Andrzej Krzyżak. Platforma do obsługi zdalnej edukacji Projekt platformy e-learningowej wykonanej w ramach pracy magisterskiej obejmował stworzenie w pełni funkcjonalnego, a zarazem prostego i intuicyjnego w obsłudze systemu do obsługi zdalnej edukacji, udostępniającego administratorom, nauczycielom oraz uczniom szereg narzędzi oraz funkcji związanych z nauczaniem na odległość. Platforma zawiera elementy CMS oraz User Management. Do wykonania aplikacji wykorzystane zostały następujące technologie: język programowania PHP wspierany przez framework ZEND, system bazodanowy MySQL, język skryptowy JavaScript oraz biblioteki JQuery oraz JQuery UI. Platforma korzysta z serwera Apache. Organizacja struktury aplikacji zgodna jest ze standardem architektonicznego wzorca projektowego MVC (Mode-View-Controller). Stworzony system ma budowę modułową. Każdy moduł odpowiedzialny jest za realizację określonej funkcjonalności. Platforma udostępnia szereg funkcji, które mogą zostać wykorzystane w procesie dydaktycznym jak również przy zarządzaniu kursami i użytkownikami. Wykonana aplikacja umożliwia tworzenie atrakcyjnych e-kursów wykorzystujących zasoby różnego typu, poprzez strony html, pliki umieszczane na serwerze, aż po różnego rodzaju interaktywne testy sprawdzające wiedzę uczniów. Do dyspozycji administratorów oraz nauczycieli udostępniony został szereg narzędzi ułatwiającym pracę na platformie. Cały system oraz jego narzędzia dostępne są dla użytkowników za pośrednictwem przeglądarki internetowej. I. Użytkownicy platformy edukacyjnej Jednym z założeń funkcjonalnych platformy edukacyjnej jest przydzielenie użytkownikom odpowiednich profili. Jest to niezwykle ważne, gdyż umożliwia kontrolowanie dostępu użytkowników do poszczególnych modułów, funkcji oraz narzędzi platformy zapewniając przy tym bezpieczeństwo korzystania z jej zasobów. Profile użytkowników wiążą się nie tylko z usystematyzowaniem poszczególnych grup użytkowników, ale przede wszystkim z przydzieleniem użytkownikom odpowiednich 1
praw dostępu do portalu edukacyjnego, czyli prawa do użytkowania portalu. Prawa użytkownika portalu edukacyjnego to: prawo dostępu do poszczególnych, asynchronicznych funkcjonalności portalu, prawo dostępu do poszczególnych, synchronicznych funkcjonalności portalu. Zaimplementowany w stworzonej przeze mnie platformie edukacyjnej mechanizm profilowania zakłada podział użytkowników na 4 kategorie: administratorzy serwisu, nauczyciele prowadzący (instruktorzy), uczniowie biorący udział w kursach (kursanci), goście. Każda z grup użytkowników korzystających ze stworzonej przeze mnie platformy edukacyjnej posiada odrębne, ściśle określone możliwości związane z dostępem do platformy oraz jej narzędzi. Odpowiednie zarządzanie użytkownikami pozwala zachować porządek w organizacji platformy. Istotną kwestią jest zabezpieczenie treści przed niepowołanymi użytkownikami. o Administratorzy nadrzędna grupa użytkowników posiadająca uprawnienia najwyższego stopnia. Administratorzy mają dostęp do wszystkich funkcji platformy, w tym do danych o wszystkich użytkownikach i zgromadzonych zasobach. Czuwają nad poprawnym działaniem platformy. Mają uprawnienia potrzebne do korygowania błędów powstałych w wyniku działań innych użytkowników. Administratorzy mają również dostęp do statystyk użytkowania platformy. W zaimplementowanej platformie edukacyjnej administratorzy posiadają uprawienia umożliwiające: przeglądanie wszystkich zarejestrowanych użytkowników (zarówno uczniów jak i nauczycieli/trenerów), możliwość kontroli oraz blokowania użytkowników np. naruszających regulamin serwisu, możliwość tworzenia kont nauczycieli (tylko administrator posiada możliwość utworzenia profilu z prawami nauczyciela), możliwość kontrolowania wszelkich treści umieszczanych na platformie oraz ich edycji np. w przypadku naruszenia regulaminu, 2
możliwość kontaktu z pozostałymi użytkownikami platformy poprzez system wiadomości prywatnych, możliwość dodawania/edycji wpisów w dziale aktualności, administratorzy posiadają wszelkie prawa nauczyciela. o Nauczyciele (instruktorzy) - grupa osób prowadzących zajęcia przy użyciu platformy edukacyjnej. Instruktorzy mają dostęp do zasobów oraz danych o użytkownikach ograniczony do przedmiotów (kursów), które prowadzą. Mają również dostęp do narzędzi edycji i wprowadzania materiałów dydaktycznych oraz możliwość organizowania treści nauczania (tworzenie kursów, układanie testów itp.) Możliwości instruktorów w ramach zaimplementowanego przeze mnie systemu to: możliwość tworzenia nowych kategorii kursów, możliwość tworzenia kursów w obrębie istniejących już kategorii, możliwość umieszczania oraz edycji treści na platformie za pośrednictwem specjalne przygotowanego w tym celu modułu, możliwość przygotowywania, tworzenia oraz umieszczania testów sprawdzających wiedzę uczniów za pośrednictwem przygotowanego narzędzia będącego integralną częścią platformy, możliwość zarządzania plikami udostępnianymi w obrębie platformy, możliwość przeglądania profili uczniów zarejestrowanych oraz biorących udział w zajęciach danego prowadzącego, a także oceniania ich pracy, możliwość dodawania/edycji wpisów w dziale aktualności, możliwość kontaktu z innymi użytkownikami serwisu poprzez system wiadomości prywatnych. o Uczniowie (kursanci) grupa osób biorących aktywny udział w kursach publikowanych na łamach platformy. Kursanci to osoby wykorzystujące platformę edukacyjną do nauki. Mogą przeglądać materiały dydaktyczne z przedmiotów (kursów), na które są zapisani i pobierać je w formie elektronicznej. Mają też dostęp do narzędzi komunikacji wzajemnej oraz konsultacji online z trenerem (instruktorem). W ramach stworzonej platformy edukacyjnej uczniowie posiadają: możliwość zapisu - dołączenia do wybranych kursów, 3
możliwość korzystania z treści udostępnianych przez nauczycieli przeznaczonych dla zarejestrowanych użytkowników, możliwość rozwiązywania testów przygotowanych przez prowadzących zajęcia, możliwość kontrolowania swoich statystyk oraz wyników rozwiązywanych testów, dostęp do działu aktualności, możliwość kontaktu z pozostałymi użytkownikami platformy poprzez system wiadomości prywatnych. o Goście grupa użytkowników nie zarejestrowanych w serwisie, posiadających maksymalnie ograniczone możliwości w zakresie korzystania z platformy. Goście posiadają: możliwość przeglądania wyłącznie rodzajów prowadzonych kursów bez możliwości przeglądania treści dostępnych wyłącznie dla użytkowników zarejestrowanych, dostęp do działu aktualności, możliwość utworzenia konta w serwisie rejestracji, możliwość logowania w serwisie. II. Moduły platformy realizującej kształcenie na odległość Stworzona platforma edukacyjna posiada budowę modułową. Każdy z zaimplementowanych modułów odpowiedzialny jest za realizację odrębnej i ściśle określonej funkcjonalności. Poniżej przedstawiono krótki opis istniejących modułów wraz z realizowaną przez nie funkcjonalnością. Moduł zarządzania użytkownikami to moduł, dzięki któremu administratorzy oraz nauczyciele mogą zarządzać użytkownikami zarejestrowanymi w serwisie. Moduł ten umożliwia administratorom platformy operacje takie jak: tworzenie kont użytkowników (w tym profili nauczycieli), trwałe usuwanie użytkowników z serwisu lub ich tymczasowe blokowanie, wyświetlanie informacji o wszystkich użytkownikach, oraz wyświetlanie statystyk użytkowników. Nauczyciele mogą natomiast zarządzać przynależnością uczniów do prowadzonych przez siebie kursów, potwierdzać lub 4
anulować zgłoszenia, a także wyświetlać kompleksowe informacje o swoich kursantach. Moduł kreatora kursów to moduł przeznaczony dla nauczycieli, którzy za jego pośrednictwem mogą z poziomu przeglądarki internatowej edytować oraz dodawać kursy prowadzone w ramach platformy e-learningowej. Moduł ten posiada między innymi wbudowany edytor tekstu WYSIWYG, dzięki któremu tworzone kursy mogą przyjmować atrakcyjną formę. Należy zaznaczyć, że moduł kreatora kursów zintegrowany został z wirtualnym kalendarzem, w którym oznaczane są wszystkie nowo tworzone kursy. Moduł kreatora pomocy naukowych moduł przeznaczony dla nauczycieli, którzy za jego pośrednictwem mogą tworzyć materiały pomocnicze udostępniane w ramach prowadzonych kursów. Moduł ten oferuje możliwość edycji materiałów dydaktycznych za pomocą rozbudowanego edytora tekstu. Dodatkową funkcją modułu jest możliwość zamieszczania wcześniej przygotowanych pomocy naukowych w postaci plików umieszczanych (zapisywanych) na serwerze. Moduł zarządzania aktualnościami moduł umożliwiający dodawanie, edytowanie oraz usuwanie aktualności wyświetlanych na stronie platformy. Funkcjonalność modułu zintegrowana została z kalendarzem, w którym umieszczane są wszystkie nowe wpisy. Moduł kreatora testów przeznaczony dla nauczycieli. Za jego pośrednictwem mogą oni w dynamiczny sposób tworzyć oraz publikować testy sprawdzające wiedzę uczniów. Kreator testów to rozbudowane narzędzie umożliwiające ustalanie szeregu parametrów związanych z testem, jego dostępnością w czasie oraz obowiązującą punktacją itp. Integracja modułu kreatora testów z wirtualnym kalendarzem pozwala na zaprezentowanie w formie graficznej czasu, w którym dany test jest dostępny do rozwiązania. Moduł umożliwia tworzenia różnego rodzaju testów takich jak.: testy jednokrotnego wyboru, testy wielokrotnego wyboru, testy wymagające podania własnej odpowiedzi, 5
testy z pytaniami typu Prawda/Fałsz. Moduł rozwiązywania oraz oceniania testów moduł przeznaczony dla kursantów zarejestrowanych w serwisie. Moduł podpowiada za udostępnienie studentom testów o charakterze sprawdzającym wiedzę, umieszczonych przez nauczycieli oraz weryfikację poprawności rozwiązania zgodnie z punktacją ustaloną przez mentora podczas procesu tworzenia testu. Moduł ten jest podstawą do tworzenia statystyk o rozwiązywanych testach. Moduł statystyk moduł odpowiadający za tworzenie i udostępnianie statystyk dla użytkowników platformy. Statystyki przeznaczone dla nauczycieli zawierają informacje takie jak liczba prowadzonych kursów w różnych odstępach czasu, liczba użytkowników, którzy dołączyli do prowadzonych kursów, liczba udostępnianych plików oraz pomocy naukowych udostępnianych w ramach kursów, a także liczba utworzonych testów oraz informacje o użytkownikach, którzy te testy rozwiązywali. Statystyki dostępne dla uczniów to statystyki testów oraz kursów. W statystykach testów użytkownicy mogą sprawdzić informacje o rozwiązywanych testach, czasie poświęconym na ich rozwiązanie, udzielanych odpowiedziach etc. Informacje prezentowane są w formie tekstowej oraz graficznej (w postaci wykresów). Statystyki kursów to swoiste podsumowanie aktywności użytkowników w zakresie zapisów do prowadzonych w obrębie platformy kursów. Do statystyk testów mają wgląd również nauczyciele, których testy zostały rozwiązane przez danego ucznia. 6