OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA POWIATU JAROCIŃSKIEGO W ROKU 2015

OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA POWIATU JAROCIŃSKIEGO W ROKU 2015 PAŃSTWOWY POWIATOWY INSPEKTOR SANITARNY W JAROCINIE Jarocin luty 2016

SPIS TREŚCI: WSTĘP... 3 I. SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA W ZAKRESIE CHORÓB ZAKAŹNYCH. 4 II. ZAOPATRZENIE I JAKOŚĆ WODY PRZEZNACZONEJ DO SPOŻYCIA... 14 III. STAN SANITARNY OBIEKTÓW UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ... 17 IV. STAN SANITARNY PODMIOTÓW LECZNICZYCH... 20 V. WARUNKI SANITARNO-HIGIENICZNE ŚRODOWISKA PRACY... 22 VI. WARUNKI SANITARNO-HIGIENICZNE W SZKOŁACH I INNYCH PLACÓWKACH OŚWIATOWO-WYCHOWAWCZYCH... 32 VII. STAN SANITARNY OBIEKTÓW ŻYWNOŚCI, ŻYWIENIA I PRZEDMIOTÓW UŻYTKU... 42 VIII. DZIAŁALNOŚĆ Z ZAKRESU OŚWIATY ZDROWOTNEJ I PROMOCJI ZDROWIA... 54 IX. ZAPOBIEGAWCZY NADZÓR SANITARNY... 77 ZAKOŃCZENIE... 79 2

WSTĘP Głównym celem działalności Państwowej Inspekcji Sanitarnej powiatu jarocińskiego w roku 2015 było promowanie zdrowego stylu życia, nadzór nad bezpieczeństwem żywności i żywienia oraz bezpieczeństwem zdrowotnym wody, przeciwdziałanie powstawaniu chorób i zaburzeń zdrowia, w tym chorób zakaźnych, niezakaźnych i zawodowych poprzez sprawowanie zapobiegawczego i bieżącego nadzoru sanitarnego z zakresu zdrowia publicznego oraz prowadzenie działalności przeciwepidemicznej. Powyższy cel realizowany był w oparciu o regulacje prawne, w szczególności o ustawę z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (tj. Dz. U. z 2015, poz. 1412). Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Jarocinie wykonywała zadania zgodnie z Planem zasadniczych przedsięwzięć na rok 2015, a także przeprowadzała kontrole w związku z działaniami akcyjnymi, na podstawie otrzymanych zgłoszeń i wytycznych. Realizowano różnorodne działania edukacyjno-informacyjne na rzecz umacniania zdrowia jednostki oraz całego społeczeństwa powiatu jarocińskiego. Kontynuowano wdrażanie procedur identyfikacji i oceny zagrożeń sanitarnoepidemiologicznych oraz realizowano system ciągłego podnoszenia poziomu kształcenia pracowników. W działalności kontrolnej jak i w działalności laboratoryjnej doskonalono wdrożone systemy zarządzania jakością zgodnie z normami PN-EN ISO/IEC 17025:2005 i PN-EN ISO/IEC 17020:2012, gwarantując uzyskanie wiarygodnych wyników badań i kontroli, jak również skuteczną realizację zaplanowanych celów w obszarze zdrowia ludzkiego. W 2015 r., podobnie jak w latach ubiegłych, kontynuowano współpracę z Wielkopolskim Państwowym Wojewódzkim Inspektorem Sanitarnym, Inspekcją Weterynaryjną, Starostwem Powiatowym, Urzędami Miast i Gmin, Powiatowym Inspektorem Nadzoru Budowlanego, Komendą Powiatową Państwowej Straży Pożarnej, Komendą Powiatową Policji, Kuratorium Oświaty w Poznaniu - Delegaturą w Kaliszu, PCK Oddziałem Rejonowym w Jarocinie, Ośrodkiem Terapii Uzależnień w Jarocinie oraz prasą lokalną. W przedkładanej ocenie ujęto sytuację epidemiologiczną w zakresie chorób zakaźnych, zawodowych oraz wyniki nadzoru sanitarnego prowadzonego przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Jarocinie. Prezentowane w niniejszym opracowaniu dane liczbowe pochodzą ze sprawozdań statystycznych za rok 2015 realizowanych w ramach programu badań statystycznych. 3

I. SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA W ZAKRESIE CHORÓB ZAKAŹNYCH I.1. Choroby, szerzące się drogą pokarmową W roku sprawozdawczym tak jak w latach ubiegłych sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób szerzących się drogą pokarmową kształtowała się pomyślnie. Nie zanotowano żadnego zachorowania na dur brzuszny. Podobnie jak w latach ubiegłych nie notowano również zachorowań na dury rzekome oraz WZW typu A. Odnotowano znaczny wzrost zatruć pokarmowych wywołanych pałeczką Salmonella z 16 przypadków (wsk. zap. 22,32) w roku 2014 do 26 (wsk. zap. 36,22) w roku 2015. Wszystkie przypadki potwierdzone laboratoryjnie. Zachorowania wystąpiły na terenie wsi (18 przypadków) i w mieście (8 przypadków). Dotyczyły one w 10 przypadkach kobiet i w 16 przypadkach mężczyzn. W 25 przypadkach zachorowania wywołała pałeczka Salmonella enteritidis, natomiast w jednym Salmonella z gr. C. W 2015 r. tak jak w latach ubiegłych nie zanotowano ani jednego zatrucia pokarmowego wywołanego enterotoksyną gronkowcową, toksyną botulinową, grzybami, jersiniozą. W porównaniu z rokiem ubiegłym zanotowano nieznaczny wzrost zachorowań na biegunki u dzieci do lat 2 i zarejestrowano ich ogółem 48 (wsk. zap. 3200,00), a w roku 2014 było ich 47 (wsk. zap. 3014,75). W 8 przypadkach, biegunek nie poddano badaniu, było to 5 przypadków leczonych ambulatoryjnie i 3 poddane hospitalizacji. Z ogółu zachorowań 43 przypadki zachorowań na biegunki do lat 2 poddano hospitalizacji. I.2. Ogniska zachorowań W roku 2015 na terenie powiatu jarocińskiego nie zarejestrowano ognisk zbiorowych zatruć pokarmowych. Zarejestrowano natomiast 7 innych ognisk zachorowań, których czynnikiem etiologicznym była Varicella. Ogniska ospy wietrznej wystąpiły w 3 przedszkolach oraz w 4 szkołach podstawowych znajdujących się na terenie wsi. Ogółem w ogniskach chorowało 62 dzieci do lat 14-tu. Ani jednego przypadku z ogółu zachorowań nie poddano hospitalizacji. Wszystkie zachorowania zakończyły się wyzdrowieniem. 4

I.3. Choroby w zakresie, których prowadzi się szczepienia ochronne. Sytuacja epidemiologiczna chorób przeciwko, którym prowadzi się szczepienia ochronne tak jak w latach ubiegłych kształtowała się dość pomyślnie. W roku 2015 nie zanotowano żadnego zachorowania na tężec, nagminne porażenie dziecięce oraz odrę. W okresie sprawozdawczym na terenie powiatu jarocińskiego rejestrowaliśmy tendencje spadkową w porównaniu z rokiem ubiegłym zachorowań na różyczkę z 17 przypadków (wsp. zap. 123,71) do 7 przypadków (wsp. zap. 9,75) w 2015 r. W poprzednich latach kształtowała się następująco: 107 przypadków w 2013 r. (wsp. zap. 149,37), a w 2012-24 przypadki (wsp. zap. 33,53). Z ogółu zachorowań na różyczkę w 2015 r. 3 chłopców i 1 dziewczynkę poddano uodpornieniu jedną dawką szczepionki (MMR), a 1 chłopca dwoma dawkami szczepionki (MMR, PRIORIX). Najwięcej zachorowań odnotowano w grupie wiekowej od urodzenia do ukończenia 1 roku życia - 2 przypadki. Zachorowania rozkładały się na mieszkańców miast 3 i 4 na mieszkańców wsi. Zachorowania według płci rozkładały się następująco: 5 przypadków u chłopców i 2 przypadki u dziewcząt. Sezonowy wzrost zachorowań przypadał na miesiące luty, kwiecień i grudzień. Rys. Nr 1 Zachorowania na różyczkę w powiecie jarocińskim w latach 2012-2015 5

W roku sprawozdawczym podobnie jak w roku 2014 zarejestrowano jeden przypadek zachorowania na krztusiec. Chorowała 1 dziewczynka w wieku 13 lat. Zachorowanie wystąpiło na terenie wsi. Dziecko było poddane uodpornieniu 4 dawkami (Tripacel). W roku 2015 zarejestrowano wzrost zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu B - 5 przypadków (wsp. zap. 6,97), a w 2014 roku 1 przypadek (wsp. zap. 1,39). Wyżej wymienione zachorowania w 2015 r. to przypadki przewlekłe, które dotyczyły 4 kobiet i 1 mężczyzny zamieszkałych na wsi. Cztery osoby zaszczepione pełnym cyklem, a jedna nie szczepiona. Nie zarejestrowano zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu B wśród osób narażonych zawodowo. Zapadalność na nagminne zapalenie przyusznic w roku 2015 wykazała tendencję spadkową i wynosiła 7 przypadków (wsp. zap. 9,75). W roku 2014 zarejestrowano 10 przypadki zachorowań (wsp. zap. 13,95). Zachorowania w 2015 dotyczyły 4 mężczyzn i 3 kobiet, byli to w 6 przypadkach mieszkańcy wsi oraz 1 osoba z miasta. Jeden przypadek poddano uodpornieniu jedną dawką (MMR), a dwie osoby dwoma dawkami (MMR i PRIORIX). Sezonowy wzrost zachorowań przypadał na miesiąc styczeń. I.4. Neuroinfekcje, choroba meningokokowa. W roku sprawozdawczym zarejestrowano 1 przypadek posocznicy wywołanej przez Streptococcus pneumonia. Przypadek dotyczył mężczyzny zamieszkałego w mieście. Pacjent hospitalizowany. Leczenie zakończyło się wyzdrowieniem. Zarejestrowano 1 przypadek bakteryjnego zapalenia opon mózgowych, inne nieokreślone. Przypadek dotyczył 39 letniej kobiety zamieszkałej na terenie wsi. Badanie płynu dało wynik ujemny. Pacjentka była poddana hospitalizacji. W 2015 roku zarejestrowano 1 przypadek zapalenia opon mózgowych, inne i nieokreślone. Przypadek dotyczył dziewczynki w 12 dobie życia, zamieszkałej na wsi. Przypadek hospitalizowany zakończył się wyzdrowienie. Zarejestrowano 1 przypadek wirusowego zapalenia opon mózgowych, nieokreślone. Przypadek dotyczył kobiety lat 66, zamieszkałej w mieście. Pacjentka hospitalizowana, a leczenie zakończyło się wyzdrowieniem. I.5. Choroby odzwierzęce Sytuacja epidemiologiczna chorób odzwierzęcych na terenie powiatu kształtowała się pomyślnie. Tak jak w latach ubiegłych nie notowano zachorowań na włośnicę, leptospirozę oraz listeriozę. 6

I.6. Inne choroby zakaźne W roku 2015 nie odnotowano salmonelloz pozajelitowych, kampylobakterioz, zakażenia enterokrwotocznymi szczepami E. coli. W porównaniu z rokiem ubiegłym zachorowania na wirusowe zapalenie wątroby typu C było na tym samym poziomie: w 2014 roku 6 przypadków (wsp. zap.8,37), w 2015 roku 6 przypadków (wsp. zap. 8,36). Wszystkie zachorowania to przypadki przewlekłe. Nie zarejestrowano zachorowań u osób narażonych zawodowo. W/w przypadki dotyczyły 3 kobiet zamieszkałych na wsi i 2 kobiet zamieszkałych w mieście oraz 1 mężczyzny zamieszkałego w mieście. W roku sprawozdawczym w porównaniu z rokiem ubiegłym zanotowano znaczny spadek zachorowań na ospę wietrzną z 476 (wsp. zap. 663,98) w roku 2014, do 216 (wsp. zap. 300,94) zachorowań w roku 2015. Sezonowy wzrost zachorowań przypadł na miesiące luty, marzec. Zachorowania te występowały zarówno w miastach (35 przypadków) jak i na wsiach (181 przypadków). Chorowało 116 mężczyzn i 100 kobiet. Najwięcej zachorowań przypadało na grupy wiekowe: GRUPY WIEKOWE LICZBA PRZYPADKÓW 0 18 1-4 90 5-9 66 i wychowania. Zarejestrowano 7 ognisk zachorowań na ospę wietrzną w zakładach nauczania 7

Rys. Nr 2 Zachorowania na ospę wietrzną w latach 2012-2015 W roku 2015 odnotowano nieznaczny wzrost zachorowań na boreliozę z 6 zachorowań (wsp. zap. 8,37) w roku 2014 do 8 (wsp. zap. 11.15) w roku 2015. Zachorowaniu uległy 3 kobiety oraz 5 mężczyzn w grupie wiekowej 45-74. Zachorowania dotyczyły 2 mieszkańców wsi i 6 mieszkańców miasta. Siedem przypadków przebiegało pod postacią skórną, a jeden przypadek pod postacią skórną i stawową. Zachorowania w 8 przypadkach zostały rozpoznane na podstawie objawów klinicznych, a 1 dodatkowo potwierdzony badaniami laboratoryjnymi. Wyżej opisane przypadki nie były związane z narażeniem zawodowym. W okresie sprawozdawczym zarejestrowano jedno nowo wykryte zakażenie HIV. Ponadto w roku 2015 zarejestrowano 1553 zachorowania grypopodobne. Analizując dane od roku 2014 obserwowaliśmy systematyczny spadek zachorowań. Grupy wiekowe Rok 2012 Rok 2013 Rok 2014 Rok 2015 0-4 886 1153 1009 456 5-14 623 919 632 470 15-64 1087 2038 987 468 65 < 311 695 305 159 Ogółem: 2907 4805 2933 1553 8

Rys. Nr 3 Liczba zachorowań na przypadki grypopodobne z podziałem na grupy wiekowe w latach 2012-2015 I.7. Gruźlica W okresie sprawozdawczym wystąpiły 2 przypadki zachorowań. W stosunku do roku ubiegłego odnotowano spadek zachorowań (2014 3 przypadki). I.8. Choroby przenoszone drogą płciową W 2015 nie zarejestrowano zachorowań na choroby przenoszone drogą płciową. I.9. Zapobieganie wściekliźnie W 2015 r. na terenie powiatu jarocińskiego zarejestrowano 67 przypadków styczności i narażenia na wściekliznę z czego 1 osoba podjęła szczepienia przeciwko wściekliźnie w pełnym cyklu. I.10. Ogniska zakażeń zakładowych W roku 2015 nie odnotowano ognisk zakażeń zakładowych. Pracownicy pionu epidemiologii ogółem przeprowadzili 204 wywiady oraz dochodzenia epidemiologiczne. 9

Tab. Nr 1 Zachorowania na choroby zakaźne w powiecie jarocińskim w latach 2014-2015 Lp. Kod wg ICD-10 Jednostka chorobowa 2014 2015 0 1 2 liczba zachoro wań zapadal ność liczba zachoro wań 1 A00 Cholera UE 0 0 0 0 2 A01.0 Dur brzuszny UE/PL 0 0 0 0 3 A01.1-3 Dury rzekome A,B,C UE/PL 0 0 0 0 zapadal ność 4 A02.0 zatrucia pokarmowe UE 16 22,32 26 36,22 5 A02.1 Salmonelozy posocznica PL 0 0 0 0 6 A02.2-8 inne zakażenia pozajelitowe PL 0 0 0 0 7 A03 Czerwonka bakteryjna (szigeloza) UE 1 1,36 0 0 8 A04.0-2 wywołane przez E. coli biegunkotwórczą PL /4 10 13,95 4 5,57 9 A04.3 wywołane przez E. coli enterokrwotoczną (werot.) UE 0 0 0 0 10 A04.4 wywołane przez E. coli inną i BNO 0 0 0 0 11 A04.5 Inne bakteryjne wywołane przez Campylobacter UE 0 0 0 0 12 A04.6 zakażenia jelitowe wywołane przez Yersinia enterocolitica lub (ogółem) pseudotuberculosis UE 0 0 0 0 13 A04.7 wywołane przez Clostridium difficile 7 9,76 11 15,33 14 A04.7-8 inne określone 0 0 0 0 15 A04.9 nie określone 0 0 0 0 16 A04 Inne bakteryjne zakażenia jelitowe u dzieci do lat 2 /5 6 384,86 2 133,33 17 A05.0 gronkowcowe 0 0 0 0 18 A05.1 Inne bakteryjne jadem kiełbasianym (botulizm) UE/PL 0 0 0 0 19 A05.2 zatrucia wywołane przez Cl. perfringens 0 0 0 0 20 A05.3-8 pokarmowe(ogółem) inne określone 0 0 0 0 21 A05.9 nie określone 0 0 0 0 22 A05 Inne bakteryjne zatrucia pokarmowe u dzieci do lat 2 /6 0 0 0 0 23 A07.1 Giardioza (lamblioza) UE 2 2,79 0 0 24 A07.2 Kryptosporydioza UE 0 0 0 0 25 A08.0 Wirusowe i inne wywołane przez rotawirusy 55 79,72 91 126,79 26 A08.1 określone zaka- wowołane przez norowirusy 0 0 0 0 27 A08.2-3 żenia jelitowe inne określone 7 9,76 3 4,18 28 A08.4 (ogółem) nie określone 0 0 0 0 29 A08.0-4 Wirusowe zakażenia jelitowe u dzieci do lat 2 /7 30 1924,21 35 2333,33 30 Biegunka i zapalenie żołądkowo-jelitowe ogółem 33 46,03 16 22,29 A09 BNO, o prawdopodobnie zakaźnym 31 pochodzeniu w tym u dzieci do lat 2 11 705,52 11 733,33 32 A20 Dżuma UE 0 0 0 0 33 A21 Tularemia UE 0 0 0 0 34 A22 Wąglik UE 0 0 0 0 35 A23 Bruceloza: nowe zachorowania UE 0 0 0 0 36 A24.0 Nosacizna PL 0 0 0 0 37 A27 Leptospiroza UE 0 0 0 0 38 A28.2 Jersinioza pozajelitowa UE 0 0 0 0 39 A31 Mikobakteriozy - inne i BNO 0 0 0 0 40 A32 Listerioza UE 0 0 0 0 41 A33-35 ogółem 0 0 0 0 Tężec UE 42 A33 noworodków 0 0 0 0 43 A36 Błonica UE 0 0 0 0 44 A37 Krztusiec UE 1 1,39 1 1,39 45 A38 Płonica (szkarlatyna) PL 55 76,72 19 26,47 46 A39 ogółem 1 1,39 0 0 47 A39.0;A39.8 Choroba zapalenie opon mózgowych i/lub mózgu 0 0 0 0 48 A39.1-4 UE/PL /8 meningokokowa, inwazyjna posocznica 1 1,36 0 0 49 A39.5-9 inna określona i nie określona 0 0 0 0 10

50 wym.niżej ogółem 18 25,11 10 13,93 51 A46 Choroba wywołana przez róża 18 25,11 10 13,93 52 A48.3 Streptococcus zespół wstrząsu toksycznego 0 0 0 0 53 B95.0/O85 pyogenes,inwazyjna /PL 9 gorączka połogowa 0 0 0 0 54 B95.0/( ) inna określona i nie określona /10 0 0 0 0 55 A48.1 choroba legionistów UE 0 0 0 0 Legioneloza 56 A48.2 gorączka z Pontiac PL 0 0 0 0 57 A50 wrodzona i noworodków 0 0 0 0 58 A51 wczesna 1 1,39 0 0 Kiła UE/PL 59 A52 późna 0 0 0 0 60 A53 inne postacie kiły i kiła nieokreślona 1 1,39 0 0 61 A54 Rzeżączka UE/PL 1 1,39 0 0 62 A55 Ziarnica weneryczna wywołana przez Chlamydie UE/PL 0 0 0 0 63 A56 Inne choroby przenoszone drogą płciowąwywołane przez Chlamydie 0 0 0 0 64 A69.2 Borelioza z Lyme PL 6 8,37 8 11,15 65 A70 Ornitozy (zakażenia Chlamydia psittaci) 0 0 0 0 66 A75 Dur wysypkowy 0 0 0 0 67 A78 Gorączka Q UE 0 0 0 0 68 A77; A79 Gorączka plamista i inne riketsjozy 0 0 0 0 69 A80.1-2,4 wywołane dzikim wirusem 0 0 0 0 70 A80.0,3-8 Poliomyelitis UE/PL wyw. wirusem pochodzenia 0 0 0 0 szczepionkowego 71 Ostre porażenia wiotkie u dzieci w wieku 0-14 lat 0 0 0 0 72 A81.0 choroba Creutzfeldta-Jakoba (CJD) PL 0 0 0 0 73 A81.0 Encefalopatie gąbczaste wariant choroby Creutzfeldta-Jakoba (vcjd) UE 0 0 0 0 74 A81 inne i nie określone 0 0 0 0 75 A82 Wścieklizna UE 0 0 0 0 76 Z20.3/Z24.2 Styczność i narażenie na wściekliznę / potrzeba szczepień /11 3 4,18 1 1,39 77 A84 Kleszczowe zapalenie mózgu PL 0 0 0 0 78 B00.4 opryszczkowe 0 0 0 0 79 A81.1;A83;A8 5;B02.0 Inne wirusowe zapalenie mózgu inne określone 0 0 0 0 80 A86 nie określone 0 0 1 1,39 81 w innych chorobach objętych MZ-56 /12 0 0 0 0 82 A87.0 enterowirusowe 0 0 0 0 83 B00.3 Wirusowe zapalenie opon opryszczkowe 0 0 0 0 84 A87.1-9;B02.1 mózgowych inne określone i nie określone 1 1,39 0 0 85 w innych chorobach objętych MZ-56 /13 0 0 0 0 86 A90-1 Gorączka denga (klasyczna lub krwotoczna) PL 0 0 0 0 87 A92.3 Gorączka zachodniego Nilu UE 0 0 0 0 88 A95 Żółta gorączka UE 0 0 0 0 89 A96.2;A98.3-4 Ebola, Marburg, Lassa /14 0 0 0 0 Wirusowe gorączki krwotoczne UE A92.0;A96.0-1,8-90 9;A98.0-2,5-8,A99 inne określone i nie określone /14 0 0 0 0 91 A98.5 Choroba wywołana przez hantawirusy PL 0 0 0 0 92 B01 Ospa wietrzna 476 663,98 216 300,94 93 B03 Ospa prawdziwa UE 0 0 0 0 94 B05 Odra UE 0 0 0 0 95 B06 Różyczka UE 17 23,71 7 9,75 96 B08.8 Pryszczyca 0 0 0 0 97 B15 typu A UE 0 0 0 0 98 B16 typu B - ostre UE 0 0 0 0 99 B18.0-1 Wirusowe typu B - przewlekłe /15 1 1,39 5 6,97 100 B17.1; B18.2 zapalenie typu C: wg definicji przypadku - 2014 r. UE /16,17 6 8,37 6 8,36 101 B17.1; B18.2 wątroby typu C: wg definicji przypadku - 2005 r. UE /15,17 0 0 0 0 102 odpowiednio typu B+C (zakażenie mieszane) /18 0 0 0 0 103 B17.0,2-8;B18.8-9;B19 inne i nie określone 0 0 0 0 104 B20-B24 AIDS-Zespół nabytego upośledzenia odporności UE/PL 0 0 0 0 105 Z21 Nowo wykryte zakażenia HIV UE/19 0 0 1 1,39 106 B26 Świnka (nagminne zapalenie przyusznic) UE 10 13,95 7 9,75 107 B50-B54 Malaria (zimnica) UE 0 0 0 0 11

108 B67 Bąblowica (echinokokoza) UE 0 0 0 0 109 B69 Wągrzyca (cysticerkoza) 0 0 0 0 110 B75 Włośnica UE 0 0 0 0 111 wym. niżej ogółem 0 0 1 1,39 112 B95.3/G04.2;G00.1 Choroba wywołana przez zapalenie opon mózgowych i/ lub mózgu 0 0 0 0 Streptococcus pneumoniae, 113 A40.3 inwazyjna UE/20 posocznica 0 0 1 1,39 114 B95.3/( ) inna określona i nie określona 0 0 0 0 115 B96.2/D59.3 Zespół hemolityczno-mocznicowy w przebiegu zak. E. coli UE/21 0 0 0 0 116 wym. niżej Choroba ogółem 0 0 0 0 117 B96.3/G04.2;G00.0 wywołana przez zapalenie opon mózgowych i/ lub mózgu 0 0 0 0 Haemophilus 118 A41.3 influenzae, posocznica 0 0 0 0 119 B96.3/( ) UE/PL 22 inwazyjna inna określona i nie określona 0 0 0 0 120 G01;G04.2;G05.0 w innych chorobach objętych MZ-56 /23 0 0 0 0 Bakteryjne zapalenie opon 121 G00.2-8;G04.2 inne określone 1 1,39 0 0 mózgowych i/lub mózgu 122 G00.9;G04.2 inne, nie określone 1 1,39 1 1,39 123 G03 Zapalenie opon mózgowych inne i nie określone 0 0 1 1,39 124 G04.0,8-9 Zapalenie mózgu inne i nie określone 0 0 0 0 125 J09 Grypa ptaków typu A/H5 lub A/H5N1 u ludzi UE/Pl 24 0 0 0 0 126 ogółem 0 0 1 1,39 J10-J11 Grypa UE/PL 127 u dzieci w wieku 0-14 lat 0 0 0 0 128 P35.0 różyczka wrodzona UE 0 0 0 0 Wrodzone choroby wirusowe 129 P35.1-9 inne określone i nie określone 0 0 0 0 130 P37.1 toksoplazmoza UE 0 0 0 0 Inne wrodzone zakażenia i 131 P37.2 listerioza UE 0 0 0 0 choroby pasożytnicze 132 P37.3-9 inne określone i nie określone 0 0 0 0 133 U04 SARS-Zespół ostrej niewydolności oddechowej UE/24 0 0 0 0 134 T60 Zatrucia pestycydami - ostre 25 0 0 0 0 135 T61 Zatrucia naturalnie toksycznymi ryby, skorupiaki i inne produkty morza 0 0 0 0 136 T62.0 substancjami spożytymi jako grzyby 0 0 0 0 137 T62.1-2 pokarm 25 jagody i inne części roślin 0 0 0 0 138 T64 mikotoksyny 0 0 0 0 139 Ostre zatrucia żywnością skażoną dioksyny 0 0 0 0 140 biologicznie i/lub chemicznie 25 polichlorowane bifenyle 0 0 0 0 141 inne określone i nie określone 0 0 0 0 SUMA KONTROLNA 800 1117,33 496 691,05 I.11. Szczepienia ochronne Szczepienia ochronne prowadzono zgodnie z obowiązującym Programem Szczepień Ochronnych i terminami w nim ustalonymi. W pojedynczych przypadkach występują braki w stanie zaszczepienia z uwagi na okresowe bądź stałe p/wskazania lekarskie do szczepień lub wskazania do jego czasowego odroczenia, środowiska oporne oraz migracje ludności. Ponadto w 2015 r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Jarocinie wszczął postępowanie administracyjno-egzekucyjne przeciwko osobom uchylającym się od wykonania szczepień ochronnych i w związku z tym wydał 10 tytułów wykonawczych z wnioskami o wszczęcie egzekucji do Wojewody Wielkopolskiego. Ogólny stan zaszczepienia w roku sprawozdawczym w powiecie kształtuje się w granicach: 95,0-100%. 12

I.12. Laboratorium Mikrobiologii i Parazytologii w 2015 r. wykonało 11693 badania mikrobiologiczne i parazytologiczne, w tym w ramach nadzoru przeprowadzono 642 badania. Badań przeprowadzonych u osób zmierzających podjąć pracę, przy których istnieje możliwość przeniesienia zachorowania na inne osoby, zgodnie z rozdziałem 2 Badania sanitarno-epidemiologiczne ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu i zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (tj. Dz. U. z 2013 poz. 947 z późn. zm.) wykonano 5208. Z podejrzeniem zakażenia przewodu pokarmowego przebadano 200 osób chorych. Pozostałe badania dotyczyły: schorzeń bakteryjnych z zakresu bakteriologii ogólnej - 4209 próbek, badania sprawdzających skuteczność sporali -761 próbek, badania w kierunku schorzeń pasożytniczych - 224 próbek. I.13. Podsumowanie: 1. W roku 2015 tak jak w latach ubiegłych sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób szerzących się drogą pokarmową kształtowała się pomyślnie. Nie zanotowano żadnego zachorowania na dur brzuszny, dury rzekome oraz WZW typu A. Odnotowano wzrost zapadalności na zatrucia pokarmowe wywołane pałeczką Salmonella z 22,32 w 2014 r. do 36,22 w 2015 oraz Rotawirusy z 76,72 w 2014 do 126,79 w 2015. 2. Zapadalność na większość chorób zakaźnych kształtowała się na poziomie roku ubiegłego. Znaczny spadek zapadalności zaobserwowaliśmy w przypadku różyczki z 23,71 w 2014 r. do 9,75 w roku 2015, płonicy z 76,72 w 2014 do 26,47 w 2015, oraz ospy wietrznej z 663,98 w 2014 do 300,94 w 2015. 3. W okresie sprawozdawczym wystąpiły braki w dostawie szczepionek, które spowodowały dość istotne zakłócenia organizacyjne. Ponadto, coraz większa liczba osób uchylających się od szczepień oraz aktywność ruchów anty/szczepionkowych, kształtowanie przez rodziców niewłaściwych opinii nt. szczepień, powoływanie się na niewiarygodne źródła informacji niezgodne ze znajomością aktualnej wiedzy (chaos medialny), wpływ środowisk propagujących medycynę alternatywną, wcześniejszy niepożądany odczyn poszczepienny u dziecka, a także coraz częstsze migracje ludności; podróże i pobyt za granicą spowodowały dość znaczne utrudnienia w realizacji obowiązującego Programu Szczepień Ochronnych czego skutkiem jest zaniżony procent zaszczepienia. 13

II. ZAOPATRZENIE I JAKOŚĆ WODY PRZEZNACZONEJ DO SPOŻYCIA II.1. Zaopatrzenie ludności w wodę do spożycia Mieszkańcy powiatu jarocińskiego w 2015 r. zaopatrywani byli przez 20 wodociągów o różnej wielkości: W miastach: 1 wodociąg o produkcji wody od 1000-10000 m³/d: wodociąg Jarocin - zasilany jest z 6 ujęć wodnych zlokalizowanych w Jarocinie, Wilkowyi, Witaszycach, Stefanowie, Potarzycy i Kątach. Na wsiach: 17 wodociągów o produkcji wody od 100-1000 m³/d: wodociąg Raszewy, Pawłowice, Kamień, Lubinia Mała, Komorze, Stęgosz, Podlesie, Wyszki, Kurcew, Magnuszewice, Kotlin SKR, Twardów, ZPOW Kotlin Sp. z o.o., Jaraczewo, Góra, Nosków, Rusko, 2 wodociągi o produkcji wody < 100 m³/d: wodociąg gospodarstwo Ciświca, wodociąg przy Powiatowym Szpitalu Sp. z o.o. Jarocin ul. Szpitalna 1, który jest pod nadzorem WSSE Poznań. Wszystkie strefy bezpośrednie ujęć wody posiadają oznakowane, ogrodzone, zabezpieczone opłotowaniem i bramami strefy ochrony bezpośredniej. Siatki i ogrodzenia utrzymane w dobrym stanie technicznym. Ujęcia wody i stacje uzdatniania wody w Jarocinie przy ul. Poznańskiej 26e, Stefanowie i Wilkowyi na podstawie decyzji Wojewody Wielkopolskiego umieszczone zostały w ewidencji obiektów i urządzeń podlegających obowiązkowej ochronie Wojewody Wielkopolskiego. W związku z tym opracowany został dla nich Plan ochrony uzgodniony z Komendantem Wojewódzkim Policji. Sygnały alarmowe oraz interwencje z nimi związane monitorowane są przez Agencję Ochrony w oparciu o umowę. Stacje uzdatnia wody dla których opracowany został Plan ochronny (tj. Jarocin, ul. Poznańska 26e, Wilkowyja, Stefanów) zlokalizowane są na ogrodzonych terenach. Bramy w ogrodzeniach zabezpieczone są atestowanymi kłódkami, a drzwi zamkami. Zewnętrzne pokrywy studni głębinowych posiadają zabezpieczenia w postaci atestowanych kłódek oraz czujek elektromagnetycznych (kontraktonów), z których sygnał przekazywany jest do agencji ochrony. Na zewnątrz budynków zamontowano kamery, a w pomieszczeniach czujki ruchu oraz kontraktony na drzwiach. 14

W przypadku pozostałych ujęć tj. Witaszyce, Kąty, Potarzyca budynki stacji znajdują się na ogrodzonych terenach. Bramy wjazdowe oraz zewnętrzne pokrywy studni głębinowych zabezpieczone są atestowanymi kłódkami, a drzwi zamkami. Studnie znajdujące się poza terenami stacji uzdatniania wody zabezpieczone są przed dostępem osób nieupoważnionych (kłódkami) i ogrodzone. W gminie Kotlin, gminie Jaraczewo i gminie Żerków stacje uzdatnienia wody ogrodzone, bramy wjazdowe zamykane na kłódki. Instalacja alarmowa budynków stacji podłączona do komórki alarmowej pracownika urzędu, tj. konserwatora. Dodatkowo prowadzony jest monitoring objazdowy. Studnie zabezpieczone, zamykane na kłódki. Przeprowadzono 126 kontroli (27 kontroli sanitarnych i 99 kontroli poborowych). Stan sanitarno-techniczny wodociągów oceniono jako dobry. II.2. Ocena jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi Z wody wyprodukowanej przez w/w wodociągi korzysta łącznie 71 775 mieszkańców powiatu jarocińskiego. Ogółem pobrano do badań 132 próby wody (w ramach monitoringu kontrolnego 95 prób, w ramach monitoringu przeglądowego 21 prób oraz w ramach nadzoru 16 prób). Stwierdzone przekroczenia dopuszczalnej wartości parametrów bakteriologicznych (bakterie grupy coli, Escherichia coli) i fizykochemicznych (mangan, żelazo, mętność, barwa) były niewielkie i po wykonaniu odpowiednich działań przez właścicieli wodociągów zostały usunięte. Wyjątek stanowi wodociąg Kurcew, gdzie wystąpiło przekroczenie dopuszczalnej wartości parametru manganu w pobranych próbkach wody. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Jarocinie wydał decyzje o warunkowej przydatności wody do spożycia. W związku z planowaną modernizacją oraz remontem stacji uzdatniania wody i nowym projektem technologicznym właściciela, Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny Jarocinie przedłużył wykonanie decyzji do końca 30.06.2016 r. Tab. Nr 1 Tabela podsumowujące grupę wodociągów zbiorowego zaopatrzenia w wodę w powiecie jarocińskim Wodociągi zbadanych ogółem Liczba próbek nie odpowiadających Liczba urządzeń dostarczających wodę odpowiadających wymaganiom nie odpowiadająca wymaganiom razem razem Liczba ludności zaopatrywanej w wodę (w tys.) nie odpowiadająca odpowiadających wymaganiom <100 2* 4 1 2 - - 302-100-1000 17 89 13 17 - - 26409-1000-10000 1 33 1 1 - - 45064 - Razem 20 126 15 20 - - 71775 - * w tej grupie obiektów znajduje się wodociąg przy Powiatowym Szpitalu Sp. z o.o. Jarocin ul. Szpitalna 1, który jest pod nadzorem WSSE Poznań 15

Na terenie powiatu jarocińskiego znajduje się Laboratorium Badawcze Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji sp. z o.o. w Jarocinie zlokalizowane w Cielczy, przy ul. Gajówka 1, zatwierdzone przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Jarocinie, które prowadzi wewnętrzny monitoring kontrolny jakości wody. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Jarocinie wydał 42 decyzje: 36 decyzji - ocen o przydatności wody do spożycia przez ludzi, 1 decyzję o warunkowej przydatności wody do spożycia przez ludzi (przekroczenie manganu), 1 decyzję przedłużającą, 1 decyzję administracyjną dotyczącą zatwierdzenia laboratorium badawczego w Jarocinie, 3 decyzje (oceny) o jakości wody do spożycia przydatności wody do spożycia na podstawie kontroli wewnętrznej (badań prób wody) w masarni, ubojni oraz w mleczarni zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 13 listopada 2015 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2015 r., poz. 1989). II.3. Podsumowanie: 1. Mieszkańcy powiatu jarocińskiego zaopatrywani są w wodę do spożycia właściwej jakości. 2. W 2015 r. odnotowano krótkotrwałe przestoje w dostawie wody, które nie wpłynęły na jakość produkowanej wody. 3. Współpraca z przedsiębiorstwami i właścicielami wodociągów oraz wykonywanie badań wody w stałych punktach w ramach kontroli wewnętrznej prowadzi do szybkiej poprawy jakości wody do spożycia. 16

III. STAN SANITARNY OBIEKTÓW UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ III.1. Domy opieki społecznej Pod nadzorem Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Jarocinie jest Dom Pomocy Społecznej w Raszewach, który jest przystosowany dla osób niepełnosprawnych (dźwig, podjazdy, łazienki). Bieżący stan sanitarno-porządkowy nie budził zastrzeżeń. Nie stwierdzono uchybień: w zakresie postępowania z bielizną, odpadami, zaopatrzeniem w bieżącą zimną i ciepłą wodę, utrzymaniu porządku i czystości obiektów jak również w zakresie żywienia pensjonariuszy. W 2015 r. pracownicy Powiatowej Stacji Sanitarno- Epidemiologicznej w Jarocinie pobrali do badań 3 próby wody w kierunku bakterii z rodzaju Legionelli sp. próby niekwestionowane. Ogółem przeprowadzono 2 kontrole sanitarne (w tym 1 kontrolę poborową). III.2. Hotele, motele i inne obiekty w których świadczone są usługi hotelarskie Na terenie powiatu znajduje się 13 tego typu obiektów, w tym 3 z kategorią *** tj. PAŁAC w Witaszycach i Hotel JAROTA w Jarocinie i Hotel WALCEREK w Jarocinie oraz 1 z kategorią * tj. TURYSTA w Jarocinie. Wszystkie obiekty hotelarskie zostały poinformowane o możliwości przeprowadzenia badań próbek wody ciepłej w kierunku pałeczek Legionella. Na podstawie przeprowadzonych 12 kontroli stwierdzono prawidłowy stan sanitarnotechniczny tych obiektów. Zaopatrzenie w wodę, odprowadzanie ścieków, postępowanie z odpadami, zaopatrzenie w bieliznę czystą i postępowanie z brudną dobre. Ilość środków myjąco-dezynfekcyjnych, sprzętu porządkowego oraz ilość pościeli i ręczników wystarczająca. Dezynfekcja kołder, materacy oraz deratyzacja i dezynsekcja wykonywana raz do roku. III.3. Zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, tatuażu, odnowy biologicznej oraz inne zakłady, w których są świadczone łącznie więcej niż jedna z usług. Pod nadzorem w 2015 r. były 102 obiekty należące do tej grupy. Przeprowadzone 102 kontrole nie wykazały uchybień sanitarno-technicznych, m. in. w zakresie zaopatrzenia w środki dezynfekcyjne i myjące, bieliznę czystą, postępowanie z bielizną brudną. Odpady niebezpieczne składowane są w atestowanych szczelnych pojemnikach jednorazowych prawidłowo oznakowanych, przechowywane w urządzeniach chłodniczych 17

wyposażonych w termometr następnie zabierane przez firmy specjalistyczne, posiadające zezwolenia na odbiór i transport. Sterylizacja narzędzi odbywa się przy użyciu sterylizatorów kulkowych. W trakcie kontroli pracownicy PSSE informują właścicieli o problemach wynikających z w/w metody sterylizacji wynikające m. in. z braku metod sprawdzających skuteczność działań tych sterylizatorów. W przedmiotowych obiektach stosuje się też dezynfekcje o wysokim poziomie skuteczności, z zastosowaniem preparatów wykazujących działanie sporobójcze. Część zakładów zlecała przeprowadzanie sterylizacji narzędzi firmom zewnętrznym (zakładom opieki zdrowotnej) lub posiadają własne autoklawy. Podczas przeprowadzania kontroli pracownicy służb sanitarnych informowali właścicieli zakładów, że osoby podejmujące czynności, w trakcie wykonywania których dochodzi do naruszenia ciągłości tkanek ludzkich, są obowiązane do wdrożenia i stosowania procedur zapewniających ochronę przed zakażeniami oraz chorobami zakaźnymi, zgodnie z art. 16 ust. 1-3 ustawy z 19 kwietnia 2013 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (tj. Dz. U. z 2013 r. poz. 947, z późn. zm.). III.4. Obiekty komunikacji publicznej Pod nadzorem znajdują się: dworce PKP, przystanki oraz środki transportu. Przeprowadzono 10 kontroli, przeprowadzone kontrole sanitarne nie wykazały usterek sanitarnych. Odpady komunalne składowane w pojemnikach, wywożone przez firmę uprawnioną na składowiska odpadów, ilość środków myjąco-dezynfekcyjnych, sprzętu porządkowego wystarczająca. III.5. Ustępy publiczne Na terenie powiatu jarocińskiego znajdują się 2 obiekty tego typu: ustęp publiczny w Jarocinie znajdujący się w podziemiach Ratusza oraz w Żerkowie usytuowany na rynku. Ustęp publiczny w Żerkowie jest przystosowany dla osób niepełnosprawnych. Przeprowadzono 2 kontrole sanitarne - bieżący stan sanitarny i techniczny nie wymagał interwencji ze strony służb sanitarnych. Otoczenie obiektów utrzymane czysto. III.6. Baseny Dwa baseny kąpielowe w Jarocinie i 1 basen kąpielowy w Żerkowie zaopatrywane są w wodę odpowiednio z wodociągu w Jarocinie oraz z wodociągu w Pawłowicach. 18

W okresie od czerwca do września funkcjonują dwa baseny odkryte. Przeprowadzono 21 kontroli (4 kontrole sanitarne i 17 kontroli poborowych) powyższych obiektów, pobrano do badania 98 prób wody w kierunku zanieczyszczeń mikrobiologicznych. Stan sanitarno-techniczny stwierdzony w trakcie kontroli nie wymagał interwencji Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Obiekty są przystosowane dla osób niepełnosprawnych z wyjątkiem wejścia do niecek basenu. Państwowa Inspekcja Sanitarna prowadziła badania wody w nieckach basenowych z częstotliwością 1 raz w miesiącu w kierunku zanieczyszczeń bakteriologicznych, które nie wykazały przekroczeń. III.7. Podsumowanie: 1. Stan sanitarny obiektów użyteczności publicznej ulega systematycznej poprawie, dotyczy to przede wszystkim zakładów fryzjerskich, kosmetycznych i odnowy biologicznej. 2. W trakcie kontroli stwierdzono przestrzeganie zapisów ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych oraz w obiektach są oznakowania o zakazie palenia ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (tj. Dz. U. z 2015 r. poz. 298). 19

IV. STAN SANITARNY PODMIOTÓW LECZNICZYCH IV.1. Lecznictwo ambulatoryjne W tej grupie pod nadzorem znajdują się 154 obiekty. Należą do nich: Niepubliczne Zakłady Opieki Zdrowotnej, Grupowe Praktyki Pielęgniarskie i Położnych, Prywatne gabinety lekarskie różnych specjalności, Gabinety stomatologiczne i protetyczne, Gabinety szkolne, inne obiekty świadczące usługi medyczne nie będące zoz-ami. W w/w obiektach przeprowadzono ogółem 158 kontroli sanitarnych, nie wydano decyzji administracyjnych. Postępowanie z odpadami medycznymi prawidłowe. Wszystkie skontrolowane placówki opracowały i wdrożyły zasady postępowania z odpadami medycznymi określone w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 30 lipca 2010 r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z odpadami medycznymi (Dz. U. z 2010 r. Nr 139, poz. 940). Obiekty prowadziły ewidencję wytwarzanych odpadów na podstawie kart przekazania odpadów, posiadały umowy na wywóz odpadów z odpowiednią firmą. Sposób gospodarowania niebezpiecznymi odpadami medycznymi jest uregulowany w sposób formalno prawny. Placówki posiadają wydane zezwolenia na wytwarzanie odpadów/zatwierdzone programy gospodarki odpadami bądź złożoną informację o ilości wytwarzanych odpadów medycznych niebezpiecznych. Odpady medyczne segregowane są w miejscu powstawania do atestowanych, oznakowanych pojemników lub do worków jednorazowego użycia koloru czerwonego umieszczonych na stelażach, prawidłowo oznakowanych (kod odpadów, adres wytwórcy odpadów, data zamknięcia). Magazynowanie w urządzeniach chłodniczych wyposażonych w termometr. Odbierane jeden/dwa razy w miesiącu przez firmy specjalistyczne. Odpady komunalne gromadzone w pojemnikach pedałowych, wyłożonych workami foliowymi koloru czarnego lub niebieskiego, opróżniane raz na dzień lub częściej. Wynoszone do kontenerów i zabierane przez firmy specjalistyczne jeden lub dwa razy w miesiącu. Stan i zaopatrzenie w bieliznę i odzież ochronną skontrolowanych placówek uznano za właściwy. W obiektach w użyciu bielizna jednorazowego i wielokrotnego użytku. Bielizna czysta przechowywana w wydzielonych szafkach, natomiast brudna gromadzona 20

w pojemnikach zamykanych i oznakowanych. Wszystkie obiekty posiadały wydzielone pomieszczenia lub miejsca do składowania bielizny brudnej. Placówki posiadają opracowane i wdrożone procedury postępowania z czystą i brudną bielizną. Pranie odbywa się poza zakładami w pralniach usługowo. Przeprowadzone kontrole we wszystkich obiektach nie wykazały uchybień w utrzymaniu bieżącej czystości i porządku. Porządek, czystość, estetyka otoczenia placówek również była utrzymywana w stanie nie budzącym zastrzeżeń. Obiekty posiadają plany sprzątania i dezynfekcji. Pracownicy wykazują znajomość obowiązujących procedur. Przechowywanie sprzętu porządkowego prawidłowe. Zapas środków sprzątających i dezynfekcyjnych wystarczający. IV.2. Podsumowanie: 1. Wszystkie placówki objęte nadzorem sanitarnym miały opracowane procedury higieniczne, które odpowiednio wdrażały. 2. Prowadzona w placówkach gospodarka odpadami niebezpiecznymi była zgodna z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 30 lipca 2010 r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z odpadami medycznymi (Dz. U. Nr 139, poz. 940). 3. Zaopatrzenie w środki dezynfekcyjne, zarówno pod względem ilości, jak i asortymentu w większości placówek było wystarczające. 4. W trakcie kontroli stwierdzono przestrzeganie zapisów ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych oraz w obiektach są oznakowania o zakazie palenia ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (tj. Dz. U. z 2015 r. poz. 298). 21

V. WARUNKI SANITARNO-HIGIENICZNE ŚRODOWISKA PRACY V.1. Struktura zatrudnienia. W 2015 r. w ewidencji higieny pracy zarejestrowanych było 208 zakładów pracy, które zatrudniały 6790 pracowników. Największą liczbę stanowiły zakłady małe, zatrudniające do 50 pracowników, stanowiące 80,28% wszystkich zewidencjonowanych obiektów. Duże przedsiębiorstwa, zatrudniające powyżej 251 pracowników, stanowiły 0,96% ogółu. Rys.1. Struktura zatrudnienia w zakładach objetych ewidencją 67 39 2 100 >9 10-49 50-249 <250 W 2015 r. skontrolowano 112 zakładów, co stanowi 53,84% ewidencji wszystkich zakładów. W pierwszej kolejności kontrolowane były zakłady, w których występują istotne czynniki szkodliwe dla zdrowia zatrudnionych pracowników. 22

Z powyższego wykresu wynika, że skontrolowano: 50 zakładów zatrudniających do 9-ciu pracowników, 37 zakładów zatrudniających od 10-49 pracowników, 24 zakłady zatrudniające od 50-249 pracowników, 1 zakład od 250 pracowników. V.2. Kontrole w ramach nadzoru. W 2015 r. przeprowadzono ogółem 147 kontroli sanitarnych. Podstawowym celem nadzoru jest zapobieganie powstawaniu chorób zawodowych. Przedmiotem kontroli było przestrzeganie warunków higieniczno-sanitarnych oraz realizacja przepisów prawnych, dotyczących substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, produkcji, wprowadzania do obrotu oraz stosowania substancji chemicznych i ich mieszanin, wprowadzania do obrotu prekursorów kategorii 2 i 3, produktów biobójczych oraz występowania w środowisku pracy szkodliwych czynników biologicznych. W związku z przeprowadzaniem kontroli w zakładach pracy i stwierdzaniem nieprawidłowości wydano 8 decyzji administracyjnych z zakresu: badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia na stanowiskach pracy, substancji chemicznych i ich mieszanin, substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy, zapewnienia pracownikom odpowiednich wymagań sanitarno higienicznych na stanowiskach pracy, zapewnienia odpowiednich pomieszczeń socjalnych. W ramach zasadniczych przedsięwzięć PSSE Jarocin pracownicy higieny pracy: opracowali informację z legalnego obrotu prekursorami narkotyków kategorii 2 i 3, zgodnie z formularzami INCB, dokonali analizy z przygotowania pracodawców pod kątem przestrzegania przepisów i zasad bhp podczas prac związanych z usuwaniem oraz zabezpieczaniem wyrobów zawierających azbest, dokonali oceny warunków pracy i oceny narażenia zawodowego pracowników zatrudnionych w zakładach produkujących artykuły spożywcze (kontynuacja zadania z roku 2014), 23

dokonali oceny narażenia zawodowego pracowników zatrudnionych w kontakcie z rtęcią i jej związkami, opracowali informację z realizacji działań prowadzonych w ramach Wielkopolskiej Strategii Ograniczania Zagrożeń Zawodowych w latach 2013-2020 w zakresie ograniczania zagrożeń zawodowych w przetwórstwie przemysłowym (szczególnie obróbka drewna, metali, produkcja spożywcza). opracowali informacje z kontroli e-papierosów w zakresie kompetencji Państwowej Inspekcji Sanitarnej, dokonywali za pomocą e-platformy wszelkich informacji w zakresie realizacji zadań Państwowej Inspekcji Sanitarnej w obszarze środków zastępczych, sprawozdań i meldunków, dokumentacji dotyczącej nadzoru, w tym kontroli w zakresie egzekwowania zakazu wytwarzania i wprowadzania do obrotu środków zastępczych oraz wyników badań kwestionowanych produktów, dokonali sprawozdań z zakresu: zmniejszania zagrożeń zdrowia publicznego w obszarze środków zastępczych, monitoringu wprowadzania na rynek środków zastępczych oraz sprzedaży internetowej. Wspólnie z Oświatą Zdrowotną i Promocją Zdrowia oraz przedstawicielami Komendy Powiatowej Policji w Jarocinie prowadzili zajęcia dla młodzieży szkolnej w zakresie skutków zdrowotnych zażywania środków psychoaktywnych. Pracownicy pionu Higieny Pracy brali udział w III Powiatowych Warsztatach Samorządów Uczniowskich, które odbyły się w Zespole Szkół nr 5 w Jarocinie, w ramach których przeprowadzili prelekcję pt.: Wpływ hałasu szkolnego na uczniów i nauczycieli. W warsztatach uczestniczyli przedstawiciele władz gminnych i powiatowych, Biblioteki Publicznej w Jarocinie, Zakładu Gospodarki Odpadami w Jarocinie, nauczyciele i młodzież gimnazjów z terenu powiatu jarocińskiego. Pracownicy pionu Higieny Pracy wspólnie z pracownikiem Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia, zorganizowali szkolenie dla pielęgniarek środowiskowych oraz kadry pedagogicznej z zakresu: Nowe substancje psychoaktywne. Projekt edukacyjny Wiem, nie biorę! Jestem bezpieczny. Podczas szkolenia prelekcje wygłosił także przedstawiciel Ośrodka Terapii Uzależnień w Jarocinie oraz przedstawiciel Komendy Powiatowej Policji w Jarocinie. 24

W ramach realizacji Programu Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu, podczas kontroli w zakładach pracy wypełniano kwestionariusz do oceny przestrzegania przepisów ustawy z dnia 09 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych. Uzyskano 87 ocen we wszystkich zakładach przestrzegano całkowitego zakazu palenia tytoniu. Z przeprowadzonych rozmów z pracodawcami oraz na podstawie własnych obserwacji wynika, że palenie tytoniu staje się co raz mniej popularne. Świadomość fatalnych dla zdrowia skutków ubocznych palenia tytoniu, jak i wdychania dymu tytoniowego jest duża. Nie stwierdzono rażących przypadków palenia tytoniu w pomieszczeniach produkcyjnych oraz w pomieszczeniach socjalnych. V.3. Narażenie na czynniki szkodliwe dla zdrowia. W roku sprawozdawczym w 21 zakładach pracy stwierdzono przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia. W skontrolowanych w 2015 r. zakładach pracy, w ponadnormatywnych stężeniach i natężeniach pracowało ogółem 355 osób. Tab. Nr 1 Występujące czynniki szkodliwe w zakładach pracy Liczba zakładów pracy, w których stwierdzono przekroczenia NDS i NDN NDS/NDN ogółem* Liczba pracowników pracujących w przekroczeniach NDS czynników chemicznych NDS pyłów NDN czynników fizycznych (hałas i drgania mechaniczne) 21 355 0 7 353 *pracownik liczony jeden raz może być narażony na więcej niż jeden czynnik Podczas przeprowadzania czynności kontrolnych sprawdzano, czy pracownicy narażeni na działanie czynników szkodliwych poinformowani są o stwierdzonych przekroczeniach, czy wyposażeni są w odpowiednie środki ochrony indywidualnej, zwracano uwagę na stosowanie tych środków, sprawdzano czy miejsca pracy oznakowane są znakami nakazującymi stosowanie ochron indywidualnych. 25

Nadal największy problem stanowi praca w narażeniu na hałas, w przekroczeniach NDN hałasu pracują 353 osoby. W celu zabezpieczenia pracowników przed negatywnym oddziaływaniem hałasu polecano konsekwentnie przestrzegać przepisów, zwłaszcza w zakresie stosowania przez pracowników indywidualnych ochron słuchu, które są z reguły jedynym realnym rozwiązaniem istniejącego problemu walki z hałasem. Informowano pracodawców o konieczności przeprowadzania badań audiometrycznych, mających na celu wczesne wykrycie ubytków słuchu i zapobiegnięciu chorobie zawodowej. V.4. Czynniki rakotwórcze i mutagenne w środowisku pracy. W ewidencji PSSE figuruje 9 zakładów, w których występuje kontakt pracowników z czynnikami rakotwórczymi. W tym zakresie w 2015 r. skontrolowano 6 zakładów pracy, w których przeprowadzono 8 kontroli. Tab. Nr 2 Czynniki rakotwórcze dane wg ewidencji zakładów Nazwa czynnika Pył drewna twardego, takiego jak dąb i buk Ilość osób eksponowanych Ilość osób narażonych Ilość skontrolowanych ogółem kobiet mężczyzn ogółem kobiet mężczyzn zakładów pracy 84 29 55 0 0 0 6 Azbest 2 0 2 0 0 0 2 Tlenek chromu VI 4 0 4 0 0 0 1 RAZEM 90 29 61 0 0 0 9 V.5. Czynniki biologiczne w środowisku pracy. W ewidencji PSSE znajduje się 53 zakłady pracy, w których pracownicy mają kontakt ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi. W ramach nadzoru nad czynnikami biologicznymi w środowisku pracy w 2015 r. skontrolowano ogółem 27 zakładów pracy, różnej branży, w których przeprowadzono 27 kontroli. W skontrolowanych zakładach eksponowanych na działanie czynników biologicznych było 400 osób. W większości zakładów pracownicy zakwalifikowani zostali do 2 lub 2 i 3 grupy narażenia. Klasyfikacja czynników biologicznych została ustalona w oparciu o literaturę, ponieważ w żadnym zakładzie nie zostały przeprowadzone pomiary środowiskowe uwzględniające czynniki biologiczne. 26

Tab. Nr 3 Czynniki biologiczne Ilość skontrolowanych zakładów pracy Ilość kontroli Ilość eksponowanych osób 27 27 400 Pracodawcy organizują procesy pracy w sposób pozwalający na uniknięcie lub zminimalizowanie uwalniania się czynnika biologicznego w miejscu pracy. Pomieszczenia produkcyjne we wszystkich skontrolowanych zakładach posiadają odpowiednie środki ochrony zbiorowej. Pracownicy korzystają z odpowiedniego zaplecza higieniczno-sanitarnego; szatnia brudna i czysta, umywalnie, natryski, jadalnia. W umywalni zamontowane są dozowniki z płynem dezynfekcyjnym. Pracownicy wyposażeni są w odpowiednie środki ochrony indywidualnej: rękawice ochronne, odzież robocza, fartuchy ochronne, kombinezony, buty. W większości przypadków odzież robocza i ochronna pozostawiana jest w zakładzie, gdzie jest czyszczona, prana lub oddana do pralni. Największy problem stanowią jednak zakłady rolnicze. Pracownicy najczęściej nie przebierają się na terenie zakładu, przychodzą do pracy w ubraniach roboczych, gdyż mieszkają w pobliżu gospodarstwa lub zabierają odzież do domu (wypłacany jest im ekwiwalent za pranie odzieży). Pracownicy posiadają aktualne badania lekarskie, przeprowadzone przez lekarza uprawnionego. W skontrolowanych zakładach pracy stwierdzono opracowaną ocenę ryzyka zawodowego dla poszczególnych stanowisk pracy, jednakże ocena nie zawierała uwzględnienia czynników biologicznych, tj.: klasyfikacji i wykazu czynników biologicznych, stopnia, rodzaju oraz czasu trwania narażenia, informacji dotyczącej potencjalnego działania alergizującego, informacji dotyczącej chorób, które mogą wystąpić w następstwie wykonywanej pracy lub informacji dotyczącej stwierdzonej choroby, która ma bezpośredni związek z wykonywaną pracą. V.6. Nadzór nad substancjami i preparatami chemicznymi. W ramach nadzoru nad substancjami i preparatami niebezpiecznymi, prekursorami, preparatami biobójczymi, detergentami, środkami ochrony roślin, w zakresie produkcji, wprowadzania do obrotu i stosowania, przeprowadzono: 27

2 kontrole producentów, 3 kontrole dalszych użytkowników formulatorów, 31 kontrole dystrybutorów substancji chemicznych i ich mieszanin, 80 kontroli stosujących substancje chemiczne i ich mieszaniny (którzy nie są formulatorami), 2 kontrole wprowadzających do obrotu prekursory kategorii 2 i 3, 3 kontrole stosujących prekursory narkotykowe, 8 kontroli w zakresie wprowadzania do obrotu produktów biobójczych, 14 kontroli w zakresie stosowania produktów biobójczych, 4 kontrole w zakresie nadzoru nad detergentami. Tab. Nr 4 Nadzór nad chemikaliami ewidencja obiektów Producentów Liczba obiektów w ewidencji wprowadzających do obrotu substancje w postaci własnej lub jako składniki w mieszaninach Importerów Dalszych użytkowników - formulatorów Dystrybutorów substancji chemicznych i ich mieszanin Stosujący substancje chemiczne i ich mieszaniny (którzy nie są formulatorami) 2 0 3 31 80 Tab. Nr 5 Nadzór nad chemikaliami kontrole Producentów Liczba przeprowadzonych kontroli w zakresie substancji chemicznych i ich mieszanin u: Importerów Dalszych użytkowników - formulatorów Dystrybutorów substancji chemicznych i ich mieszanin Stosujący substancje chemiczne i ich mieszaniny (którzy nie są formulatorami) 2 0 6 10 47 Podczas przeprowadzanych kontroli zwracano uwagę na przestrzeganie przepisów ustawy o substancjach i preparatach chemicznych. Egzekwowano posiadanie aktualnych kart charakterystyk oraz prawidłowe oznakowanie pojemników z preparatami oraz miejsc ich 28

przechowywania. Zwracano również uwagę na fakt informowania pracowników o szkodliwości poszczególnych substancji, a w szczególności na zapoznanie pracowników z kartami charakterystyk. Produkcja, dystrybucja oraz stosowanie substancji i preparatów chemicznych objęte jest przepisami rozporządzenia (WE) 1907/2006 w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów REACH. Przed wprowadzeniem do obrotu substancji lub mieszanin (preparatów chemicznych) dostawca zobowiązany jest oznakować je zgodnie z przepisami CLP. Rozporządzenie CLP to rozporządzenie (WE) 1272/2008 w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin. Rozporządzenie jest następstwem szeregu deklaracji w których Wspólnota potwierdziła zamiar wniesienia wkładu w globalną harmonizację kryteriów klasyfikacji i oznakowania poprzez włączenie uzgodnionych na poziomie międzynarodowym kryteriów GHS (Globalny Zharmonizowany System Klasyfikacji i Oznakowania Chemikaliów) do prawa wspólnotowego. Rozporządzenie CLP jest prawnie wiążące we wszystkich państwach członkowskich i odnosi się bezpośrednio do przemysłu. Zgodnie z przepisami CLP etykieta ma informować wszystkich tych, którzy mają styczność z substancją chemiczną o związanych z nią zagrożeniach. Ponadto w przypadku obrotu substancjami i mieszaninami stwarzającymi zagrożenie dostawca ma obowiązek przekazać ich karty charakterystyki klientom przemysłowym w łańcuchu dostaw. CLP wprowadza nowe piktogramy określające rodzaj zagrożenia, które różnią się od istniejących symboli. Jednym z wymagań rozporządzenia REACH jest obowiązek rejestracji substancji zawartych w wyrobach. Dotyczy to wytwórców lub importerów wyrobów, wówczas gdy substancje mają być uwolnione z wytworzonych lub importowanych wyrobów w normalnych i racjonalnie przewidywalnych warunkach użytkowania oraz gdy łączna ilość substancji obecna w wytworzonych i /lub importowanych przez dany podmiot wyrobach, z których ma być uwolniona, przekracza 1 tonę rocznie. Na terenie powiatu jarocińskiego obowiązkowi rejestracji podlegają 2 obiekty, które dokonały już rejestracji wstępnej i rejestracji właściwej. V.7. Choroby zawodowe. W 2015 r. do Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Jarocinie nie wpłynęło żadne zgłoszenie podejrzenia choroby zawodowej. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Jarocinie wystawił jedną kartę stwierdzenia choroby zawodowej. 29