Analiza efektywności kształcenia ogólnego w kontekście wyników

Barbara Przychodzeń Wydział Badań i Analiz OKE w Gdańsku Analiza efektywności kształcenia ogólnego w kontekście wyników egzaminów w zewnętrznych I Forum Pomorskiej Edukacji Gdańsk, 14 listopad 2012 roku 1 1

Uczestnicy sprawdzianu w województwie pomorskim i w kraju w latach 2010-2012 (zestawy standardowe) Sprawdzian 2010-2012 Rok 2010 2011 2012 Województwo pomorskie 23 609 22 725 22 175 Kraj 383 628 367 158 355 285 W latach 2010-2012 zmalała populacja zdających sprawdzian województwie pomorskim o 2 355 uczniów. miasto poniżej 20 tys. wieś miasto od 20 tys. do 100 tys. miasto ponad 100 tys. 2010 2011 2012 2010 2011 2012 2010 2011 2012 2010 2011 2012 14% 15% 14% 22% 21% 22% 25% 25% 24% 39% 39% 39% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 2 2

Różnice między wynikami zdających sprawdzian w danej grupie szkół w województwie pomorskim i w kraju (w punktach procentowych) Sprawdzian 2010-2012 Rok 2010 2011 2012 wiejskich -3-3 -3 w miastach do 20 tys. -2-2 -1 Zdający ze szkół w miastach od 20 tys. do 100 tys. 0 0-1 wielkomiejskich 1 2 1 Ogół zdających W 2012 roku wyniki ogółu zdających w kraju: najwyższy wynik: mazowieckie +3, najniższy wynik: zachodniopomorskie, wielkopolskie, warmińsko-mazurskie, kujawsko-pomorskie -2-1 -1-1 Największe różnice między wynikami zdających z województwa pomorskiego i z kraju występują w grupie szkół wiejskich. 3 3

Gminy i miasta w województwie pomorskim, z których uczniowie uzyskali średnie wyniki sprawdzianu powyżej średniej w danej grupie szkół w kraju (uporządkowano malejąco wg wyniku sprawdzianu) Wieś (średnia w kraju 54%) Miasto do 20 tys. (średnia w kraju 55%) Miasto 20-100 tys. (średnia w kraju 58%) Miasto powyżej 100 tys. (średnia w kraju 62%) Sprawdzian - kwiecień 2012 Gmina Kolbudy Gmina Kosakowo Gmina Subkowy Gmina Luzino Gmina Przechlewo Gmina Słupsk Gmina Starogard Gd. Gmina Karsin Gmina Mikołajki Pom. Gmina Sierakowice Gmina Wejherowo Miasto Reda Miasto Krynica Morska Miasto Człuchów Miasto i Gmina Dzierzgoń Miasto Ustka Miasto Jastarnia Miasto i Gmina Żukowo Miasto Kwidzyn Miasto Rumia Miasto Sopot Miasto Gdynia Miasto Gdańsk Powyżej średniej ogółu zdających w kraju (57%) znalazły sięśrednie wyniki zdających z 18 miast i gmin. Oprócz podkreślonych w powyższej tabeli są to również: miasto Wejherowo, miasto Pruszcz Gdański, miasto Kościerzyna i miasto Chojnice. 4 4

Różnice między wynikami sprawdzianów w na wsiach i w miastach o liczbie ludności powyżej 100 tys. mieszkańców w województwie pomorskim i w kraju (w punktach procentowych) Rok Województwo pomorskie Kraj Sprawdzian 2010-2012 2010-12 -7 2011-10 -6 2012-12 Różnice między wynikami zdających ze szkół wiejskich i zdających ze szkół wielkomiejskich w województwie pomorskim są wyższe niż w kraju. -8 5 5

Normalizacja wyników w egzaminacyjnych Wyniki na skali staninowej procent szkół 25% 20% 15% 10% 7% 12% 17% 20% 17% 12% 7% Stanin Nazwa stanina 1 najniższy 2 bardzo niski 3 niski 4 niżej średni 5 średni 5% 4% 4% 6 wyżej średni 0% 1 2 3 4 5 6 7 8 9 numer stanina 7 wysoki 8 bardzo wysoki 9 najwyższy Skalę staninową wykorzystuje się do porównania wyników uczniów i szkół w danym roku oraz w poszczególnych latach. Przedziały punktowe odpowiadające poszczególnym staninom ustala każdego roku Centralna Komisja Egzaminacyjna na podstawie wyników w kraju. Staniny 1-3 wyniki niskie. Staniny 4-6 wyniki średnie. Staniny 7-9 wyniki wysokie. 6 6

Rozkłady liczebności ci wyników w ogółu u zdających z województwa pomorskiego (lata 2010-2012) 2012) Sprawdzian 2010-2012 POM_2010 POM_2011 POM_2012 KRAJ 24% 22% 25% 23% 54% 55% 55% 54% 22% 23% 20% 23% 0% 20% 40% 60% 80% 100% wyniki niskie wyniki średnie wyniki wysokie W 2012 roku w porównaniu do 2011 roku zauważa się wzrost (o 3 punkty procentowe) odsetka uczniów o wynikach niskich i jednocześnie spadek (o 3 punkty procentowe) odsetka uczniów uzyskujących wyniki wysokie. miasto poniżej 20 tys. wieś miasto od 20 tys. do 100 tys. miasto ponad 100 tys. 2010 31% 55% 14% 2011 28% 56% 16% 2012 32% 55% 13% 2010 27% 54% 19% 2011 26% 55% 19% 2012 27% 55% 18% 2010 21% 55% 24% 2011 20% 56% 24% 2012 23% 55% 22% 2010 14% 52% 34% 2011 13% 52% 35% 2012 14% 55% 31% 0% 20% 40% 60% 80% 100% wyniki niskie wyniki średnie wyniki wysokie 7 7

Uczestnicy egzaminu gimnazjalnego w województwie pomorskim i w kraju w latach 2010-2012 (zestawy standardowe) Egzamin gimnazjalny 2010-2012 Rok 2010 Województwo pomorskie 23 570 Kraj 25 629 434 365 2011 24 422 409 079 2012 393 891 W latach 2010-2012 zmalała populacja zdających egzamin gimnazjalny w województwie pomorskim o 2 059 osób. miasto poniżej 20 tys. wieś miasto od 20 tys. do 100 tys. miasto ponad 100 tys. 2010 34% 2011 34% 2012 34% 2010 16% 2011 16% 2012 17% 2010 24% 2011 24% 2012 23% 2010 27% 2011 26% 2012 26% 0% 10% 20% 30% 40% 8 8

Różnice między wynikami egzaminu gimnazjalnego w latach 2009-2011 2011 w danej grupie szkół w województwie pomorskim i w kraju (w punktach procentowych) Część humanistyczna Egzamin gimnazjalny 2009-2011 Rok 2009 2010 2011 Rok 2009 2010 wiejskich -4-4 -5 wiejskich -3-2 w miastach do 20 tys. -3-2 -4 Zdający ze szkół w miastach od 20 tys. do 100 tys. -2-2 -4 Część matematyczno-przyrodnicza w miastach do 20 tys. -2-1 Zdający ze szkół w miastach od 20 tys. do 100 tys. 0 0 wielkomiejskich 0-1 -3 wielkomiejskich 1 1 Ogół zdających -2-3 -4 Ogół zdających -1 0 2011-3 -2-1 0-1 9 9

Różnice między wynikami egzaminu gimnazjalnego na wsiach i w miastach o liczbie ludności powyżej 100 tys. mieszkańców w województwie pomorskim i w kraju (w punktach procentowych) Egzamin gimnazjalny 2010-2012 Rok 2010 Część humanistyczna Województwo pomorskie Kraj Część matematycznoprzyrodnicza Województwo pomorskie -8-5 -10-6 2011-7 -5-9 -6 2012-7 -5-8 Kraj Różnice między wynikami zdających ze szkół wiejskich i zdających ze szkół wielkomiejskich w województwie pomorskim są wyższe niż w kraju. -5 W województwie pomorskim występuje większe niż w kraju zjawisko polaryzacji wyników uczniów z egzaminu gimnazjalnego związane z lokalizacją szkoły. 10 10

Rozkłady liczebności ci wyników w zdających w województwie pomorskim (lata 2009-2011) 2011) Część humanistyczna Egzamin gimnazjalny 2009-2011 27% 53% 20% Część humanistyczna POM_2009 POM_2010 POM_2011 KRAJ 27% 28% 23% 54% 58% 55% 17% 23% 15% 0% 20% 40% 60% 80% 100% wyniki niskie wyniki średnie wyniki wysokie W 2011 roku w porównaniu do 2009 roku zauważa się spadek (o 3 punkty procentowe) odsetka uczniów uzyskujących wyniki wysokie. miasto poniżej 20 tys. wieś miasto od 20 tys. do 100 tys. miasto ponad 100 tys. 2009 32% 55% 13% 2010 33% 57% 10% 2011 33% 56% 11% 2009 31% 52% 17% 2010 30% 57% 13% 2011 31% 55% 14% 2009 25% 54% 21% 2010 25% 59% 16% 2011 27% 55% 18% 2009 18% 53% 29% 2010 19% 59% 22% 2011 20% 56% 24% 0% 20% 40% 60% 80% 100% wyniki niskie wyniki średnie wyniki wysokie 11 11

Rozkłady liczebności ci wyników w zdających w województwie pomorskim (lata 2009-2011) 2011) Część matematyczno-przyrodnicza Egzamin gimnazjalny 2009-2011 POM_2009 POM_2010 POM_2011 KRAJ 25% 26% 25% 23% 52% 51% 55% 54% 23% 23% 20% 23% 0% 20% 40% 60% 80% 100% wyniki niskie wyniki średnie wyniki wysokie W 2011 roku w porównaniu do 2009 roku zauważa się spadek (o 3 punkty procentowe) odsetka uczniów uzyskujących wyniki wysokie. miasto poniżej 20 tys. wieś miasto od 20 tys. do 100 tys. miasto ponad 100 tys. 2009 29% 54% 17% 2010 31% 53% 16% 2011 29% 57% 14% 2009 29% 54% 17% 2010 29% 52% 19% 2011 28% 57% 15% 2009 23% 53% 24% 2010 25% 50% 25% 2011 24% 54% 22% 2009 19% 49% 32% 2010 20% 47% 33% 2011 19% 51% 30% 0% 20% 40% 60% 80% 100% wyniki niskie wyniki średnie wyniki wysokie 12 12

Różnice między wynikami egzaminu gimnazjalnego w 2012 roku w danej grupie szkół w województwie pomorskim i w kraju (w punktach procentowych) Egzamin gimnazjalny 2012 Zakres Język polski Historia i wos Szkoły wiejskie -5-3 Szkoły w miastach do 20 tys. -2-2 Część humanistyczna Szkoły w miastach od 20 tys. do 100 tys. -2-1 Szkoły wielkomiejskie Język polski: najwyższy wynik: małopolskie +4, najniższy wynik: pomorskie, warmińsko-mazurskie, zachodniopomorskie -3 Historia i wiedza o społeczeństwie: najwyższy wynik: małopolskie i mazowieckie +2, najniższy wynik: warmińsko-mazurskie -3-2 0 Ogół zdających -3-2 13 13

Gminy i miasta w województwie pomorskim, z których gimnazjaliści uzyskali średnie egzaminu powyżej średniej w danej grupie szkół w kraju (uporządkowano malejąco wg wyniku egzaminu) Część humanistyczna język polski Egzamin gimnazjalny - kwiecień 2012 Wieś (średnia w kraju 64%) Gmina Kolbudy Gmina Ustka Gmina Koczała Gmina Studzienice Gmina Damnica Gmina Kosakowo Gmina Sztutowo Gmina Kwidzyn Gmina Stegna Gmina Dziemiany Gmina Parchowo Gmina Miłoradz * Do egzaminu przystąpiło 8 zdających Miasto do 20 tys. (średnia w kraju 63%) Miasto Krynica Morska* Miasto Jastarnia Miasto i Gmina Czarne Miasto Reda Miasto i Gmina Nowy Staw Miasto 20-100 tys. (średnia w kraju 66%) Miasto Kwidzyn Miasto Kościerzyna Miasto Pruszcz Gd. Miasto Rumia Miasto powyżej 100 tys. (średnia w kraju 68%) Powyżej średniej ogółu zdających w kraju (65%) znalazły sięśrednie wyniki zdających z 21 miast i gmin województwa pomorskiego. Oprócz podkreślonych w powyższej tabeli są to również: miasto Gdynia, miasto Sopot, miasto Chojnice, miasto Gdańsk i miasto Wejherowo. 14 14

Różnice między wynikami egzaminu gimnazjalnego w 2012 roku w danej grupie szkół w województwie pomorskim i w kraju (w punktach procentowych) Część matematyczno-przyrodnicza Egzamin gimnazjalny 2012 Zakres Matematyka Przedmioty przyrodnicze Szkoły wiejskie -2-3 Szkoły w miastach do 20 tys. Matematyka: najwyższy wynik: małopolskie i mazowieckie +3, najniższy wynik: zachodniopomorskie -2 Przedmioty przyrodnicze: najwyższy wynik: mazowieckie +2, najniższy wynik: warmińsko-mazurskie -2-1 -1 Szkoły w miastach od 20 tys. do 100 tys. 0 0 Szkoły wielkomiejskie 1 0 Ogół zdających 0-1 15 15

Gminy i miasta w województwie pomorskim, z których gimnazjaliści uzyskali średnie wyniki egzaminu powyżej średniej w danej grupie szkół w kraju (uporządkowano malejąco wg wyniku egzaminu) Egzamin gimnazjalny - kwiecień 2012 Gmina Stara Kiszewa Gmina Koczała Gmina Trzebielino Gmina Studzienice Gmina Sulęczyno Gmina Lubichowo Gmina Kolbudy Gmina Pszczółki Gmina Damnica Gmina Sierakowice Gmina Kwidzyn Gmina Kaliska Gmina Lipnica Gmina Nowa Karczma Wieś (średnia w kraju 45%) Gmina Rzeczenica Gmina Stężyca Gmina Tuchomie Gmina Kosakowo Gmina Przechlewo Gmina Słupsk Gmina Chmielno Gmina Karsin Gmina Wicko Gmina Liniewo Gmina Parchowo Gmina Kobylmica Gmina Borzytuchom Gmina Nowa Wieś Lęborsk * Do egzaminu przystąpiło 8 zdających Część matematyczno-przyrodnicza matematyka Miasto do 20 tys. (średnia w kraju 45%) Miasto Krynica Morska* Miasto Reda Miasto Łeba Miasto Skórcz Miasto Czarna Woda Miasto i Gmina Żukowo Miasto 20-100 tys. (średnia w kraju 48%) Miasto Kwidzyn Miasto Rumia Miasto Kościerzyna Miasto i Gmina Kartuzy Miasto Pruszcz Gd. Miasto Starogard Gd. Miasto powyżej 100 tys. (średnia w kraju 52%) Miasto Gdynia Miasto Sopot Powyżej średniej ogółu zdających w kraju (47%) znalazły sięśrednie wyniki zdających z 31 miast i gmin. Oprócz podkreślonych w powyższej tabeli są to również miasto Gdańsk i miasto Chojnice. 16 16

Różnice między wynikami egzaminu gimnazjalnego w 2012 roku w województwie pomorskim i w kraju w poszczególnych grupach szkół (w punktach procentowych) Język angielski Egzamin gimnazjalny 2012 Poziom Podstawowy Rozszerzony Szkoły wiejskie -4 Szkoły w miastach do 20 tys. Poziom podstawowy: najwyższy wynik: mazowieckie +3, najniższy wynik: warmińsko-mazurskie -4 Poziom rozszerzony: najwyższy wynik: lubuskie i dolnośląskie +3, najniższy wynik: świętokrzyskie -4-4 -1-1 Szkoły w miastach od 20 tys. do 100 tys. -1 1 Szkoły wielkomiejskie 1 2 Ogół -1 0 17 17

Co pokazuje edukacyjna wartość dodana (EWD)? Potencjał edukacyjny uczniów na wejściu ciu Segregację uczniów w do klas na podstawie wyników w sprawdzianu 18 18

Porównanie EWD z zakresu języka polskiego i matematyki według osiągnięć na wejściu 19 19

Porównanie EWD z zakresu języka polskiego i matematyki klasach 20 20

GH Trzyletnie EWD w gimnazjum (ewd.edu.pl) GM 21 21

Jakie czynniki warunkują osiągnięcia edukacyjne uczniów na podstawie badań w gimnazjach wiejskich i wielkomiejskich? Pytania badawcze m. in. 1. Jak przyrost osiągnięć uczniów w gimnazjach zależy od organizacji pracy szkoły i działań edukacyjnych nauczycieli? 2. Jak rozwój osiągnięć uczniów gimnazjów zależy od cech indywidualnych uczniów i środowiska rodzinnego? Ekspertem i recenzentem projektów badań był prof. dr hab. Bolesław Niemierko Nauczanie jest efektywne, gdy przynosi rozwój j osiągni gnięć uczniów. 22 22

Metody i narzędzia badań Pomiar dydaktyczny (sprawdzian i egzamin gimnazjalny) Ankieta (uczniowie, ich wychowawcy klas i dyrektorzy szkół) Wywiad indywidualny (dyrektorzy szkół, przedstawiciele organów prowadzących szkoły) Obserwacja (sprawdzian, egzamin gimnazjalny, podczas badania ankietowego) Analiza dokumentów (zgromadzone w OKE dokumentacja egzaminacyjna) Badanie w gimnazjach wiejskich objęło 502 uczniów. Badania w gimnazjach wielkomiejskich objęło 618 uczniów. 23 23

Czynniki osiągni gnięć uczniów BLOK 1: Uczeń i jego środowisko (Między innymi: płeć, zdolności, zainteresowania i postawy ucznia oraz pozycja społeczno-ekonomiczna jego rodziny.) BLOK 2: Szkoła (Między innymi: program i organizacja kształcenia oraz styl kierowania szkołą, wyposażenie szkoły.) BLOK 3: Nauczyciel (Między innymi: postawy pedagogiczne, metody kształcenia, i wykorzystywane środki dydaktyczne.) Opis bloków łączących zmienne oddziałujące na efekty uczenia się: Niemierko B.: Zachodni wiatr w edukacji. Od unijnego prelegenta do wspólnych badań [w:] Kwartalnik EDUKACJA Nr 1 (109) 2010, IBE, Warszawa 2010 24 24

WYBRANE WYNIKI BADAŃ Podobieństwa pomiędzy gimnazjami wiejskimi i wielkomiejskimi Część humanistyczna Część matematyczno-przyrodnicza 4,0 4,0 EWDGH (lata i miesiące uczenia się 3,0 3,06 2,89 2,90 3,05 2,74 2,94 EWDGM (lata i miesiące uczenia się 3,0 3,07 3,14 2,91 2,86 3,16 3,29 2,0 strefa I strefa II strefa III 2,0 strefa I strefa II strefa III szkoły wiejskie szkoły wielkomiejskie szkoły wiejskie szkoły wielkomiejskie Strefy wyników Liczba uczniów Szkoły wiejskie Szkoły wielkomiejskie Strefa I Wyniki niskie na wejściu 2 395 813 Strefa II Strefa III Wyniki średnie na wejściu Wyniki wysokie na wejściu 4 335 1 091 3 325 1 788 25 25

Zróżnicowanie postępu pu edukacyjnego uczniów w zakresie przedmiotów humanistycznych o różnym poziomie osiągnięć na wejściu Szkoły wiejskie Szkoły wielkomiejskie EWDGH (lata i miesiące uczenia się) 4,0 3,0 2,0 3,37 3,31 3,23 3,12 2,94 2,94 2,56 2,51 2,77 strefa I strefa II strefa III EWDGH (lata i miesiące uczenia się) 4,0 3,0 2,0 3,30 3,25 2,73 2,56 2,94 2,44 3,34 3,12 2,71 strefa I strefa II strefa III N EWD Ś EWD W EWD N EWD Ś EWD W EWD W EWD Ś EWD strefa I 229 904 strefa II 425 1927 strefa III 102 560 Razem 756 3391 W EWD Ś EWD strefa I 70 213 strefa II 804 1225 strefa III 892 888 Razem 1766 2326 N EWD 1005 2123 638 3766 N EWD 329 1405 560 2294 Razem 2138 4475 1300 7913 Razem 612 3434 2340 6386 26 26

Blok 1. Uczeń i jego środowisko Cechy indywidualne gimnazjalistów w w opinii wychowawców w klas Do grupy czynników charakteryzujących dojrzałość zaliczono: zaangażowanie we własną naukę zaangażowanie uczniów w życie klasy frekwencja na zajęciach szkolnych zachowanie Współczynniki korelacji zmiennych (1-4) z EWD (w szkołach wiejskich): r GH = 0,67; r GM = 0,62 Oceny zaangażowania we własną naukę gimnazjum G01 G02 G03 G04 G05 G06 G07 G08 G09 G10 G11 3,0 2,8 2,7 3,3 2,9 3,2 3,9 3,6 2,9 3,3 3,9 1 2 3 4 5 ocena Średnia ocena dojrzałości badanej młodzieży z Trójmiasta wyniosła 3,5 (zadowalająca) i była taka sama jak u młodzieży wiejskiej. 27 27

Stwierdzenie Blok 2. Szkoła Klimat społeczny szkoły Szkoły wiejskie Szkoły wielkomiejskie Chętnie chodzę do szkoły W szkole czuję się bezpiecznie W szkole panuje właściwa atmosfera Relacje między uczniami są dobre Relacje między uczniami a nauczycielami są dobre gimnzjum G5 G4 G3 G2 G1 3,1 3,9 3,7 3,6 4,4 1 2 3 4 5 wskaźnik oceny rgh=0,99, rgm= = 0,88 3,4 4,2 3,9 3,9 3,9 3,6 4,1 3,7 3,5 3,5 Na podstawie opinii ankietowanych gimnazjalistów można stwierdzić, że dobra atmosfera panująca w szkole wpływa pozytywnie na przyrost osiągnięć uczniów w gimnazjum. Średnia ocena klimatu społecznego szkoły w szkołach wielkomiejskich: od 3,1 w G2 o niskim EWD do 4,4 w G5 o wysokim EWD. 28 28

Blok 3. Nauczyciel Klimat społeczny klasy Do grupy czynników charakteryzujących klimat społeczny klasy zaliczono: Lubię koleżanki i kolegów z mojej klasy Mogę liczyć na pomoc koleżanek i kolegów z mojej klasy w nauce Mogę liczyć na pomoc koleżanek i kolegów z mojej klasy w innych sprawach niż nauka Relacje pomiędzy uczniami są dobre. Średni wskaźnik w szkołach wiejskich 4,2 (wysoki), w wielkomiejskich 3,9 ( wyżej zadowalający) Mogę liczyć na pomoc koleżanek i kolegów z mojej klasy w nauce gimnzjum G5 G4 G3 G2 G1 4,3 4,0 3,7 3,5 3,7 1 2 3 4 5 wskaźnik akceptacji Analiza statystyczna odpowiedzi uczniów wykazała dodatnią zależność między średnimi wskaźnikami EWD szkoły i średnią zmiennych charakteryzujących klimat społeczny klasy. Spośród zmiennych z tej grupy najsilniejszy związek wystąpił dla możliwości uzyskania pomocy koleżeńskiej w nauce. 29 29

Różnice pomiędzy gimnazjami wiejskimi i wielkomiejskimi Warunki organizacyjne szkół Gimnazja wielkomiejskie cechuje duże zróżnicowanie pod względem liczby oddziałów, natomiast większość gimnazjów wiejskich liczy mniej oddziałów. Gimnazja wielkomiejskie częściej są szkołami samodzielnymi, a w wypadku zespołów szkół - również w połączeniu z liceum ogólnokształcącym, zaś wiejskie z reguły stanowią zespół ze szkołą podstawową. Osiągnięcia na wejściu W gimnazjach wielkomiejskich naukę podejmuje około 14% uczniów z wynikami niskimi ze sprawdzianu i około 34% uczniów z wynikami wysokimi. W gimnazjach wiejskich naukę podejmuje około 30% uczniów z wynikami niskimi ze sprawdzianu i około 14% uczniów z wynikami wysokimi 30 30

Blok 1. Uczeń i jego środowisko Sytuacja społeczno-ekonomiczna rodzin gimnazjalistów w ocenie wychowawców klas Do grupy czynników charakteryzujących pozycję społeczną rodzin zaliczono: 1. wykształcenie rodziców 2. sytuacja materialna rodzin 3. wydolność wychowawcza 4. zainteresowanie rodziców nauką dziecka 5. zaangażowanie rodziców w życie klasy Największy związek na przyrost osiągnięć uczniów miało wykształcenie rodziców, a pozostałe zmienne okazały się pośrednio z nim związane. (współczynniki korelacji z EWD (w szkołach wiejskich): r GIM = 0,64) Często rodzice nie pracują, nie interesują się edukacją dzieci, a jedynie skupiają swój wysiłek na pozyskiwanie środków finansowych (m.in. od szkoły, z gminy). Małe jest zainteresowanie nauką dziecka, co powoduje słabą motywację do nauki. Niskie wykształcenie rodziców powoduje słabe możliwości pomocy uczniom w domu. 31 31

Blok 1. Uczeń i jego środowisko Pilność - odpowiedzialność gimnazjalistów w za własny w rozwój Stwierdzenie Szkoły wiejskie Szkoły wielkomiejskie Czytam lektury szkolne Odrabiam lekcje i uczę się Czytam lektury szkolne Czytam inne książki niż lektury Korzystam z komputera w celach edukacyjnych 4,1 3,2 3,1 3,8 3,7 3,4 3,5 4,1 gimnazjum G01 G02 G03 G04 G05 G06 G07 G08 G09 G10 G11 2,8 3,5 3,3 3,3 3,1 2,9 3,0 3,4 3,1 3,1 3,9 Największy związek na przyrost osiągnięć uczniów miało: czytanie lektur szkolnych odrabianie lekcji/uczenie się. 1 2 3 4 5 wskaźnik akceptacji 32 32

Blok 3. Nauczyciel Ocena profesjonalizm nauczycieli przez uczniów Do grupy czynników charakteryzujących profesjonalizm nauczycieli zaliczono: Nauczyciele interesowali się tym, jak radzę sobie ze stawianymi mi wymaganiami Nauczyciele udzielali wskazówek, jak uczyć się skutecznie Na zajęciach wykorzystywaliśmy informacje z różnych źródeł Zdobytą wiedzę stosowaliśmy w praktyce Średnia ocena profesjonalizmu nauczycieli w gimnazjach wielkomiejskich była zadowalająca 3,3 i miała dodatni związek z przyrostem osiągnięć uczniów. Średnia ocena profesjonalizmu nauczycieli w gimnazjach wiejskich była wyżej zadowalająca 3,9, jednak jej związek z EWD okazał się bardzo słaby. Nauczyciele na wsiach cieszą się większym autorytetem wśród uczniów i jest bardziej doceniany ich wkład w efekty kształcenia niż w szkołach wielkomiejskich. 33 33

Blok 3. Nauczyciel (Odsetek uczniów, którzy potwierdzili stwierdzenia dotyczące lekcji) Stwierdzenie języka polskiego Wieś Trójmiasto matematyki Wieś Trójmiasto Najczęściej lekcje były dla mnie ciekawe 24% 34% 20% 16% Zagadnienia z tego przedmiotu były dla mnie szczególnie łatwe 31% 38% 25% 24% Najczęściej rozumiałem, co tłumaczył nauczyciel na lekcjach 44% 59% 39% 37% Nauczyciel naprowadzał mnie, kiedy miałem problem z wykonaniem zadania 36% 34% 49% 42% Nauczyciel często zachęcał mnie do nauki 37% 43% 40% 26% Nauczyciel często chwalił mnie za wykonanie zadań domowych 38% 40% 29% 14% 34 34

Wrażenia pozytywne Co pisali uczniowie o nauce w gimnazjum? Nauka w gimnazjum sprawiała mi przyjemność.; Nauka w gimnazjum była fascynującym rozdziałem w moim życiu.; W gimnazjum wiele się nauczyłam i bardzo mi się podoba.; Nauka w gimnazjum powiększyła moją wiedzę.; W szkole jest sympatyczna atmosfera.; Szkoda mi odchodzić z gimnazjum, boję się iść do nowej szkoły.; Będę odwiedzał swoją szkołę, bo jest otwarta na odwiedziny absolwentów. Wrażenia negatywne Uczymy się tylko teorii, a nie umiemy tego zastosować w praktyce.; Potrzebne byłyby jakieś eksperymenty, prezentacje, filmy związane z przedmiotem, by zainteresować uczniów.; Nie rozwiązujemy na lekcjach żadnych ciekawych zadań, nie robimy też doświadczeń.; Niektórzy nauczyciele nie potrafią wytłumaczyć zadania; Nauka w gimnazjum byłaby o wiele ciekawsza, gdyby nauczyciele potrafili do niej zachęcić; Nauczyciele nie doceniają moich wysiłków. Nawet nie zwracają na to uwagi. 35 35

Podsumowanie Uczenie się, gdy jest właściwie kierowane, przynosi rozwój j osiągni gnięć uczniów. Na rozwój osiągnięć wpływają: kontekst, osiągni gnięcia na wejściu ciu i działania ania edukacyjne Ocena skuteczności kształcenia w gimnazjum na podstawie surowych wyników egzaminu nie jest obiektywna, gdyż wyniki te w znacznym stopniu są zależne od poziomu osiągnięć na wejściu. Miarą postępu uczniów w określonym czasie uczenia się jest edukacyjna wartość dodana (EWD), która jest jednym ze wskaźnik ników oceny efektywności kształcenia. Analizując wskaźniki EWD trzeba pamiętać, że nie obrazują one całej pracy szkoły, a jedynie efektywność nauczania i osiągnięcia mierzone zadaniami zawartymi w zestawach egzaminacyjnych. Praca szkół często jest zorientowana na wzrost osiągnięć uczniów słabych, jednak o ogólnym tempie rozwoju decydują uczniowie przeciętni. Segregacja uczniów do klas według miejsca zamieszkania nie sprzyja wyrównywaniu szans edukacyjnych. Efektywność nauczania w gimnazjach wiejskich i miejskich nie różni się istotnie, jest mniejsza dla przedmiotów humanistycznych. 36 36