STRESZCZENIE Słowa kluczowe: Noworodek urodzony przedwcześnie, granulocyt obojętnochłonny, molekuły adhezji komórkowej CD11a, CD11b, CD11c, CD18, CD54, CD62L, wczesne zakażenie, posocznica. Wstęp W ostatnich latach podkreśla się znaczenie badań ekspresji molekuł adhezji komórkowej na powierzchni granulocytów obojętnochłonnych i monocytów krwi obwodowej w tym CD11b, CD11c, CD62L i CD64 w diagnostyce zakażeń u noworodków o różnym stopniu dojrzałości płodowej. Rozbieżności w ocenie ilościowej tych ekspresji zarówno u zdrowych, jaki chorych noworodków urodzonych przedwcześnie skłaniają do przeprowadzenia badań własnych w tym zakresie. Cel pracy 1) Ocena odsetka ekspresji molekuł adhezyjnych CD11a, CD11b, CD11c, CD18, CD54 i CD62L na powierzchni granulocytów obojętnochłonnych i monocytów u noworodków zdrowych i z zakażeniem wczesnym. 2) Ustalenie zależności między płcią, urodzeniową masą ciała, wiekiem płodowym noworodka oraz rodzajem porodu u ich matek a wartością badanych parametrów immunologicznych u chorych i zdrowych noworodków urodzonych przedwcześnie. 3) Określenie korelacji między ekspresją molekuł adhezyjnych a stężeniem białka C-reaktywnego, liczbą płytek krwi u chorych noworodków urodzonych przedwcześnie. 4) Określenie wzajemnych korelacji między badanymi molekułami adhezji komórkowej u chorych i zdrowych noworodków urodzonych przedwcześnie.
Materiał i metody badań Badaniem objęto 82 noworodki urodzone przedwcześnie (45 dziewczynek, 37 chłopców) w wieku od 3 do 7 doby życia, w tym 47 noworodków z wczesnym zakażeniem (grupa badana) i 35 zdrowych (grupa kontrolna). Średnia urodzeniowa masa ciała wynosiła 1943±518g w grupie badanej i 2360±454g w grupie kontrolnej. Średni wiek płodowy noworodków w grupie badanej wynosił 32,7±2,8 tygodnia i 35,1±1,04 tydzień w grupie kontrolnej. Wśród zakażeń dominowały zapalenia płuc 21(45%) przypadków oraz posocznica 20 (42%) przypadków. Ocenę ekspresji molekuł adhezji komórkowej CD11a, CD11B, CD11c, CD18, CD54 I CD62L dokonano techniką cytometrii przepływowej używając cytometru firmy Becton Dickinson FACS Canto II z oprogramowaniem FACS Diva - Becton Dickinson oraz przeciwciał monoklonalnych tej firmy. Na przeprowadzenie badań uzyskano zgodę Komisji Bioetycznej Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach (L.dz. NN-6501-176/07). Metody badań klinicznych obejmowały ocenę stopnia dojrzałości noworodka, kryteria rozpoznawania zakażeń wczesnych i chorób nieinfekcyjnych. W analizie statystycznej posłużono się testem U-Manna Whitney a i analizą korelacji Spearmana Wyniki badań Stwierdzono istotnie statystycznie wyższy średni odsetek ekspresji molekuły CD 62L u noworodków z zakażeniem w porównaniu z wartością w grupie kontrolnej. Nie wykazano istotnych statystycznie zależności między ekspresją badanych molekuł a płcią noworodka i rodzajem porodu u ich matek w obu grupach. U chorych noworodków stwierdzono istotną statystycznie dodatnią korelację między odsetkiem ekspresji molekuł CD11b i CD11c a wiekiem płodowym. U noworodków zdrowych wykazano dodatnią korelację między ekspresją molekuł CD11a a urodzeniową masą ciała. Nie wykazano istotnych statystycznie korelacji między badanymi molekułami a liczbą płytek krwi i stężeniem CRP u chorych wcześniaków. W grupie badanej wykazano wzajemne dodatnie korelacje między ekspresją molekuł 2
CD11b i CD11c a CD54 oraz między CD11b i CD11c, a w grupie kontrolnej między CD11a a CD18 i CD54. Wnioski 1) Wczesne zakażenia u noworodków urodzonych przedwcześnie sprzyjają zwiększeniu ekspresji molekuł adhezji komórkowej CD62L, co mimo braku korelacji ze stężeniem białka C-reaktywnego i liczbą płytek krwi, może dowodzić przydatności oznaczania tej molekuły w diagnostyce zakażeń. 2) Na wartość ekspresji molekuły CD11b u noworodków urodzonych przedwcześnie z zakażeniem może mieć wpływ wiek płodowy, a na wartość molekuły CD11a u zdrowych wcześniaków urodzeniowa masa ciała. 3) Wartość ekspresji molekuł adhezji komórkowej CD11a, CD11b, CD11c, CD18, CD54 i CD62L u zdrowych i chorych noworodków urodzonych przedwcześnie nie zależy od ich płci oraz rodzaju porodu u ich matek. 4) Istnienie wzajemnych korelacji między molekułami adhezji komórkowej CD11a i CD18 oraz CD54 u zdrowych wcześniaków oraz między CD11b a CD11c i CD54 i między CD11c i CD54 u wcześniaków z zakażeniem pozwala przypuszczać, że te elementy układu immunologicznego noworodka urodzonego przedwcześnie biorą udział w reakcjach obronnych w odpowiedzi na wczesne zakażenie. 3
SUMMARY Keywords: Premature neonate, neutrophilic granulocyte, cell adhesion molecules CD11a, CD11b, CD11c, CD18, CD54, CD62L, early onset infection, sepsis. Background In recent years it has been emphasized to study the expression of cell adhesion molecules on the surface of neutrophilic granulocytes and monocytes of peripheral blood including CD11b, CD11c, CD62L and CD64 in the diagnostics of infections in premature neonates. Discrepancies in the quantitative evaluation of these expressions both in healthy, as well as in sick premature neonates, suggest the need for conducting studies in this area. Aim: 1) evaluate the percentage of expression of cell adhesion molecules CD11a, CD11b, CD11c, CD18, CD54 and CD62L on the surface of neutrophilic granulocytes and monocytes in healthy neonates and those with early onset infections. 2) establish the relation between sex, birthweight, gestational age, the type of delivery in their mothers and values of tested immunologic parameters in sick and healthy premature neonates. 3) determine correlation between the concentration of the C-reactive protein, platelet count and tested adhesion molecules in sick premature neonates. 4) determine mutual correlations between tested cell adhesion molecules in healthy and infected premature neonates. 4
Study group and testing methods Eighty-two premature neonates were included in the study (45 female, 37 male) at the age of 3 to 7 days, including 47 neonates with early onset infections (study group) and 35 healthy subjects (control group). The average birthweight was 1943g ± 518g in the study group and 2360g ± 454g in the control group. The average gestational age in the study group was 32.7 ± 2.8 weeks and 35.1 ± 1,04 weeks in the control group. The infections were dominated by pneumonia - 21 cases (45%) and sepsis - 20 cases (42%).Evaluation of the expression of cell adhesion molecules CD11a, CD11b, CD11c, CD18, CD54, and CD62L was performed with flow cytometry method, using Becton Dickinson FACS Canto II Flow Cytometer, with CACS Diva software and monoclonal antibodies of this company. The study has been approved by the Bioethics Committee of Medical University of Silesia (L.dz. NN-6501-176/07). Methods of the clinical research included assessment of the fetal maturity, criteria of early onset infection identification and noninfectious illnesses. In the statistical analysis the Mann Whitney U- test and Spearman's rank-order correlation coefficient were used. Results Statistically significant higher average percentage of the expression of the CD62L molecule was determined in neonates with infections compared to the values in the control group. No statistically significant correlations between the expression of studied molecules and the sex of the neonates and type of delivery in their mothers were identified in both groups. In sick neonates the statistically significant positive correlation between the percentage of CD11b and CD11c molecules and gestational age was determined. In healthy neonates the positive correlation between percentage values of CD11a molecules and birthweight was observed. No statistically significant correlation between tested molecules and platelet count and CRP concentration in sick premature neonates was demonstrated. 5
Positive correlations between expression of molecules CD11b, CD11c and CD54 as well as CD11b and CD11c were determined in the study group. Conclusions 1) Early onset infections in premature neonates favor the increase of expression of CD62L cell adhesion molecule, which, in spite of the lack of correlation with the concentration of the C-reactive protein and platelet count, may prove the usefulness of marking this molecule in the diagnostics of infections. 2) Gestational age may affect the value of expression of the CD11b molecule in infected premature neonates, and the birthweight can affect the value of the CD11a molecule in healthy premature neonates. 3) Value of expression of cell adhesion molecules CD11a, CD11b, CD11c, CD18, CD54 and CD62L in healthy and sick premature neonates is not related to sex nor type of delivery in their mothers. 4) The existence of mutual correlations between cell adhesion molecules CD11a and CD18 and CD54 in healthy premature neonates and between CD11b and CD11c as well as CD11c and CD54 in premature infants with infections permit the conclusion that these elements of the immune system of premature neonate take part in the early infection defense response. 6