POLITECHNIKA POZNAŃSKA Wydział: Informatyki i Zarządzania Kierunek: Inżynieria Bezpieczeństwa Rok akademicki: 2009/10 Rok: 3 Semestr: V P r o w a d z ą c y : P r z y g o t o w a l i : dr hab. inż. Tadeusz Lemańczyk Anna Stasiuk Mateusz Piaskowski Patryk Walentynowicz
ORGANIZACJA I FUNCJONOWANIE SYSTEMÓW BEZPIECZEŃSTWA PROJEKT Organizacja, funkcjonowanie oraz wdrożenie systemu bezpieczeństwa posesji wraz z przynależącym domem jednorodzinnym 2
Spis treści 1. Wstęp... 4 2. Analiza stanu bezpieczeństwa na posesji... 5 2.1 Określenie wymagań... 5 2.1.1 Analiza statystyk dotyczących przestępczości... 5 2.1.2 Wywiad środowiskowy... 5 2.1.3 Strefy ochrony posesji... 5 2.1.4 Kosztorys potrzebnych modernizacji... 8 2.2 Ocena Bezpieczeństwa... 9 2.2.1 Określenie posiadanych zasobów... 9 2.2.2 Ocena Zabezpieczeń... 9 2.2.3 Podjęcie decyzji... 10 3. Przygotowanie do realizacji... 10 4. Realizacja... 10 4.1 Montaż Systemu Bezpieczeństwa... 10 4.1.1 Układanie przewodów i otynkowanie... 10 4.1.2 Czujka Dualna... 11 4.1.3 Czujka Dymu... 12 4.1.4 Czujka Gazu... 12 4.1.5 Czujki Przestrzenne... 13 4.1.6 Nadajnik i Centrala... 14 4.1.7 Zasilanie Awaryjne... 15 4.2 Zatrudnienie Firmy Ochroniarskiej... 16 5. Analiza poprawności systemu bezpieczeństwa... 16 5.1 Zabezpieczenie przed złodziejem... 16 5.2 Zabezpieczenie przed pożarem... 16 6. Wnioski... 17 7. Literatura... 17 8. Załączniki... 18 3
1. Wstęp Wszyscy chcemy żyć tam, gdzie bez lęku można wyjść na ulicę czy puścić dzieci na podwórko. Bezpieczeństwo okolicy to druga - po cenie - cecha decydująca o kupnie mieszkania i domu. Tak myślą i młodzi, i starzy, lepiej i gorzej wykształceni, gospodynie domowe i studenci. Tak wynika z sondażu przeprowadzonego u schyłku zeszłego roku przez TNS OBOP 1. Z naszym poczuciem bezpieczeństwa jest jednak kiepsko. Według innego sondażu OBOP (z grudnia '03 zrobionego na zlecenie Komendy Głównej Policji) tylko 62 proc. Polaków czuje się bezpiecznie w pobliżu swego domu. Co gorsza, procent "niebojących się" systematycznie maleje - jeszcze w maju było ich 65 proc. Najbardziej (36 proc. ankietowanych) boimy się włamań, napadów i rozbojów (27 proc.), niszczenia mienia przez wandali (26 proc.) oraz zaczepiania przez agresywnych ludzi (25 proc.). Jak pokazuje życie, strach odczuwamy całkiem słusznie. Wystarczy przypomnieć sobie choćby losy podstołecznej Magdalenki (blisko 90 proc. domów zostało tam okradzionych) lub warszawskiego osiedla Ostrobramska, na którym młodociane oprychy napadały notorycznie na nastolatków. Te przypadki łączy jedno. W obu zrobiło się bezpieczniej, gdy mieszkańcy przestali być bierni wobec przemocy. Niniejszy projekt zawiera przykładowe instrukcje i rozwiązania techniczne pozwalające skutecznie chronić dom wraz z przynależącą do niego posesją. 1 http://gazetadom.pl/ladny-dom/1,74278,1876554.html 4
2. Analiza stanu bezpieczeństwa na posesji Przed rozpoczęciem planowania poprawy bezpieczeństwa należy zanalizować bieżący stan, by wyłonić jego najsłabsze elementy. 2.1 Określenie wymagań 2.1.1 Analiza statystyk dotyczących przestępczości Pomoc przy dokonywaniu tej analizy powinniśmy uzyskać na policji. Ważne są też własne źródła, które bez problemu możemy sprawdzić np. Internet 2. 2.1.2 Wywiad środowiskowy Nie mniej istotne jest zdanie mieszkańców i osób bezpośrednio sąsiadujących z naszą posesją. Od nich możemy dowiedzieć się w praktyce jak wyglądają ich zabezpieczenia, jakie zabezpieczenia są konieczne oraz czy miały miejsce już jakieś próby włamań. Dodatkowo powinniśmy poradzić się również specjalistów w tej dziedzinie. 2.1.3 Strefy ochrony posesji Pierwszą strefą ochrony posesji jest ogrodzenie budynku, które może być wyposażone w czujniki wykrywające próby jego sforsowania przez wdrapanie się, przecięcie siatki czy wykonanie podkopu. Ogrodzenia zabezpiecza się przy użyciu systemów impedancyjnych, światłowodowych, a także sejsmicznych i z kablem sensorowym. W systemie impedancyjnym w ogrodzeniu są rozmieszczone czujki mierzące jego impedancję (opór). Zmiana oporu pomiędzy dowolnymi dwiema czujkami wyzwala alarm. W systemie światłowodowym wzdłuż całego ogrodzenia montuje się światłowód. Przecięcie go lub zagięcie zmienia wiązkę światła przepływającą wewnątrz, a to powoduje uruchomienie alarmu. Światłowód jest wbudowywany w ogrodzenie lub znajduje się w drucie nad nim. Systemy sejsmiczne są zbudowane z czujek 2 http://www.policja.pl/portal/pol/4/wybrane_statystyki.html 5
wibracyjnych, reagujących na wstrząsy występujące podczas pokonywania ogrodzenia. W systemach z kablem sensorowym wykrywane są próby przecięcia, odchylenia ogrodzenia lub przechodzenia przez nie. Mikroprocesorowy sterownik potrafi rozróżnić, z którą z przyczyn wyzwolenia alarmu mamy do czynienia. Kabel sensorowy działa jak mikrofon liniowy mocowany co 30 cm do ogrodzenia. Oferowane są również ogrodzenia specjalne, z systemami porażenia intruza impulsem elektrycznym w przypadku próby ich pokonywania. Próba taka jest również sygnalizowana w centrali alarmowej. Mimo tych zabezpieczeń nie należy jednak zapominać o standardowym wyposażeniu furtki wejściowej w domofon lub wideofon, zapewniający kontrolę dostępu osób odwiedzających. Drugą strefą ochrony jest teren działki pomiędzy ogrodzeniem a ścianami budynku. Jeżeli intruzowi uda się sforsować zabezpieczone ogrodzenie, jego obecność można wykryć dzięki systemom montowanym nad lub pod powierzchnią ziemi. Nad ziemią instaluje się bariery podczerwieni lub mikrofal. Są to układy złożone z nadajnika i odbiornika. Nadajnik wysyła fale podczerwieni lub mikrofale. Pojawienie się przedmiotów, przecinających wiązkę promieniowania, powoduje zadziałanie systemu. Wadą tych zabezpieczeń są fałszywe alarmy wyzwalane przez zwierzęta lub nawet liście, spadające jesienią z drzew. Systemy stosowane w strefie pierwszej mogą być wykorzystane do montażu w gruncie, ale z pewnymi ograniczeniami. Przeciwwskazaniem do montażu systemu sejsmicznego jest duża wilgotność podłoża, spowodowana wysokim poziomem wód gruntowych lub odprowadzeniem wody opadowej z rynien na teren posesji. System światłowodowy nie spełni swojej funkcji, jeśli zostanie użyty pod nawierzchnią utwardzoną nie odkształci się światłowód pod wpływem ciężaru intruza. Zakłócenia w pracy systemy z kablem sensorowym spowoduje przejazd ciężkiego sprzętu. Jedynie do zainstalowania systemu impedancyjnego nie ma żadnych przeciwwskazań. Do kontroli strefy drugiej możemy wykorzystać również kamery TV, polecane w przypadku występowania dużych zagrożeń. Obraz przez nie rejestrowany można monitorować i zapisywać. Dostępne są kamery pracujące w ciemnościach i w paśmie podczerwieni. Jednak znacznie tańsze będzie zamontowanie kamer zwykłych i dobre oświetlenie posesji. Trzecia strefa obejmuje sygnalizację obecności intruza przy ścianie domu lub próby pokonania przez niego zabezpieczeń mechanicznych w drzwiach wejściowych, oknach lub drzwiach balkonowych. Zabezpieczenia mechaniczne, zwane również pasywnymi, stanowią zamki i kraty. Zabezpieczenia elektroniczne to czujki magnetyczne, czujki ruchu oraz 6
wibracyjne. W przypadku przewidywania dużego stopnia zagrożenia, do strefy tej zalicza się zewnętrzne przegrody budynku, czyli ściany, strop piwnicy, dach. Często ich pokonanie jest dla intruza łatwiejsze niż sforsowanie drzwi i okien kontrolowanych przez całą dobę. Do zabezpieczenia przegród stosuje się systemy takie, jak w przypadku strefy pierwszej: impedancyjne, światłowodowe, sejsmiczne i z kablem sensorowym oraz wstrząsowe. Strefę czwartą stanowi wnętrze domu. Z reguły zabezpieczają ją czujki ruchu. Wnętrze domu często jest dzielone na podstrefy, obejmujące np. garaż, parter i piętro. System alarmowy jest wyłączony w tej części domu, w której przebywają domownicy. Uruchomiony jest za to w pomieszczeniach, które w danym czasie nie są użytkowane, a gdzie istnieje zagrożenie kradzieżą lub pożarem. Na przykład w nocy domownicy śpią na piętrze w sypialniach, a system alarmowy czuwa nad parterem budynku i garażem. W ciągu dnia, gdy ktoś jest w domu, system zabezpiecza jedynie garaż i podstrefę strzeżoną przez całą dobę, czyli np. sejf. Jeżeli wszyscy mieszkańcy przebywają poza domem, system zabezpiecza wszystkie pomieszczenia. W jego skład mogą wchodzić również przyciski napadowe i pułapki, także uruchamiające system alarmowy. Odpowiednio do ilości zabezpieczanych stref ochrony rosną inwestycyjne i eksploatacyjne koszty systemu. Dlatego firma oferująca zabezpieczenie domu każdorazowo proponuje rozwiązanie dostosowane do przewidywanych zagrożeń, wymogów i zasobności klienta. Ze względów bezpieczeństwa zaleca się wykonanie poszczególnych etapów prac (projekt, montaż systemu, podłączenie do systemu monitoringu i sam monitoring) przez różnych wykonawców. Dzięki temu całego systemu nie zna nikt z osób postronnych. 7
2.1.4 Kosztorys potrzebnych modernizacji Elementy systemu przewodowego Przewidywana cena (zł) Centrala 150 400 Pilot 50 Sygnalizator : - Akustyczno-optyczny - Dialer, 150 300 300 1 600 Usługi ochroniarskie 500 2 000 Czujki w każdym pokoju oraz na zewnątrz 500 2 000 domu (czujki dymu, dualne, przestrzenne, gazu itd.) Zasilanie awaryjne 6 000 12 000 RAZEM: 7 650 18 350 Do powyższego zestawienia należy doliczyć koszt montażu i robocizny. Wstępnie koszty można wyznaczyć na poziomie 10 000 zł (maksymalnie około 20 000 zł). 8
2.2 Ocena Bezpieczeństwa 2.2.1 Określenie posiadanych zasobów Zasoby materialne Do dysponowanych zasobów materialnych należą: Dom jednorodzinny wraz z przyległą posesją Wyposażenie domu Ogrodzenie posesji Środki finansowe w wysokości 20 000 złotych na realizację projektu Zasoby niematerialne Wiedza powiązana z zasobami ludzkimi, nabytym doświadczeniem i umiejętnościami Wiedza zewnętrzna np. specjalistyczne strony internetowe Zasoby ludzkie Członkowie grupy nr 2: A. Stasiuk, P. Walentynowicz, M. Piaskowski Członkowie grupy nr 4 SUM Inne zasoby Należą do nich zasoby, które stanowią wejście do projektu, choć niekoniecznie autorzy projektu zdają sobie sprawę z ich istnienia. 2.2.2 Ocena Zabezpieczeń Aktualnie posesja nie jest niczym zabezpieczona, dlatego należy podjąć jak najszybsze działania w celu poprawy bezpieczeństwa domowników i zabezpieczeń dóbr materialnych. 9
2.2.3 Podjęcie decyzji Po przeanalizowaniu wszystkich posiadanych zasobów, kosztów wstępnych i oceny zabezpieczeń należy podjąć decyzje o potrzebach naszego systemu zabezpieczeń i przejść do przygotowania do realizacji projektu. Należy odpowiednio dobrać każdy z jego elementów. 3. Przygotowanie do realizacji F.H.U. "XYZ " XYZ" Firma ta oferuje rozbudowany wachlarz rozwiązań w sferze przewodowych jak i bezprzewodowych systemów alarmowych, systemów PPOŻ., sygnalizacji ulatniającego się gazu. Informacje z takich systemów mogą być przekazywane do specjalistycznych agencji ochrony. 4. Realizacja 4.1 Montaż Systemu Bezpieczeństwa 4.1.1 Układanie przewodów i otynkowanie Przewody i otynkowanie - Zastosowanie: W zdecydowanej większości współczesnych systemów alarmowych połączenia między poszczególnymi elementami instalacji wykonujemy najczęściej za pomocą przewodów. Co prawda istnieją już bezprzewodowe instalacje alarmowe, będące w stanie zapewnić taki sam poziom bezpieczeństwa, jednak ze względu na swoją wyższą cenę nie są tak popularne jak przewodowe systemy alarmowe. Prawidłowe prowadzenie przewodów w systemie sygnalizacji włamania i napadu jest bardzo istotne. Często nieprawidłowo kładzione przewodowy powodują ograniczenie funkcjonalności systemu lub wprowadzają poważne zakłócenia w jego pracy. Dane techniczne: ilość żył: 4 średnica: 0,5 mm 10
drut izolacja przewodów PE (z kodem barwnym) płaszcz zewnętrzny PVC zastosowanie: instalacje alarmowe przewód dostępny w odcinkach: 125 mb, 250 mb cena: 41,25 zł (cena ( za 125 mb) 4.1.2 Czujka Dualna Czujka Cobalt (cyfrowa czujka dualna) 3 - Zastosowanie: Czujki mikrofalowe (MW ang. Microwave Detectors) to specjalna grupa czujników alarmowych, które oprócz detekcji w podczerwieni stosują detekcję mikrofalową. Detektory tego typu do wykrywania poruszających się obiektów wykorzystują zjawisko fale elektromagnetycznych (oprócz standardowego promieniowania podczerwonego), zaś sama detekcja opiera się na zjawisku Dopplera Dane techniczne: tor PIR i mikrofalowy podwójny pyroelement cyfrowy algorytm detekcji wymienne soczewki Fresnela cena: 145,18 zł 3 Źródło: http://www.ctr.pl/produkty/czujniki_ruchu/czujka-cobalt-plus.htm 11
4.1.3 Czujka Dymu Czujka DOR-40 4 -Zastosowanie: Czujka przeznaczona jest do wykrywania dymu pojawiającego się w pierwszej fazie pożaru. W momencie wykrycia zagrożenia czujka przekazuje sygnał alarmu do centrali sygnalizacji pożarowej. Dane techniczne: prąd dozorowania: 60µA zasilanie: z centrali sygnalizacji pożarowej wykrywane pożary testowe: TF2 do TF5 temperatura pracy: -25oC +55oC gniazdo: G-40 Cena: 150 zł Certyfikat: CNBOP 1438/CPD/0020 4.1.4 Czujka Gazu Czujka gazu tlenek węgla(co) DG-1 5 - Zastosowanie: Czujki rodziny DG-1 firmy Satel służą wczesnemu wykryciu gazu. Ich zadaniem jest wczesne wykrycie przekroczenia progowej wartości stężenia jednego z powyższych gazów a następnie przekazanie informacji do centrali alarmowej. Dane techniczne: ne: Cyfrowa analiza sygnału Optyczna i akustyczna sygnalizacja przekroczenia progowego stężenia 4 Źródło: http://sklepppoz.pl/czujka_dor_40-527.html 5 Źródło: http://www.alarmtec.pl/images/alarmtec/czujniki%20gazu/dg-1%20me.jpg 12
Możliwość pracy autonomicznej Niski pobór prądu Pełna autodiagnostyka Cena: 182,00zł 4.1.5 Czujki Przestrzenne SATEL SILVER - Dualna czujka ruchu PIR+MW 6 - Zastosowanie: Mechanizm cyfrowej kompensacji temperatury umożliwia pracę w szerokim zakresie temperatur. Dodatkowe atuty czujki to pamięć alarmów oraz możliwość uruchomienia specjalnego trybu testowego, pozwalającego na indywidualne sprawdzenie toru mikrofalowego albo podczerwieni. Dane techniczne: tor PIR i mikrofalowy cyfrowy algorytm detekcji nowej generacji wykrywanie zamaskowanego intruza precyzyjna soczewka LODIFF cyfrowa kompensacja temperatury funkcja antymaskingu realizowana przez tor mikrofalowy zdalnie uruchamiany tryb testowy pamięć alarmu regulowany uchwyt mocujący w komplecie cena: 181,78 zł 6 http://www.e-alarmy.pl/oferta_upload/o69412178431631.jpg 13
4.1.6 Nadajnik i Centrala Centrala CA-6 7 - Zastosowanie: CA-6 to mikroprocesorowa centrala alarmowa. Posiada 8 wejść, 5 wyjść, możliwość podzielenia systemu na 2 strefy. Dane Techniczne: 8 wejść wejść na płycie głównej 2 wejścia w manipulatorze Obsługa konfiguracji NO, NC, EOL, 2EOL/NO i EOL/NC 20 rodzajów reakcji wyjść wyjścia wysokoprądowe 2,2A 40 funkcji 2 strefy Sterowanie: manipulatory LED oraz telefoniczne Pamięć zdarzeń nieultona(255 zdarzeń) Włączenia, wyłączenia, awarie, alarmy itp. 1 hasło serwisowe, 1 hasło administratora, 12 haseł użytkowników timery Dialer telefoniczny - przekaz informacji Zaawansowana analiza sygnału centrali telefonicznej Zasilacz impulsowy wydajność: 1,2 A Zabezpieczenie przeciwzwarciowe Układ ładowania i kontroli akumulatora Odłączanie akumulatora rozładowanego Automatyczna diagnostyka podstawowych elementów systemu Cena: 215 zł 7 źródło: http://www.alarmtec.pl/images/alarmtec/centrale%20alarmowe/satel/ca-6/ca-6.jpg 14
4.1.7 Zasilanie Awaryjne Agregat SH6000 SDMO 8 - Zastosowanie: Agregat prądotwórczy SH 6000 z modułem SZR R05 do zasilania awaryjnego domu jednorodzinnego. Agregat zbudowany na silniku Honda, prądnica Mecc Alte automatyka SDMO. Dane techniczne: Producent: SDMO Typ: agregat prądotwórczy 1 fazowy Zastosowanie: przeznaczony do intensywnej pracy Moc znamionowa: 7,5 kva / 6,0 kw Napięcie znamionowe: 230 V 1~ Częstotliwość: 50 Hz Typ silnika: benzynowy Honda GX 390 OHV 4-suw Rozruchu silnika: elektryczny Moc silnika: 13 KM Zbiornik paliwa: 26 l Zużycie paliwa: 2,4 l/h Czas pracy przy 3/4 obciążenia: 10,8 h Poziom hałasu LWA: 99 db(a) Poziom hałasu przy 7m: 76 db(a) Wymiary: dł. x szer. x wys.: 720 x 560 x 590 mm Waga: 77 kg Wyjścia: 1 x gniazdko 10/16A 230 V + 1 x gniazdko 32A 230 V Cena:11 000 zł 8 Źródło: http://ale.gratka.pl/ogloszenie/zdjecie/935623_1.html 15
4.2 Zatrudnienie Firmy Ochroniarskiej Firma ochroniarska ABC Firma ABC istnieje od 1991 roku. Obecnie jest to grupa spółek połączonych kapitałowo, z których każda posiada odrębną koncesję MSWiA i specjalizuje się w ochronie mienia Firma posiada Certyfikat Systemu Jakości AQAP 2110:2003 oraz Certyfikat Systemu Zarządzania Jakością PN-EN ISO 9001:2001 w zakresie projektowania systemów technicznej ochrony mienia, wykonywania usług technicznej i fizycznej ochrony osób i mienia oraz usług porządkowych 5. Analiza poprawności systemu bezpieczeństwa 5.1 Zabezpieczenie przed złodziejem Czujniki chronią posesje, włączając w razie zagrożenia sygnał optyczny i akustyczny oraz powiadamiając odpowiednie służby ochrony, obecnych w domu sąsiadów oraz będących z dala od domu właścicieli zagrożonej posesji. W razie przerw w dostawie prądu w systemie włącza się zasilanie awaryjne. System ochrony budynku jest podłączony do komputera, na ekranie monitora można oglądać wszystkie pomieszczenia. Na rzutach pomieszczeń widać, która chroniona strefa została naruszona przez intruza. Kolorowe oznaczenia informują o zaistniałych zdarzeniach: czerwony sygnalizuje alarm, żółty awarię, a biały inne zdarzenia. 5.2 Zabezpieczenie przed pożarem Ochrona domu przed pożarem wymagała zainstalowania czujników dymu i gazu. Przekazują one informację o zagrożeniu pożarowym lub o natężeniu gazu do centrali.. Jeśli czujnik wykryje dym, gaz na przykład w kuchni, gdzie jest włączona kuchenka lub piekarnik, przesyła informację o tym do centralki, włączy się alarm, a urządzenie zostanie natychmiast wyłączone. 16
6. Wnioski Dzięki świadomości ludzi o istniejących zagrożeniach i instalacji systemów alarmowych, przestępczość z roku na rok utrzymuje tendencje spadkową. Statystycznie liczba kradzieży i włamań w domach każdego roku spada średnio o 3 do 5 procent. Ta tendencja zniżkowa jest przede wszystkim zasługą współczesnych systemów zabezpieczeń, które w przeciągu ostatnich 10 lat przeszły niesamowitą metamorfozę. Ponadto, do spadku liczby kradzieży i włamań przyczynia się również ciągle rosnąca popularność systemów alarmowych. Choć na przełomie tych wszystkich lat główny cel działania instalacji alarmowych nie uległ znacznej zmienia to współczesne technologie stosowane w urządzeniach alarmowych praktycznie całkowicie różnią się od tych sprzed 10 lat. Wszystko to sprawia, że obecnie opłaca się inwestować w bezpieczeństwo własnego mienia i nie kusić złodzieja. 7. Literatura http://ale.gratka.pl/ogloszenie/zdjecie/935623_1.html http://gazetadom.pl/ladny-dom/1,74278,1876554.html http://sklepppoz.pl/czujka_dor_40-527.html http://www.alarmtec.pl/images/alarmtec/centrale%20alarmowe/satel/ca-6/ca-6.html http://www.alarmtec.pl/images/alarmtec/czujniki%20gazu/dg-1%20me.html http://www.ctr.pl/produkty/czujniki_ruchu/czujka-cobalt-plus.htm http://www.e-alarmy.pl/oferta_upload/o69412178431631.html http://www.policja.pl/portal/pol/4/wybrane_statystyki.html 17
8. Załączniki Załącznik nr 1 Harmonogram wdrożenia systemu bezpieczeństwa domu jednorodzinnego wraz z przyległą posesją. Rys.1 Wykonywane zadania
Rys.2 Czas realizacji 19