są do instalacji wodnych centralnego ogrzewania. Zastosowane elektroniczne układy sterujące zapewniają pracę kotła w cyklu automatycznym, łatwą obsługę oraz wysoki komfort cieplny w ogrzewanych pomieszczeniach. Na polskim rynku oferowane są w różnych wersjach umożliwiających dobór urządzenia najlepiej dopasowanego do potrzeb użytkownika. Dostępne są moce od 4 kw do 24 kw. Przy instalacji kotła elektrycznego nie potrzeba budowy komina, wkładów kominowych ani specjalnych pomieszczeń na kotłownię. Kotły elektryczne mają wersje jednofunkcyjne i dwufunkcyjne. W obu przypadkach mogą działać jako przepływowe (na bieżąco ogrzewają przepływającą wodę) lub akumulacyjne (gromadzą nagrzaną wodę w cieplnie izolowanym zbiorniku o dużej pojemności). Przepływowe sprawdzają się przede wszystkim przy nowoczesnych instalacjach o małej pojemności zładu (wody grzejnej w obiegu). Utrzymanie stałej temperatury w pomieszczeniach osiąga się w nich przez precyzyjną regulację intensywności ogrzewania. Przy instalacjach tradycyjnych, o dużym zładzie, przydatny jest kocioł akumulacyjny. Ma dużą pojemność wodną, nawet do stu litrów. Stałość temperatury osiąga się w tym przypadku nie przez precyzyjne i szybkie reagowanie na zmiany temperatury, lecz przeciwnie, dzięki dużej bezwładności cieplnej układu. Składa się na nią duża masa ciężkich członowych grzejników żeliwnych i spora ilość wody w instalacji. Na wszelkie zmiany temperatury (np. wskutek otworzenia okna) układ reaguje z opóźnieniem. Kocioł taki kosztuje zwykle znacznie więcej niż przepływowy. Jednakże w użytkowaniu jest wyraźnie tańszy, m.in. dzięki możliwości dziennego wykorzystywania ciepła zgromadzonego nocą, kiedy obowiązuje tańsza taryfa. Kotły elektryczne wytwarza się w wersjach zarówno stojącej, jak i wiszącej, w obudowie zwykłej lub obudową ozdobną, a więc urządzenie nie psuje wystroju pomieszczenia. WĘZŁY CIEPŁOWNICZE Węzły cieplne mogą być wykorzystane wszędzie tam, gdzie dociera ciepło ze scentralizowanej sieci miejskiej MZEC Sp. z o.o., a odbiorcom zależy na wygodzie i niezawodności w odbiorze energii. Obecnie stosowane węzły cieplne to zespoły o niewielkich wymiarach i modułowej budowie, pozwalającej na dostosowanie do wymogów gabarytowych pomieszczenia, jak również umożliwiającej swobodny dostęp do elementów składowych. Kompaktowe wykonanie nadaje węzłom estetyczny wygląd i dużą funkcjonalność, zapewniając odbiorcom ciepła wygodę i komfort. Nowoczesne, kompaktowe węzły cieplne są zespołami w pełni zautomatyzowanymi, posiadają możliwość regulacji temperatury zarówno w zależności od warunków wewnętrznych jak i zewnętrznych (pogodowych), dając przy tym wymierne wyniki w oszczędnym gospodarowaniu ciepłem. Są urządzeniami niezawodnymi w zakresie dostawy energii, umożliwiającymi zmianę parametrów wg wymogów określonych warunkami lokalnymi i indywidualnymi wymaganiami potencjalnych uczestników Programu. Węzły cieplne najczęściej pracują w układach: centralnego ogrzewania, centralnej ciepłej wody (c.w.u.) oraz rzadziej wentylacji i klimatyzacji. Podstawową korzyścią węzłów cieplnych, z punktu widzenia Programu, jest całkowita likwidacja lokalnej niskiej emisji, która zastępowana jest emisją powstającą w ciepłowni, gdzie procesy spalania kontrolowane są w sposób precyzyjny i ciągły. Ponadto w źródle ciepła wprowadzone są pierwotne oraz wtórne metody oczyszczania spalin. 7

KOTŁY NA PALIWO STAŁE Z AUTOMATYCZNYM PODAJNIKIEM PALIWA Praca automatycznego kotła na paliwo stałe, podobnie jak w kotłach olejowych i gazowych, sterowana jest układem automatyki, pozwalającym utrzymać zadaną temperaturę w ogrzewanych pomieszczeniach oraz regulację temperatury w ciągu doby. Ponadto palenisko w tego typu kotłach wyposażone jest w układ samoczyszczący. W małych kotłach uzupełnianie zasobnika węglowego odbywa się raz na 3-6 dni, bez konieczności dodatkowej obsługi. Węgiel dozowany jest do paleniska za pomocą podajnika mechanicznego w dokładnych ilościach, gdzie następnie jest spalany pod nadmuchem powietrza zapewniając żądany komfort cieplny pomieszczeń. Ponadto ilość wytwarzanego popiołu jest niewielka, co jest spowodowane efektywnym spalaniem oraz tym, że kotły te przystosowane są do spalania odpowiednio przygotowanych wysokogatunkowych rodzajów węgla. Użycie paliwa złej jakości może spowodować zapchanie podajnika paliwa lub powstanie zbyt dużej zgorzeliny w palenisku, co grozi uszkodzeniem kotła. W urządzeniach tych nie można spalać również odpadów komunalnych i bytowych, powodujących trudne do oszacowania emisje, w tym również związków bardzo szkodliwych (jak np. dioksyny i furany), a co nadal jest popularne przy stosowaniu tradycyjnych palenisk węglowych. W wielu urządzeniach producenci dopuszczają spalanie biomasy w formie odpowiednio przygotowanych peletów. W ciągu ostatnich kilku lat polscy producenci kotłów na paliwa stałe poczynili znaczny postęp w zakresie parametrów emisyjnych tych urządzeń, zwłaszcza w przypadku kotłów na węgiel kamienny. Obecnie na rynku są dostępne pierwsze kotły spełniające wymagania 5 klasy według normy PN-EN 303-5:2012 potwierdzone certyfikatem wydawany przez jednostkę certyfikującą posiadającą akredytację Polskiego Centrum Akredytacji (PCA). Klasa 5 kotła oznacza, że spełnia on następujące wymagania w zakresie emisji i sprawności: emisja pyłu: do 40 mg/m³, emisja tlenku węgla: do 500 mg/m³, emisja gazowych zanieczyszczeń organicznych (OGC): do 20 mg/m³, sprawność cieplna: od 87%. W niniejszym Programie nie wskazano konkretnych producentów urządzeń pozostawiając ostateczny wybór uczestnikowi Programu. Podstawowym wymogiem stawianym przez Program jest, aby w ramach montażu nowej kotłowni na paliwo stałe (dotyczy kotłów bez możliwości montażu dodatkowego rusztu) instalowano urządzenia odpowiadające wymogom 5 klasy wg normy PN-EN 303-5:2012 dla wszystkich paliw dopuszczalnych w instrukcji użytkowania urządzenia. Kocioł z podajnikiem automatycznym, który posiada dodatkowy ruszt nie kwalifikuje się do dofinansowania w ramach Programu. Ponadto montaż kotłowni na paliwo stałe dopuszczalny będzie tylko w przypadku braku technicznej możliwości podłączenia budynku mieszkalnego do miejskiej sieci ciepłowniczej. 3.2. Charakterystyka ekonomiczna i ekologiczna przedsięwzięć związanych z wymianą systemu ogrzewania w budynkach mieszkalnych Bazując głównie na danych pozyskanych w wyniku ankietyzacji, przyjęto założenia do dalszej analizy porównawczo-efektywnościowej w zakresie zarówno technicznym, jak i ekonomicznym. Uzyskano w ten sposób budynek reprezentatywny opisany w tabeli 3.1. 8

Tabela 3.1. Charakterystyka obiektu reprezentatywnego Charakterystyka przykładowego budynku jednorodzinnego Cecha Jednostka Opis / Wartość Dane techniczne budowlane Technologia budowy - tradycyjna Szerokość budynku m 8 Długość budynku m 9 Wysokość budynku m 6 Powierzchnia ogrzewana budynku m 2 108 Kubatura ogrzewana budynku m 3 270 Sumaryczna powierzchnia okien zewnętrznych m 2 25,2 Sumaryczna powierzchnia drzwi zewnętrznych m 2 2,2 Dane energetyczne Jednostkowy wskaźnik zapotrzebowania na ciepło GJ/m 2 0,61 Roczne zapotrzebowanie na ciepło budynku z c.w.u. GJ/rok 73 Zapotrzebowanie na moc cieplną budynku kw 16,4 Typ kotła - węglowy Sprawność kotła % 65 Opierając się na obliczeniach uproszczonego audytu energetycznego wyznaczono dla reprezentatywnego budynku roczne zapotrzebowanie na ciepło, a w dalszej kolejności zużycie poszczególnych paliw (z uwzględnieniem sprawności urządzeń), roczne koszty ogrzewania i emisje zanieczyszczeń. Sprawności podawane przez producentów urządzeń grzewczych są wyższe od tych, które zostały przyjęte na potrzeby opracowania Programu. Wynika to głównie z faktu, iż producenci podają parametry techniczne swoich produktów w nominalnych warunkach pracy. W rzeczywistości średniosezonowe warunki pracy urządzeń znacznie odbiegają od warunków nominalnej pracy. Tak, więc celowe zaniżenie sprawności energetycznej urządzeń na cele analizy technicznej zbliża warunki pracy tych urządzeń do rzeczywiście panujących. 3.2.1. Zmiana zużycia energii w wyniku wymiany kotła W poniższej tabeli przedstawiono zmianę zużycia energii w budynku jednorodzinnym związaną z wymianą źródła ciepła, a także modernizacją instalacji c.o. i c.w.u. (z uwzględnieniem sprawności systemów). 9

Tabela 3.2 Roczne zużycie paliw na ogrzanie budynku indywidualnego z uwzględnieniem sprawności energetycznej urządzeń grzewczych oraz potencjał redukcji zużycia energii w wyniku zastosowania technologii alternatywnej do kotła węglowego komorowego i wymiany instalacji Roczne zużycie paliwa dla różnych źródeł ciepła Redukcja Sprawność Zużycie paliwa zużycia Rodzaj kotła urządzenia energii [%]* Ilość Jednostka paliwa Kocioł węglowy - tradycyjny 65 159,5 GJ/rok - Kocioł węglowy 5 klasy 87 108,1 GJ/rok 32,2% Kocioł gazowy 95 98 GJ/rok 38,7% Kocioł olejowy 95 97,7 GJ/rok 38,7% Ogrzewanie elektryczne 100 91,2 GJ/rok 42,8% Ciepło sieciowe 98 92,9 GJ/rok 41,7% * sprawność średnioroczna 3.2.2. Zmiana rocznych emisji zanieczyszczeń w wyniku wymiany kotła W wyniku zastosowania nowoczesnych urządzeń grzewczych zastępując stare nieefektywne kotły węglowe zmniejsza się przede wszystkim emisja zanieczyszczeń gazowych i lotnych. Tabela 3.3. Roczna emisja zanieczyszczeń powstająca w wyniku spalania paliw do celów grzewczych w zależności od sposobu ogrzewania Zanieczyszczenie miano Paliwo stałe (z wyłączeniem biomasy) Kotły starej Kotły automatyczne nowej Wskaźniki emisji Gaz ziemny Olej opałowy Biomasa drewno Kotły starej Kotły automatyczne nowej Pył PM 10, g/gj 225 78 0,5 3 480 34 Pył PM 2,5 g/gj 201 70 0,5 3 470 33 CO 2 kg/gj 93,74 93,74 55,82 76,59 0 0 Benzo(a)piren mg/gj 270 0,079 no 10 121 10 SO 2 g/gj 900 450 0,5 140 11 11 NO x g/gj 158 165 50 70 80 91 Dla zobrazowania możliwego do osiągnięcia efektu ekologicznego w wyniku wymiany nieefektywnego źródła ciepła zbudowano wykresy słupkowe (Rysunek 3.1) przedstawiające jednostkowe emisje zanieczyszczeń w przeliczeniu na 1 GJ ciepła użytecznego. Na pierwszy rzut oka widać, że najmniej korzystnie na tle pozostałych wypada obiekt wyposażony w tradycyjny kocioł węglowy, zwłaszcza dla tych najbardziej szkodliwych substancji, czyli: B(a)P, SO 2 i pyły. W przypadku zastąpienia źródeł ciepła, w których realizowane jest spalanie paliw, zarówno stałych, ciekłych jak i gazowych na ogrzewanie wykorzystujące energię elektryczną następuje całkowita likwidacja niskiej emisji, zamieniając się na emisję wysoką. 10

Emisja g/gj Emisja g/gj Emisja g/gj Emisja mg/gj Emisja g/gj Emisja kg/gj Program ograniczenia niskiej emisji dla Gminy Kęty 250 Pył PM 10 120 CO 2 200 150 100 90 60 50 30 0 Kotły starej Kotły automatyczne nowej kotły gazowe Kotły olejowe 0 Kotły starej Kotły automatyczne nowej kotły gazowe Kotły olejowe 250 Pył PM 2,5 300 Benzo(a)piren 200 250 150 100 50 0 Kotły starej Kotły automatyczne nowej kotły gazowe Kotły olejowe 200 150 100 50 0 Kotły starej Kotły automatyczne nowej kotły gazowe Kotły olejowe 1200 SO 2 180 NOx 900 600 120 300 60 0 Kotły starej Kotły automatyczne nowej kotły gazowe Kotły olejowe 0 Kotły starej Kotły automatyczne nowej kotły gazowe Kotły olejowe Rysunek 3.1. Porównanie emisji zanieczyszczeń powstających przy spalaniu paliw do celów grzewczych przy produkcji 1 GJ ciepła użytecznego 11

4. METODYCZNE I DECYZYJNE PODSTAWY BUDOWY PROGRAMU 4.1. Założenia Programu obniżenia niskiej emisji w budynkach indywidualnych W Programie przyjęto następujące założenia: Program przewiduje dofinansowanie do wymiany starych źródeł ciepła oraz instalacji grzewczej (c.o. i c.w.u.) w budynkach mieszkalnych w latach 2016-2020, z uwzględnieniem otrzymania przez gminę na ten cel dotacji z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie; realizacja inwestycji może nastąpić dopiero po przyjęciu Inwestora 1 do Programu na dany rok i podpisaniu umowy dotacyjnej z Gminą Kęty; Inwestorami mogą być osoby fizyczne posiadające się z zamiarem wymiany starego źródła ogrzewania stanowiącego niskowydajny i nieekologiczny kocioł na paliwo centralnego ogrzewania poniżej 5 klasy według normy PN-EN 303-5:2012 lub inne źródło ciepła na paliwo stałe z możliwością spalania odpadów, służące do celów grzewczych budynku mieszkalnego zlokalizowanego na terenie Gminy Kęty; wymiana źródeł ciepła polega na: demontażu starego źródła ciepła i montażu nowego źródła ciepła stanowiącego wysokosprawne i ekologiczne źródło ciepła kocioł gazowy, kocioł olejowy, podłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej, ogrzewania elektryczne, wysokosprawny kocioł węglowy lub na biomasę z automatycznym załadunkiem paliwa spełniającym wymogi Programu wraz z wewnętrzną instalacją c.o. i c.w.u. potwierdzone protokołem sporządzonym przez Instalatora; Inwestor dokonuje we własnym zakresie i na własną odpowiedzialność doboru nowego źródła ciepła oraz wyboru Dostawcy 2 i Instalatora 3, a także wymiany kotła; do Programu może zostać dopuszczony kocioł węglowy klasy 5 zgodny z wymaganiami WFOŚiGW w Krakowie; uczestnicy Programu, którzy chcą skorzystać z wymiany istniejącego źródła na kocioł węglowy 5 klasy przed przyznaniem dofinansowania poddani zostaną weryfikacji w zakresie możliwości zapewnienia warunków technicznych dostawy ciepła sieciowego przez MZEC Sp. z o.o. w Kętach. W przypadku negatywnej decyzji w tym zakresie potencjalny uczestnik Programu może wybrać na cele grzewcze kocioł węglowy klasy 5. W przypadku decyzji pozytywnej powinien wybrać na cele grzewcze ciepło sieciowe lub inne proekologiczne źródło ciepła (poza kotłem węglowym i kotłem opalanym biomasą 5 klasy), bądź zrezygnować z uczestnictwa w Programie, dofinansowanie wymiany kotłów w ramach Programu dotyczy tylko budynków mieszkalnych - za budynek mieszkalny uważa się budynek w którym przynajmniej 70% powierzchni całkowitej stanowi część mieszkalna i nie więcej niż 30% część przeznaczona pod działalność gospodarczą; wymienione w ramach funkcjonowania Programu źródło ciepła musi być głównym źródłem, nie dopuszcza się sytuacji, kiedy układ grzewczy stanowią dwa równoważne źródła ciepła włączone w instalację c.o. jak np. kocioł węglowy wraz z gazowym, itp. Dopuszcza się stosowanie źródeł pomocniczych np. dogrzewanie za pomocą kominka, energii elektrycznej, itp., 1 Inwestor osoba fizyczna posiadająca tytuł prawny do budynku mieszkalnego zlokalizowanego na terenie Gminy Kęty 2 Dostawca producent/pośrednik, od którego Inwestor może dokonać zakupu nowego źródła ciepła 3 Instalator firma instalacyjna, wybrana przez Inwestora, dokonująca montażu urządzeń zgodnie z zasadami Programu 12

udział własny właścicieli w nakładach inwestycyjnych wymiany źródeł ciepła oraz instalacji c.o. i c.w.u. jest różny w zależności od rodzaju i mocy instalowanych urządzeń; dotacja Gminy Kęty wynosi do 40% kosztów kwalifikowanych w przypadku zmiany starego systemu ogrzewania na ogrzewanie gazowe, elektryczne, olejowe lub podłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej i do 20% kosztów kwalifikowanych w przypadku kotłów na paliwo stałe (w przypadku gdy koszt przekracza założony w Programie próg wówczas właściciel dopłaca nadwyżkę). Maksymalna kwota dofinansowania będzie wynosić 2000 zł; uwzględnia się dofinansowanie ze środków WFOŚiGW w Krakowie do 50% kosztów kwalifikowanych inwestycji zgodnie z procedurą dofinansowania zadań ze środków WFOŚiGW w Krakowie realizowanych przez gminę w ramach Programu Ograniczenia Niskiej Emisji na terenie województwa małopolskiego ; dofinansowanie urządzeń grzewczych będzie dotyczyć wyłącznie właścicieli budynków, które są oddane do użytkowania na dzień złożenia wniosku ( Program nie przewiduje dofinansowania do budynków będących w trakcie budowy tzn. nie oddanych do użytkowania), po wymianie źródeł ciepła wymaga się, aby Inwestor zapewnił trwałości zadania przez okres 5 kolejnych lat i stosowania paliw dopuszczonych przez producenta w instrukcji użytkowania. 4.1.1. Cele Programu Dla Gminy Kęty podstawowym celem realizacji Programu jest zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery z procesów spalania paliw stałych w budynkach mieszkalnych zlokalizowanych na jej obszarze terytorialnym. Wszelkie możliwe wsparcie zewnętrzne gminy w zakresie realizacji Programu jest możliwe jedynie przy wykazaniu pozytywnego efektu ekologicznego możliwego do osiągnięcia w wyniku wdrożeń. Korzyści ekonomiczne (eksploatacyjne) wynikające z wymiany źródła ciepła interesują przede wszystkim, nie władze samorządowe, lecz użytkowników tych urządzeń. Dla tych ostatnich efekt ekologiczny jest z kolei sprawą wtórną, tak więc jeżeli uczestnik Programu w wyniku udziału w Programie nie będzie ponosił dodatkowych kosztów w stosunku do stanu obecnego, tym chętniej do niego przystąpi. Istnieją również uczestnicy Program, którzy chcą użytkować kotły zasilane paliwami gazowymi lub ciekłymi zwiększając komfort użytkowania, kosztem wzrostu rocznych wydatków eksploatacyjnych. W celu poznania potrzeb mieszkańców w zakresie modernizacji systemów grzewczych przeprowadzono ankietyzację wśród właścicieli budynków mieszkalnych jednorodzinnych. Do Urzędu Gminy Kęty wpłynęły 552 wypełnione ankiety dla budynków indywidualnych, co stanowi ok. 9% populacji wszystkich budynków mieszkalnych w gminie. Ankiety przeanalizowano pod kątem zainteresowania mieszkańców wymianą dotychczasowego systemu ogrzewania na proekologiczne. Ze wstępnych deklaracji pochodzących z ankietyzacji wynika, że najczęściej wybierany jest kocioł węglowy nowej (ok. 70%) i kocioł gazowy (ok. 22%). Są to jednak deklaracje wstępne, co oznacza, że z czasem będą się one zmieniały. Grupę tych obiektów przyjęto jako reprezentatywną dla wszystkich budynków indywidualnych znajdujących się na obszarze Gminy Kęty. Niewątpliwie mieszkańcy miasta i sołectw są zainteresowani poprawą jakości powietrza. Widoczna jest chęć dalszego wykorzystywania kotłów na paliwa stałe jako podstawowe ogrzewanie budynków mieszkalnych. Najwięcej osób na terenie gminy zgłosiło chęć zlikwidowania kotłów węglowych starej i montaż nowoczesnych kotłów na paliwo stałe. Z przeprowadzonej ankietyzacji nie wynika, czy istnieje zainteresowanie potencjalnych uczestników Programu zakupem źródeł ciepła do budynków nowych lub będących w trakcie budowy. Źródła takie nie mogą być finansowane w ten sam sposób, jak jest to w przypadku wymiany niskosprawnych kotłów węglowych na nowe osiągając w ten sposób efekt ekologiczny dlatego też gmina w ramach niniejszego Programu dofinansowuje tylko wymianę źródła ciepła, a nie montaż nowego urządzenia grzewczego w nowych lub będących w budowie budynkach. Znajduje to uzasadnienie w tym, że w projekcie 13

nowobudowanego domu przewiduje się instalację układu grzewczego, w skład, którego wchodzi również jednostka grzewcza, więc koszt zakupu takiej jednostki jest wkalkulowany w koszty całej budowy. Ponadto nowe budynki powinny spełniać odpowiednie wymagania dotyczące efektywności energetycznej (na podstawie Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 3 czerwca 2014 r. Dz.U. z 2014 r. poz. 888). Dlatego też ustala się, że dofinansowanie urządzeń grzewczych będzie dotyczyć wyłącznie właścicieli budynków, które są oddane do użytkowania na dzień złożenia wniosku oraz wymieniają nieekologiczny kocioł węglowy na źródło proekologiczne. 4.1.2. Warunki realizacji Programu Podstawowym warunkiem udziału w Programie, ze strony Inwestora, jest złożenie wniosku o udzielenie dotacji, stanowiącego jednocześnie potwierdzenie udziału na zasadach ogólnych opisanych w niniejszym Programie oraz szczegółowych wynikających z regulaminu określającego zasady udzielania osobom fizycznym dotacji celowych na realizację zadań związanych z ochroną powietrza polegających na zmianie starego systemu ogrzewania na proekologiczne w budynkach mieszkalnych zlokalizowanych na terenie Gminy Kęty. Zakres rzeczowy zadań realizowanych w ramach Program obejmuje demontaż starej kotłowni, palenisk opalanych paliwem stałym o niskiej sprawności energetycznej oraz: 1) montaż nowej kotłowni na gaz wraz z wewnętrzną instalacją c.o. i c.w.u., 2) montaż pieca zasilanego prądem elektrycznym wraz z podłączeniem do sieci energetycznej oraz wewnętrznej linii zasilania, 3) montaż nowej kotłowni na olej wraz z wewnętrzną instalacją c.o. i c.w.u., 4) podłączenie do sieci ciepłowniczej wraz z wewnętrzną instalacją c.o. i c.w.u., 5) montaż nowej kotłowni na węgiel lub biomasę wraz z wewnętrzną instalacją c.o. i c.w.u. Niniejszy Program nie ogranicza możliwości działań przekraczających zakres wyżej wymieniony. Nie przewiduje się w niniejszym Programie wsparcia finansowego indywidualnych uczestników przy realizacji innych przedsięwzięć (np.: termomodernizacji budynków, montażu OZE). Obecnie w ofercie NFOŚiGW realizowane lub planowane do wdrożenia są programy umożliwiające, za pośrednictwem banków, którym NFOŚiGW udostępnia środki, pozyskanie dofinansowania na zakup i montaż mikroinstalacji odnawialnych źródeł energii (PROSUMENT) lub termomodernizację domów jednorodzinnych (RYŚ). 4.1.3. Propozycja działań i ich finansowanie (wymiana kotłów) oraz instalacji c.o. i c.w.u. Program związany jest z działaniami mającymi na celu poprawę jakości powietrza atmosferycznego w Gminie Kęty, dlatego przewiduje się skorzystanie z istniejących mechanizmów wspierających finansowo tego typu działania. NAKŁADY MODERNIZACYJNE W oparciu o przyjęte założenia techniczne oszacowano wysokość nakładów na zakup i wymianę źródła ciepła na poziomie podanym w poniższej tabeli. 14

Tabela 4.1. Nakłady inwestycyjne przewidziane na wymianę źródła ciepła wraz z dodatkowymi niezbędnymi przeróbkami instalacji c.o. i c.w.u. w zależności od rodzaju kotła Nakłady Kocioł retortowy Kocioł gazowy Wartość brutto [zł] Rodzaj źródła ciepła Kocioł olejowy Przyłącze sieciowe Ogrzewanie elektryczne Koszt kwalifikowany 13 000 26 000 16 800 16 600 11 600 Udział własny użytkownika** 4 500 11 000 6 400 6 300 3 800 Dofinansowanie przez WFOŚiGW w Krakowie 6 500 13 000 8 400 8 300 5 800 Dofinansowanie przez Gminę 2 000 2 000 2 000 2 000 2 000 ** wskazany udział własny użytkownika odnosi się do koniecznych do poniesienia kosztów kwalifikowanych i nie obejmuje wszystkich innych kosztów niezbędnych do realizacji przedsięwzięcia ILOŚĆ OBIEKTÓW OBJĘTYCH PROGRAMEM ORAZ OKRES REALIZACJI PROGRAMU Zakłada się, że Program w całym okresie realizacji będzie koordynowany przez Urząd Gminy Kęty. W związku z tym przewiduje się możliwość optymalizacji ilości wymienionych źródeł i czasu realizacji całego Programu w oparciu o monitoring realizacji i potrzeb. Innym ważnym warunkiem realizacji Programu, oprócz chęci partycypowania mieszkańców, jest zdolność gminnego budżetu na poniesienie znaczących obciążeń jakimi niewątpliwie obszarowe programy wdrożeniowe się cechują. Bazując na informacjach pozyskanych w wyniku ankietyzacji oraz preferencjach Urzędu Gminy, przyjęto, że w ramach Programu do realizacji w latach 2016 2020 przewidziano wymianę 350 starych kotłów na inne ekologiczne źródło ciepła (50 źródeł w pierwszym roku funkcjonowania Programu ; 75 źródeł/rok w latach kolejnych). INŻYNIERIA FINANSOWANIA Uwzględniając aktualnie obowiązujące zasady dofinansowania oraz koszty proponuje się inżynierię finansowania opartą na wykorzystaniu środków z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie 4. Przedstawiony mechanizm finansowania nie uwzględnia pożyczki z WFOŚiGW, a jedynie dotację w wysokości do 50% kosztów kwalifikowanych. Zgodnie z procedurą dofinansowania zadań ze środków WFOŚiGW w Krakowie koszty kwalifikowane obejmują w szczególności: 1.1. Dla kotłów gazowych, olejowych, węglowych oraz na biomasę: 1.1.1. Demontaż starego źródła ciepła. 1.1.2. Zakup i montaż nowego źródła ciepła. 1.1.3. Zakup i montaż niezbędnej armatury: czopuch, pompy wymaganej do prawidłowego funkcjonowania i obiegu instalacji c.o., zawór trój- / czwór- drogowy, zawory przelotowe i zwrotne, zespół rurowy, izolacja rurociągów, montaż naczynia zbiorczego, osprzęt niezbędny do zainstalowania nowego źródła ciepła, wkład kominowy tylko w przypadku kotłów gazowych. 1.1.4 Wewnętrzna instalacja c.o. i c.w.u. 1.2. Podłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej: 1.2.1. Demontaż starego źródła ciepła. 1.2.2. Koszty podłączenia do węzła ciepła wraz z instalacją rozprowadzającą. 1.2.3. Wewnętrzna instalacja c.o. i c.w.u. 4 WFOŚiGW w Krakowie realizuje dofinansowanie zadań w ramach Programu Ograniczenia Niskiej Emisji na terenie województwa małopolskiego 15

1.3 Montaż pieca zasilanego prądem elektrycznym: 1.3.1 Demontaż starego źródła ciepła 1.3.2 Podłączenie do źródła energii elektrycznej. 1.3.3 Wewnętrzna linia zasilania. Wszelkie pozostałe koszty konieczne do poniesienia przez Inwestora w celu prawidłowej realizacji Programu uznaje się za niekwalifikowane. W oparciu o przyjęty koszt kwalifikowany oraz warunki finansowania przy udziale środków WFOŚiGW w Krakowie dokonano kalkulacji finansowania Programu ze strony gminy oraz inwestora. Przewiduje się, że gmina uzyskuje dotację w wysokości do 50% kosztów kwalifikowanych (wymiany źródeł ciepła, modernizacji instalacji c.o. i c.w.u.), których wysokość uzależniona jest od mocy instalowanych urządzeń. Poniżej podano maksymalne jednostkowe koszty uzyskania efektu ekologicznego obowiązujące w WFOŚiGW w Krakowie w 2015 r. w oparciu o które wyliczono maksymalne wartości kosztów kwalifikowanych podanych w tabeli 4.1.: a. kotłownia niskotemperaturowa w zależności od mocy: - niższej od 1 MW do 1 100,- zł/kw mocy - wyższej lub równej 1 MW do 1 000,-zł/kW mocy b. kotłownia kondensacyjna w zależności od mocy: - niższej od 1MW do 1 300,-zł/kW mocy - wyższej lub równej 1MW do 1 200,-zł/kW mocy c. kotłownia olejową w zależności od mocy: - niższej od 1MW do 840,-zł/kW mocy - wyższej lub równej 1MW do 760,-zł/kW mocy d. podłączenie do s.c. w zależności od mocy: - niższej od 1MW do 830,-zł/kW mocy - wyższej lub równej 1MW do 750,-zł/kW mocy e. ogrzewanie elektryczne w zależności od mocy: - niższej od 1 MW do 580,- zł/kw mocy - wyższej lub równej 1 MW do 530,-zł/kW mocy f. kotłownię węglową w zależności od mocy: - niższej od 1MW do 650,-zł/kW mocy - wyższej lub równej 1MW do 620,-zł/kW mocy Rzeczywiste dofinansowanie wyliczane będzie w oparciu o wskaźniki obowiązujące w WFOŚiGW w Krakowie podlegające corocznej waloryzacji, jak również z uwzględnieniem zasady, iż moc nowej kotłowni musi być mniejsza w stosunku do mocy starego źródła ciepła o co najmniej 20% (koszty kwalifikowane liczone są do wartości 80% mocy starego źródła ogrzewania). Gmina Kęty w ramach Programu udziela dotacji w wysokości do 40% kosztów kwalifikowanych w odniesieniu do nowych kotłowni na gaz, olej, energię elektryczną lub ciepło sieciowe i do 20% kosztów kwalifikowanych w przypadku nowych kotłowni na paliwo stałe, z zastrzeżeniem że maksymalna kwota dofinansowania wynosi 2 000 zł. W efekcie połączenia dofinansowania przez Gminę oraz WFOŚiGW w Krakowie Inwestor może uzyskać dofinansowanie do 90% kosztów kwalifikowanych w przypadku przejścia na ogrzewanie gazowe, elektryczne, olejowe lub podłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej i do 70% w przypadku zastosowania kotłowni na paliwo stałe. 16

Tabela 4.2. Szacunkowe ilości planowanych źródeł ciepła Liczba wymian w kolejnych latach programu Rodzaj inwestycji I rok II rok III rok IV rok V rok Suma Kocioł retortowy 35 53 53 53 53 247 Gazowy 11 18 18 18 18 83 Ciepło sieciowe 2 2 2 2 2 10 Elektryczne 1 1 1 1 1 5 Olejowy 1 1 1 1 1 5 Łącznie 50 75 75 75 75 350 EFEKT EKOLOGICZNY MOŻLIWY DO OSIĄGNIĘCIA PO WDROŻENIU PROGRAMU Efekt ekologiczny uzależniony jest bezpośrednio od ilości przeprowadzonych wymian źródeł ciepła oraz od rodzaju paliwa, jakie będzie używane po wdrożeniu przedsięwzięcia. Zakładając, że Program zostanie zrealizowany w stopniu minimalnym, tzn. zgodnie z przyjętymi założeniami, obliczono przewidywany efekt ekologiczny możliwy do osiągnięcia po zakończeniu Programu w grupie budynków objętych wymianą źródeł ciepła. Tabela 4.3. Efekt ekologiczny możliwy do uzyskania w 350 budynkach przy realizacji wymiany kotła Lp. Substancja Jednostka Wielkość dotychczasowa Wielkość planowana Różnica bezwzględna Redukcja zanieczyszczenia 1 SO 2 kg/a 50 240 12 089 38 152 75,9% 2 NO 2 kg/a 8 820 4 846 3 974 45,1% 3 CO 2 kg/a 5 232 780 3 090 878 2 141 902 40,9% 4 pył PM10 kg/a 12 560 2 088 10 472 83,4% 5 pył PM2,5 kg/a 11 220 1 875 9 346 83,3% 6 B(a)P kg/a 15,1 0,0 15,1 100,0% 4.2. Wytyczne do sposobu zarządzania Programem i realizacji Programu w budynkach mieszkalnych 4.2.1. Zaangażowanie gminy Obsługą Programu i operatorstwem zajmować się będzie Urząd Gminy Kęty. Zadaniami gminy w zakresie realizacji Programu są: uchwalenie przez Radę Miejską Programu ograniczenia niskiej emisji dla Gminy Kęty, opracowanie i uchwalenie regulaminu określającego zasady udzielania osobom fizycznym dotacji celowych na realizację zadań związanych z ochroną powietrza polegających na zmianie starego systemu ogrzewania na proekologiczne w budynkach mieszkalnych zlokalizowanych na terenie Gminy Kęty, promocja Programu celem zebrania wniosków uczestników, złożenie wniosku do WFOŚiGW w Krakowie o dofinansowanie, 17

prowadzenie operatorstwa Programu, zawieranie z mieszkańcami indywidualnych umów na modernizację układów grzewczych, kontrola realizacji Programu, wywiązywanie się ze zobowiązań narzuconych umowami oraz regulaminem, rozliczenie rzeczowe i finansowe po każdym etapie realizacji Programu, opracowanie raportów i ocena kolejnych etapów wdrożeniowych, dotrzymanie warunków formalno-prawnych po zakończeniu Programu. 4.2.2. Zasady kolejności kwalifikacji udziału w Programie Podstawową zasadą przyjętą w Programie jest ogólna dostępność beneficjentów do udziału w Programie, natomiast istnieją ograniczenia wynikające głównie z możliwości finansowych współudziału ze strony gminy. Głównym kryterium kwalifikacji uczestników Programu jest kolejność składania wniosków o dotację, stanowiących jednocześnie deklarację udziału w Programie w wybranym roku realizacji (decyduje data stempla Urzędu Gminy). W przypadku większej ilości zgłoszeń do Programu gmina będąca organizatorem Programu ma prawo do: ustalenia priorytetów w udzielaniu dofinansowania, zmiany liczby dofinansowanych urządzeń grzewczych w danym roku, zmiany w procentowym dofinansowaniu dla urządzeń grzewczych. 5. ANALIZA SWOT Realizacja Programu jest zadaniem, które będzie wymagało dużych nakładów finansowych i realizowane będzie przez wielu uczestników. Ocenę możliwości realizacji programu wykonano metodą analizy SWOT: MOCNE STRONY SZANSE SŁABE STRONY istnienie sieci ciepłowniczej w mieście; podłączenie do miejskiej sieci cieplnej budynków wielorodzinnych; wysoki wskaźnik zgazyfikowania gminy; rozbudowa sieci ciepłowniczej w celu podłączenia nowych odbiorców ciepła; zachęty finansowe do zmiany istniejącego systemu ogrzewania na proekologiczne; działania edukacyjne podnoszące świadomość mieszkańców; pozyskanie przez gminę środków zewnętrznych na dofinansowanie wymiany przestarzałych źródeł ogrzewania; dominacja wysokoemisyjnych węglowych instalacji grzewczych w budynkach mieszkalnych jednorodzinnych; brak szczegółowej inwentaryzacji indywidualnych źródeł ciepła; brak narzędzi prawnych umożliwiających kontrolę zapewnienia trwałości wykonanej wymiany kotła po zakończeniu i udzieleniu dofinansowania, w tym w zakresie rodzaju i jakości spalanego paliwa; brak stałego monitoringu stanu zanieczyszczenia powietrza w gminie; duże zagęszczenie źródeł niskiej emisji; 18

ZAGROŻENIA przyzwolenie społeczne/brak sprzeciwu na spalanie odpadów w domowych źródłach ciepła; niska zamożność społeczeństwa; zły stan techniczny istniejących źródeł ciepła na paliwo stałe w budynkach jednorodzinnych; spalanie paliwa o złej jakości; większe koszty wykorzystania alternatywnych względem węgla nośników energii na potrzeby grzewcze (gaz, olej opalowy, ciepło sieciowe, energia elektryczna); 6. PODSUMOWANIE I KIERUNKI DECYZYJNE Na podstawie analiz zarówno ekonomicznych jak i energetyczno-ekologicznych oraz wytycznych Urzędu Gminy dotyczących kierunków realizacji Programu ograniczenia niskiej emisji dla Gminy Kęty jako priorytetowe uznaje się działania na największej grupie obiektów, mianowicie budynkach mieszkalnych. Jest to również spełnienie oczekiwań społeczności gminy. Ponadto działania zmniejszające emisję zanieczyszczeń polegające na wymianie urządzeń grzewczych, przede wszystkim nieefektywnych kotłów i pieców węglowych, uznaje się za najbardziej opłacalne i najsilniej redukujące emisję zanieczyszczeń atmosferycznych. Ilość wymienionych źródeł zależy przede wszystkim od chęci i możliwości finansowych beneficjentów Programu, gdyż bez ich udziału własnego realizacja Programu nie jest możliwa. Udział własny uczestników Programu wynosi minimalnie 10% kosztów wymiany urządzeń, (50% dotacja z WFOŚiGW w Krakowie oraz 40% dotacja z Gminy Kęty maksymalnie 2 000 zł). W tabeli 6.1. przedstawiono ramowy harmonogram rzeczowo-finansowy Programu ograniczenia niskiej emisji dla Gminy Kęty na lata 2016-2020. Warunki wdrożenia niniejszego Programu są następujące: - uchwalenie przez Radę Miejską Programu, - opracowanie i uchwalenie regulaminu określającego zasady udzielania osobom fizycznym dotacji celowych na realizację zadań związanych z ochroną powietrza polegających na zmianie starego systemu ogrzewania na proekologiczne w budynkach mieszkalnych zlokalizowanych na terenie Gminy Kęty, - upowszechnienie zasad dofinansowania obowiązujących w 2016 r., - zweryfikowanie liczby uczestników I etapu zadania na 2016 r. na podstawie złożonych wniosków, - przygotowanie i złożenie wniosku o udzielenie dotacji na dofinansowanie Programu przez WFOŚiGW w Krakowie, - zawieranie z mieszkańcami indywidualnych umów na modernizację układów grzewczych, - rozpoczęcie wymiany źródeł ciepła. Podejmując decyzje o zakresie i sposobie realizacji Programu ograniczenia niskiej emisji dla Gminy Kęty należy przede wszystkim liczyć się z aspektami ekologicznymi i społecznymi, jednak wszelkie działania należy skoordynować z polityką inwestycyjną gminy. W Programie przedstawia się możliwość inicjowania i wspierania wymiany urządzeń grzewczych w budynkach mieszkalnych przez dofinansowanie do 90% kosztów wymiany źródła ciepła wraz z instalacją c.o i c.w.u. W niniejszej Programie przyjmuje się następujący zakres inwestycji w latach 2016-2020: wymiana 350 urządzeń grzewczych (50 źródeł w pierwszym roku funkcjonowania Programu ; 75 źródeł/rok w latach kolejnych). W ramach realizacji Programu dofinansowaniu podlegać będą zadania realizowane według jednego z poniższych wariantów: wymiana starego źródła ogrzewania na ogrzewanie gazowe; 19

wymiana starego źródła ogrzewania na ogrzewanie elektryczne; wymiana starego źródła ogrzewania na ogrzewanie olejowe; wymiana starego źródła ogrzewania na podłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej; wymiana starego źródła ogrzewania na ogrzewanie na paliwo stałe (węgiel lub biomasę), pod warunkiem braku technicznej możliwości podłączenia budynku do miejskiej sieci ciepłowniczej oraz zakupu i montażu kotła z automatycznym załadunkiem paliwa (bez dodatkowych stałych rusztów i możliwości ich montażu) spełniającego wymogi 5 klasy wg normy PN-EN 303-5:2012 dla wszystkich paliw dopuszczalnych w instrukcji użytkowania urządzenia potwierdzone dokumentem wydanym przez jednostkę certyfikującą posiadającą akredytację Polskiego Centrum Akredytacji (PCA). W przypadku powstania większej możliwości dofinansowania Programu ze źródeł pomocowych oraz większego zainteresowania właścicieli budynków, ta część Programu będzie modyfikowana na rzecz objęcia Programem większej liczby uczestników. Proponowany zakres Programu na lata 2016-2020 ograniczenia niskiej emisji w strukturach ekologicznych przyniesie w grupie modernizowanych źródeł niskiej emisji w stosunku do stanu istniejącego zmniejszenie o: - SO 2 redukcja o 75,9%, - NO 2 redukcja o 45,1%, - CO 2 redukcja 40,9%, - Pył PM10 redukcja 83,4%, - Pył PM5 redukcja 83,3%, - B(a)P redukcja 100%. Uwzględniając aktualnie obowiązujące zasady dofinansowania oraz koszty proponuje się następującą inżynierię finansowania przy wykorzystaniu środków z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach: - Udział WFOŚiGW w Krakowie w latach 2016-2020: 2 838 500 zł, - Udział mieszkańców w wymianie urządzeń w latach 2016-2020: 2 138 500 zł (przy założeniu że w każdym budynku będzie wymieniane źródło ciepła, jak i cała instalacja c.o. i c.w.u.), - Udział kosztu Gminy w latach 2016-2020: 700 000 zł. Ostateczna wysokość dotacji jest uzależniona od wielkości uzyskanego przez Gminę Kęty dofinansowania ze środków WFOŚiGW w Krakowie i może ulec zmianie w zależności od zasobów finansowych WFOŚiGW w Krakowie. W przypadku zmniejszenia dofinansowania ze środków WFOŚiGW w Krakowie, wysokość dotacji może ulec zmniejszeniu. Tabela 6.1. Ramowy harmonogram finansowy Program ograniczenia niskiej emisji dla Gminy Kęty na lata 2016-2020 Wymiana źródeł ciepła Etapy Liczba inwestycji Łączny koszt Udział własny mieszkańca Udział Gminy Udział WFOŚiGW % szt. zł % zł % zł % zł I rok 14,29% 50 802 600 37,54% 301 300 12,46% 100 000 50% 401 300 II rok 21,43% 75 1 218 600 37,69% 459 300 12,31% 150 000 50% 609 300 III rok 21,43% 75 1 218 600 37,69% 459 300 12,31% 150 000 50% 609 300 IV rok 21,43% 75 1 218 600 37,69% 459 300 12,31% 150 000 50% 609 300 V rok 21,43% 75 1 218 600 37,69% 459 300 12,31% 150 000 50% 609 300 SUMA 100% 350 5 677 000 2 138 500 700 000 2 838 500 20

Łączny koszt Programu na realizację i obsługę wymiany źródeł ciepła oraz instalacji c.o. i c.w.u. w budynkach mieszkalnych wynosi: 5 677 000 zł (przy założeniu że w każdym budynku będzie wymieniane źródło ciepła, jak i cała instalacja c.o. i c.w.u.). 21