Biuletyn Prawny Kwiecień 2012 Szanowni Państwo, W Biuletynie Prawnym za kwiecień 2012 r. poruszamy kwestie, które stały się przedmiotem ostatnich orzeczeń sądów cywilnych i administracyjnych, w szczególności dotyczące zasiedzenia służebności przesyłu, opłat w ramach przekształcenia użytkowania wieczystego, a także rozstrzygnięcia wątpliwości w zakresie zakwalifikowania wydatków jako kosztów podatkowych oraz związanych z działalnością kuratora przy likwidacji spółki. Igor Bąkowski
NIERUCHOMOŚCI ZASIEDZENIE SŁUŻEBNOŚCI PRZESYŁU - WŁAŚCICIELE GRUNTU BEZ PRAWA DO WYNAGRODZENIA? Problematyka zasiedzenia służebności przesyłu stała się przedmiotem jednego z ostatnich orzeczeń Sądu Najwyższego (sygn. akt: II CSK 258/11). W myśl przytoczonego orzeczenia za główną funkcje zasiedzenia należy uznać definitywne uregulowanie stosunków własnościowych nieruchomości. Jednakże wątpliwości powstają w sytuacji, gdy kwestia sporna dotyczy zasiedzenia służebności przesyłu. Zgodnie z przepisami obowiązującymi od 3 sierpnia 2008r., prawo służebności przesyłu może być ustanowione w drodze umowy na rzecz przedsiębiorcy energetycznego, który zamierza wybudować na danej nieruchomości urządzenia sieci energetycznej, w zamian za odpowiednie wynagrodzenie należne właścicielowi nieruchomości. Zarówno właściciel jak i przedsiębiorca zostali uprawnieni do dochodzenia roszczeń w zakresie ustalenia statusu sieci. Służebność przesyłu może ulec zasiedzeniu wraz z upływem 30-letniego okresu nieprzerwanego korzystania, jednakże jego skutki mogą okazać się kwestią sporną, w szczególności co do dalszej realizacji roszczeń stron umowy ustanawiającej służebność. Sąd Najwyższy uznał za wątpliwe i nieuzasadnione dochodzenie przez właściciela nieruchomości roszczeń co do zapłaty należnego mu wynagrodzenia, w sytuacji gdy przedsiębiorca w wyniku zasiedzenia służebności stal się właścicielem. W powyższej sytuacji uznanie żądań byłego właściciela byłoby działaniem niezgodnym z prawem. Sąd Najwyższy przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia. Źródło: Shutter Stock
NIERUCHOMOŚCI CZY ORGAN MOŻE OBARCZYĆ NAS DODATKOWYMI KOSZTAMI ZWIĄZANYMI Z PRZEKSZTAŁCENIEM UŻYTKOWANIA WIECZYSTEGO W PRAWO WŁASNOŚCI? Tytułowy problem stał się przedmiotem jednego kwietniowych wyroków Naczelnego Sądu Administracyjnego (sygn. akt. I OSK 16/12). Zgodnie z art. 4 ustawy o przekształceniu użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości osoba, na rzecz której zostało dokonane przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności zobowiązana jest do uiszczenia opłaty dotychczasowemu właścicielowi. W określonych przez ustawę przypadkach przewidziano możliwość zastosowania przez organ bonifikaty w stosunku do powyższych opłat. Udzielenie bonifikaty osobom fizycznym lub spółdzielniom oraz określenie jej wysokości następuje na mocy uchwały kompetentnego organu. W rozpatrywanym przez NSA przypadku jedynym i koniecznym warunkiem do przyznania wnioskodawcom bonifikaty w wysokości 99 proc. było spełnienie obowiązku w postaci poniesienia kosztów przygotowania nieruchomości do przekształcenia, w tym poczynienie wydatków na sporządzenie operatu szacunkowego nieruchomości i inwentaryzacji. W uzasadnieniu wydanej uchwały organ wskazał, że jako podmiot kompetentny do stanowienia praw miejscowego jest uprawniony do określania warunków przekształcenia użytkowania wieczystego w prawo własności, gdyż nie może finansować z budżetu gminy osób fizycznych lub spółdzielni mieszkaniowych. Ponadto ponoszenie kosztów przygotowania nieruchomości do przekształcenia wyklucza ze względów finansowych możliwość ustalania tak wysokiej bonifikaty. Po rozpatrzeniu wszystkich okoliczności ujawnionych w sprawie Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że za przygotowanie do przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności płaci organ dokonujący przekształcenia, gdyż zgodnie z art. 262 k.p.a. strona może zostać obciążona tylko tymi kosztami postępowania, które wynikają z jej winy, zostały poniesione w jej interesie lub na jej żądanie. Nie wymienione w tym przepisie opłaty powinny obciążać organ administracyjny. Zatem działanie organu w przytoczonej sprawie Sąd uznał za sprzeczne z prawem.
PRAWO SPÓŁEK HANDLOWYCH CZY KURATOR MOŻE ZŁOŻYĆ WNIOSEK O ROZWIĄZANIE SPÓŁKI Z O.O.? Sąd Najwyższy w orzeczeniu z 8 marca 2012r. (sygn. III CZP 95/11) orzekł, że, kurator ustanowiony na mocy art. 42 1 k.c. dla spółki z ograniczoną odpowiedzialnością może, działając w imieniu spółki, wystąpić do sądu z wnioskiem o jej rozwiązanie, o ile został w tym zakresie umocowany. W uchwale rozwiązana została kwestia istotnego problemu, który powstał w wyniku równoległego stosowania przepisów prawa cywilnego dotyczących instytucji kuratora oraz przepisu wyznaczającego katalog osób władnych do wystąpienia z wnioskiem o rozwiązanie spółki (art. 271 k.s.h.). Należy podkreślić, że zgodnie z przepisami regulującymi funkcjonowanie spółki z o.o., kurator nie jest wymieniony jako osoba mająca prawo do wszczęcia postępowania w przedmiocie jej rozwiązania, jednakże na mocy art. 42 k.c. ustawodawca wyposażył kuratora w uprawnienie do podejmowania czynności zmierzających do likwidacji spółki. Obecnie obowiązujące przepisy jasno kształtują proces likwidacji, który powinien być poprzedzony rozwiązaniem danej spółki. Samo uprawnienie z art. 42 k.c. nie stanowi jednak podstawy do dokonania powyższych czynności. Kurator jako przedstawiciel spółki powoływany jest przez sąd rejestrowy właściwy dla ostatniej siedziby spółki, w okresach niemożności pełnienia przez organy spółki swoich funkcji (art. 603 k.p.c.). Jak podkreślił Sąd Najwyższy, niewątpliwie istotnym w omawianej kwestii pozostanie zakres umocowania kuratora. Jego działalność nie może być utożsamiana z zastępowaniem organów (np. nadzorczego) w ich ustawowych i umownych kompetencjach. Sąd w zaświadczeniu wyznacza kuratorowi zakres uprawień adekwatny do potrzeb spółki, który stanowi dopuszczalne granice jego działalności. Zatem zamieszczenie w nim uprawnień do podejmowania czynności w zakresie rozwiązania spółki będzie przesądzać o możności podejmowania przez kuratora działań w omawianym zakresie.
PRAWO PODATKOWE SKUTKI PODATKOWE WNIESIENIA SPÓŁKI Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ DO SPÓŁKI KOMANDYTOWEJ Kwestia wątpliwości co do powstania po stronie wspólników obowiązku podatkowego od dochodu z tytułu udziału w zyskach osób prawnych po wniesieniu przez spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością prowadzonego przez siebie przedsiębiorstwa jako wkładu niepieniężnego do spółki komandytowej stała się przedmiotem jednej z ostatnich interpretacji indywidualnych wydanej 7 marca 2012 r. przez Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy (nr ITPB1/415-1255/11/AK). W interpretacji podkreślono, iż zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (zwaną dalej Ustawą ) przychodami z kapitałów pieniężnych są dywidendy i inne przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych, których podstawą uzyskania są udziały lub akcje w spółkach mających osobowość prawną lub w spółdzielniach. W myśl art. 24 ust. 5 pkt 8 Ustawy, za dochód w zyskach osób prawnych uważa się dochód, który został faktycznie uzyskany z tego udziału. Dotyczy to również wartości niepodzielonych zysków w spółkach kapitałowych po przekształceniu tych spółek w spółki osobowe. Reasumując, dochód z tytułu wartości niepodzielonych zysków powstaje z dniem przekształcenia spółki z kapitałowej w osobową, a zatem z dniem wpisania spółki osobowej do rejestru spółek. Wartość omawianego podatku wynosi 19 % dochodów. Warto również zaznaczyć, że spółka powstała w wyniku przekształcenia jest obowiązana jako płatnik do pobierania zryczałtowanego podatku dochodowego od uzyskanych z tytułu zysków osób prawnych (art. 30a ust. 1 pkt 4 ustawy) od dochodu faktycznie uzyskanego z udziałów w zyskach osób prawnych, z uwzględnieniem wartości niepodzielonych zysków po przekształceniu (art. 24 ust. 5 pkt 8 ustawy). Należy podkreślić, że co do zasady przekształcenie spółki nie stanowi jej likwidacji. Z dniem wykreślenia byłej spółki oraz wpisaniem nowej, powstałej w wyniku przekształcenia, następuje kontynuacja działalności jako innej osoby prawnej. Z uwagi na tożsamość podmiotów na powstałą spółkę przechodzi majątek spółki przekształcanej, a także dokonuje się sukcesja wszystkich praw i obowiązków tejże spółki, w tym zobowiązań
PRAWO PODATKOWE podatkowych (art. 93a 2 pkt 1 lit. b Ordynacji podatkowej). W przedstawionym w interpretacji przypadku spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zamierzała wnieść jako aport prowadzone własne przedsiębiorstwo do spółki przekształconej. Zgodnie z regulacjami spółek osobowych wkładem wniesionym przez wspólnika może być przeniesienie lub obciążenie własności rzeczy lub innych praw, w tym również dokonanie innych świadczeń na rzecz spółki. W omawianej interpretacji podatkowej zwrócono uwagę na fakt, że wniesienie aportu w postaci własnego przedsiębiorstwa (wkładu niepieniężnego) przez spółkę z o.o. do powstałej po przekształceniu spółki osobowej nie stanowi czynności tożsamej z samym przekształceniem spółki. Reasumując, wniesienie wkładu w postaci przedsiębiorstwa do spółki osobowej nie stanowi dochodu faktycznie uzyskanego z udziałów w zyskach osób prawnych. Zatem, jak uznano w interpretacji, na dzień wniesienia aportu nie powstanie przychód z tytułu udziału w zyskach osoby prawnej (art. 24 ust. 5 pkt 8 ustawy). W JAK SPOSÓB MOŻNA ROZLICZYĆ KARĘ UMOWNĄ ZA NIEWYKONANĄ UMOWĘ DOSTAWY? Tematyka niewykonania umowy oraz powstania obowiązku wypłaty kary umownej była wielokrotnie poruszana przez sądy administracyjne oraz organy podatkowe. Problem dopuszczalności wliczenia powyższych kwot do koszów podatkowych stał się przedmiotem orzeczenia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 21 marca 2012r. (syng. akt I SA/GI 904/11). Zgodnie generalną zasadą z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT za koszty podatkowe uznano wyłącznie wydatki, które zostały poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, za wyjątkiem określonych w art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT kar umownych lub odszkodowań. Ostatni zacytowany przepis enumeratywnie wymienia tytuły kar umownych i odszkodowań, których nie można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów. Jednakże w powyższym katalogu nie zostały wymienione ani kary
PRAWO PODATKOWE umowne ani odszkodowania z tytułu niewykonania umowy. Jeżeli podatnik wykaże, że wydatek w postaci wypłaty wskazanych kar za niewykonanie umowy został poniesiony w celu osiągnięcia przez niego przychodów podatkowych lub zachowania albo zabezpieczenia ich źródła, wówczas, jak podkreślił Sąd, mogą one zostać zakwalifikowane jako koszty podatkowe. CZY DO KOSZTÓW UZYSKANIA PRZYCHODU MOŻNA ZALICZYĆ ODSETKI OD KREDYTU NA WYPŁATĘ DYWIDENDY? 3 kwietnia 2012 r. Naczelny Sąd Administracyjny (sygn. akt. II FSK 249/12) rozstrzygnął wątpliwości związane z zakwalifikowaniem odsetek od kredytu zaciągniętego na wypłaty dywidendy jako kosztów uzyskania przychodów. Warto podkreślić, iż w toku wcześniejszego postępowania administracyjnego w przytoczonej sprawie zarówno decyzje organów podatkowych, jak i indywidualna interpretacja przepisów podatkowych Ministra Finansów wykluczały możliwości zakwalifikowania wspomnianych kwot jako kosztów. Koszty podatkowe, zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, są wydatkami, które zostały poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, zatem są to wydatki wynikające z prowadzenia działalności gospodarczej, o ile są one uzasadnione w sposób racjonalny. Naczelny Sąd Administracyjny, przywołując jedno z wcześniejszych orzeczeń podkreślił, że przy zaszeregowaniu konkretnych wydatków jako kosztów, konieczne jest uwzględnienie związku danego wydatku z sytuacją finansową przedmiotu gospodarczego w kontekście jego racjonalnych potrzeb. Pomimo, że określenie celu wydatku spoczywa na podatniku, sądy administracyjne oraz organy podatkowe za pomocą przynależnych im kompetencji kontrolnych zobowiązane są dokonać oceny działalności podatnika z uwzględnieniem wydatków poniesione faktycznie, które były niezbędne dla funkcjonowania danego podmiotu gospodarczego i osiągnięcia przez niego przychodów.
PRAWO PODATKOWE Podsumowując wszystkie ujawnione w sprawie okoliczności, NSA orzekł, iż zaciągnięcie przez spółkę akcyjną kredytu w celu wypłaty należnej wspólnikom dywidendy, zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, może być potraktowane jako wydatek związany z prowadzoną działalnością gospodarczą. W uzasadnieniu omawianego wyroku Sąd podkreślił, że osiąganie zysku przez spółkę akcyjną stanowi podstawowy cel zarówno dla funkcjonowania spółki, jak i jej wspólników, gdyż ich kapitał pełni fundamentalną rolę w działalności spółki i osiąganiu przez nią przychodów. W konsekwencji zaciągnięcie kredytu stanowi zabezpieczenie źródła przychodów, którym jest prowadzona działalność gospodarcza oraz zapobiega utracie przez spółkę akcyjną płynności finansowej. * * * Niniejsza wiadomość nie stanowi informacji handlowej w rozumieniu ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną - ma ona wyłącznie charakter informacyjno-edukacyjny, zaś adresy e-mail, na które została wysłana należą do klientów Kancelarii lub pochodzą z ogólnie dostępnych źródeł. Treść niniejszego biuletynu ma charakter wyłącznie informacyjny i jest przedmiotem praw autorskich Bąkowski Kancelaria Radcowska.