RAPORT Z BADANIA ANKIETOWEGO PRACODAWCÓW I NAUCZYCIELI NAUKI ZAWODU Z POWIATU NOWOSĄDECKIEGO W ROKU SZKOLNYM 2010/2011

SĄDECKIE OBSERWATORIUM RYNKU PRACY EDUKACJI I ZATRUDNIENIA RAPORT Z BADANIA ANKIETOWEGO PRACODAWCÓW I NAUCZYCIELI NAUKI ZAWODU Z POWIATU NOWOSĄDECKIEGO W ROKU SZKOLNYM 2010/2011 Nowy Sącz, Grudzień 2011

Raport powstał w Powiatowym Centrum Funduszy Europejskich w Nowym Sączu w toku realizacji działań Sądeckiego Obserwatorium Rynku Pracy Edukacji i Zatrudnienia utworzonego w ramach projektu pn. Nowe kwalifikacje lepsza praca. Raport został opracowany, na podstawie wyników badania ankietowego na temat kształcenia zawodowego wśród pracodawców i nauczycieli nauki zawodu, przez Sądeckie Obserwatorium Rynku Pracy Edukacji i Zatrudnienia zwanego w dalszej części SORP Opracowanie i redakcja Zespół Sądeckiego Obserwatorium Rynku Pracy Edukacji i Zatrudnienia: Zbigniew Czepelak Paulina Kulak Michał Kądziołka Agnieszka Zarotyńska Wydawca Starostwo Powiatowe w Nowym Sączu ul. Jagiellońska 33 33-300 Nowy Sącz www.starostwo.nowy-sacz.pl www.lepsza-praca.pcfe.powiat-ns.pl ISBN: 978-83-62735-09-9 Copyright Starostwo Powiatowe w Nowym Sączu, 2011 Kopiowanie i rozpowszechnianie może być dokonywane za podaniem źródła. Skład i opracowanie graficzne Zespół Sądeckiego Obserwatorium Rynku Pracy Edukacji i Zatrudnienia: Zbigniew Czepelak Paulina Kulak Michał Kądziołka Druk Centrum Druku, Poligrafia Małopolska ul. Traugutta 3, 33-300 Nowy Sącz

Spis treści Wstęp... 4 I. Metodologia badania... 6 1. Cele badania.. 6 2. Obszar badania... 6 3. Sposób prowadzenia badania 6 II. Prezentacja wyników.. 8 1. Ocena uczniów. 8 2. Ocena programowa 12 3. Współpraca ze szkołą opinie pracodawców 17 4. Charakterystyka badanej grupy. 21 III. WNIOSKI.. 27 1.Ocena uczniów.. 27 2.Ocena programowa.27 3. Współpraca ze szkołą opinie pracodawców 28 Zakończenie..29 Spis wykresów.30 3

Wstęp Sądecczyzna to region, w którym swoją siedzibę ma wiele firm liczących się na rynku krajowym i światowym, mimo to stopa bezrobocia utrzymuje się na wysokim poziomie. Problem ze znalezieniem pracy mają przede wszystkim ludzie młodzi. Dlatego głównym zadaniem Sądeckiego Obserwatorium Rynku Pracy, Edukacji i Zatrudnienia jest dostarczenie informacji na temat zjawisk i trendów zachodzących na sądeckim rynku pracy. Sądeckie Obserwatorium Rynku Pracy, Edukacji i Zatrudnienia (SORP) zostało utworzone w 2011 roku w ramach projektu Nowe Kwalifikacje Lepsza Praca. SORP utworzyło partnerstwo, w którego skład wchodzą jednostki samorządu terytorialnego, instytucje rynku pracy, samorządy gospodarcze i zawodowe, partnerzy społeczni, pracodawcy przechodzący procesy adaptacyjne i modernizacyjne, organizacje pozarządowe oraz uczelnie wyższe. Zadaniem badania ankietowego pracodawców i nauczycieli nauki zawodu było poznanie ich opinii na temat kształcenia praktycznego w szkołach zawodowych. Niniejszy raport prezentuje ocenę pracodawców i nauczycieli w zakresie przygotowania teoretycznego i praktycznego uczniów szkół kształcących zawodowo. Oceniono wyposażenie bazy dydaktycznej do praktycznej nauki zawodu, wzajemne relacje teorii i praktyki oraz znajomość programu kształcenia zawodowego. 4

Wyniki badania prowadzonego przez SORP pozwolą zweryfikować opinie nauczycieli i pracodawców praktycznej nauki zawodu z opiniami uczniów uczęszczających do szkół kształcących zawodowo. Dane te powinny zostać wykorzystane do poprawy funkcjonowania szkół poprzez wykorzystanie opinii pracodawców i nauczycieli zawodu w polityce oświatowej Powiatu. Raport składa się z trzech rozdziałów. Pierwszy z nich opisuje metodologie prowadzenia badania tj. cel badania, obszar oraz sposób prowadzenia badania. Rozdział drugi opisuje wyniki przeprowadzonych ankiet w zakresie oceny uczniów, oceny programowej, oceny współpracy ze szkołą, a także dane charakteryzujące badaną grupę. Rozdział trzeci zawiera zebrane wnioski. Oddając niniejszy raport pragniemy podziękować wszystkim nauczycielom i pracodawcom, którzy poświęcili nam czas biorąc udział w badaniu. Szczególne podziękowania składamy Dyrektorom szkół kształcących zawodowo z terenu Powiatu Nowosądeckiego za pomoc w dotarciu do respondentów oraz pozytywne odniesienie się do idei badania. 5

I. Metodologia badania 1. Cele badania Głównym celem badania ankietowego było poznanie opinii pracodawców i nauczycieli nauki zawodu w szkołach kształcących zawodowo z terenu Powiatu Nowosądeckiego. Poprzez badanie chcieliśmy poznać opinie na temat uczniów oraz kształcenia zawodowego. Respondenci mogli wypowiedzieć się na temat zaangażowania uczniów oraz wskazać przyczyny problemów związanych z przygotowaniem uczniów do egzaminów zewnętrznych potwierdzających kwalifikacje zawodowe. 2. Obszar badania Zakładano, iż badaniem zostanie objętych 120 pracodawców i nauczycieli nauki zawodu ze szkół kształcących zawodowo. Wskaźnik odpowiedzi dla badanej grupy wyniósł 88% (106 wypełnionych ankiet) 3. Sposób prowadzenia badania Badanie na temat kształcenia zawodowego skierowane do pracodawców i nauczycieli nauki zawodu zostało przeprowadzone przez Sądeckie Obserwatorium Rynku Pracy, Edukacji i Zatrudnienia, które zostało utworzone w ramach projektu nr WND-POKL 08.01.02-12-025/10 Nowe Kwalifikacje -lepsza 6

praca. Badanie odbyło się w październiku 2011 roku. Dane zostały zebrane za pomocą ankiety składającej się z 19 pytań dotyczących oceny uczniów, programu nauczania, współpracy ze szkołą (wypełniane tylko przez pracodawców) oraz 6 pytań opisujących badaną grupę. Ankiety zostały rozprowadzone przez pracowników SORP do szkół kształcących zawodowo znajdujących się na terenie Powiatu Nowosądeckiego. Następnie dane zebrane w ankietach zostały wprowadzone do arkuszy i poddane analizie. 7

II. Prezentacja wyników 1. Ocena uczniów W pytaniu pierwszym respondenci ocenili przygotowanie teoretyczne uczniów. 57% ankietowanych wskazało dobre przygotowanie uczniów. Natomiast 1/3 badanych stwierdza, iż przygotowanie uczniów jest wystarczające. 1. Jak ocenia Pani/ Pan przygotowanie teoretyczne uczniów? bardzo dobre 7% dobre 50% wystarczające 29% słabe 11% bardzo słabe 3% 8

W pytaniu drugim oceniono zaangażowanie uczniów w pracy. 50% badanych uważa, że uczniowie wykonują polecenia i wykazują własną inicjatywę. 27% wskazało, że wypełniają tylko polecenia. 20% ankietowanych uważa, że uczniowie są bardzo zaangażowani, a tylko 3 % badanych wskazało brak zaangażowania uczniów. 2. Jak ocenia Pani/ Pan zaangażowanie uczniów w pracy? bardzo zaangażowani 20% wykonują polecenia i wykazują własną inicjatywę 50% wypełniają tylko polecenia 27% brak zaangażowania 3% 9

W pytaniu trzecim ankietowani ocenili zdyscyplinowanie uczniów. 59% ankietowanych uważa, że uczniowie są zdyscyplinowani, jednakże spora grupa (36%) zauważa pewne problemy z dyscypliną. 3. Jak ocenia Pani/ Pan zdyscyplinowanie uczniów? są zdyscyplinowani 59% występują pewne problemy z dyscypliną 36% są mało zdyscyplinowani 5% 10

Ostatnie pytanie w tym rozdziale ankiety dotyczyło oceny efektów kształcenia praktycznego. Blisko 2/3 respondentów uważa, że uczniowie opanowali umiejętności w stopniu dobrym. 19% ankietowanych uważa, że materiał został opanowany w stopniu zadowalającym, a tylko 2% zaznaczyło brak opanowania podstawowych umiejętności przez uczniów. 4. Jak ocenia Pani/ Pan efekty kształcenia praktycznego? umiejętności opanowane w pełnym stopniu 9% umiejętności opanowane w stopniu dobrym 62% umiejętności opanowane w stopniu zadowalającym 19% umiejętności opanowane w stopniu podstawowym 8% brak opanowania podstawowych umiejętności 2% 11

2. Ocena programowa W drugiej części kwestionariusza ankietowani oceniali program nauczania. W pytaniu pierwszym respondenci wypowiedzieli się na temat wyposażenia bazy dydaktycznej. Większość ankietowanych wypowiedziała się pozytywnie, 45% osób oceniło wyposażenie, jako bardzo dobre, a 42% jako dobre. Tylko 9% ankietowanych uważa, że wyposażenie jest wystarczające, ale mało nowoczesne. 5. Jak ocenia Pani/ Pan wyposażenie bazy dydaktycznej do praktycznej nauki zawodu? wyposażenie jest bardzo dobre 45% wyposażenie jest dobre 42% wyposażenie jest wystarczające ale mało nowoczesne 9% wyposażenie jest niewystarczające 5% brak podstawowego wyposażenia 0% 12

Własną znajomość wymagań egzaminacyjnych egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe 40% respondentów oceniło, jako bardzo dobrą, a 43% ocenia swą wiedze w tym zakresie na poziomie dobrym. Niestety wśród badanych są też osoby, które znają wymagania tylko częściowo bądź w ogóle. Jest to niepokojąca informacja gdyż niewiedza ta może skutkować nieprawidłowym przygotowaniem absolwentów do egzaminów. 6. Jak ocenia Pani/ Pan znajomość wymagań egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe? znam bardzo dobrze wymagania egzaminacyjne stawiane absolwentom 40% znam dobrze wymagania egzaminacyjne stawiane absolwentom 43% znam częściowo wymagania egzaminacyjne stawiane absolwentom 13% nie znam wymagań stawianych absolwentom na egzaminie 4% 13

Kolejne pytanie dotyczyło oceny powiązania praktyki i teorii w programie nauczania kształcenia zawodowego. 44% respondentów wskazuje dobre powiązanie nauki teoretycznej z praktyką, 37% respondentów uważa, że występuje zbyt dużo teorii wobec zajęć praktycznych. Tylko 9% ankietowanych zauważyło brak powiązania teorii z praktyką. 7. Jak ocenia Pani/ Pan relacje teorii i praktyki w programie nauczania kształcenia zawodowego? bardzo dobre powiązanie nauki teoretycznej z praktyką dobre powiązanie nauki teoretycznej z praktyką zbyt dużo teorii wobec zajęc praktycznych zbyt dużo praktyki wobec podbudowy teoretycznej zauważam brak powiązania teorii z praktyką 1% 10% 9% 37% 44% 14

Respondenci wypowiedzieli się również na temat przygotowania uczniów do zawodu. 51% ankietowanych uważa, że absolwenci będą dobrze przygotowani do pracy, 30% wskazało, że poziom ich przygotowania, jest wystarczający. Brak pewnych umiejętności uczniów zauważa 8% badanych, natomiast 2% uważa, że absolwenci nie będą przygotowani do pracy w zawodzie. 8. Jak ocenia Pani/ Pan przygotowanie uczniów do zawodu? absolwenci będą bardzo dobrze przygotowani do pracy 9% absolwenci będą dobrze przygotowani do pracy 51% absolwenci będą przygotowani do pracy w stopniu wystarczającym 30% absolwentom może brakować pewnych umiejętności 8% absolwenci nie będą przygotowani do pracy w zawodzie 2% 15

Ostatnie pytanie w tym rozdziale dotyczyło głównych przyczyn problemów z przygotowaniem uczniów do egzaminów zewnętrznych potwierdzających kwalifikacje zawodowe. Jako główną przyczynę ankietowani wskazali nacisk na część teoretyczną w trakcie egzaminu zawodowego (33%). Druga w kolejności najczęściej zaznaczana odpowiedź, to zbyt wysokie wymagania egzaminacyjne (26%). Brak zaangażowania uczniów w naukę zawodu stanowiło 19% odpowiedzi, a 16% wskazało, jako przyczynę absencję na zajęciach praktycznych. 9. Jakie Pani/ Pana zdaniem są główne przyczyny problemów z przygotowaniem uczniów do egzaminów zewnętrznych potwierdzających kwalifikacje zawodowe? wysoka absencja na zajęciach praktycznych brak zaangażowania uczniów w naukę zawodu brak wiedzy instruktora o wymaganiach egzaminacyjnych słabe wyposażenie miejsca pracy i nauki zbyt wysokie wymagania egzaminacyjne nacisk na część teoretyczną w trakcie egzaminu zawodowego inne 2% 2% 2% 16% 19% 26% 33% 16

3. Współpraca ze szkołą opinie pracodawców Pytania zawarte w rozdziale III ankiety miały służyć poznaniu opinii pracodawców na temat współpracy ze szkołami zawodowymi w zakresie kształcenia praktycznego. Ankietowani pracodawcy mogli ocenić przydatność kontaktów ze szkołą podczas praktyk uczniów w zakładach pracy. Zdecydowana większość ankietowanych (66%) uważa, że współpraca ze szkołą jest niezbędna, a 34% ocenia ją, jako przydatną. 10. Czy współpraca ze szkołą jest Pani/ Pana zdaniem: Niezbędna 66% Przydatna 34% Niepotrzebna 0% 17

Kolejne pytanie dotyczyło oceny częstości występowania kontaktów z opiekunami nauki zawodu w szkołach. 89% odpowiedziała, że kontakty są systematyczne, a jedynie 11% twierdzi, że są sporadyczne. 11. Jak często w Pani/ Pana ocenie występują kontakty z opiekunami nauki zawodu ze szkoły? systematyczne 89% sporadyczne 11% brak kontaktów 0% 18

W zakresie oceny wpływu dobrej współpracy szkoły z pracodawcami na kształcenie uczniów w zawodzie 34% badanych twierdzi, że współpraca ze szkołą skutkuje poprawą dyscypliny na zajęciach praktycznych. Kontakty te motywują również uczniów do kształcenia, a także pozwalają na ściślejsze powiazanie teorii z praktyką. 15% uważa, że poprzez współpracę ze szkołą uczniowie są lepiej przygotowani do egzaminu zawodowego. 12. Czy współpraca ze szkołą Pani/ Pana zdaniem skutkuje: poprawą dyscypliny 34% ściślejszym powiążaniem teorii z praktyką 23% poprawą przygotowania do egzaminu zawodowego 15% motywowaniem ucznia do kształcenia 28% brakiem korzyści 0% 19

Ostatnie pytanie w tym rozdziale dotyczyło możliwości zatrudnienia w firmie, absolwentów którzy w trakcie nauki szkolnej odbywali w niej praktyczną naukę zawodu lub praktyki zawodowe. Niestety 55% respondentów odpowiedziało, że uczniowie odbywający praktykę w ich zakładach nie zostali w nich zatrudnieni, jednakże niewiele mniej respondentów (45%) zatrudniło przynajmniej jednego praktykanta. 13. Czy w Pani/ Pana firmie uzyskała zatrudnienie osoba, która wcześniej z ramienia szkoły odbywała praktyki zawodowe? Tak 45% Nie 55% 20

4. Charakterystyka badanej grupy W badaniu ankietowym na terenie Powiatu Nowosądeckiego wzięło udział 106 osób, w tym 50% kobiet i 50% mężczyzn. 14. Płeć Kobieta 50% Mężczyzna 50% 21

Wśród ankietowanych było 46% pracodawców, 38 % nauczycieli praktycznej nauki zawodu w warsztatach/pracowni szkolnej i 16% nauczycieli praktycznej nauki zawodu w zakładzie. 15. Pełnię funkcję Pracodawcy 46% Nauczyciela praktycznej nauki zawodu w zakładzie 16% Nauczyciela praktycznej nauki zawodu w warsztatach/ pracowni szkolnej 38% 22

Zdecydowana większość respondentów posiada wykształcenie wyższe (62%). Na drugim miejscu uplasowały się osoby z wykształceniem średnim (29%). Wykształcenie policealne i zasadnicze zawodowym posiada po 5% badanych. 16. Wykształcenie wyższe 62% policealne 5% średnie 29% zasadnicze zawodowe 5% 23

49% respondentów pracuje lub prowadzi działalność gospodarczą na terenach wiejskich, 30% ankietowanych w mieście do 10 tysięcy mieszkańców, a 21% w mieście liczącym powyżej 10 tysięcy mieszkańców. 17. Miejsce wykonywania pracy/ działalności gospodarczej na wsi 49% w mieście do 10 tysięcy mieszkańców 30% w mieście liczącym powyżej 10 tyś mieszkańców 21% 24

Wśród nauczycieli i instruktorów 41% to osoby z bardzo długim stażem (powyżej 25 lat pracy). 29% wskazało staż swojej pracy w przedziale od 15 do 25 lat, a 23% badanych pracuje od 5 do 15 lat. Doświadczeniem w pracy krótszym niż 5 lat cechuje się jedynie 7% respondentów. 18. Staż pracy (nauczyciele i instruktorzy) Poniżej 5 lat 7% Od 5 do 15 lat 23% od 15 do 25 lat 29% Powyżej 25 lat 41% 25

Wśród badanych pracodawców zdecydowana większość reprezentuje małe przedsiębiorstwa (61%). Na drugim miejscu uplasowali się przedsiębiorcy posiadający średnie przedsiębiorstwa (31%). Reprezentanci dużych przedsiębiorstw stanowią jedynie 7% respondentów. 19. Wielkość firmy (pracodawcy) Duże przedsiębiorstwo 7% Średnie przedsiębiorstwo 31% Małe przedsiębiorstwo 61% 26

III. WNIOSKI 1.Ocena uczniów Pracodawcy i nauczyciele w większości dobrze oceniają przygotowanie teoretyczne uczniów oraz ich zaangażowanie i zdyscyplinowanie w pracy. Według ankietowanych uczniowie opanowują umiejętności praktyczne w dobrym stopniu. 2.Ocena programowa Ankietowani pozytywnie ocenili wyposażenie bazy dydaktycznej do praktycznej nauki zawodu w szkołach Powiatu Nowosądeckiego. 44% respondentów ocenia powiązanie nauki teoretycznej z praktyką jako dobre, jednakże tylko 7% mniej ankietowanych uważa, że jest zbyt dużo teorii wobec zajęć praktycznych. Nacisk na część teoretyczną w egzaminach zawodowych oraz zbyt wysokie wymagania egzaminacyjne są głównymi przyczynami problemów, ze zdaniem egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe. 27

3. Współpraca ze szkołą opinie pracodawców Według ankietowanych współpraca szkoły z pracodawcami jest bardzo ważna. Kontakty te są w większości systematyczne, a ich efektem jest poprawa poziomu nauczania. 45% pracodawców zatrudniło w swojej firmie przynajmniej jednego absolwenta, który w trakcie nauki odbywał u niego praktykę zawodową. 28

Zakończenie Przedłożony raport jest efektem pracy Sądeckiego Obserwatorium Rynku Pracy Edukacji i Zatrudnienia. Dane w nim zawarte dają informacje o opinii nauczycieli i przedsiębiorców z terenu Powiatu Nowosądeckiego na temat kształcenia zawodowego. Ankietowani wskazali negatywne i pozytywne strony kształcenia zawodowego. Wyniki niniejszego badania powinny przyczynić się do poprawy procesu nauczania w szkołach kształcących zawodowo. W 2012 roku zostanie przeprowadzona po raz drugi ankieta na temat kształcenia zawodowego wśród nauczycieli i pracodawców z terenu Powiatu Nowosądeckiego, co pozwoli na porównanie uzyskanych wyników i szerszą analizę. Informację na temat działań Sądeckiego Obserwatorium Rynku Pracy, Edukacji i Zatrudnienia można znaleźć na stronie internetowej projektu Nowe Kwalifikacje Lepsza Praca; www.lepsza-praca.pcfe.powiat-ns.pl. 29

Spis wykresów 1. Jak ocenia Pani/ Pan przygotowanie teoretyczne uczniów?... 8 2. Jak ocenia Pani/ Pan zaangażowanie uczniów w pracy?... 9 3. Jak ocenia Pani/ Pan zdyscyplinowanie uczniów?... 10 4. Jak ocenia Pani/ Pan efekty kształcenia praktycznego?... 11 5. Jak ocenia Pani/ Pan wyposażenie bazy dydaktycznej do praktycznej nauki zawodu?... 12 6. Jak ocenia Pani/ Pan znajomość wymagań egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe?... 13 7. Jak ocenia Pani/ Pan relacje teorii i praktyki w programie nauczania kształcenia zawodowego?... 14 8. Jak ocenia Pani/ Pan przygotowanie uczniów do zawodu?... 15 9. Jakie Pani/ Pana zdaniem są główne przyczyny problemów z przygotowaniem uczniów do egzaminów zewnętrznych potwierdzających kwalifikacje zawodowe?... 16 10. Czy współpraca ze szkołą jest Pani/ Pana zdaniem:... 17 11. Jak często w Pani/ Pana ocenie występują kontakty z opiekunami nauki zawodu ze szkoły?... 18 12. Czy współpraca ze szkołą Pani/ Pana zdaniem skutkuje:... 19 13. Czy w Pani/ Pana firmie uzyskała zatrudnienie osoba, która wcześniej z ramienia szkoły odbywała praktyki zawodowe?... 20 14. Płeć... 21 15. Pełnię funkcję... 22 16. Wykształcenie... 23 17. Miejsce wykonywania pracy/ działalności gospodarczej... 24 18. Staż pracy (nauczyciele i instruktorzy)... 25 19. Wielkość firmy (pracodawcy)... 26 30

Starostwo Powiatowe w Nowym Sączu Powiatowe Centrum Funduszy Europejskich w Nowym Sączu Publikacja bezpłatna Publikacja współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego