MAPA ZASOBÓW I POTRZEB SUBREGION EŁK 2011-2012
1. Wstęp Mapa zasobów i potrzeb opracowana została na podstawie analiza dokumentów strategicznych powiatów subregionu ełckiego, dokumentów o charakterze regionalnym i krajowym. Dane z dokumentów zostały uzupełnione informacjami od osób reprezentujących organizacje członkowskie sieci Atomy. Części dokumentów nie udało się uzyskać (np. Strategii Powiatu Piski). Z analizowanych dokumentów wynika, że tematyka dotycząca młodzieży z reguły jest poruszana w niewielkim stopniu, a jeśli jest ona uwzględniona brakuje wskaźników które byłyby punktem odniesienia, który to mógłby posłużyć głębszej analizie. Więcej uwagi poświęca się innym elementom niż demografia, aktywna polityka społeczna, której elementem jest budowanie zaangażowania społecznego i obywatelskiego m.in. wśród młodzieży. Obszar geograficzny subregionu ełckiego. Za subregion ełcki uznaje się 6 powiatów: ełcki, olecki, gołdapski, piski, giżycki oraz węgorzewski. Łącznie powiaty te są zamieszkiwane przez 238 890 ( woj. warmińsko - mazusrkie - 1 427 073) Powiat ełcki 84 600, Miasto Ełk 55 944 Powiat olecki 46 204, Miasto Olecko miasto 23 746 Powiat gołdapski 26 844, Miasto Gołdap 13 514, Powiat piski 57 691 - miasto Pisz 34 157 Powiat giżycki 56 945 - miasto Giżycko 32 811 Powiat węgorzewski 23 551 - miasto 11 634 Pomimo niewielkich odległości pomiędzy poszczególnymi powiatami, warunki społczno-gospodarcze są często zdecydowanie odmienne. Zarówno jeśli chodzi o źródła utrzymania, szkolnictwo, możliwości młodzieży w samorealizacji. Zdecydowanie największym ośrodkiem miejskim, na terenie subregionu jest Miasto Ełk. Subregion jest stosunkowo słabo zagęszczonym ludnościowo terenem o charakterze rolniczym. Najlepszym przykładem jest występowanie tyko dwóch obszarów gmin, typowo wiejskich: gmina miejska Ełk oraz Giżycko. Pozostałe stolice powiatów Gołdap, Olecko, Pisz, Węgorzewo, są to gminy miejsko wiejskie.
2. Dane rynku pracy 2.1 Dane rynku pracy (wg Powiatowych Urzędów Pracy, 30 październik 2011): Województwo Warmińsko Mazurskie to miejsce cechujące się najwyższym wskaźnikiem bezrobocia w Polsce na poziomie 18,9%, zaś bezrobocie w skali kraju wynosiło 11,8%. Z kolei subregion ełcki cechuje się największym w województwie bezrobociem. Subregion ełcki - 22,9 %, w odniesieniu do subregionu Olsztyńskiego (suma) 17,1 % i Elbląskiego 19,1 %. Szczegółowe dane statystyczne wg poszczególnych PUP: powiat ełcki- 23,5 % powiat giżycki - 15,1 % powiat olecki - 20,2 % powiat piski - 30,9 % powiat gołdapski - 21,6 % powiat węgorzewski - 25,6 % 2.2. Struktura bezrobocia Bezrobocie w województwie warmińsko mazurskim cechuje się przewagą osób bezrobotnych płci żeńskiej stanowią one 56,2% ogółu osób bezrobotnych (wg danych WUP listopad 2011). Osoby do 25 roku życia stanowią 22,9% ogółu osób bezrobotnych co jest największym problemem dotyczącym młodzieży.
3. Edukacja 3.1 Poziom wykształcenia w odniesieniu do całego województwa Poziom wykształcenia oceniono na podstawie liczby ludności z wykształceniem co najmniej średnim (wg spisu Narodowego Spisu Powszechnego z 2002 roku) Udział osób z ukończoną co najmniej szkołą średnią (bez zasadniczego zawodowego) średnio w województwie stanowił 37,5%. W miastach był ponad dwukrotnie wyższy niż na wsi i wynosił odpowiednio 47,5% wobec 21,6%. Najwyższym odsetkiem osób o tym poziomie wykształcenia charakteryzują się miasta na prawach powiatu: Olsztyn 60,3% i Elbląg 46,9%. Wśród powiatów ziemskich wyższy wskaźnik niż średni w regionie zanotowano tylko w dwóch powiatach, tj.: ełckim 37,8% i giżyckim 39,0%, a najniższy w nowomiejskim 25,0% i elbląskim 26,5%. Miasta, w których udział osób z wykształceniem co najmniej średnim był największy to: Giżycko 50,9%, Olecko 49,1%, Lidzbark Warmiński 47,9%, Kętrzyn 47,7%. Wyróżniające się gminy wiejskie to: Dywity 39,9%, Stawiguda 35,3% i Jonkowo 31,7%. 3.2 Szkolnictwo wyższe Na temat szkolnictwa poziomu skolaryzacji na poziomie wyższym w kontekście regionalnym, a już subregionalnym tym bardziej trudno jest opierać się na danych statystycznych. W subregionie Ełckim nie występuje żaden silny ośrodek akademicki. Najbliższe ośrodki akademickie liczące się w kraju znajdują się w Olsztynie oraz Białymstoku. W subregionie znajdują się następujące szkoły wyższe: Centrum Studiów Bałtyckich Uniwersytet Warmińsko Mazurski - jest jedynym ośrodkiem prowadzącym darmowe studia w systemie dzianym w subregionie ełckim. Uruchomione są kierunki: Pedagogika, filologia polska, administracja, technika rolnicza i leśna, politologia. Niestety na dzień dzisiejszy nie ma możliwości uzyskania tytułu magistra. W UWM w Ełku jest łącznie niespełna 200 miejsc rocznie. Wyższa Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy oddział w Ełku - studia odbywają się tylko w systemie zaocznym, Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w Białymstoku filia w Ełku - studia odbywają się praktycznie tylko w systemie zaocznym, Wszechnica Mazurska z siedzibą w Olecku studia odbywają się tylko w systemie zaocznym, pierwsza niepaństwowa uczelnia wyższa w północno-wschodniej Polsce, powstała w 1992 r.. We
Wszechnicy Mazurskiej mają swoje filie: Akademia Podlaska Kolegium Nauczycielskie Uniwersytet Gdański Uniwersytet w Białymstoku Uniwersytet Warmińsko - Mazurski 3.3 Efekt: Brak ośrodków akademickich wpływa na sytuację młodzieży w subregionie ełckim. Ma to znaczenie w wielu aspektach. Zarówno demograficznych (osoby w wieku do 25 lat opuszczają subregion w poszukiwaniu możliwości zdobycia wykształcenia i nie powracają do miejsca zamieszkania). Ełk jest jednym miastem w subregionie i jednym miastem w subregionie, którego nie dotyczy (na dzień dzisiejszy) proces zmniejszania się ilości mieszkańców.
4. Analiza SWOT SWOT wybrane elementy dotyczące stricte młodzieży MOCNE STRONY SŁABE STRONY atrakcyjne położenie geograficzne umożliwiające aktywne spędzanie wolnego czasu przez młodzież rozrastająca się baza obiektów sportowych wraz z animatorami sportu (program ministerialny) duża ilość grup nieformalnych które chcą działać na polu kultury, sztuki, organizowaniu wydarzeń sportowych itp. Przedmiot Podstawy Przedsiębiorczości wykorzystywany jest do pracy projektowej w celach charytatywnych, we wszystkich powiatach działają Centra wolontariatu, koła wolontariatu, wypracowana Polityka Oświatowa Samorządu Terytorialnego duży potencjał szkół (budynki, nieruchomości) rosnąca świadomość młodzieży w kontekście przysługujących im praw subregion prawie w całości objęty jest programem Działaj Lokalnie, powstał pierwszy w regionie punkt Eurodesk w Gołdapi miejscowości subregionu ełckiego liczą nie więcej niż 25 000 mieszkańców (poza Ełkiem i Giżyckiem) i kwalifikują się do większości programów pomocowych, kryzys finansów w samorządach, Stosunkowo młode społeczeństwo w Brak odpowiednio zabezpieczonych plaż, słaby dostęp do obiektów samorządowych w tym do jst (domów kultury, mopsów itp.) obustronny brak umiejętności współpracy samorząd grupy młodzieżowe, brak rzecznictwa młodzieżowego, brak darmowych pomieszczeń na działalność kulturalną, zespoły muzyczne itp. centra wolontariatu traktowane są po macoszemu przez jst niewielki odsetek organizacji młodzieżowych, tylko 6% organizacji współpracuje z wolontariuszami, powolna zmiana profili kształcenia, niewielka liczba (brak w niektórych powiatach) świetlic terapeutyczno wychowawczych (środowiskowych), liczne bariery architektoniczne (osoby niepełnosprawne) migracja młodzieży ze wsi do miast poza subregion, niewielkie zaangażowanie w życie społeczności, brak środków na rozwój kultury, dziedziczność bezradności życiowej w szczelności na terenach byłych PGR, nieumiejętność samozorganizowania czasu wolnego w sposób rozwojowy, brak systemowego podejścia do spraw związanych z młodzieżą, duże bezrobocie wśród osób w wieku do 25 roku
porównaniu z innymi regionami SZANSE Wdrożenie i ewaluacja POST, zmiany w systemie edukacji wolontariatu zmiany w OPS, miejsce dla młodzieży przy OPS, wzmocnienie organizacji młodzieżowych przez udział w projektach sieci, nawiązanie ścisłych relacji między organizacjami życia (ponad 22 proc), niewystarczający dostęp do darmowej edukacji na poziomie wyższym, brak dobrze rozwiniętej komunikacji publicznej w samym subregionie, Strukturalny charakter bezrobocia Mała mobilność mieszkańców w tym osób młodzieży ZAGROŻENIA zmiany w systemie edukacji wolontariatu psucie pojęcia wolontariatu wyludnianie się z aktywnej młodzieży subregionu ełckiego większy kryzys finansów w samorządach znaczący spadek środków pomocowych na realizację aktywnej polityki społecznej, powstanie nowych punktów eurodesk,
5. Analiza przestrzeni (EGO) (brak dostępu do badań poza EGO) Na obszarze subregionu ełckiego występuje dużo jezior, choć jeziorność tego terenu oceniana jest jako przeciętna. Na znacznej części jezior wprowadzona jest strefa ciszy (do 98% jezior w powiecie ełckim). Ponadto na obszarze subregionu ełckiego występujekilkadziesiąt rzek, m.in.: Ełk, Gołdapa i Węgorapa, Lega, Pisa, Krutynia itd. Większość wód powierzchniowych terenu należy do II lub III klasy czystości. Stan wód w jeziorach i rzekach umożliwia kąpiel i rekreację. Obszar wyróżnia się unikatowymi w skali kraju i Europy walorami przyrodniczymi i krajobrazowymi środowiska naturalnego pod względem bogactwa i różnorodności form i gatunków roślin i zwierząt. Ponadto ze względu na szereg czynników sprzyjających ochronie wyjątkowego środowiska przyrodniczego subregion przed degradacją, m.in. położenia na terenie Zielonych Płuc Polski, słabego zaludnienia, dużego udziału użytków zielonych, braku uciążliwych zakładów przemysłowych oraz naturalnego ograniczenia intensywnej produkcji rolnej, zasoby naturalne tego terenu wciąż prezentują bardzo wysoką jakość ekologiczną. Należy pamiętać, że znaczną część tych terenów, jak i całego województwa, zajmują obszary popegeerowskie. Do dużej atrakcyjności przyrodniczej obszaru gmin EGO, a co za tym idzie i do atrakcyjności turystycznej, zaliczyć należy dużą lesistość tych terenów. Powierzchnia lasów w 2006 r. na analizowanym terenie wynosiła 60,6 tys. ha, co stanowiło 8,3% powierzchni lasów województwa warmińsko-mazurskiego, na terenie którego średnia lesistość wynosiła 30,1%. Natomiast średni wskaźnik zalesienia na obszarze EGO wynosił 25,7%. Na uwagę zasługuje fakt, że w porównaniu do 2004 r. powierzchnia zajmowana przez lasy wzrosła prawie o 0,3 tys. ha. Najwyższy wskaźnik lesistości w 2006 r. występował na terenie gmin: Dubeninki (40,0% ogółu powierzchni gminy), Kowale Mazurskie (36,3%) oraz Banie Mazurskie (31,8%). Na wysoką lesistość tych gmin wpływ mają położone na ich terenie dwie puszcze: Borecka oraz Romincka stanowiące najcenniejsze obszary leśne Pojezierza Mazurskiego. W pozostałych gminach wskaźnik lesistości utrzymywał się na poziomie niższym od średniej w województwie. Teren objęty diagnozą, jak i całe województwo warmińsko-mazurskie, charakteryzuje się wysokim potencjałem przyrodniczym, co przyczyniło się do stworzenia na tym terenie licznych obszarów prawnie chronionych. Powierzchnia tych obszarów w 2006 r. wynosiła 123,6 tys. ha, tj. 52,4% ogólnej powierzchni EGO, podczas gdy w województwie wskaźnik ten kształtował się średnio na poziomie 46,3%. W porównaniu do 1999 r. w większości gmin, jak i na całym terenie objętym analizą, powierzchnia obszarów prawnie chronionych uległa zmniejszeniu. Jedynie w gminach: Banie Mazurskie, Dubeninki oraz
Gołdap odnotowano wzrost ich powierzchni. Udział obszarów prawnie chronionych w ogólnej powierzchni gmin kształtował się od 25,1% w gminie miejsko-wiejskiej Olecko do 97,9% w gminie Dubeninki. Przyrodnicza charakterystyka EGO uwzględniająca tylko trzy wskaźniki, tj.: powierzchnię zbiorników wodnych, stopień lesistości oraz powierzchnię obszarów prawnie chronionych jest charakterystyką niepełną. Jednakże ukazanie, jaki potencjał tkwi w walorach środowiskowo-przyrodniczych regionu i jak może być on zaktywizowany jest niezbędne, jeżeli chce się w pełni wykorzystać szanse na tworzenie nowych miejsc pracy tkwiących w tych uwarunkowaniach. Tym bardziej, iż w świadomości mieszkańców innych województw oraz nierzadko innych krajów, województwo warmińsko-mazurskie postrzegane jest jako region o nieskażonej przyrodzie, co stwarza ogromne szanse dla rozwoju turystyki, a co za tym idzie tworzenia nowych miejsc pracy. 6. Analiza kanałów komunikacji: 6.1 Radia Radio 5 Najsilniejszym kanałem informacji jaki jest na terenie subregionu ełckiego jest Radio 5, które swoim zasięgiem obejmuje 1/3 terenu subregionu ełckiego zaś dociera do przeszło połowy mieszkańców subregionu (powiat ełcki, olecki, gołdapskiego i część piskiego). Prowadzone są audycje o charakterze lokalnym z współdzieleniem czasu antenowego regionalnego. Audycje lokalne dotyczą powiatów Ełcki, Olecki, Gołdapski. Nastawienie lokalnych jak i regionalnych władz Radia 5 do działalności społecznej i obywatelskiej jest bardzo pozytywne. W dóch powiatach nawiązana jest stała współpraca z organizacjami pozarządowymi wpisana do ramówki. Bayer FM Jest to jedyne Dziecięco - Młodzieżowe radio w subregionie ełckim. Swoją działalność opiera w dużym stopniu na wolontariuszach. Wokół radia zbiera się młodzież, których zainteresowania wykraczają poza ramy klas dziennikarskich. Swoich sił jako dziennikarze próbują pasjonaci różnych stylów muzycznych m.in. hip-hop, dance itd. Jest to radio otwarte na współpracę z młodzieżą oraz organizacjami pozarzadowymi. Jego zasięg niestety jest ograniczony głównie do terenu powiatu ełckiego, jednakże jest możliwość odbioru radia prze stronę internetową. 6.2 Prasa Największy nakład w subregionie ełckim ma Gazeta Olsztyńska. Jest to gazeta regionalna która posiada
wkładkę lokalną. Redakcje Gazety olsztyńskiej znajdują się we wszystkich siedziach miast powiatowych subregionu znajdują się redakcje lokalne i wydają tygodniki: Gazeta Giżycka Gazeta Piska Głos Olecka Kurier Gołdapski Rozmaitości Ełckie Węgorzewski Tydzień Gazeta Współczesna Mniejszy zasięg w subregionie ma gazeta współczesna która posiada tylko dwie redakcje w subregionie w Ełku i Gołdapi. 6.3 Serwisy internetowe Najważniejsze serwisy internetowe w subregionie: Ełk: http://e-elk.pl/, http://elk24.pl/, http://portal-elk.pl/, http://elk.wm.pl/, http://wirtualnyelk.pl/, http://www.elczanie.pl/ Olecko: http://www.olecko.info/, http://www.naszeolecko.pl/, http://portal-olecko.pl/, http://www.tuolecko.pl/ Gołdap: http://www.goldap.info/, http://www.mlodagoldap.info/, http://portal-goldap.pl/ Pisz: http://www.piszanin.pl/, http://portal-pisz.pl/, http://pisz.wm.pl/ Giżycko: http://gizycko.wm.pl/, http://portal-gizycko.pl/ Węgorzewo: http://wegorzewo.wm.pl/, http://portal-wegorzewo.pl/ Opracowano na podstawie: Ekspertyza Dotycząca Województwa Warmińsko - Mazurskiego w kontekście strategii rozwoju społeczno - gospodarczego polski wschodniej do roku 2020, Strategia Rozwoju Powiatu Gołdapskiego, Strategia Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Ełckiego do roku 2016 aktualizacja rok, Lokalna strategia rozwoju (LSR) Lidera w EGO, wikipedia.pl