Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Radomsku

Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Radomsku OCENA STANU SANITARNEGO POWIATU RADOMSZCZAŃSKIEGO ZA ROK 2011

SPIS TREŚCI: Wstęp...3 I. Sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób zakaźnych...4 II. Stan sanitarny podmiotów leczniczych stacjonarnych i ambulatoryjnych...20 III. Stan sanitarny obiektów żywności, żywienia oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością...33 IV. Jakość wody przeznaczonej do spożycia oraz wody do kąpieli...42 V. Stan sanitarny obiektów użyteczności publicznej i kąpielisk...49 VI. Stan sanitarny szkół i innych placówek oświatowo -wychowawczych...55 VII. Warunki sanitarno-higieniczne środowiska pracy...61 VIII. Zapobiegawczy nadzór sanitarny...72 IX. Działalność w zakresie oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia...74 2

WSTĘP Głównym celem działalności Powiatowej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej w Radomsku w roku 2011 było promowanie zdrowotnego stylu życia, czuwanie nad bezpieczeństwem żywności i żywienia oraz zdrowotnym wody, zapobieganie powstawaniu chorób, w tym chorób zakaźnych i zawodowych poprzez sprawowanie zapobiegawczego i bieżącego nadzoru sanitarnego oraz prowadzenie działalności zapobiegawczej i przeciwepidemicznej. Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w Radomsku zapewnia realizację zadań Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego, w zakresie sprawowania nadzoru nad warunkami : 1) higieny środowiska; 2) higieny pracy w zakładach pracy; 3) higieny procesów nauczania i wychowania; 4) higieny wypoczynku i rekreacji; 5) zdrowotnymi żywności, żywienia i przedmiotów użytku; 6) higieniczno sanitarnymi, jakie powinien spełniać personel medyczny, sprzęt oraz pomieszczenia, w których są udzielane świadczenia zdrowotne - w celu ochrony zdrowia ludzkiego przed niekorzystnym wpływem szkodliwości i uciążliwości środowiskowych, zapobiegania powstawaniu chorób, w tym chorób zakaźnych i zawodowych. Tak więc podstawowym zadaniem Powiatowej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej w Radomsku jest szeroko rozumiana działalność nadzorowa, polegająca na kontroli i czuwaniu, czy spełnione są wymagania obowiązujących przepisów w zakresie utrzymania pożądanych norm zdrowotnych. Dzięki profesjonalnej, stale podnoszącej swoje kwalifikacje kadrze pracowników, pracę w systemie zarządzania jakością tut. Stacja jest w stanie zapewnić wykonywanie swoich zadań na właściwym poziomie. Działalność Powiatowej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej w Radomsku prowadzona jest w oparciu o tworzony corocznie na podstawie Wytycznych Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Łodzi Plan zasadniczych przedsięwzięć, w którym określany jest cel, główne kierunki działania i zasadnicze zamierzenia przyjęte do realizacji na dany rok dla poszczególnych komórek organizacyjnych, harmonogram nadzoru nad obiektami oraz harmonogramy poboru próbek. Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w Radomsku obejmuje swoim działaniem powiat radomszczański tj. 3 miasta i 14 gmin ( 378 miejscowości). W roku 2011 nadzorem objęto 2416 obiektów. Przeprowadzono ogółem 2538 kontroli, wydano 599 decyzji administracyjnych merytorycznych oraz 395 decyzji płatniczych, pobrano 1106 próbek do badań, nałożono 99 mandatów karnych na kwotę 24.100 zł. W 2011 roku przeprowadzono 995 kontroli poza harmonogramem, wynikających z otrzymanych powiadomień w ramach funkcjonującego systemu RASFF, wniesionych podań od ludności wnioskujących o podjęcie interwencji oraz na polecenie Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Łodzi ( kontrole akcyjne) itp. Wszystkie działania tut. Stacji Sanitarnej skierowane są na zapewnienie stałego nadzoru nad bezpieczną pracą, nauką, wypoczynkiem oraz codziennym życiem ludzi na terenie powiatu radomszczańskiego. 3

I. SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA W ZAKRESIE CHORÓB ZAKAŹNYCH 1. Sytuacja epidemiologiczna wybranych chorób zakaźnych Ocena sytuacji epidemiologicznej chorób zakaźnych w powiecie radomszczańskim została sporządzona w oparciu o dane o przypadkach zachorowań i zakażeń, jakie zostały zgłoszone do Powiatowej Stacji Sanitarno - Epidemiologicznej w Radomsku w 2011 roku zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi (ustawa z dnia 5 grudnia 2008 roku o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi Dz. U. z 2008r., Nr 234, poz. 1570 z późn. zm., sprawozdanie MZ-56 o zachorowaniach na choroby zakaźne, zakażeniach i zatruciach). W całej Polsce zgłaszanie, kwalifikacja i rejestracja zachorowań na niektóre choroby zakaźne opiera się na opracowanych na potrzeby nadzoru epidemiologicznego Definicjach przypadków chorób zakaźnych. Zastosowanie powyższych definicji ma na celu ujednolicenie zgłaszalności i zapewnienie porównywalności danych, zbieranych w ramach nadzoru epidemiologicznego w Polsce oraz we Wspólnocie Europejskiej. Analizą zostały objęte jednostki i zespoły chorobowe, które obecnie stanowią problem epidemiologiczny. Dane za rok 2011 zostały porównane z danymi za dwa poprzednie lata oraz w niektórych chorobach z danymi za pięć lat. Współczynniki zapadalności dla chorób zostały policzone na 100 tys. ludności. Współczynnik zapadalności (zachorowalności) to liczba nowych zachorowań na określoną chorobę na danym terenie w określonym czasie w stosunku do liczby ludności wg stanu 30.06 * współczynnik (1000, 10000 czy 100000). Powiat radomszczański wg danych GUS ( stan na 30.06.2011 r.) zamieszkuje : Ludność tys. ogółem Kobiety Mężczyźni 116 815 59 677 57 138 W powiecie radomszczańskim ogółem w roku 2011 r. zarejestrowano 815 zachorowań na choroby zakaźne, zakażenia i zatrucia w związku z czym 441 osób było hospitalizowanych. Sytuację epidemiologiczną wybranych chorób zakaźnych powiatu radomszczańskiego w 2011 r. w porównaniu do lat ubiegłych przedstawia tabela 1. 4

Tabela 1. Sytuacja epidemiologiczna wybranych chorób zakaźnych powiatu radomszczańskiego w latach 2009-2011 Jednostka chorobowa Liczba zachorowań 2009 2010 2011 Współczynnik zapadalności Liczba zachorowań Współczynnik zapadalności Liczba zachorowań Współczynnik zapadalności Zatrucia pokarmowe pał. Salmonella Biegunki u dzieci 90 75,5 64 54,63 61 52,22 do lat 2 WZW typu A 0 0 0 0 0 0 WZW typu B 9 7,65 11 9,39 7 5,99 WZW typu C 9 7,65 3 2,56 12 10,27 WZW inne 0 0 0 0 1 856,09 Ospa wietrzna 424 360,4 681 581,35 185 158,37 Krztusiec 20 17,0 56 47,80 45 38,52 Różyczka 10 8,50 11 9,39 5 4,28 Płonica (szkarlatyna) 21 17,85 17 14,51 3 2,56 64 54,4 36 30,73 40 34,24 Nagminne zapalenie 12 10,20 14 11,95 8 6,84 przyusznicy - świnka Inne wrodzone zakażenia i choroby pasożytnicze- 2 1,7 0 0 1 856,09 toksoplazmoza Choroba wywołana przez Streptococcus pyogenes, 0 0 20 17,07 16 13,69 inwazyjna - róża Gruźlica 59 50,16 69 58,90 80 68,48 Borelioza 18 15,3 22 18,78 24 20,54 Pokąsania przez zwierzęta 141 119,86 125 106,70 139 118,99 1.1. Choroby szerzące się drogą pokarmową Zatrucia i zakażenia pokarmowe W roku 2011 w powiecie radomszczańskim korzystnie przedstawia się sytuacja epidemiologiczna zatruć i zakażeń jelitowych. W 2011 r. obserwowano nieznaczny wzrost liczby bakteryjnych zatruć i zakażeń pokarmowych /tabela 2/. Najczęstszą przyczyną zatruć pokarmowych są pałeczki jelitowe Salmonella. Podobnie jak w latach poprzednich dominujące znaczenie miała pał. Salmonella Enteritidis ( 32 przypadki 80 %). Choroby są wynikiem zarówno częstszego występowania salmonellozy wśród zwierząt jak i nie przestrzegania podstawowych zasad higieny podczas produkcji i obróbki żywności oraz nieznajomości zasad zdrowego i bezpiecznego żywienia. Nie stwierdzono ognisk zachorowań, których nośnikiem mogła być woda przeznaczona do spożycia przez ludzi. 5

Tabela 2. Zatrucia pokarmowe i zakażenia (liczba przypadków) w latach 2009-2011 Jednostka chorobowa Liczba zachorowań 2009 2010 2011 współczynnik zapadalności Liczba zachorowań współczynnik zapadalności Liczba zachorowań współczynnik zapadalności Zatrucia pokarmowe (Salmonellozy) 63 54,40 36 30,73 40 34,24 Zatrucia pokarmowe (Czerwonka) 0 0 0 0 0 0 Zatrucia pokarmowe (Jadem kiełbasianym) 0 0 0 0 0 0 W 2011 r. zarejestrowano więcej przypadków niż w 2010 r. zakażeń z objawami żołądkowo-jelitowymi wywołanych przez czynniki bakteryjne wykazane w tabeli 3 oraz inne określone i nieokreślone bakterie. Spośród zarejestrowanych zachorowań największą liczbę stanowiły przypadki wywołane przez Escherichia coli inną i BNO. Spośród 167 przypadków bakteryjnych zakażeń jelitowych 61 przypadków to zakażenia u dzieci do lat 2. Tabela 3. Inne bakteryjne zakażenia jelitowe w powiecie radomszczańskim w latach 2009-2011 Inne bakteryjne zakażenia jelitowe Liczba zachorowań 2009 2010 2011 współczynnik zapadalności Liczba zachorowań współczynnik zapadalności Liczba zachorowań współczynnik zapadalności wywołane przez E.coli biegunkotwórczą wywołane przez E.coli inną i BNO wywołane przez Yersinia enterocolitica, 7 5,9 7 5,9 1 856,09 0 0 11 9,39 14 11,98 2 1,7 2 1,7 3 2,56 wywołane przez i inne czynniki określone i nieokreślone 16 13,6 10 8,55 10 8,56 RAZEM 25 20,40 20 17,07 28 23,97 Z 86 przypadków wirusowych zakażeń jelitowych 73 przypadki to nieżyty jelitowe wywołane przez rotawirusy. Najliczniejszą grupę chorych, bo aż 68,4 % z ogółu zarejestrowanych przypadków wirusowych zakażeń stanowiły dzieci do lat 2 (50 przypadków). 6

W 2011 r. nie stwierdzono zachorowań na dur brzuszny, dury rzekome i czerwonkę. Obecnie na terenie powiatu radomszczańskiego zamieszkuje 3 stałych nosicieli pałeczek duru brzusznego tj. osób bez objawów klinicznych z dodatnim wynikiem badania bakteriologicznego. Ryzyko zakażenia ze strony nosicieli wzrasta na terenach wiejskich, w okresie powodzi oraz po obfitych opadach deszczu. W roku 2011 zarejestrowano 2 zbiorowe zatrucia pokarmowe. W ogniskach chorowało łącznie 19 osób. Pierwsze zatrucie wystąpiło wśród młodzieży niemieckiej szkoły Elekronikschule Tettnang będącej w Radomsku w ramach realizacji wspólnego projektu współczesne trendy w dokumentacji technicznej - czynnikiem etiologicznym zbiorowego zatrucia pokarmowego była mieszana flora bakteryjna. Stwierdzono brak czystości bieżącej zastosowano karanie mandatowe. Prób żywności nie pobierano Drugie zatrucie wystąpiło wśród uczestników obozu karate tradycyjnego zorganizowanego przez Fundację Rozwoju Karate Tradycyjnego w Ośrodku Szkoleniowym DOJO w Starej Wsi nr 1 gm. Przedbórz czynnikiem etiologicznym zbiorowego zatrucia pokarmowego było Escherichia coli serologicznie nie typujące się. W zakładzie opracowany jest, wdrożony i utrzymany system HACCP. Wyznaczono punkty krytyczne. Kuchnia i pomieszczenia w dniu kontroli utrzymano dostatecznie czysto, sprzęt produkcyjny i wyposażenie w dobrym stanie techniczno-sanitarnym. Urządzenia chłodnicze utrzymane czysto, segregacja produktów zachowana, temperatura przechowywania prawidłowa. Pobrano próby żywnościowe tj. karczek pieczony, boczek pieczony oraz pasztet. próby niekwestionowane. Jednocześnie Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Radomsku wydał decyzję stwierdzającą warunkową przydatność wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi pochodzącej z indywidualnego ujęcia wody Fundacji Rozwoju Karate Tradycyjnego- Ośrodek szkoleniowy DOJO i nakazał doprowadzić jakość wody pod względem mikrobiologicznym do zgodnej z wymaganiami. W obydwu przypadkach na przyczynę zatruć pokarmowych złożyło się kilka czynników. Należy domniemywać, że były to zakażenia wtórne - najprawdopodobniej popełniane błędy żywieniowe, nieprzestrzeganie podstawowych zasad higieny. W 2011r. rejestrowano 1 przypadek Salmonellozy pozajelitowej posocznica ( w roku 2009 rejestrowano 1 przypadek, w roku 2010 nie rejestrowano). Stwierdzono 3 przypadki nosicielstwa bakterii Salmonella u osób, które były w trakcie profilaktycznych badań sanitarno-epidemiologicznych obowiązkowych dla osób przystępujących do pracy wymagającej bezpośredniego kontaktu z żywnością. PSSE Radomsko objęła te osoby nadzorem epidemiologicznym (w 2009 r. 3 przypadki, w roku 2010 1 przypadek). 7

1.2. Zakażenia krwiopochodne Wirusowe zapalenia wątroby Liczbę zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby w powiecie radomszczańskim przedstawia Tabela 4 i Rysunek I.1. W PSSE Radomsko od kilku lat nie rejestruje się zachorowań na wzw typ A. Korzystnym zjawiskiem jest spadek zapadalności na ostre wzw typu B. Zapadalność ta utrzymuje się na niskim poziomie między innymi dzięki prowadzonym od 1989 r. w Polsce, a od 1993 r. w woj. łódzkim obowiązkowym szczepieniom ochronnym przeciwko tej chorobie i uodpornieniu coraz większej części populacji. ( w roku 2009-2 przypadki, 2010 r. 1 przypadek, w 2011 r. nie rejestrowano żadnego przypadku). W 2011r. w porównaniu do roku 2010 nastąpił nieznaczny wzrost zapadalności na wirusowe zapalenia wątroby B i C. Większość zgłaszanych i rejestrowanych przypadków wzw B i C nadal stanowią przypadki przewlekłego wzw B i C, czyli przypadki zakażeń wirusami HBV i HCV, do których doszło przed kilkoma, a nawet kilkunastoma latami co może świadczyć o lepszej zgłaszalności tych przypadków, a także o lepszej obecnie wykrywalności. Zakażenia wirusem HCV częściej niż zakażenia HBV ujawniają się dopiero w fazie przewlekłego zapalenia wątroby. Nie bez znaczenia jest również fakt braku profilaktyki wzw C w postaci szczepień ochronnych. W PSSE Radomsko w 2011 r. zarejestrowano 18 nosicieli Ag HBs co stanowi około 0,015% ludności powiatu, natomiast w 2010 r. rejestrowano 20 nosicieli Ag HBs. Nosiciel to osobnik zarażony chorobą zakaźną lub posiadający nieprawidłową wersję genu recesywnie dziedziczonej choroby genetycznej, lecz nie wykazujący objawów chorobowych. Nosiciel, choć sam nie doświadcza objawów choroby, może ją przekazywać innym organizmom (niekoniecznie własnego gatunku) bądź potomstwu. Sekcja Nadzoru Epidemiologii prowadzi nadzór nad osobami chorymi i osobami z kontaktu z chorym czy nosicielem. Ogółem przeprowadzono nadzór nad 89 osobami z kontaktu. Nadal istotne znaczenie w profilaktyce Wirusowego Zapalenia Wątroby ma: wprowadzenie obowiązkowych szczepień ochronnych przeciw WZW typu B u wszystkich dzieci nowo narodzonych, co spowodowało brak zachorowań, u dzieci do lat 5, stosowanie sprzętu jednorazowego użytku, wycofanie mało skutecznych sterylizatorów na suche gorące powietrze a zastępowanie ich autoklawami, które zapewniają wysokie standardy sterylizacji, 100% sterylność, co przyczynia się do przerwania dróg szerzenia się zakażeń, kontrolowanie procesów dezynfekcji i monitorowanie procesów sterylizacji wskaźnikami fizycznymi, chemicznymi, biologicznymi w zakładach świadczących usługi medyczne, prowadzenie edukacji w zakresie problemów związanych z bezpiecznym seksem. 8

Tabela 4. Liczba zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby w latach 2007-2011 Jednostka chorobowa Wirusowe zapalenie wątroby typu A Wirusowe zapalenie wątroby -ostre Wirusowe zapalenie wątroby typu B- przewlekłe Wirusowe zapalenie wątroby typu C Wirusowe zapalenie wątroby inne nie określone 2007 2008 2009 2010 2011 Liczba zachorowań Liczba zachorowań Liczba zachorowań Liczba zachorowań Liczba zachorowań 0 0 0 0 0 1 0 2 1 0 13 8 6 10 7 9 9 9 3 12 0 0 0 0 1 RAZEM 23 17 17 14 20 25 Liczba zachorowań 20 15 10 5 WZW inne nie określone WZW typ A WZW typ C WZW typ B 0 2007 2008 2009 2010 2011 Rysunek I.1. Liczba zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby w latach 2007-2011 1.3. Choroby wieku dziecięcego W roku 2011r w porównaniu do roku 2010 zmalała liczba zachorowań na krztusiec i ospę wietrzną Zapadalność na krztusiec nieznacznie spadła w porównaniu do roku 2010, przy czym 84,40 % zarejestrowanych zachorowań stanowiły przypadki możliwe /38 przypadków/ tj. takie w których rozpoznanie postawiono na podstawie obrazu klinicznego, bez potwierdzenia laboratoryjnego. Można przypuszczać, że część zachorowań zgłoszonych jako przypadki krztuśca może być spowodowana przez pałeczki krztuśca rzekomego lub nawet inne drobnoustroje. 9

Wzrasta również wiek osób chorujących na krztusiec. Coraz więcej choruje młodzieży i osób dorosłych na co niewątpliwie mają wpływ prowadzone obowiązkowe szczepienia ochronne p/krztuścowi wykonywane u dzieci w 1-2 r.ż. oraz w 6 r. ż, a także brak szczepień przypominających po 10 r. ż. W 2011 r. odnotowano spadek zapadalności na ospę wietrzną, w porównaniu do roku 2010. Nie są prowadzone obowiązkowe szczepienia ( za wyjątkiem grup ryzyka). Utrzymująca się na tym samym niskim poziomie liczba zachorowań na świnkę i różyczkę może być spowodowana wprowadzeniem do kalendarza szczepień ochronnych szczepień, ale może być również wynikiem cyklicznej zmienności liczby zachorowań na te choroby, albowiem różyczka podlega wahaniom epidemicznym pomimo prowadzonych obowiązkowych szczepień w 2 i 10 r. ż. W przypadku świnki obserwuje się niską zapadalność w związku z wprowadzeniem drugiego szczepienia p/odrze, śwince i różyczce w 10 r. ż. Wszystkie przypadki tych chorób zarejestrowano jako przypadki możliwe, czyli rozpoznane na podstawie obrazu klinicznego, bez potwierdzenia laboratoryjnego W 2011 r. zarejestrowano 1 przypadek zachorowania na odrę, podczas gdy w latach ubiegłych nie rejestrowano takich zachorowań. Zachorowanie wystąpiło u osoby pochodzenia romskiego w wieku 19 lat zamieszkującej miasto Radomsko, nie szczepionej przeciwko odrze. Osoba ta miała kontakt z osobami chorymi z innego województwa. W ramach programu eliminacji odry prowadzony jest nadzór nad przypadkami zachorowań i podejrzeń zachorowań na tę chorobę.. W związku z tym u pacjentki wykonano badanie w kierunku obecności p/ciał w klasie IgM, które potwierdziło zachorowanie na odrę. W 2011 r. do PSSE Radomsko zgłoszono 1 przypadek OPW u dzieci do lat 14 (w latach poprzednich żadnego), w którym nie wykryto wirusów poliomyelitis. W ramach programu eliminacji poliomyelitis prowadzony jest nadzór nad przypadkami ostrych porażeń wiotkich u dzieci do lat 14, w ramach których powinny być wykonane w tych przypadkach badania w kierunku obecności wirusów nagminnego porażenia dziecięcego oraz utrzymane na wysokim poziomie wykonawstwo szczepień p/poliomyelitis. Liczbę zachorowań na choroby wieku dziecięcego przedstawia tabela 5 oraz Rysunek I.2. 10

Tabela 5. Liczba zachorowań na choroby wieku dziecięcego w latach 2009-2011 Jednostka chorobowa Liczba zachorowań 2009 2010 2011 współczynnik zapadalności Liczba zachorowań współczynnik zapadalności Liczba zachorowań współczynnik zapadalności Ospa wietrzna 424 360,40 681 581,35 185 158,37 Krztusiec 20 17,00 56 47,80 45 38,52 Świnka nagminne zapalenie przyusznic 12 10,20 14 11,95 8 6,84 Różyczka 10 8,50 11 9,39 5 4,28 Płonica 21 17,85 17 14,51 3 2,56 Odra 0 0 0 0 1 0,085 Ostre porażenie wiotkie u dzieci w wieku 0-14 lat 0 0 0 0 1 0,085 250 Liczba zachorowań 200 150 100 50 0 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII 2009 2010 2011 Rysunek I.2 Liczba zachorowań na ospę wietrzną w latach 2009-2011 11

1.4. Zakażenia ośrodkowego układu nerwowego - neuroinfekcje Podobnie jak w roku 2010 wśród zapaleń opon mózgowo-rdzeniowych w 2011 r. dominowały zakażenia o etiologii wirusowej (5 przypadków wsp. zapadalności 4,20). 1.5. Choroba inwazyjne W 2011 r. nie rejestrowano przypadków inwazyjnej choroby meningokokowej (w 2009 r. zarejestrowano 1 przypadek zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych wraz z posocznicą wywołany przez Neisseria meningitidis, w 2010 nie rejestrowano). W 2011 r. i w latach poprzednich nie rejestrowano przypadków inwazyjnej choroby pneumokokowej ( w 2010 r. i 2009 r. rejestrowano po 1 przypadku). W 2011 r. podobnie jak w latach poprzednich nie rejestrowano przypadków inwazyjnej choroby wywołanej przez Haemophilus influenzae typu B. 1.6. Inne choroby zakaźne Zatrucia grzybami W 2011 roku odnotowano dwa przypadki zatrucia grzybami (wsp. zapadalności 2,11) w roku poprzednim takich zachorowań nie było. Przypadek dotyczył 65 letniego mężczyzny i 62 letniej kobiety, hospitalizowanych w Instytucie Medycyny Pracy w Łodzi ul. św. Teresy Dzieciątka Jezus nr 8 Klinika Chorób Zawodowych i Toksykologii Oddział Toksykologii. Na podstawie objawów klinicznych i badań laboratoryjnych potwierdzono u mężczyzny zatrucie muchomorem sromotnikowym. Zejście choroby w obydwóch przypadkach zakończone wyzdrowieniem. Zakażenia HIV i zachorowania na AIDS W 2011 r. zgłoszono 1 nowe zakażenie HIV u mieszkańca powiatu radomszczańskiego Grypa i zachorowania grypopodobne W powiecie radomszczańskim liczbę zachorowań na grypę i infekcje grypopodobne w latach 2009-2011 przedstawiono w tabeli 6. Tabela 6. Liczba zachorowań na grypę i infekcje grypopodobne w latach 2009-2011 Jednostka chorobowa Grypa i infekcje grypopodobne Liczba zachorowań 7685 w tym 16 AH1N1v 2009 2010 2011 współczynnik zapadalności 6533,08 Liczba zachorowań 4055 w tym 1 AH1N1v współczynnik zapadalności 3461,64 Liczba zachorowań 5526 w tym 4 AH1N1v współczynnik zapadalności 4730,75 12

W roku sprawozdawczym do PSSE Radomsko zgłoszono 5526 zachorowań na grypę i infekcje grypopodobne ( wsp. zapadalności 4730,75 ), w tym 1838 dzieci do lat 14. Dane pochodzą ze sprawozdań Mz-55 meldunki o zachorowaniach i podejrzeniach zachorowań na grypę. Kontynuowano nadzór epidemiologiczno-wirusologiczny nad grypą oparty na systemie SENTINEL. W nadzorze SENTINEL w 2011 r. uczestniczyło 3 lekarzy z Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Kamieńsku oraz Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Ładzicach. Pobrano wymazy z nosa i gardła od 32 osób chorych. Od 9 osób wyizolowano wirus grypy w tym : - od 4 osób wirus AH1N1v - od 5 osób wirus grupy typ A Przypadki potwierdzono laboratoryjnie metodą Real-time PCR. Skutecznym sposobem ochrony przed grypą jest unikanie dużych skupisk ludzkich w okresie epidemii, utrzymanie właściwego poziomu higieny osobistej i środowiska oraz poddanie się szczepieniom ochronnym. Rozpowszechnianie szczepień p/ grypie nadal jest niewielkie i nie ma wpływu na sytuację epidemiologiczną choroby (tabela 8 ). Najwyższą tygodniową zapadalność w 2011 r. zanotowano w okresie od : 16.02.2011 r. do 22.02.2011 r. 01.03.2011 r. do 07.03.2011 r. Porównanie zachorowalności na grypę i infekcje grypopodobne w latach 2008-2011 przedstawiono poniżej na Rysunku I.3. 1800 1600 Liczba zachorowań 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 1-7.01 8-15.01 16-22.01 23-31 1-7.02 8-15.02 16-22.02 23-28.02 1-7.03 8-15.03 16-22.03 23-31.03 1-7.04 8-15.04 16-22.04 23-30.04 1-15.05 16-31.05 1-15.06 1-30.06 2008 2009 2010 2011 13

Liczba zachorowań 1200 1000 800 600 400 200 0 1-15.07 16-31.07 1-15.08 16-31.08 1-15.09 16-30.09 1-7.10 8-15.10 16-22.10 23-31.10 1-7.11 8-15.11 16-22.11 23-30.11 1-7.12 8-15.12 16-22.12 23-31.12. 2008 2009 2010 2011 Rysunek I.3. Porównanie zachorowalności na grypę i infekcje grypopodobne w latach 2008-2011 Gruźlica Od 2009 roku zgłaszanie zachorowań na gruźlicę i prowadzenie rejestru w województwie łódzkim zostały przejęte przez Państwową Inspekcję Sanitarną (PIS). W związku z powyższym PWIS w Łodzi opracował Procedury postępowania w zakresie zwalczania i zapobiegania gruźlicy na terenie woj. łódzkiego. Procedury te określiły zadania i obowiązki wszystkich podmiotów biorących udział w zwalczaniu i zapobieganiu gruźlicy. W 2011 r. w PSSE w Radomsku zarejestrowano więcej niż w 2010 przypadków rozpoznanej gruźlicy tj. 80 przypadków (wsp. zapadalności 68,48), w tym rejestrowano 33 przypadki gruźlicy potwierdzonej mikroskopowym badaniem z posiewem bakteriologicznym, w roku 2009 rejestrowano 59 przypadków (wsp. zapadalności 49,99). Objęto nadzorem epidemiologicznym 479 osób z kontaktu domowego, miejsca pracy, DPS, miejsca nauki. Powiat radomszczański pod względem liczby zachorowań na gruźlicę zajmuje II miejsce w województwie łódzkim. W 2011 r. w powiecie radomszczańskim 7 osób z rozpoznaną gruźlicą zmarło ( w 2009 r. 2 osoby, w 2010 r. - 8 osób). Wzrost liczby zachorowań może wynikać z poprawy zgłaszalności, a także prowadzenia nadzoru przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej zgodnie z wprowadzonymi procedurami. Najwyższą zapadalność odnotowano w grupach wiekowych 45-64 i powyżej 65 roku życia. Wyższą zapadalność rejestrowano wśród mieszkańców wsi 47 przypadków, niż miasta 33 przypadki, oraz wśród mężczyzn 62 przypadki niż kobiet -18 przypadków. Zachorowania na gruźlicę wg miejsca zamieszkania, wieku i płci w powiecie radomszczańskim w 2011 r. przedstawia tabela 7, natomiast porównanie zachorowania na gruźlicę i zgonów w latach 2009-2011 przedstawiono na Rysunku I.4. 14

Tabela 7 Zachorowania na gruźlicę wg miejsca zamieszkania, wieku i płci w powiecie radomszczańskim w 2011 r. Wiek MIASTO WIEŚ OGÓŁEM 4+7 Współczynnik zapadalności mężczyźni kobiety razem mężczyźni kobiety razem 1 2 3 4 5 6 7 8 9 - - - - - - - - 0-14 - - - - - - - - 15-19 4 3 7 10 4 14 21 17,97 20-44 13 2 15 14 2 16 31 26,53 45-64 65+ Razem 7 4 11 14 3 17 28 23,97 24 9 33 38 9 47 80 68,48 70 60 50 40 30 20 10 0 kobiety mężczyźni miasto wieś zgony 2009 2010 2011 Rysunek I.4. Porównanie zachorowalności na gruźlicę w powiecie radomszczańskim w latach 2009-2011 Borelioza z Lyme Spośród innych chorób zakaźnych podlegających obowiązkowemu zgłaszaniu i rejestracji wymienić należy boreliozę. Od wprowadzenia badań diagnostycznych w kierunku Boreliozy z Lyme rejestrowana jest większa liczba przypadków. 15

Na terenie działania PSSE Radomsko w 2011 roku zarejestrowano 24 przypadki ( wsp. zapadalności 20,54 ), w roku 2010 było 22 przypadki,w roku 2009 było 18 przypadków ( wsp. zapadalności 15,3). Z wywiadów wynika, że pacjent został ukąszony przez kleszcza będąc w lesie, ogródku przydomowym lub nie przypomina sobie momentu ukłucia przez kleszcza. Pokąsania przez zwierzęta podejrzane o wściekliznę Liczbę pokąsań przez zwierzęta podejrzane o wściekliznę przedstawia Rysunek I.5. Na 139 osób, które miały kontakt ze zwierzętami 16 osób zakwalifikowano do szczepień, 2 osoby odmówiły poddania się szczepieniom. W 2011 r. zarejestrowano o 14 przypadków więcej pokąsań przez zwierzęta podejrzane o wściekliznę niż w 2010. Sekcja Nadzoru Epidemiologii PSSE w Radomsku ściśle współpracuje z Inspekcją Weterynaryjną w zakresie chorób odzwierzęcych. Najczęstszymi sprawcami pokąsań były zwierzęta domowe (135 przypadki), głównie psy (118 przypadków tj. 84,8%) i koty (17 przypadków tj. 12,2%), rzadziej zwierzęta dzikie, lis, nietoperz (2 przypadki tj. 1,43%) oraz 2 przypadki pokąsania przez chomika. 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 163 132 125 139 2008 2009 2010 2011 Rysunek I.5. Liczba pokąsań przez zwierzęta w latach 2008 2011 2. Szczepienia ochronne analiza wykonawstwa szczepień ochronnych Najważniejszym celem zdrowotnym szczepień ochronnych jest zapobieganie określonemu zakażeniu lub chorobie zakaźnej u zaszczepionej osoby lub populacji. Uodpornienie czynne dzieci w Polsce wykonywane jest głównie w drodze realizacji Programu Szczepień Ochronnych. Wysokie odsetki szczepionych osób w Polsce w ramach bezpłatnych szczepień obowiązkowych pozwalają sądzić, że istnieje społeczna akceptacja szczepień. Konieczne jest dołożenie starań, aby jej nie utracić. 16

Inaczej niestety wygląda sytuacja w zakresie szczepień zalecanych. Niskie na ogół odsetki zaszczepionych w ramach szczepień zalecanych, przy wysokim odsetku osób zaszczepionych w ramach szczepień obowiązkowych, mogą świadczyć o braku finansowych możliwości poddania się tego typu szczepieniom. Pomimo tego w powiecie radomszczańskim nadal obserwuje się zainteresowanie szczepieniami dzieci, młodzieży i osób dorosłych preparatami szczepionkowymi zalecanymi. Podejmowane są działania promocyjne, organizowane wykłady, pogadanki. W roku 2011 w stosunku do roku 2010 wprowadzono niewielkie zmiany w programie szczepień ochronnych - dotyczyły one m.in. rozszerzenia grup ryzyka dzieci podlegających szczepieniom p/ Streptococcus pneumoniae, szczepienia p/ wzw typ B w schemacie czterodawkowym dla noworodków z masą urodzeniową poniżej 2000g. Szczepienia ochronne w powiecie radomszczańskim prowadzone są w 25 podmiotach leczniczych oraz na oddziale noworodkowym szpitala. Szczepienia wykonywane są przez pielęgniarki, które ukończyły w ramach doskonalenia zawodowego specjalistyczny kurs w zakresie szczepień ochronnych. Podczas przeprowadzonych kontroli w punktach szczepień zwrócono szczególną uwagę na: wdrażanie obowiązującego Programu Szczepień Ochronnych, stan zaszczepienia dzieci i młodzieży, postępowanie z preparatami szczepionkowymi zgodnie z opracowaną procedurą, maksymalne wykorzystanie szczepionek wielodawkowych, daty ważności, sposób magazynowania i transportowania preparatów szczepionkowych, prawidłowe opracowanie dokumentacji związanej z niepożądanymi odczynami poszczepiennymi, Realizacja szczepień ochronnych w ramach Programu Szczepień Ochronnych ma wpływ na sytuację epidemiologiczną nadzorowanego terenu, w szczególności przyczynia się do spadku liczby zachorowań na choroby zakaźne i spadku liczby występujących powikłań po przebytej chorobie. W 2011 r. zarejestrowano 5 niepożądanych odczynów poszczepiennych NOP miejscowych i ogólnych (w 2010 r. nie rejestrowano). NOP-y zakwalifikowano jako odczyny łagodne. NOP-y dotyczyły dzieci zaszczepionych szczepionkami: Infanrix Hexa, Infanrix IPV HIB, DTP, Hepavax Gene, Hiberix, Tripacel, Imovax Polio. W/w przypadki zostały opracowane i przesłane do: NIZP-PZH w Warszawie, Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Łodzi oraz Wydziału Monitorowania Niepożądanych Działań Produktów Leczniczych Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych w Warszawie. Dziewięć osób na terenie powiatu radomszczańskiego w 2011 r. uchylało się od szczepień ochronnych. W stosunku do roku 2010 przybyły 2 osoby. Stan uodpornienia szczepionkami zalecanymi osób w powiecie radomszczańskim w latach 2008-2011 przedstawia tabela 8. 17

W 2011 r. wśród mieszkańców powiatu radomszczańskiego cieszyły się większym zainteresowaniem niż w 2010 szczepienia przeciwko p/zakażeniom Streptococcus pneumoniae, Neisseria meningitidis, p/biegunce rotawirusowej i kleszczowemu zapaleniu mózgu. W stosunku do roku 2010 w roku 2011 spadło zainteresowanie szczepieniami przeciwko grypie sezonowej. Tabela 8. Stan uodpornienia szczepionkami zalecanymi osób w powiecie radomszczańskim w latach 2008-2011 Uodpornienie przeciw chorobie 2008 2009 2010 2011 Rotawirusy 116 125 145 168 p/wirusowi brodawczaka ludzkiego Streptococcus pneumoniae 88 39 25 16 248 231 407 461 Neisseria meningitidis 137 59 226 292 Wzw typ A 38 57 96 54 Kleszczowe zapalenie mózgu 47 59 56 138 Dur brzuszny 28 37 64 6 Ospa wietrzna 8 42 74 39 Grypa 2115 2704 2146 1930 Analizę wykonawstwa obowiązkowych szczepień ochronnych w powiecie radomszczańskim w 2011 roku w porównaniu do roku 2010 przedstawiają tabele 9 i 10. Z tabeli 9 Procentowy stan zaszczepienia dzieci do 2 roku życia i opóźnione do 3 roku życia wynika iż : 1. wyszczepialność noworodków p/ BCG utrzymuje się na podobnym poziomie 99,7% (niezaszczepionych pozostało 3 dzieci z przeciwwskazaniami lekarskimi); 2. uodpornienie małych dzieci p/ WZW B jest pełne (oprócz 2 okresowo odraczanych); 3. zaszczepienie małych dzieci p/ błonicy, tężcowi, krztuścowi i Poliomyelitis utrzymuje się na podobnym poziomie; 4. uodpornienie p/odrze, śwince i różyczce małych dzieci utrzymuje się na podobnym poziomie. Z tabeli 10 Procentowy stan zaszczepienia dzieci starszych wynika iż : 1. zmniejszyła się liczba zaszczepionych w 6 r.ż. p/błonicy, tężcowi, krztuścowi i Poliomyelitis z powodu okresowych odroczeń lekarskich, a szczepienia w 14 r. ż. oraz w 19 r. ż. p/błonicy i tężcowi utrzymują się na podobnym poziomie; 2. uodpornienie p/odrze, śwince i różyczce utrzymuje się na podobnym poziomie. 18

Tabela 9. Procentowy stan zaszczepienia dzieci do 2 roku życia i opóźnione do 3 roku życia Gruźlica noworodkowa WZW B Szczepienia do 2 roku życia i opóźnione do 3 roku życia Błonica Tężec Krztusiec Poliomyelitis Odra Świnka Różyczka Odra Świnka Różyczka 2 rż 3 rż 1 rż 2 rż 3 rż 1 rż 2 rż 3 rż 2 rż 3 rż 2010 99,7 99,9 99,9 63 99,3 99,7 63 99,3 99,7 91,6 99,5 2011 99,7 99,8 99,9 60,1 98,8 99,4 60,1 98,8 99,4 91,8 98,7 Tabela 10. Procentowy stan zaszczepienia dzieci starszych Szczepienia dzieci starszych i młodzieży Błonica, Tężec Poliomyelitis Odra, Świnka, Różyczka 6 rok życia 14 rok życia 19 rok życia 6 rok życia 10 rok życia 11 rok życia 2010 93,8 96,5 89,2 93,8 95,7 99,2 2011 91,0 96,6 88,8 91,0 96,1 99,0 19

II. STAN SANITARNY PODMIOTÓW LECZNICZYCH STACJONARNYCH I AMBULATORYJNYCH Sekcja Nadzoru Epidemiologii w 2011 r. podobnie jak w latach poprzednich realizowała zadania z zakresu zdrowia publicznego, w szczególności poprzez sprawowanie nadzoru nad warunkami higieniczno - sanitarnymi, jakie powinien spełniać personel medyczny, sprzęt oraz pomieszczenia, w których są udzielane świadczenia zdrowotne. Było to poddawane ocenie Państwowej Inspekcji Sanitarnej w kontekście zgodności spełnienia wymogów określonych w przepisach prawnych. Sprawowanie nadzoru sanitarnego nad podmiotami leczniczymi stacjonarnymi i ambulatoryjnymi obejmowało kontrolę: funkcjonalności, stanu technicznego obiektów, zaopatrzenia w wodę, utrzymania czystości powierzchni pomieszczeń, postępowanie z bielizną i odpadami medycznymi. Istotna z uwagi na bezpieczeństwo pacjentów i personelu jest ocena i egzekwowanie prawidłowości prowadzenia procesów dezynfekcji i sterylizacji w nadzorowanych obiektach W czasie kontroli podmiotów leczniczych stacjonarnych i ambulatoryjnych sprawdzano również sposób prowadzenia kontroli wewnętrznej w obszarze realizacji działań zapobiegających szerzeniu się zakażeń chorób zakaźnych, częstotliwość jej prowadzenia, a także sposób dokumentowania. Zakres kontroli obejmował ocenę prawidłowości i skuteczności oceny ryzyka występowania zakażeń związanych z udzielaniem świadczeń zdrowotnych, monitorowania czynników alarmowych i zakażeń związanych z udzielaniem świadczeń, procedur zapobiegania zakażeniom i chorobom zakaźnym. Pod stałym nadzorem Sekcji Nadzoru Epidemiologii PSSE w Radomsku znajduje się ogółem 229 obiektów tj. stacjonarnych i ambulatoryjnych podmiotów leczniczych w tym: Zakłady Pielęgnacyjno Opiekuńcze, 15 Przychodni/Ośrodków Zdrowia, 43 NZOZ- y w tym 5 laboratoriów, 3 Pogotowia Ratunkowe, 1 Regionalne Centrum Krwiodawstwa oraz 165 prywatnych gabinetów lekarskich - gabinetów indywidualnej, indywidualnej specjalistycznej i grupowej praktyki lekarskiej/ w tym : 24 indywidualne praktyki lekarskie /internistyczne/, 80 indywidualne specjalistyczne praktyki lekarskie, 59 indywidualne praktyki lekarzy dentystów, indywidualne specjalistyczne praktyki lekarzy dentystów, grupowe praktyki lekarzy dentystów, 1 prywatny zakład rehabilitacji, 1 inna działalność. Ogółem w podmiotach leczniczych przeprowadzono 201 kontroli, w tym 39 w punktach szczepień. Wydano 32 decyzje administracyjne tj. 2 decyzje merytoryczne dotyczące usterek sanitarno technicznych, 16 decyzji dotyczących opinii sanitarnych, 3 decyzje nakazującą osobie chorej poddanie się leczeniu, 20

2 decyzje odsuwające od pracy, 3 decyzje zmieniające, umarzające, 6 decyzji opłatowych. Zastosowano 1 karanie mandatowe na kwotę 200 zł. Wydano 11 postanowień do Izb Lekarskich Przeprowadzono 421 dochodzeń epidemiologicznych / wywiadów W ramach nadzoru ogółem pobrano 581 prób od 302 osób. 3 1 2 15 43 165 ZPO SPZOZ NZOZ Prywatne gabinety lekarskie Pogotowia ratunkowe inne obiekty Rysunek II.1. Liczba placówek będących pod nadzorem Sekcji Nadzoru Epidemiologii PSSE w Radomsku 1. Zakłady Pielęgnacyjno-Opiekuńcze Zdjęcie 1. NZOZ Zakład Pielęgnacyjno- Opiekuńczy FAMILY w Tarasie 21

W 2011 r. skontrolowano 2 zakłady pielęgnacyjno-opiekuńcze, co stanowiło 100 % wszystkich zakładów pielęgnacyjno-opiekuńczych ujętych w ewidencji. Zasady kontroli stanu sanitarnego były w przypadku zakładów tej grupy zbliżone do stosowanych w odniesieniu do szpitali i obejmowały sprawdzenie stanu sanitarnotechnicznego obiektu, zaopatrzenia w wodę, zaopatrzenia w środki dezynfekcyjne i ich stosowania, postępowania z odpadami medycznymi i komunalnymi, postępowania z bielizną czystą i brudną, utrzymania stanu bieżącej czystości i porządku w obiekcie i terenie wokół niego oraz zaplecza żywieniowego. Oceniano zakres i sposób prowadzenia kontroli wewnętrznej w obszarze realizacji działań zapobiegających szerzeniu się zakażeń chorób zakaźnych. Wdrożone procedury pozwalają na właściwe postępowanie w codziennej pracy w placówkach i pozwalają przestrzegać wszystkich norm i standardów, które gwarantują wysoki poziom jakości świadczonych usług. Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej - Zakład Pielęgnacyjno - Opiekuńczy w Przedborzu ul. Częstochowska 25 W Zakładzie Pielęgnacyjno Opiekuńczym udzielane są świadczenia zdrowotne całodobowo dla 20 osób. W czasie kontroli sanitarnej przeprowadzonej w 2011 r. stwierdzono nieprawidłowości, na które istnieje okres dostosowawczy do 31.12.2016 r. Poza tym stan sanitarny obiektu nie budził zastrzeżeń. Niepubliczny Zakład Pielęgnacyjno Opiekuńczy FAMILY Taras 46 gm. Przedbórz W Niepublicznym Zakładzie Pielęgnacyjno Opiekuńczym FAMILY w Tarasie udzielane są świadczenia zdrowotne całodobowo dla 23 osób. Stan sanitarny obiektu nie budził zastrzeżeń. 2. Przychodnie, ośrodki zdrowia i poradnie Zdjęcie 2. NZOZ MOLAR Radomsko oraz NZOZ ZUM MED i FARM Radomsko 22

Zdjęcie 3. SPZOZ w Kamieńsku Kierownicy podmiotów leczniczych oraz inne osoby udzielające świadczeń zdrowotnych są obowiązani do podejmowania działań zapobiegających szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych. Działania te obejmują w szczególności: opracowanie, wdrożenie i nadzór nad procedurami zapobiegającymi zakażeniom i chorobom zakaźnym związanym z udzielaniem świadczeń zdrowotnych, w tym dekontaminacji skóry i błon śluzowych lub innych tkanek. Procedury, które podlegają kontroli Państwowej Inspekcji Sanitarnej określone są w załącznikach do protokołów kontroli przekazanych przez Głównego Inspektora Sanitarnego. Do nich należą między innymi procedura mycia i dezynfekcji rąk, mycia i dezynfekcji narzędzi i sprzętu medycznego, sprzątania i dezynfekcji pomieszczeń, postępowania z brudną bielizną., postępowania po ekspozycji, procedura postępowania z odpadami medycznymi. Zdjęcie 4. NZOZ MOLAR Radomsko 23

Państwowa Inspekcja Sanitarna nadzoruje stopień wdrożenia, realizowania i modyfikowania poszczególnych procedur kontrolując bieżący stan sanitarno-techniczny pomieszczeń i ocenia stopień wdrożenia i realizacji poszczególnych procedur w praktyce. Wdrożone procedury pozwalają na właściwe postępowanie w codziennej pracy w gabinetach lekarskich, pozwalają przestrzegać wszystkich norm i standardów, które gwarantują wysoki poziom jakości świadczonych usług. Personel przestrzega obowiązujących procedur. W bieżącym roku oceniano zakres i sposób prowadzenia kontroli wewnętrznej w obszarze realizacji działań zapobiegających szerzeniu się zakażeń chorób zakaźnych. Warunkiem potwierdzającym prawidłowe lub nieprawidłowe prowadzenie działań (czynności) zapobiegających występowaniu zakażeń i chorób zakaźnych jest sprawowanie stałego nadzoru nad personelem i dokumentowanie tego procesu. Konieczne jest stałe monitorowanie własnych zarządzeń, zaleceń, instrukcji, wytycznych, sprawdzając czy są potrzebne i właściwie dostosować je do potrzeb jednostki odpowiednio je modyfikując. W większości placówek kontrole wewnętrzne prowadzone są zgodnie z przepisami, pozostałym placówkom wydawano zalecenia. Nieliczne placówki posiadają Certyfikaty Jakości ISO 9001 Zdjęcie 5. NZOZ PROMED Radomsko W 2011 r. skontrolowano 49 przychodni/ ośrodków zdrowia/ poradni, świadczących usługi medyczne w trybie ambulatoryjnym. Wszystkie skontrolowane placówki miały zawarte umowy ze specjalistycznymi firmami, uprawnionymi do odbioru i unieszkodliwiania odpadów medycznych tj. firma REMONDIS z Dąbrowy Górniczej, ECO-ABC z Bełchatowa, EMKA Żyrardów. Postępowanie z odpadami medycznymi w podmiotach leczniczych odbywa się prawidłowo w sposób bezpieczny dla personelu i środowiska, w typowych pojemnikach plastikowych lub kartonowych. Odpady przed wywiezieniem przechowywane są w zamkniętych pomieszczeniach, niedostępnych dla osób postronnych najczęściej w pomieszczeniu brudownika w wydzielonym, oznakowanym urządzeniu przenośnym - lodówce. 3. Pogotowia Ratunkowe 24

Świadczenia medyczne w ramach ratownictwa medycznego na terenie powiatu radomszczańskiego w 2011r. udzielały: 1) Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Piotrkowie Trybunalskim ul. Rakowska 15 Zespoły Wyjazdowe w Przedborzu. Karetka stacjonuje w Bursie Szkolnej w Przedborzu ul. Mostowa 37 b. 2) Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Falck Medycyna Region Łódzki sp. z o.o. Stacja RTM Żytno ul. Traktorowa 2. 3) Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Falck Medycyna Region Łódzki sp. z o.o. Stacja RTM Radomsko ul Krakowska 55. W czasie kontroli w 2011 r. stwierdzono, że we wszystkich placówkach opracowane i wdrożone procedury pozwalają na właściwe postępowanie, pozwalają przestrzegać wszystkich norm i standardów, które gwarantują wysoki poziom jakości świadczonych usług. Postępowanie z odpadami pochodzenia medycznego jest prawidłowe. W obiektach stan sanitarno-techniczny miejsca stacjonowania karetek oraz karetek nie budził zastrzeżeń. 4. Medyczne laboratoria diagnostyczne Zdjęcie 6. NZOZ AL-MED Laboratorium Analityczno- Bakteriologiczne Radomsko 25

Skontrolowano 5 medycznych laboratoriów diagnostycznych. Poza wykonywaniem badań analitycznych, w laboratoriach tych pobierany był również potencjalnie zakaźny materiał biologiczny, wyłącznie przy użyciu sprzętu jednorazowego użytku. Laboratoria wyposażone są w aparaturę pomiarowo-badawczą dostosowaną do rodzaju wykonywanych badań, umożliwiającą stosowanie metod badawczych zgodnych z aktualnym stanem wiedzy. Placówki posiadały opracowane procedury pobierania materiału do badań, transportu itp. Wszystkie skontrolowane placówki miały zawarte umowy ze specjalistycznymi firmami uprawnionymi do odbioru i unieszkodliwiania odpadów medycznych. Pomieszczenia laboratorium dostosowane są do rodzaju prac, jakie są w nich wykonywane, w sposób zapewniający poprawną jakość pomiarów i wiarygodność wyników, za wyjątkiem jednej placówki gdzie wydano decyzję administracyjną nakazującą zapewnić pomieszczenia zgodne z przepisami prawa. W laboratoriach systematycznie wdrażany jest system jakości zgodny z normami ISO 17025, ISO 15189 oraz zasadami Dobrej Praktyki Laboratoryjnej. 5. Indywidualne, indywidualne specjalistyczne i grupowe praktyki lekarskie, lekarzy dentystów Zdjęcie 7. Prywatny Gabinet Stomatologiczny w Radomsku Praktyki lekarskie stanowią odrębną grupę placówek, w których udzielane są różnorodne świadczenia medyczne w trybie ambulatoryjnym. W 2011 r. ogółem skontrolowano 90 obiektów, co stanowiło 54,5 % w/w placówek. Najliczniejszą kategorią objętych kontrolą sanitarną placówek w omawianej grupie były indywidualne praktyki lekarzy dentystów oraz indywidualne specjalistyczne praktyki lekarskie. W ocenie stanu sanitarnego powyższych obiektów brano pod uwagę zaopatrzenie w wodę, odprowadzenie nieczystości płynnych, warunki sanitarno-techniczne pomieszczeń i ich funkcjonalność, w tym wykończenie ścian i podłóg, sprawność wentylacji i oświetlenie, wyposażenie w umywalki, dozowniki mydła, ręczniki jednorazowe, postępowanie z bielizną czystą i brudną oraz segregację odpadów i postępowanie z odpadami komunalnymi i medycznymi. Kontrola obejmowała także opracowane procedury, dotyczące powyższych zagadnień oraz ocenę procesów dezynfekcji i sterylizacji. W gabinetach o charakterze zabiegowym wytwarzano odpady medyczne. Placówki miały podpisane umowy na ich odbiór z wyspecjalizowanymi i uprawnionymi firmami. 26

Duża ilość placówek korzystała z bielizny jednorazowego użytku. W nadzorowanych prywatnych gabinetach lekarskich w 2011 r. wydano 1 decyzję administracyjną dotyczącą zapewnienia przy pomieszczeniu, w którym udzielane są świadczenia zdrowotne w ramach indywidualnej praktyki lekarskiej w dziedzinie urologii kabiny higieny osobistej - nieprawidłowości usunięto. Kontrola jakości procesów dezynfekcji, dezynsekcji, deratyzacji i sterylizacji Dezynfekcja We wszystkich podległych placówkach służby zdrowia stosowane są środki dezynfekcyjne zgodnie z ustawą o wyrobach medycznych i produktach biobójczych zarejestrowane w Urzędzie Rejestracji Produktów Leczniczych Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych. Zaopatrzenie w środki dezynfekcyjne odbywa się na drodze przetargów. Nie stwierdzono braków w zaopatrzeniu w te preparaty. Placówki posiadają karty charakterystyki stosowanych środków dezynfekcyjnych. Osoby przeprowadzające dezynfekcję ściśle przestrzegają ustalonych procedur (np. dezynfekcji rąk, dezynfekcji narzędzi), które w formie pisemnej znajdują się w każdej placówce. Stosuje się rotację środków dezynfekcyjnych, zwracając uwagę na skuteczność ich działania oraz bezpieczeństwo pacjentów i personelu medycznego (preferowane są preparaty o szerokim spektrum). Dezynsekcja, deratyzacja W 2011 r. w podmiotach leczniczych stacjonarnych /zakłady pielęgnacyjno-opiekuńcze nie prowadzono zabiegów dezynsekcji i deratyzacji. Okna w w/w placówkach zabezpieczone są przeciw owadom /muchom, komarom siatkami. W nadzorowanych obiektach ambulatoryjnych w 2011 r. nie przeprowadzano zabiegów dezynsekcji, natomiast zabiegi deratyzacji przeprowadzane były sporadycznie w pomieszczeniach gospodarczych, piwnicach - zwalczano głównie myszy za pomocą środków chemicznych lub za pomocą pułapek. Powyższe zabiegi wykonywane były przez 27

pracowników placówek. Ocena skuteczności deratyzacji oceniana była wizualnie - wyniki zadawalające. Sterylizacja Sterylizacja narzędzi i materiałów opatrunkowych w podmiotach leczniczych odbywa się w autoklawach (para wodna pod zwiększonym ciśnieniem). W podmiotach wykonujących świadczenia zdrowotne przy użyciu narzędzi i sprzętu wielorazowego użycia podlegających sterylizacji wykonuje się sterylizację we własnym zakresie, lub podpisane są umowy na świadczenie usług sterylizacyjnych z innymi podmiotami. W większości placówek są to stanowiska sterylizacji gabinetowej. Na terenie powiatu radomszczańskiego ogółem zarejestrowane są 74 urządzenia sterylizacyjne tj., 9 w SPZOZ -ach, 17 w NZOZ-ach., 48 w placówkach prywatnych. Poza tym w rejestrze urządzeń sterylizacyjnych figuruje 8 autoklawów zainstalowanych w gabinetach kosmetycznych. Na koniec 2011 r. dokonano oceny urządzeń sterylizacyjnych w pomiotach leczniczych zgodnie z rokiem produkcji, zainstalowanych w powiecie radomszczańskim, które umieszczono w tabeli 11. Tabela 11. Urządzenia sterylizacyjne w podmiotach leczniczych zgodnie z rokiem produkcji w powiecie radomszczańskim Autoklawy do 5 lat 6 10 lat 11-20 lat 21 30 lat powyżej 30 lat podmioty lecznicze (NZOZ, SPZOZ) 10 9 7 0 0 podmioty lecznicze (prywatne gabinety lekarskie) 11 18 18 1 0 RAZEM 21 27 25 1 0 28

W placówkach prowadzona jest kontrola wewnętrzna procesów sterylizacji * wskaźnikami biologicznymi sporal A - 1x w miesiącu, * wskaźnikami chemicznymi każdy pakiet i każdy proces. Wyników skuteczności kontroli procesów sterylizacji nie kwestionowano. Wysoka skuteczność procesu sterylizacji oznacza osiągnięcie wysokiego stopnia bezpieczeństwa podczas wykonywania zabiegów naruszających ciągłość tkanek. Ocena działalności zespołów do spraw zakażeń szpitalnych Zakażenia wewnątrzszpitalne to jedno z najpoważniejszych zagrożeń dla pacjentów hospitalizowanych. Zakażeń tych nie można całkowicie wyeliminować, a jedynie doprowadzić do minimalizacji ich występowania. We wszystkich podmiotach leczniczych, w których udzielane są całodobowe świadczenia zdrowotne powołane są Zespoły ds. Zakażeń Zakładowych zgodnie z Ustawą z dnia 5 grudnia 2008r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2008r., Nr 234, poz. 1570 ost. zm. Dz.U. z 2010r., Nr 257, poz. 1723). Do zadań w/w zespołów należało stałe nadzorowanie sytuacji epidemiologicznej w szpitalach, opracowywanie i przestrzeganie procedur zapewniających ochronę przed zakażeniami zakładowymi, analizowanie występujących zakażeń zakładowych, opracowywanie raportów o występowaniu zakażeń zakładowych oraz szkolenia personelu w zakresie zasad, praktyki i metod kontroli zakażeń zakładowych. Wszystkie placówki, w których udzielane są całodobowe świadczenia zdrowotne, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia w sprawie rejestrów zakażeń zakładowych oraz raportów występowania tych zakażeń (Dz. U. z 2004 r., Nr 54, poz. 484) prowadzą rejestry zakażeń zakładowych. W celu uszczelnienia systemu związanego z kontrolą zakażeń szpitalnych wydano w 2010 r. nowe akty prawne tj. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 27 maja 2010 r. w sprawie sposobu dokumentowania realizacji działań zapobiegających szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych oraz warunków i okresu przechowywania tej dokumentacji ( Dz. U. z 2010 r., Nr100, poz.645) oraz Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 27 maja 2010 r. w sprawie zakresu, sposobu i częstotliwości prowadzenia kontroli wewnętrznej w obszarze realizacji działań zapobiegających szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych ( Dz.U. z 2010 r. Nr 100, poz. 646). Rozporządzenie to określa zakres i sposób prowadzenia kontroli wewnętrznej w obszarze realizacji działań zapobiegających szerzeniu się zakażeń chorób zakaźnych, częstotliwość jej prowadzenia, a także sposób dokumentowania. 29

Zakres kontroli obejmuje ocenę prawidłowości i skuteczności: oceny ryzyka występowania zakażeń związanych z udzielaniem świadczeń zdrowotnych, monitorowania czynników alarmowych i zakażeń związanych z udzielaniem świadczeń, procedur zapobiegania zakażeniom i chorobom zakaźnym, wykonania badań laboratoryjnych, analizy lokalnej sytuacji epidemiologicznej oraz profilaktyki i terapii antybiotykowej. Wprowadzenie w życie powyższych uregulowań prawnych niewątpliwie przyczyni się do poprawy sytuacji w zakresie zakażeń szpitalnych, w szczególności występowania ognisk epidemicznych, m.in. poprzez uszczelnienie procedur oraz racjonalną politykę antybiotykową. Warunkiem potwierdzającym prawidłowe lub nieprawidłowe prowadzenie działań (czynności) zapobiegających występowaniu zakażeń i chorób zakaźnych jest sprawowanie stałego nadzoru nad personelem i dokumentowanie tego procesu. Konieczne jest stałe monitorowanie własnych zarządzeń, zaleceń, instrukcji i wytycznych, sprawdzając czy są potrzebne i właściwie dostosować je do potrzeb jednostki odpowiednio je modyfikując. Dane o zakażeniach szpitalnych gromadzone były przez pielęgniarki epidemiologiczne na podstawie kart rejestracji zakażeń, które wypełniane są przez lekarzy prowadzących chorych. W Szpitalu Powiatowym w Radomsku w 2011 roku rejestrowano 1 ognisko epidemiczne. /objawy ze strony przewodu pokarmowego/. Prowadzono postępowanie przeciwepidemiczne poprzez izolację pacjentów, ograniczono przemieszczania się pacjentów w obrębie oddziału i szpitala - ognisko wygasło. Bardzo poważnym problemem jest niska liczba badań mikrobiologicznych, średnio około 5-10 krotnie niższa od średnich wskaźników w Unii Europejskiej. W Polsce wykorzystanie diagnostyki mikrobiologicznej jest małe zarówno z powodu niechęci lekarzy do pobierania materiału do badań, jak również źle pojętych oszczędności. Podobna sytuacja jest w podmiotach leczniczych stacjonarnych powiatu radomszczańskiego. Drobnoustroje chorobotwórcze alarmowe najczęściej hodowane z dostarczonych materiałów w Szpitalu Powiatowym w Radomsku to: MRSA, Staphylococcus aureus, Acinetobacter sp, pałeczki gram-ujemne w tym wytwarzające ESBL (K.pneumoniae, K.oxytoca, E.coli, Enterobacter cloacae), Pseudomonas aeruginosa, Streptococcus pyogenes, Streptococcus pneumoniae, Stenotrophomonas maltophilia, Rotawirusy. W roku 2011 w Szpitalu Powiatowym w Radomsku zespół kontroli zakażeń szpitalnych zarejestrował 142 zakażenia szpitalne, dotyczyły one między innymi oddziałów: Dziecięcego, Reumatologicznego, OIOM, Chirurgii, Wewnętrznego, Oddział Obserwacyjno- Zakaźnego. W pozostałych dwóch placówkach tj. w zakładach pielęgnacyjno- opiekuńczych nie rejestrowano zakażeń szpitalnych, nie rejestrowano ognisk epidemicznych. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Radomsku współpracuje z Zespołem do spraw zakażeń szpitalnych w zakresie zapobiegania występowaniu i szerzeniu się zakażeń w placówkach leczniczych, służy pomocą w rozwiązywaniu problemów, jak również udziela niezbędnych informacji dotyczących działań przeciwepidemicznych. 30