UCHWAŁA NR IX/66/2019 RADY POWIATU GOLUBSKO-DOBRZYŃSKIEGO. z dnia 24 kwietnia 2019 r.

UCHWAŁA NR IX/66/2019 RADY POWIATU GOLUBSKO-DOBRZYŃSKIEGO z dnia 24 kwietnia 2019 r. w sprawie przyjęcia informacji Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Golubiu-Dobrzyniu o stanie bezpieczeństwa sanitarnego na terenie Powiatu Golubsko-Dobrzyńskiego za rok 2018 Na podstawie art. 12a ust. 3 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2019 r. poz. 59) oraz art. 12 pkt 11 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2019 r. poz. 511) uchwala się, co następuje: 1. Przyjmuje się informację Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Golubiu-Dobrzyniu o stanie bezpieczeństwa sanitarnego na terenie Powiatu Golubsko-Dobrzyńskiego za rok 2018, stanowiącą załącznik do niniejszej uchwały. 2. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia. Przewodniczący Rady Powiatu Golubsko-Dobrzyńskiego Andrzej Grabowski Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 1

Załącznik do uchwały Nr IX/66/2019 Rady Powiatu Golubsko-Dobrzyńskiego z dnia 24 kwietnia 2019 r. PAŃSTWOWY POWIATOWY INSPEKTOR SANITARNY W GOLUBIU-DOBRZYNIU 87-400 GOLUB-DOBRZYŃ UL. DR J. G. KOPPA 1A tel./fax (56) 683 24 42; (56) 683 24 85; e mail:psse.golubdobrzyn@pis.gov.pl; www. pssegolubdobrzyn.pl; www.bip05pwisbydgoszcz.pl STAN BEZPIECZEŃSTWA SANITARNEGO POWIATU GOLUBSKO-DOBRZYŃSKIEGO W 2018 ROKU Golub-Dobrzyń, marzec 2019 r. Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 1

SPIS TREŚCI 1. Sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób zakaźnych.... 6 1.1. Choroby zakaźne objęte programem obowiązkowych szczepień ochronnych... 12 1.2. Inne choroby wysypkowe wieku dziecięcego... 15 1.3. Zatrucia i zakażenia pokarmowe wywołane przez czynniki biologiczne... 16 1.4. Choroby przenoszone przez naruszenie ciągłości tkanek, ze szczególnym uwzględnieniem wzw typu B, wzw typu C, HIV/AIDS.... 19 1.5. Inwazyjne zakażenia podlegające rejestracji wywołane przez: Streptococcus pneumoniae, Streptococcus pyogenes, Neisseria meningitidis, Haemophilus influenzae.... 20 1.6. Neuroinfekcje... 21 1.7. Choroby przenoszone przez kleszcze... 22 1.8. Gruźlica... 23 1.9. Choroby przenoszone drogą płciową.... 24 1.10. Grypa i zachorowania grypopodobne... 24 1.11. Profilaktyka wścieklizny u ludzi... 25 1.12. Zgony z powodu chorób zakaźnych... 27 1.13. Wykonawstwo szczepień ochronnych... 28 1.14. Wnioski... 31 2. Stan sanitarny obiektów nadzorowanych przez higienę komunalną- obiekty użyteczności publicznej, podmioty lecznicze, kąpieliska, wodociągi publiczne.... 31 2.1. Obiekty użyteczności publicznej... 32 2.2. Jakość wody przeznaczonej do spożycia... 34 2.3. Badania jakości wody przeznaczonej do spożycia... 35 2.4 Kąpieliska... 36 2.5. Pływalnie... 36 2.6. Podmioty wykonujące działalność leczniczą... 37 2.7. Działania edukacyjne... 38 2.8. Wnioski... 38 3. Stan sanitarny obiektow żywności, żywienia i przedmiotów użytku.... 39 3.1. Działalność kontrolno-represyjna w 2018 roku... 39 3.2. Stan sanitarny obiektów... 41 3.3. Nadzór nad jakością zdrowotną środków spożywczych oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością.... 44 3.4. Funkcjonowanie systemu wczesnego ostrzegania o niebezpiecznych produktach żywnościowych i paszach - RASFF oraz systemu wczesnego ostrzegania o produktach niebezpiecznych RAPEX.... 45 3.5. Nadzór nad suplementami diety, środkami spożywczymi specjalnego przeznaczenia medycznego oraz żywnością wzbogaconą.... 46 3.7. Wnioski... 46 4 Warunki sanitarno-higieniczne w szkołach i innych placówkach oświatowowychowawczych.... 47 4.1. Stan techniczny oraz sanitarny budynków... 48 4.2. Ocena warunków pobytu i nauki... 49 4.2.1. Infrastruktura do prowadzenia zajęć wychowania fizycznego... 49 4.2.2. Ergonomia w placówkach nauczania i wychowania... 50 4.2.3. Tygodniowy rozkład zajęć... 51 4.2.4. Możliwość pozostawienia podręczników w szkole... 51 4.2.5. Opieka medyczna... 52 4.2.6. Dożywianie dzieci i młodzieży... 52 Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 2 2

4.2.7. Substancje i preparaty chemiczne w szkolnych pracowniach chemicznych... 52 4.2.8. Inne działania... 53 4.3. Wnioski... 53 5. Warunki higieniczno-sanitarne środowiska pracy. Choroby zawodowe.... 53 5.1. Struktura zatrudnienia w zakładach pracy... 54 5.2. Nadzór bieżący nad środowiskiem pracy... 55 5.3. Czynniki szkodliwe dla zdrowia... 55 5.4. Choroby zawodowe... 58 5.5. Interwencje... 58 5.6. Nadzór nad przestrzeganiem zapisów ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii... 58 5.7. Promocja zdrowia w środowisku pracy... 59 5.8. Wnioski... 60 6. Zapobiegawczy nadzór sanitarny... 60 6.1. Charakterystyka podjętych działań... 61 6.2. Wnioski... 63 7. Oświata zdrowotna i promocja zdrowia... 63 7.1. Realizacja interwencji programowych i nieprogramowych... 63 7.2. Kalendarium wydarzeń... 68 7.3. Inne przedsięwzięcia... 72 7.4. Wnioski... 72 8. Działalność kontrolno-represyjna... 72 9. Wnioski końcowe... 74 Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 3 3

Szanowni Państwo, zapraszam Państwa do zapoznania się z cyklicznie wydawanym przez Powiatową Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Golubiu-Dobrzyniu raportem, zawierającym aktualną ocenę stanu bezpieczeństwa sanitarnego powiatu golubsko-dobrzyńskiego. Państwowa Inspekcja Sanitarna realizuje zadania, określone w ustawie z dnia 14 marca 1985 roku o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2019r. poz. 59). Realizacja zadań statutowych odbywała się zgodnie z Planem zasadniczych przedsięwzięć na rok 2018, zaopiniowanym przez Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Bydgoszczy, obejmującym główne kierunki działania, zasadnicze zamierzenia oraz harmonogram nadzoru nad obiektami. W roku 2018 głównym celem działalności Państwowej Inspekcji Sanitarnej było promowanie zdrowego stylu życia wśród społeczności lokalnej, sprawowanie nadzoru nad bezpieczeństwem żywności produkowanej i wprowadzanej do obrotu, bezpieczeństwem zdrowotnym wody, przeciwdziałanie zagrożeniom stwarzanym przez środki zastępcze i narkotyki, zapobieganie powstawaniu chorób zakaźnych i zawodowych poprzez sprawowanie zapobiegawczego i bieżącego nadzoru sanitarnego z zakresu zdrowia publicznego oraz prowadzenie działalności przeciwepidemicznej. Prowadzenie systematycznych kontroli przestrzegania przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne, dokonywanie okresowych ocen stanu sanitarnego umożliwia monitorowanie sytuacji epidemiologicznej i sanitarnej powiatu golubsko-dobrzyńskiego. W ramach identyfikacji różnorodnych zagrożeń zdrowotnych, Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Golubiu-Dobrzyniu włączony jest do centralnych systemów monitorowania sytuacji epidemiologicznej w skali krajowej i unijnej: System Jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, w kąpieliskach i pływalniach (WODA EXCELL), System Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznych Produktach Żywnościowych i Środkach Żywienia Zwierząt RASFF, System wczesnego ostrzegania o produktach niebezpiecznych RAPEX, System monitorowania i ostrzegania o dopalaczach SMIOD, System elektronicznej rejestracji preparatów szczepionkowych ESNDS, System monitorowania zagrożeń SMZ, System Bezpieczeństwa Żywności II, System Rejestracji Wywiadów Epidemiologicznych, Rejestr Ognisk Epidemicznych. Dane statystyczne zawarte w raporcie stanowią porównawczą analizę występowania chorób zakaźnych, wyników badań i kontroli w zakresie m.in.: warunków zdrowotnych żywności i żywienia, jakości sanitarnej wody przeznaczonej do spożycia, wody w kąpieliskach, higieny pracy, warunków nauczania i wychowania, bezpieczeństwa sanitarnego podmiotów wykonujących działalność leczniczą oraz obiektów użyteczności publicznej wraz z ich oceną w ramach szacowania ryzyka zdrowotnego. Przedstawiając dane dotyczące stanu sanitarnego naszego powiatu, pragnę zwrócić Państwa uwagę na najważniejsze zagadnienia, będące źródłem zagrożenia w przypadku nieprzestrzegania warunków sanitarnych oraz konieczność kształtowania właściwych postaw prozdrowotnych, w tym szerokiego uczestnictwa w programach oświatowych. Przedstawione informacje w niniejszym raporcie wskazują, że w roku 2018 pod względem epidemicznym stan powiatu golubsko-dobrzyńskiego był dobry. Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 4 4

Powyższa sytuacja było zasługą pracy służb sanitarnych, a także współdziałania z innymi jednostkami oraz rosnącej świadomości społecznej w zakresie wagi zagadnień sanitarnych i epidemiologicznych. Mam nadzieję, że raport przedstawiający ocenę bezpieczeństwa sanitarnego powiatu golubsko-dobrzyńskiego w 2018 roku, przyczyni się do lepszego poznania zadań, jakie na rzecz zdrowia publicznego wykonuje Państwowa Inspekcja Sanitarna, podniesienia świadomości społecznej, dotyczącej promowania zdrowego stylu życia oraz zrozumienia wagi zagadnień sanitarnych i epidemiologicznych. Realizując zasadę pełnego dostępu opinii publicznej do informacji dotyczącej bezpieczeństwa sanitarnego, pełny tekst raportu mogą Państwo znaleźć na stronie internetowej PSSE w Golubiu-Dobrzyniu: www.pssegolubdobrzyn.pl, www.bip05.pwisbydgoszcz.pl. z poważaniem Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Golubiu-Dobrzyniu Iwona Malinowska Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 5 5

1. Sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób zakaźnych. Sytuację epidemiologiczną w zakresie chorób zakaźnych w powiecie golubsko-dobrzyńskim w roku 2018 należy uznać za korzystną. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Golubiu-Dobrzyniu opiera swoją ocenę na podstawie otrzymywanych, zgodnie z ustawą z dnia 5 grudnia 2008r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2018 roku, poz. 151 z późn. zm.), zgłoszeniami podejrzeń lub/i rozpoznań zachorowań na chorobę zakaźną, czynników chorobotwórczych, podejrzeń zgonu lub zgon z powodu zakażenia lub choroby zakaźnej. W roku 2018 takich zgłoszeń od świadczeniodawców wpłynęło 1149. Po dokładnej analizie i weryfikacji otrzymanych zgłoszeń, w,,sprawozdaniu MZ-56 o zachorowaniach na choroby zakaźne, zakażeniach i zatruciach, zarejestrowano 774 przypadki chorób zakaźnych (rok 2017 534 przypadki). Jest to wzrost liczby chorób zakaźnych w powiecie golubskodobrzyńskim, jednakże należy zauważyć równoczesny wzrost udziału zachorowań na ospę wietrzną w zarejestrowanych przypadkach (2017r. 285 zgłoszeń, 2018r. 516 zgłoszeń). Zmniejszył się natomiast odsetek hospitalizowanych osób (rok 2017 19,5%, rok 2018 15,9% zarejestrowanych przypadków). Na terenie powiatu golubsko-dobrzyńskiego nie doszło do przypadków szerzenia się chorób zawleczonych z innych krajów, zachorowań na choroby szczególnie niebezpieczne i wysoce zakaźne (cholera, dżuma, ospa prawdziwa, gorączki krwotoczne), ognisk epidemicznych oraz innych zdarzeń stanowiących zagrożenia dla zdrowia publicznego. W 2018r. znaczący wzrost liczbowy rejestrowanych zachorowań nastąpił m.in. w przypadku: salmoneloz zatruć pokarmowych, bakteryjnych zakażeń jelitowych wywołanych przez Clostridoides difficile, wirusowych zakażeń jelitowych wywołanych przez rotawirusy, płonicy, ospy wietrznej, styczności i narażeniu na wściekliznę/potrzebie szczepień oraz grypy. Mniej zachorowań, niż w roku 2017 zarejestrowano m.in. w następujących jednostkach chorobowych: lamblioza, krztusiec, borelioza, wzw typu B i świnka. Porównanie liczby przypadków i współczynników zapadalności zachorowań zarejestrowanych w roku 2018 i w roku 2017 wraz z ich tendencją przedstawia tabela poniżej. Jednostka chorobowa Liczba przypadków Współczynnik zapadalności 2017r. 2018r. 2017r. 2018r. Tendencja - wzrost - spadek ten sam poziom Salmoneloza-zatrucie pokarmowe 16 27 35,35 59,71 Inne bakteryjne zakażenia jelitowe wywołane przez Yersinia enterocolitica lub 1 1 2,21 2,21 pseudotuberculosis Inne bakteryjne zakażenia jelitowe wywołane przez Clostridoides difficile 4 7 8,84 15,48 Inne bakteryjne zakażenia jelitowe nie określone 6 6 13,25 13,27 Inne bakteryjne zatrucia pokarmowe nie określone 1-2,21 - Giardioza (lamblioza) 10 3 22,09 6,63 Wirusowe zakażenia jelitowe wywołane przez rotawirusy 41 50 90,58 110,57 Wirusowe zakażenia jelitowe wywołane przez 12 10 26,51 22,11 norowirusy Wirusowe zakażenia jelitowe inne określone 5 8 11,05 17,69 Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 6 6

Wirusowe zakażenia jelitowe nie określone 5 3 11,05 6,63 Wirusowe zakażenia jelitowe u dzieci do lat 2 27 27 3016,76 2845,10 Biegunka i zapalenie żołądkowo-jelitowe BNO, o prawdopodobnie zakaźnym pochodzeniu (A09) 56 55 123,71 121,63 A09 u dzieci do lat 2 10 6 1117,32 532,24 Krztusiec 18 2 39,76 4,42 Płonica (szkarlatyna) 10 31 22,09 68,56 Róża 19 18 41,97 39,81 Kiła wczesna 1-2,21 - Borelioza (choroba z Lyme) 15 1 33,14 2,21 Styczność i narażenie na wściekliznę / potrzeba szczepień 7 10 15,46 22,11 Wirusowe zapalenie opon mózgowych inne - 1-2,21 określone i nie określone Ospa wietrzna 285 516 629,61 1141,11 Wirusowe zapalenie wątroby typu B przewlekłe 10 2 22,09 4,42 i BNO Wirusowe zapalenie wątroby typu C: wg definicji przypadku - 2014 2 2 4,42 4,42 Świnka (nagminne zapalenie przyusznic) 7 4 15,46 8,85 Zapalenie opon mózgowych inne i nie określone 1 1 2,21 2,21 Grypa ogółem 1 15 2,21 33,17 Grypa u dzieci w wieku 0-14 lat 1 4 13,72 54,81 Inne wrodzone zakażenia i choroby pasożytniczetoksoplazmoza 1-213,22 - Gruźlica 2 8 4,42 17,69 Dane epidemiologiczne dotyczące występowania chorób zakaźnych w powiecie golubskodobrzyńskim w latach 2014 2018 zostały przedstawione w formie tabeli poniżej. Lp. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. Jednostka chorobowa Salmonelozazatrucie pokarmowe Salmonelozaposocznica Inne bakteryjne zakażenia jelitowe-ogółem Inne bakteryjne zatrucia pokarmoweogółem Giardioza Wirusowe zakażenia jelitowe ogółem Biegunka i zapalenie żołądkowojelitowe BNO, o prawdopodobnie zakaźnym pochodzeniu Mikobakteriozy - inne i BNO Krztusiec Płonica Choroba wywołana przez Streptococcus pyogenes, inwazyjna gółem Liczba zachorowań 2014 2015 2016 2017 2018 Zapadalność Liczba zachorowań Zapadalność Liczba zachorowań Zapadalność Liczba zachorowań Zapadalność Liczba zachorowań 7 Zapadalność 22 48,44 24 52,82 16 35,33 16 35,35 27 59,71 - - 2 4,40 - - - - - - 5 11,01 9 19,80 10 22,08 11 24,30 13 28,75 1 2,20 - - - - 1 2,21 - - 3 6,61 16 35,21 11 24,29 10 22,09 3 6,63 73 160,75 64 140,84 35 77,28 63 139,18 71 157,01 85 187,17 46 101,23 61 134,69 56 123,71 55 212,63 1 2,20 1 2,20 - - - - - - 4 8,81 5 11,00 8 17,66 18 39,76 2 4,42 20 44,04 49 107,83 16 35,33 10 22,09 31 68,56 13 28,63 18 39,61 24 52,99 19 41,97 18 39,81 Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 7

12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. Kiła Rzeżączka Borelioza Styczność i narażenie na wściekliznę / potrzeba szczepień Inne wirusowe zapalenie mózgu Wirusowe zapalenie opon mózgowych Ospa wietrzna Różyczka Wirusowe zapalenie wątroby typu B Wirusowe zapalenie wątroby typu C Nowo wykryte zakażenia HIV Świnka Bąblowica Choroba wywołana przez Streptococcus pneumoniae, inwazyjnaogółem Zespół hemolitycznomocznicowy w przebiegu zakażenia Escherichia coli Bakteryjne zapalenie opon mózgowych i/lub mózgu-ogółem Zapalenie opon mózgowych inne i nie określone Grypa i podejrzenia grypy ogółem w tym grypa u dzieci w wieku 0-14 lat Grypa potwierdzona laboratoryjnie ogółem Gruźlica - - 3 6,60 1 2,21 1 2,21 - - - - 1 2,20 - - - - - - 9 19,82 6 13,20 6 13,25 15 33,14 1 2,21 13 28,63 13 28,61 11 24,29 7 15,46 10 22,11 1 2,20 - - 1 2,21 - - - - 2 4,40 2 4,40 1 2,21 - - 1 2,21 387 852,18 95 209,06 172 379,77 285 629,61 516 1141,11 9 19,82 15 33,01 1 2,21 - - - - 2 4,40 11 24,21 14 30,91 10 22,09 2 4,42 - - 5 11,00 3 6,62 2 4,42 2 4,42 - - - - 1 2,21 - - - - 12 26,42 22 26,42 4 8,83 7 15,46 4 8,85 - - 1 2,20 - - - - - - - - - - 3 6,62 - - 1 2,21 - - 1 2,20 - - - - - - 2 4,40 1 2,20 3 6,63 - - - - - - - - 1 2,21 1 2,21 1 2,21 530 1167,07 1926 4238,46 2563 5659,09 2593 5728,36 3844 8500,85 237 3162,53 729 9747,29 1066 14505,37 1059 14526,67 1318 18059,74 - - - - 4 8,83 1 2,21 15 33,17 8 17,62 5 11,00 4 8,83 2 4,42 8 17,69 8 Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 8

Porównanie współczynników zapadalności zachorowań występujących w roku 2018 w województwie kujawsko-pomorskim oraz w wybranych w powiatach. Lp. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. Jednostka chorobowa Salmoneloza-zatrucie pokarmowe Salmoneloza-posocznica Salmoneloza- inne zakażenie pozajelitowe Czerwonka bakteryjna (szigeloza) Inne bakteryjne zakażenia jelitowe wywołane przez E.coli biegunkotwórczą Inne bakteryjne zakażenia jelitowe wywołane przez E.coli enterokrwotoczną Inne bakteryjne zakażenia jelitowe wywołane przez E.coli inną i BNO Inne bakteryjne zakażenia jelitowe wywołane przez Campylobacter Inne bakteryjne zakażenia jelitowe wywołane przez Y. enerocolitica lub pseudotuberculosis Inne bakteryjne zakażenia jelitowe wywołane przez Clostridoides difficile Inne bakteryjne zakażenia jelitowe wywołane przez inne określone Inne bakteryjne zakażenia jelitowe wywołane przez nie określone Inne bakteryjne zatrucia pokarmowe gronkowcowe Inne bakteryjne zatrucia pokarmowe jadem kiełbasianym Inne bakteryjne zatrucia pokarmowe inne określone Inne bakteryjne zatrucia pokarmowe nie określone Giardioza Wirusowe zakażenia jelitowe wywołane przez rotawirusy Wirusowe zakażenia jelitowe wywołane przez norowirusy Wirusowe zakażenia jelitowe inne określone Wirusowe zakażenia jelitowe nie określone Biegunka i zapalenie żołądkowo-jelitowe BNO, o rawdopodobnie zakaźnym pochodzeniu Województwo kujawskopomorskie Powiat brodnicki Powiat golubskodobrzyński Powiat lipnowski Powiat rypiński Powiat toruński Powiat wąbrzeski 23,41 11,41 59,71 15,08 29,65 42,13 20,30 1,01 - - - - 0,65-0,34 - - - - 0,65-0,05 - - - - 0,32-0,10 - - - - - - 0,05 - - - - - - 0,48-3,02-1,62 2,90 1,35 - - 1,51 - - 2,90 0,43-2,21-2,56 0,97-35,39 15,22 15,48 15,08 11,40 34,35 5,80 0,82 1,27 - - 2,28 - - 4,66-13,27-2,28 25,28-1,30 - - - - 8,43-0,24 - -- - - - - 0,05 - - - - - 2,90 0,48 - - - - - 8,70 1,39 8,88 6,63-2,28 - - 112,50 87,49 110,57 43,72 102,62 91,38 142,07 21,35 31,70 22,11 6,03 2,28 3,56 57,99 23,56 17,75 17,69 7,54 9,12 11,99 28,99 26,06 161,04 6,63 21,11 2,28 22,68 127,58 90,10 202,89 121,63 153,79 31,93 70,32 84,09 9 Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 9

23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. Mikobacteriozy inne i BNO Listerioza Krztusiec Płonica Choroba meningokokowa, inwazyjna ogółem Choroba meningokokowa, inwazyjna- zapalenie opon mózgowych i/lub mózgu Choroba meningokokowa, inwazyjna- posocznica Choroba meningokokowa, inwazyjna- inna określona i nie określona Choroba wywołana przez Streptococcus pyogenes, inwazyjnaogółem Choroba wywołana przez Streptococcus pyogenes, inwazyjnaróża Choroba wywołana przez Streptococcus pyogenes, inwazyjnagorączka połogowa Choroba wywołana przez Streptococcus pyogenes, inwazyjnainna określona i nie określona Legioneloza- choroba legionistów Kiła wrodzona i noworodków Kiła wczesna Kiła późna 1,30 1,27 - - - 2,59-0,38 - - - - - - 7,60-4,42 4,52 6,84 25,28 8,70 54,67 65,94 68,56 12,06 22,80 76,8 23,20 0,48 1,27 - - - 0,32-0,14 - - - - - - 0,34 1,27 - - - 0,32-0,05 13,95 39,81 - - - - 18,17 13,95 39,81 10,55 9,12 29,81 23,20 17,55 - - 10,55 9,12 29,49 23,20 0,05 - - - - - - 0,58 - - - - 0,32-0,24 - - - - - - 10,00 - - - - - - 1,35 - - 1,51-1,94-0,43 - - 1,51-0,65-39. Kiła- inne postacie kiły i kiła nie określona 0,87 - - - - 1,94-40. Rzeżączka 0,67 - - - - 0,32-41. Inne choroby przenoszone drogą płciową wywołane 0,10 - - - - - - przez Chlamydie 42. Borelioza (choroba z Lyme) 17,69 35,51 2,21 9,05 18,24 14,91 11,60 43. Ostre porażęnia wiotkie u dzieci 1,27 - - - - 2,10 - w wieku 0-14 lat 44. Choroba Creutzfeldta- Jacoba 0,05 - - - - - - 45. Styczność i narażenie na wściekliznę / 20,58 16,48 22,11 22,62 15,93 23,66 28,99 potrzeba szczepień 46. Inne wirusowe zapalenie mózgu nie 0,29 1,27-1,51 2,28 0,65 - określone 47. Inne wirusowe zapalenie mózgu w innych chorobach 0,05 - - - - - - objętych MZ-56 48. Wirusowe zapalenie opon mózgowych enterowirusowe 0,24 1,27 - - - - - Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 10 10

49. 50. Wirusowe zapalenie opon mózgowych inne określone i nie określone Ospa wietrzna 3,85-2,21 4,52-4,86 2,90 475,98 414,65 1141,11 321,15 540,47 337,65 591,149 51. Odra 0,34 - - - - 0,65-52. Różyczka 0,96 - - 3,02 - - - 53. Wirusowe zapalenie wątroby typu A 4,95 2,54 - - - 0,65 2,90 54. Wirusowe zapalenie wątroby typu B- ostre 0,05 - - - - - - 55. Wirusowe zapalenie wątroby typu B- 10,63 6,34 4,42 12,06 6,84 10,69 2,90 przewlekłe i BNO 56. Wirusowe zapalenie wątroby typu C wg definicji przypadku 12,07 7,61 4,42-4,56 9,72 31,89 z 2014r. 57. Wirusowe zapalenie wątroby inne i nie 0,05 - - - - - - określone 58. AIDS 0,14 - - - - 0,32-59. Nowo wykryte zakażenia HIV 1,78 - - - - 0,65-60. Świnka 4,13 8,88 8,85 9,05 4,56 3,56 11,60 61. Wągrzyca 0,05 - - - - 62. Choroba wywołana przez Streptococcus pneumoniae, 5,10 5,07 2,21 3,02-3,89 2,90 inwazyjna- ogółem 63. Choroba wywołana przez Streptococcus pneumoniae, 0,58-2,21 - - 0,65 - inwazyjna zapalenie opon i/lub mózgu 64. Choroba wywołana przez Streptococcus pneumoniae, 3,61 2,54-3,02-2,92 2,90 inwazyjna- posocznica 65. Choroba wywołana przez Streptococcus pneumoniae, inwazyjna- inna 1,49 - - - - 0,32 - określona i nie określona 66. Choroba wywołana przez Haemophilus influenzae, 0,53 - - - - 0,97 - inwazyjna- ogółem 67. Choroba wywołana przez Haemophilus influenzae, 0,43 - - - - 0,97 - inwazyjna- posocznica 68. Choroba wywołana przez Haemophilus influenzae, inwazyjna- inna 0,19 - - - - 0,32 - określona i nie określona 69. Bakteryjne zapalenie opon mózgowych i/lub mózgu- w innych 0,29 - - - - 0,65 - chorobach objętych MZ-56 70. Bakteryjne zapalenie opon mózgowych i/lub 0,29 - - - - 0,32 - mózgu- inne określone 71. - Bakteryjne zapalenie opon mózgowych i/lub mózgu- inne nie 0,48 - - 1,51-0,32 2,90 określone 72. Zapalenie opon mózgowych inne i nie określone 2,36 1,27 2,21 1,51-2,27 8,70 Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 11 11

73. 74. Zapalenie mózgu inne i nie określone Grypa ogółem 0,34 - - - - 0,97-7,55 2,,54 33,17-2,28 3,56-75. Grypa u dzieci w wieku 0-14 lat 7,63-54,81 - - 2,1-76. Inne wrodzone zakażenia i choroby pasożytnicze- 24,99 1,27-1,51 - - - toksoplazmoza 77. Zatrucia grzybami 0,05 - - - - - - 78. Ostre zatrucia żywnością skażoną biologicznie/chemiczni 0,24 - - - - - - e- inne określone i nie określone 79. Gruźlica 11,25 6,34 17,69 7,54 9,12 25,50 20,30 Zapadalność - liczba nowych zachorowań zarejestrowanych w ciągu roku na danym obszarze przypadająca na 100 000 mieszkańców liczona wg następującego wzoru: liczba nowych zachorowań w danym roku podzielona przez liczbę ludności w danym roku pomnożona przez przelicznik (np. 100 000). 1.1. Choroby zakaźne objęte programem obowiązkowych szczepień ochronnych Szczepienia ochronne są najskuteczniejszym i najbardziej efektywnym sposobem zapobiegania chorobom zakaźnym. Zmniejszają również zachorowalność na wiele chorób zakaźnych, zmniejszają liczbę zgonów i powikłań po przebytych chorobach zakaźnych. Dzięki przeprowadzanym w powiecie golubsko-dobrzyńskim obowiązkowym szczepieniom ochronnym nie występują od wielu lat zachorowania na następujące choroby zakaźne: błonica, poliomyelitis, tężec, odra, choroby wywołane przez Haemophilus influenzae typ B. Od roku 2017 nie wystąpują zachorowania na różyczkę, a w roku 2018 zmniejszyła się liczba zachorowań na krztusiec i świnkę, co obrazuje poniższy wykres. Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 12 12

Zachorowania na świnkę, różyczkę i krztusiec w latach 2014 2018. 25 20 15 10 5 0 świnka różyczka krztusiec 2014 12 9 4 2015 22 15 5 2016 4 1 8 2017 7 0 18 2018 4 0 2 W roku 2018 na terenie powiatu golubsko-dobrzyńskiego zarejestrowano 2 przypadki zachorowania na krztusiec, spełniające kryteria określone w definicji choroby zakaźnej na potrzeby nadzoru epidemiologicznego. W stosunku do ubiegłego roku jest to 9-krotny spadek liczby zachorowań. Przypadki krztuśca wystąpiły u mężczyzn, zamieszkujących na terenie wiejskim i miejskim. Nie była konieczna hospitalizacja chorych. Jedna z chorujących osób (grupa wiekowa 3 lata) została uodporniona przeciwko krztuścowi 4 dawkami szczepionki przeciwko krztuścowi, a druga z osób (grupa wiekowa 65 74 lata) nie była uodporniona przeciwko tej chorobie zakaźnej. W przypadku świnki nastąpił prawie 2-krotny spadek liczby zarejestrowanych przypadków w stosunku do roku 2017. Częściej chorowali mieszkańcy terenów miejskich (3 osoby) niż mieszkańcy terenów wiejskich (1 osoba). Natomiast na zachorowanie znaczenia nie miała płeć. Jedna osoba nie została uodpornione przeciwko tej chorobie (grupa wiekowa 75 lat i więcej), pozostałe zaś zostały uodpornione przeciwko śwince przyjmując 1 dawkę szczepionki. W czasie trwania choroby nie wystąpiły powikłania. Liczba zachorowań na ospę wietrzną znacząco wzrosła (2017r. 285 przypadków, 2018r. 516 przypadków). Trend wzrostowy liczby zachorowań na ospę wietrzną od roku 2015 wskazuje na tzw. epidemię wyrównawczą (wykres poniżej). Większość zachorowań miało przebieg łagodny, dwie osoby wymagały hospitalizacji. Ospą wietrzną zostało zarażonych 302 mieszkańców terenów wiejskich i 214 mieszkańców terenów miejskich. Częściej chorowali mężczyźni (265 przypadków). Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 13 13

Zachorowania na ospę wietrzną w latach 2014 2018. 600 516 500 400 300 200 100 387 95 172 285 0 2014 2015 2016 2017 2018 Zachorowania wg wieku (ukończone lata) na ospę wietrzną w latach 2014 2018. 250 240 230 220 210 200 190 180 170 160 150 140 130 120 110 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 0 1-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30 + 2014 13 159 148 32 12 6 6 11 2015 2 37 35 9 8 0 0 4 2016 6 51 84 13 4 5 2 7 2017 9 124 107 18 8 4 3 12 2018 26 212 232 25 5 0 6 10 Najliczniejsza grupa wiekowa pacjentów znalazła się w przedziale 5 9 lat. Ospa jet chorobą wieku dziecięcego, której można zapobiegać poprzez stosowanie szczepień płatnych (zalecanych) lub darmowych dla dzieci z grup ryzyka. Tylko jedna z zarejestrowanych osób była uodporniona przeciwko tej chorobie, co stanowi zaledwie Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 14 14

0,19% przypadków, dwiema dawkami szczepionki. W stosunku do jednej osoby brak jest danych dotyczących stanu zaszczepienia. W roku 2018 zmalała (13 osób), w porównaniu z rokiem 2017 (28 osób) ilość dzieci uodpornionych szczepionką zalecaną przeciwko ospie wietrznej. Na terenie Polski w roku 2018 wystąpił wzrost liczby zachorowań na odrę. W powiecie golubsko-dobrzyńskim zgłoszono 1 przypadek podejrzenia zachorowania na odrę. Od osoby chorej zostały pobrane i przesłane próby do badań wirusologicznych do laboratorium referencyjnego w NIZP - PZH w Warszawie. Wyniki wykonanych badań laboratoryjnych wykluczyły odrę. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Golubiu-Dobrzyniu objął nadzorem epidemiologicznym osoby narażone na styczność z osobą podejrzaną o zachorowanie na odrę oraz wytypował osoby nieszczepione lub niemające udokumentowanego szczepienia do szczepień przeciwko odrze. 1.2. Inne choroby wysypkowe wieku dziecięcego Płonica (szkarlatyna) wywoływana jest przez paciorkowce. W roku 2018, prawdopodobnie rozpoczęła się tendencja wzrostowa w przypadku tej choroby liczba zachorowań zwiększyła się 3-krotnie w stosunku do roku poprzedniego (wykres poniżej). Zachorowania na płonicę w latach 2014 2018. 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 49 31 20 16 10 2014 2015 2016 2017 2018 W roku 2018 bez większego wpływu na zachorowanie na płonicę miała płeć (zachorowało 15 kobiet i 16 mężczyzn). Nieznacznie częściej chorowali natomiast mieszkańcy terenów wiejskich (17 osób) niż miejskich (14 osób). Jedną osobę hospitalizowano, a w trakcie jej trwania potwierdzono laboratoryjnie wystąpienie bakterii Streptococcus pneumoniae w gardle chorego. Najwięcej zachorowań wystąpiło wśród osób do 9 roku życia 27 przypadków (grupa wiekowa 0 4 lat i 5 9 lat), czemu sprzyja przebywanie wychowanków w zamkniętych pomieszczeniach placówek nauczania i wychowania (wykres poniżej). Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 15 15

Zachorowania wg wieku (ukończone lata) na płonicę w roku 2018. 30 + 25 29 20 24 15 19 10 14 5 9 0 4 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 0 4 5 9 10 14 15 19 20 24 25 29 30 + 2018 15 12 2 1 0 1 0 1.3. Zatrucia i zakażenia pokarmowe wywołane przez czynniki biologiczne Zatrucia i zakażenia pokarmowe, czyli schorzenia żołądkowo-jelitowe, to grupa chorób wywoływana przez różne czynniki etiologiczne bakterie, wirusy, pasożyty oraz toksyny roślinne i zwierzęce. Na terenie powiatu golubsko-dobrzyńskiego w roku 2018 nie wystąpiły zachorowania wywołane przez wirus zapalenia wątroby typu A (żółtaczka pokarmowa), a dominowały zachorowania wywołane przez wirusy (wykres poniżej). Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 16 16

Liczba zatruć pokarmowych i zakażeń jelitowych w zależności od czynnika etiologicznego w roku 2018. 41 55 Bakterie Wirusy Pasożyty Nieokreślony 3 71 W przypadku wirusowych zakażeń jelitowych w roku 2018 nastąpił niewielki wzrost liczby zachorowań (2017r. 69 przypadków, 2018r. 71 przypadków). Najczęstszą przyczyną powstawania objawów chorobowych jest zakażenie wywołane przez rotawirus. Wirusowe zakażenia jelitowe w latach 2017 2018. 55 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Rotawirusy Norowirusy Inne określone Nieokreślone 2017 41 12 5 5 2018 50 10 8 3 Zachorowania spowodowane wirusowymi zakażeniami jelitowymi w większym stopniu zaatakowały mieszkańców terenów miejskich (37 przypadków) oraz kobiety (35 przypadków). Stan chorych wymagał najczęściej leczenia w warunkach szpitalnych. W roku 2018 takich osób było 69. Bakteryjne zatrucia pokarmowe i zakażenia jelitowe wywołały, w roku 2018, w przeważającej ilości pałeczki Salmonella (27 przypadków). Wzrosła również liczba Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 17 17

zakażeń wywołanych przez Clostridoides difficile (dawna nazwa Clostridium difficile), ale jest to odzwierciedlenie trendu wzrostowego, występującego od kilku lat w całym województwie kujawsko-pomorskim. Bakteryjne zatrucia pokarmowe i zakażenia jelitowe w latach 2017 2018. 30 25 20 15 10 5 0 Pałeczki Salmonella Clostridoides difficile Yersinia enterocolitica Czynnik nieokreślony 2017 16 4 1 6 2018 27 7 1 6 W roku 2018 nastąpił prawie 2-krotny wzrost liczby zatruć pokarmowych wywołanych przez pałeczki Salmonella w stosunku do roku poprzedniego. Niezachowanie podstawowych zasad higieny i właściwego postępowania w trakcie przygotowania potraw, przyczyniło się do występowania salmoneloz u mieszkańców powiatu golubsko-dobrzyńskiego. Najczęściej były to potrawy z jaj i z dodatkiem jaj (22 przypadki), a dominującym typem serologicznym wywołującym stan chorobowy Salmonella Enteritidis (21 przypadków). Wśród 27 chorych przeważali mężczyźni (14 przypadków) oraz mieszkańcy terenów wiejskich (17 przypadków). W roku 2018 najbardziej narażeni na zakażenie pałeczkami Salmonella okazali się najmłodsi mieszkańcy powiatu golubsko-dobrzyńskiego, czyli grupa wiekowa 0 4 lat, która stanowi 48,15% zarejestrowanych przypadków zachorowań. Porównanie udziału grup wiekowych w przypadku salmoneloz w latach 2017 2018. powyżej 60 r.ż. 50 59 lat 40 49 lat 30 39 lat 20 29 lat 10 19 lat 5 9 lat 0 4 lat 0 2 4 6 8 10 12 14 0 4 lat 5 9 lat 10 19 lat 20 29 lat 30 39 lat 40 49 lat 50 59 lat powyżej 60 r.ż. 2017 6 1 1 0 2 0 2 4 2018 13 5 2 0 2 0 1 4 Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 18 18

Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Golubiu-Dobrzyniu w roku 2018 zarejestrowała łącznie 14 przypadków bakteryjnego zakażenia jelitowego (2017r. 11 przypadków). Dominującym zachorowaniem wśród bakteryjnych zakażeń jelitowych okazały się zachorowania wywołane przez Clostridoides difficile (7 przypadków), co przedstawiono na jednym z powyższych wykresów. Spośród osób, u których rozpoznano bakteryjne zakażenie jelitowe, więcej było mieszkańców terenów miejskich (9 przypadków), niż terenów wiejskich (5 przypadków). W równym stopniu zachorowania wystąpiły u kobiet i mężczyzn (po 7 przypadków). Zachorowania wystąpiły w grupach wiekowych począwszy od 10 19 lat do powyżej 60 r.ż., jednak najliczniej zachorowania wystąpiły u osób powyżej 60 r.ż. Przyczyną zakażeń było nie zachowanie podstawowych zasad higieny podczas przygotowywania posiłków. W zachorowaniach, w których przyczyną było Clostridoides difficile, nie udało się powiązać spożytych produktów z wystąpieniem zachorowaniem, ale dodatkowym czynnikiem wspomagającym w tych zachorowaniach były stosowane długotrwałe antybiotykoterapie. Nadzorem epidemiologicznym objęte są również zachorowania, w których nie ustalono czynnika etiologicznego, powodującego objawy chorobowe ze strony układu pokarmowego. Szczególnym nadzorem traktowane są przypadki zachorowań u dzieci do lat 2. W roku 2018 zgłoszono 55 takich zachorowań, spośród nich 6 wystąpiło u dzieci do lat 2 (2017r. 56 zachorowań, 10 przypadków u dzieci do lat 2). Najczęściej zgłoszenie zachorowania opiera się na podstawie występujących objawów klinicznych. Lamblioza, czyli choroba wywoływana przez pasożytniczego pierwotniaka została zarejestrowana w roku 2018 u 3 mieszkańców powiatu golubsko-dobrzyńskiego. Zachorowania zostały potwierdzone badaniami laboratoryjnymi. W stosunku do roku 2017 odnotowano spadek liczby zarejestrowanych przypadków zachorowań (2017r. 10 przypadków, 2018r. 3 przypadki). Na terenie działania Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Golubiu-Dobrzyniu w roku 2018 nie wystąpiły ogniska zbiorowego zatrucia/zakażenia pokarmowego (rok 2017 brak ognisk). 1.4. Choroby przenoszone przez naruszenie ciągłości tkanek, ze szczególnym uwzględnieniem wzw typu B, wzw typu C, HIV/AIDS. Do zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu B i typu C może dojść podczas wykonywania zabiegów z naruszeniem ciągłości tkanek, które stanowią ryzyko transmisji zakażeń krwiopochodnych, zarówno w podmiotach leczniczych świadczących usługi medyczne, jak i w sektorze pozamedycznym (studia tatuażu, gabinety kosmetyczne i fryzjerskie). Na terenie powiatu golubsko-dobrzyńskiego nie wystąpiło zachorowanie na ostre wirusowe zapalenie wątroby typu B. W 2018 roku zarejestrowano po 2 przypadki wirusowego zapalenia wątroby typu B i C, co spowodowało 5-krotny spadek liczby zachorowań na wzw typu B w stosunku do roku 2017 i utrzymanie się liczby zachorowań na wzw typu C na takim samym poziomie w obu latach. Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 19 19

Wirusowe zapalenie wątroby typu B i typu C w latach 2014 2018. 16 14 12 10 8 6 4 2 0 2014 2015 2016 2017 2018 wzw typu B 2 11 14 10 2 wzw typu C 0 5 3 2 2 Wzw typu B wykryto podczas rutynowych badań ciężarnych kobiet jednej mieszkanki terenów wiejskich i jednej mieszkanki terenów miejskich z grup wiekowych: 25 29 lat i 30 34 lat. Jedna z nich nie była wcześniej uodporniona przeciwko wzw typu B. Wzw typu C również wystąpiło u kobiet, mieszkanek terenów miejskich powiatu golubskodobrzyńskiego z grupy wiekowej 20 29 lat. Możliwe źródła zakażenia wzw typu B i typu C to prawdopodobnie zabiegi, operacje i inne świadczenia udzielane w placówkach medycznych. Na terenie powiatu golubsko-dobrzynskiego nie wystapiły koinfekcje wzw typu B+C oraz zachorowania na inne i nie określone wirusowe zapalenia wątroby. Zakażenie wirusem HIV następuje za pośrednictwem kontaktu seksualnego, poprzez skażony sprzęt do wstrzykiwań, okołoporodowo oraz w wyniku ekspozycji na wydzieliny albo tkanki zawierające wirus, a w konsekwencji prowadzi do zachorowania na AIDS (zespół nabytego niedoboru odporności). W roku 2018 nie zarejestrowano przypadków nowo wykrytych zakażeń HIV ani zachorowań na AIDS wśród mieszkańców powiatu golubsko-dobrzyńskiego. 1.5. Inwazyjne zakażenia podlegające rejestracji wywołane przez: Streptococcus pneumoniae, Streptococcus pyogenes, Neisseria meningitidis, Haemophilus influenzae. Na terenie powiatu golubsko-dobrzyńskiego w roku 2018 zarejestrowano przypadki inwazyjnej choroby wywołanej przez Streptococcus pyogenes i Streptococcus pneumoniae. W latach 2014 2018 nie zarejestrowano inwazyjnej choroby wywołanej przez Neisseria meningitidis i Haemophilus influenzae. Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 20 20

Inwazyjne choroby wywołane przez Streptococcus pyogenes i Streptococcus pneumoniae w latach 2014 2018. 26 24 22 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 2014 2015 2016 2017 2018 Streptococcus pneumoniae 0 0 3 0 1 Streptococcus pyogenes 13 18 24 19 18 Inwazyjna choroba wywołana przez Streptococcus pyogenes przebiegała wyłącznie pod postacią róży (18 przypadków). Najliczniejsza grupa wiekowa chorych to grupa powyżej 60 r.ż. (14 przypadków). Róża wystąpiła u 12 kobiet i 6 mężczyzn. Zakażenie w równym stopniu wystąpiło u mieszkańców terenów wiejskich i miejskich. Zakażenie wywołane przez Streptococcus pneumoniae spowodowało zapalenie opon mózgowych. Wystąpiło ono u mieszkańca terenu wiejskiego z grupy wiekowej 50 59 lat. 1.6. Neuroinfekcje W roku 2018 zarejestrowano 3 przypadki neuroinfekcji (rok 2017 1 przypadek), co spowodowało pogorszenie sytuacji epidemiologicznej na terenie powiatu golubskodobrzyńskiego w tym zakresie. Zarejestrowane zachorowania miały następującą etiologię: wirusową, bakteryjną i nieokreśloną. Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 21 21

Liczbę przypadków chorób ośrodkowego układu nerwowego w powiecie golubskodobrzyńskim w latach 2014 2018, według czynników etiologicznych, przedstawiono na poniższym wykresie. 3 2 1 0 wirusy bakterie nieokreślone 2014 3 2 0 2015 2 1 0 2016 2 3 1 2017 0 1 0 2018 1 1 1 Wszystkie zachorowania to zapalenia opon mózgowych. Jedno z nich zostało wywołane przez bakterie Streptococcus pneumoniae (mężczyzna, grupa wiekowa 50 59 lat, teren wiejski), co zostało potwierdzone badaniem mikrobiologicznym płynu mózgowo-rdzeniowego. Zapalenia opon mózgowych, nieokreślone i wirusowe nieokreślone, wystąpiły u mężczyzn, mieszkańców terenów wiejskich. W pierwszym przypadku zachorowanie wystąpiło u 3-latka, a w drugim u osoby z grupy wiekowej 10 19 lat. Diagnozę u chorych postawiono na podstawie objawów klinicznych i ogólnym badaniu płynu mózgowo-rdzeniowego. 1.7. Choroby przenoszone przez kleszcze Na terenie powiatu golubsko-dobrzyńskiego w przypadku boreliozy (Choroba z Lyme) nastąpiło polepszenie sytuacji epidemiologicznej w stosunku do roku 2017 zarejestrowano 15-krotnie mniej zachorowań. Borelioza w latach 2014 2018. 15 9 6 6 1 2014 2015 2016 2017 2018 Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 22 22

Osoba zakażona krętkiem Borrelia burgdorferi zgłosiła się do placówki podstawowej opieki zdrowotnej w pierwszej fazie choroby przy wystąpieniu w miejscu ukąszenia przez kleszcza powiększającej się zmiany skórnej (rumień wędrujący). U pacjenta wdrożono antybiotykoterapię, chroniąc organizm przed późniejszymi wielonarządowymi zakażeniami. Zachorowanie wystąpiło u mieszkańca Golubia-Dobrzynia z grupy wiekowej 40 49 lat. Do narażenia doszło podczas pobytu na działce rekreacyjnej, znajdującej poza miejscem zamieszkania. Na terenie powiatu golubsko-dobrzyńskiego nie zarejestrowano zachorowań na kleszczowe zapalenie mózgu, podobnie jak w roku poprzednim. 1.8. Gruźlica Gruźlica to choroba zakaźna wywoływana przez prątek gruźlicy Mycobacterium tuberculosis. Najczęściej przybiera ona postać płucną (gruźlica płucna) lub atakuje inne narządy (gruźlica pozapłucna). W roku 2018 gruźlicę zdiagnozowano i potwierdzono laboratoryjnie u 8 mieszkańców powiatu golubsko-dobrzyńskiego (rok 2017 2 przypadki). Czterokrotny wzrost liczby zachorowań oraz zgon z powodu zachorowania na gruźlicę spowodowały pogorzenie sytuacji epidemiologicznej w zakresie gruźlicy. Liczba przypadków gruźlicy w latach 2014 2018. 8 7 6 5 4 3 2 1 0 2014 2015 2016 2017 2018 Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Golubiu-Dobrzyniu, prowadząc nadzór nad osobami z otoczenia chorych na gruźlicę, przyczynił się do zdiagnozowania 2 przypadków gruźlicy. Przeważająca liczba gruźlic w powiecie golubsko-dobrzyńskim przyjęła postać gruźlicy płucnej (5 przypadków). Wystąpiły również 2 przypadki gruźliczego zapalenia opłucnej i jeden przypadek gruźlicy innego narządu. Najwyższa zapadalność na gruźlicę wystąpiła w grupie wiekowej 30 34 lata i 45 49 lat. Częściej chorowali również mieszkańcy terenów wiejskich powiatu. Szczegółowy rozkład zachorowań na gruźlicę wg płci, miejsca zamieszkania i wieku przedstawiono w tabeli poniżej. Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 23 23

Liczba przypadków Grupy Miasto Wieś Ogółem wiekowe Mężczyźni Kobiety Mężczyźni Kobiety 15-19 - - - 1 1 20-24 - - 1-1 25-29 - 1 - - 1 30-34 - - 1 1 2 45-49 1-1 - 2 60-64 - - - 1 1 Razem 1 1 3 3 8 1.9. Choroby przenoszone drogą płciową. W roku 2018 nie zarejestrowano u mieszkańców powiatu golubsko-dobrzyńskiego chorób przenoszonych drogą płciową (kiła, rzeżączka, choroby wywołane przez Chlamydie). 1.10. Grypa i zachorowania grypopodobne Świadczeniodawcy w 2018 roku zgłosili łącznie 3844 przypadki zachorowań grypopodobnych i ostrych zakażeń dróg oddechowych. W stosunku do roku 2017 wystąpił dość znaczny ich wzrost (rok 2017 2593 przypadki). Wzrost wystąpił również w udziale dzieci w wieku 0 14 lat w zgłoszonych przypadkach. Grypa i zachorowania grypopodobne w latach 2014 2018. 4000 3600 3200 2800 2400 2000 1600 1200 800 400 0 530 237 1926 729 2563 2593 1066 1059 2014 2015 2016 2017 2018 Rok 3844 1318 ogółem dzieci do lat 14 Lekarze rodzinni wystawili w roku 2018 łącznie 24 skierowania do szpitala ze względu na towarzyszące zachorowaniom objawy ze strony układu oddechowego (23 skierowania) lub też z innych przyczyn (1 skierowanie). Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 24 24

Najliczniej wirus grypy zaatakował osoby między 15 a 64 rokiem życia, co przedstawiono na wykresie poniżej Udział grup wiekowych w zgłoszonych przypadkach gryp i zachorowań grypopodobnych w roku 2018. 65 i więcej lat 0-4 lat 5-14 lat 15-64 lat Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Golubiu-Dobrzyniu przekazała 22 wymazy do badania laboratoryjnego w ramach uczestnictwa w zintegrowanym systemie nadzoru epidemiologicznego i wirusologicznego nad grypą oraz nad innymi wirusami oddechowymi Sentinel. Spośród nich w 9 przypadkach została stwierdzona grypa typu B, a w 7 wymazach grypa typu A podtyp AH1N1. 1.11. Profilaktyka wścieklizny u ludzi W sytuacjach, w których osoby są narażeni na zakażenie wirusem wścieklizny poprzez ugryzienie, zadrapanie, kontakt ze śliną zwierzęcia, co do którego nie ma pewności czy jest chore lub zakażone wirusem wścieklizny, podawana jest szczepionka mająca na celu zapobieżenie zachorowaniu. W roku 2018 na terenie powiatu doszło do 69 przypadków pokąsań przez zwierzęta. W większości przypadków zwierzęta poddane zostały nadzorowi weterynaryjnemu, celem wykluczenia wścieklizny, a w 10 przypadkach pokąsane osoby zostały zakwalifikowane do profilaktycznego szczepienia przeciwko wściekliźnie (nieznany właściciel). Najczęściej sytuacja taka miała miejsce w przypadku pokąsania przez psa. Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 25 25

Gatunki zwierząt, w przypadku których osoby pokąsane, zaszczepiono przeciwko wściekliźnie w roku 2018. 1 3 6 pies domowy kot domowy szczur dziki Liczba zgłoszonych pokąsań przez zwierzęta i liczba osób szczepionych przeciwko wściekliźnie w latach 2014 2018. 120 100 80 60 40 20 0 liczba zgłoszonych pokąsań 105 86 67 76 69 liczba osób szczepionych przeciwko wściekliźnie 2014 2015 2016 2017 2018 13 13 8 7 10 Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 26 26

1.12. Zgony z powodu chorób zakaźnych Umieralność z powodu chorób zakaźnych i zakażeń w roku 2018 wynosiła 17,7 na 100 tys. ludności. Wystąpiło 8 zgonów (2017r. 7 zgonów), których przyczyną były choroby zakaźne. Posocznica stanowiła przeważającą przyczynę zgonów mieszkańców powiatu golubskodobrzyńskiego (wykres poniżej). Przyczyny zgonów w latach 2014 2018. 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 2014 2015 2016 2017 2018 posocznica 2 7 10 7 7 zapalenie płuc 1 0 2 0 0 gruźlica 0 2 0 0 1 zespół wstrząsu toksycznego 1 0 0 0 0 Podobnie jak w latach poprzednich, najwięcej zgonów odnotowano w grupie osób powyżej 60 roku życia. Rozkład zgonów wg grup wiekowych w latach 2014 2018. 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 2014 2015 2016 2017 2018 30-39 lat 0 0 0 0 1 40-49 lat 0 0 0 0 1 50-59 lat 1 2 1 1 0 60 i powyżej 4 9 11 6 6 Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 27 27

% 1.13. Wykonawstwo szczepień ochronnych 1.13.1. Realizacja obowiązkowych szczepień ochronnych Na terenie nadzorowanym przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Golubiu-Dobrzyniu funkcjonuje 10 punktów szczepień ochronnych, które realizowały szczepienia ochronne w oparciu o Program Szczepień Ochronnych na rok 2018. Pomimo zwiększającej się liczby osób uchylających się od szczepień, wykonanie obowiązkowych szczepień ochronnych w roku 2018 było na wysokim poziomie. Stan zaszczepienia dzieci i młodzieży w powiecie golubsko-dobrzyńskim w roku 2018 przedstawia wykres poniżej. 100,0 99,0 98,0 97,0 96,0 95,0 94,0 93,0 92,0 91,0 90,0 Wzw t B w 2 r.ż. Wzw t B w 3 r.ż. Błonicy i tężcowi w 19 r.ż. Błonicy, tężcowi i krztuścowi w 14 r.ż. Błonicy,tężcowi i krztuścowi w 6 r.ż Błonicy, tężcowi, krztuścowi w 2 r.ż. Poliomyelitis w 6 r.ż. Poliomyelitis w 3 r.ż. Poliomyelitis w 2 r.ż. Haemophilus inf. 3 r.ż. Haemophilus inf. 2 r.ż. Odrze, świce, różyczce w 12-13 m. ż. Odrze, śwince, różyczce w 10 r.ż. Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 28 28

Wykonanie szczepień przeciwko błonicy i tężcowi w roku 2018 było na takim samym poziomie, jak w roku ubiegłym. Dzieci w 6 roku życia uodporniono na poziomie 96,7%. Nieuodpornionych 15 dzieci to, dzieci, które ukończyły 5 lat w grudniu i rodzice nie wyrażali zgody na wcześniejsze szczepienie oraz dzieci z okresowymi p/w lekarskimi. W 14 roku życia wskaźnik uodpornienia był wyższy niż w roku 2017 i wynosił 98,89% (w roku 2017 98,71%). Pięcioro nieuodpornionych dzieci, to dzieci z okresowymi przeciwwskazaniami lekarskimi. Młodzież w 19 roku życia uodporniona została w 2018 roku na nieznacznie wyższym poziomie, niż w roku ubiegłym (rok 2018 97,88%, a rok 2017 97,70% ). W tej grupie wiekowej nie zostały uodpornione 2 kobiety ciężarne, 6 osób z okresowymi przeciwwskazaniami do szczepień oraz 2 osoby niezgłaszające się do szczepień ochronnych. Stan zaszczepienia przeciwko krztuścowi w roku 2018 roku przedstawia się następująco: w pierwszym roku życia zaszczepiono szczepieniem pierwotnym przeciwko krztuścowi 53,92% niemowląt, w 2 roku życia 99,56% i w 3 roku życia 99,5% (niezaszczepione jedno dziecko ze środowiska uchylających się od szczepień i jedno dziecko z okresowymi p/w lekarskimi). Dzieci w 6 roku życia uodporniono na poziomie 96,65% (niezaszczepione jedno dziecko ze środowiska uchylających się od szczepień, 8 dzieci, które ukończyły 5 lat w grudniu i rodzice nie wyrażali zgody na wcześniejsze szczepienie oraz 5 dzieci z okresowymi p/w lekarskimi). W 14 roku życia uodporniono przeciwko krztuścowi 98,89% dzieci. Analogicznie, jak szczepienia przeciwko błonicy, krztuścowi i tężcowi zostały wykonane szczepienia przeciwko poliomyelitis: w pierwszym roku życia 53,92% niemowląt, w 2 roku życia 99,56% i w 3 roku życia 99,5%. Dzieci w 6 roku życia uodporniono na poziomie 96,65%. Szczepienia przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B w 1 roku życia wykonano na poziomie 95,58%, w 2 roku życia na poziomie 99,78% i w 3 roku życia na poziomie 100%. Stan zaszczepienia przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B był na tym samym poziomie jak w roku 2017. W roku 2018 do szczepień przeciwko odrze, śwince i różyczce podlegały dzieci urodzone w roku 2009. Uodpornienie tej grupy dzieci jest na poziomie 97,82% i jest wyższe niż w roku 2017. Wykonanie podstawowego szczepienia przeciwko odrze, śwince i różyczce w 13 15 miesiącu życia w roku sprawozdawczym wynosi 90,71% (w roku 2017 90,0% ). Stan zaszczepienia przeciwko Haemophilus influenzae typu b niemowląt urodzonych w roku 2018 wynosi 53,92%, a w drugim roku życia wynosi 99,56%. Dzieci w trzecim roku życia uodpornione są na poziomie 99,49%. Przeciwko Streptococcus pneumoniae uodporniono w roku 2018 w pierwszym roku życia 68,62% niemowląt, a w drugim roku życia 99,78%. Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Golubiu-Dobrzyniu włączyła się do akcji Wiosna bez pneumokoków, organizowanej przez Głównego Inspektora Sanitarnego. Od 20 marca do 29 czerwca 2018 roku w powiecie golubsko-dobrzyńskim dzieci z roczników 2013 2016 miały możliwość zaszczepienia się przeciwko inwazyjnym zakażeniom wywołanym przez Streptococcus pneumoniae. W trakcie trwania akcji w placówkach medycznych zostało uodpornionych dwiema dawkami szczepionki - 139 dzieci. Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 29 29

1.13.2. Realizacja zalecanych szczepień ochronnych W roku 2018 szczepieniu zalecanemu przeciwko grypie poddało się w powiecie golubskodobrzyńskim o 39 osób więcej niż w roku 2017. Uodporniono 1118 osób, w tym 96 dzieci do 15 roku życia (o 12 dzieci więcej niż w roku 2017). Szczepieniu przeciwko grypie poddało się zaledwie 2,47 % populacji zamieszkującej powiat tj. o 0,09% więcej niż w roku 2017. Stan zaszczepienia przeciwko grypie w latach 2014 2018. Liczba osób zaszczep. 2014r. 2015r. 2016r. 2017 2018 % populacji powiatu Liczba osób zaszczep. % populacji powiatu Liczbę osób, którzy poddali się szczepieniom zalecanym w powiecie golubsko-dobrzyńskim w latach 2014 2018 przedstawiono w poniższej tabeli. Szczepienie zalecane przeciwko Liczba osób zaszczep. Liczba zaszczepionych osób 2014r. 2015r. 2016r. 2017r. 2018r. Zakażeniu Streptococcus pneumoniae 121 139 321 120 223 Ospie wietrznej 8 10 23 28 13 Zakażeniu Haemophilus influenzae 4 0 1 1 1 Zakażeniu Neisseria meningitidis 0 4 3 9 56 Zakażeniu wirusem brodawczaka ludzkiego 2 0 1 1 4 Kleszczowemu zapaleniu mózgu 1 37 1 3 15 Biegunce rotawirusowej 52 46 54 63 84 Wirusowemu zapaleniu wątroby typu B 165 173 148 249 219 Wirusowemu zapaleniu wątroby typu A 18 53 6 2 8 Durowi brzusznemu 3 1 7 1 3 1.13.3. Niepożądane odczyny poszczepienne % populacji powiatu Liczba osób zaszczep. % populacji powiatu Państwowy Powiatowey Inspektor Sanitarny w Golubiu-Dobrzyniu rejestruje, zgodnie z obowiązującymi przepisami, niepożądane odczyny poszczepienne. W ostatnich trzech latach w powiecie golubsko- dobrzynskim nie odnotowano żadnego zgłoszenia. Liczba niepożądanych odczynów poszczepiennych w latach 2014 2018. Liczba osób zaszczep. % populacji powiatu 1022 2,25 909 2,00 979 2,16 1079 2.38 1118 2,47 5 4 3 2 3 4 1 0 0 0 0 2014 2015 2016 2017 2018 Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 30 30

1.13.4. Uchylanie się od obowiązku szczczepień ochronnych Pomimo wysokiego odsetka zaszczepienia populacji mieszkańców powiatu golubskodobrzyńskiego rejestruje się osoby uchylające się od tego obowiązku. Wobec tych osób prowadzone jest postępowanie administracyjno-egzekucyjne. W 2018r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Golubiu-Dobrzyniu wystawił 11 upomnień i 11 tytułów wykonawczych, stosowanych w egzekucji o charakterze niepieniężnym. Na osoby uchylające się od szczepień ochronnych Wojewoda Kujawsko-Pomorski nałożył grzywny w kwotach od 500 zł do 1000 zł. Z rodzin uchylających się od szczepień nie są uodpornione dzieci w rocznikach: 2016 1 dziecko, 2015 3 dzieci, 2013 1 dziecko, 2011 2 dzieci, 2012 2 dzieci, 2008 1 dziecko, 2002 1 dziecko. W roku 2018 rozpoczęto 23 sprawy w stosunku do rodziców niezgłaszających się do obowiązkowych szczepień ochronnych. Ze strony Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Golubiu-Dobrzyniu były to kilkukrotne działania (pisma, kontakty telefoniczne i osobiste spotkania) nakłaniające do uodpornienia dzieci szczepieniami obowiązkowymi. Przyniosły one rezultaty w postaci wykonania obowiązku szczepienia. 1.14. Wnioski 1. Sytuacja epidemiologiczna na terenie powiatu golubsko-dobrzyńskiego była zróżnicowana, ale korzystna. 2. W roku 2018 zarejestrowano więcej przypadków chorób zakaźnych (2017r. 534 przypadki, 2018r. 774 przypadków) niż w roku poprzednim, jednakże należy zauważyć równoczesny wzrost udziału zachorowań na ospę wietrzną w zarejestrowanych przypadkach (2017r. 285 zgłoszeń, 2018r. 516 zgłoszeń). 3. Na terenie powiatu golubsko-dobrzyńskiego nie doszło do przypadków szerzenia się chorób zawleczonych z innych krajów, zachorowań na choroby szczególnie niebezpieczne i wysoce zakaźne (cholera, dżuma, ospa prawdziwa, gorączki krwotoczne) oraz innych zdarzeń stanowiących zagrożenia dla zdrowia publicznego. 4. Nie wystąpiło ognisko zbiorowego zatrucia/zakażenia pokarmowego. 5. Wykonanie obowiązkowych szczepień ochronnych w 2018 roku było na zadawalającym poziomie. Mieszkańcy wykazują również zainteresowanie szczepieniami zalecanymi. 6. Niekorzystnym zjawiskiem są działania ruchów antyszczepionkowych, w wyniku których rośnie liczba dzieci i młodzieży nieszczepionych, co przyniesie w przyszłości możliwe negatywne następstwa dla zdrowia publicznego. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Golubiu-Dobrzyniu zapobiega temu, realizując szereg akcji informacyjno-edukacyjnych, których celem jest zwiększenie zaufania społeczeństwa do działań na rzecz profilaktyki chorób zakaźnych, podniesienie poziomu wiedzy w zakresie umiejętności zapobiegania chorobom zakaźnym, którym można przeciwdziałać na drodze szczepień ochronnych oraz wzrost poziomu wiedzy dotyczącej korzyści, wynikających ze szczepień ochronnych. 2. Stan sanitarny obiektów nadzorowanych przez higienę komunalnąobiekty użyteczności publicznej, podmioty lecznicze, kąpieliska, wodociągi publiczne. Prowadzone kontrole stosowania i przestrzegania przepisów sanitarnych miały na celu ochronę zdrowia ludzkiego przed wpływem czynników szkodliwych lub uciążliwych, a w szczególności w celu zapobiegania powstaniu chorób zakaźnych. Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 31 31

W 2018 roku obejmowano nadzorem sanitarnym: 129 obiektów użyteczności publicznej, w tym: 2 pływalnie kryte łącznie w obiektach przeprowadzono 142 kontrole sanitarne, w tym 34 kontrole w obiektach poza ewidencją, 9 środków transportu, w tym: 5 autobusów komunikacji publicznej i 4 samochody do przewozu zwłok i szczątków ludzkich, 12 obiektów służby zdrowia - ogółem przeprowadzono 12 kontroli, 1 kąpielisko, przeprowadzono 3 kontrole, 13 wodociągów publicznych, przeprowadzono 31 kontroli. 2.1. Obiekty użyteczności publicznej Z roku na rok liczba obiektów znajdująca się w ewidencji Powiatowej Stacji Sanitarno- Epidemiologicznej w Golubiu-Dobrzyniu wzrasta. Obiekty użyteczności publicznej tworzą liczną i różnorodną grupę, co powoduje zróżnicowanie wymagań sanitarnych, jakim powinny odpowiadać obiekty należące do poszczególnych kategorii. Procentowy rozkład obiektów użyteczności publicznej w roku 2018. obiekty hotelarskie i inne obiekty w których świadczone są usługi hotelarskie 12% ustępy publiczne i ogólnodostępne 2% pływalnie kryte 2% placówki usługowe:zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, tatuażu, odnowy biologicznej oraz świadczące kompleksowo w/w usługi 35% cmentarze 16% inne obiekty użyteczności publicznej 33% Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 32 32

W ww. obiektach przeprowadzono ogółem 197 kontroli stanu higieniczno-zdrowotnego. Podczas przeprowadzania czynności kontrolnych nie stwierdzono rażących zaniedbań natury higieniczno-zdrowotnej. Mandatów nie nałożono. W ciągu roku 2018 negatywnie pod względem stanu higieniczno-zdrowotnego nie oceniono żadnego obiektu oraz nie wydano decyzji unieruchamiających obiekt. W okresie sprawozdawczym kontrolami objęto również obiekty niezewidencjonowane, w których stan sanitarny był istotny dla bezpieczeństwa zdrowotnego osób z nich korzystających (np. piaskownice, wiaty i przystanki PKS, parkingi, plaże, ekshumacje, wizje obiektów budowlanych, w związku z ich dopuszczeniem do użytkowania wraz z zapobiegawczym nadzorem sanitarnym). W niezewidencjonowanej grupie obiektów przeprowadzono łącznie 34 kontrole. Stan sanitarno-zdrowotny w tej grupie obiektów nie budził zastrzeżeń. Ponadto w 2018r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Golubiu-Dobrzyniu wydał 33 decyzje zezwalające na przeprowadzenie ekshumacji zwłok, szczątków ludzkich, 1 decyzję umarzającą postępowanie administracyjne, dotyczące wydania zgody na ekshumację i przewiezienie zwłok, szczątków ludzkich, 1 opinię dotyczącą przedłożonego projektu uchwały Rady Gminy Golub-Dobrzyń w sprawie uchwalenia Regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie Gminy Golub-Dobrzyń oraz wystosował ogółem 47 wystąpień i wydał 11 postanowień. W ciągu roku 2018 poprawę stanu sanitarnego uzyskano w 16 obiektach użyteczności publicznej, co stanowi ok. 12,4% ogólnej ilości obiektów użyteczności publicznej oraz w 3 obiektach wodnych, co stanowi ok. 23% ogólnej liczby obiektów wodnych. Poprawa stanu sanitarnego w obiektach użyteczności publicznej w latach 2012 2018. Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 33 33

Na przestrzeni ostatnich lat wyniki prowadzonego nadzoru sanitarnego jednoznacznie wskazują na poprawę stanu technicznego i sanitarnego nadzorowanych obiektów oraz poziomu świadczonych usług. Ma to uzasadnienie w istnieniu coraz większej konkurencji na rynku wszelkich usług, która pozytywnie wpływa na ciągłe podnoszenie standardu świadczonych usług, nie tylko pod względem różnorodności, ale i jakości. Wiele podmiotów gospodarczych w swojej działalności dąży do poprawy funkcjonalności pomieszczeń, zmiany wystroju wnętrz, wyposaża swoje obiekty w nowoczesne, dobrej jakości materiały, sprzęty i urządzenia. Sprawowany nadzór nad obiektami użyteczności publicznej nie wykazał zagrożeń o zasadniczym znaczeniu dla zdrowia i bezpieczeństwa ludności. Podczas przeprowadzanych kontroli zaobserwowano poprawę stanu sanitarnotechnicznego obiektów użyteczności publicznej, w których są świadczone usługi hotelarskie, fryzjerskie, kosmetyczne, w obiektach sportowych i kulturalno-widowiskowych oraz na stacjach paliw. Właściciele wykazują coraz większą dbałość o stan techniczny i otoczenie obiektów oraz dążą do podnoszenia standardu świadczonych usług. 2.2. Jakość wody przeznaczonej do spożycia Nadzór nad jakością wody przeznaczonej do spożycia oraz ochrona zasobów wodnych jest jednym z podstawowych działań Państwowej Inspekcji Sanitarnej na rzecz zachowania bezpieczeństwa zdrowotnego mieszkańców powiatu golubsko-dobrzyńskiego. Powiat golubsko-dobrzyński zamieszkuje ok. 45.219 tys. ludności (stan na dzień 30.06.2018r.), z czego dostęp do wody wodociągowej posiada ok. 98% ogółu ludności, czyli ok. 44.274 osoby. Na terenie powiatu golubsko-dobrzyńskiego największy odsetek wodociągów 46% stanowiły urządzenia o produkcji wody 100 [m³/d] (6 wodociągów) i wodociągi o produkcji wody od 101 1000 m³/d, które również stanowiły 46% (6 wodociągów). Wodociągi o produkcji wody od 1001 10000 [m³/d] stanowiły 8% (1 wodociąg). Procentowy rozkład wodociągów w roku 2018. wodociągi o produkcji od 1001-10000 [m³/d] 8% wodociągi o produkcji od 101-1000 [m³/d] 46% wodociągi o produkcji 100 [m³/d] 46% Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 34 34

Wodociągi zbiorowego zaopatrzenia w wodę na terenie powiatu golubsko-dobrzyńskiego funkcjonowały bez większych zastrzeżeń. Wszystkie wodociągi poddane zostały kontroli oraz ze wszystkich obiektów wodnych zostały pobrane próbki wody do badań laboratoryjnych, zgodnie z harmonogramem poboru próbek wody do spożycia na rok 2018. 2.3. Badania jakości wody przeznaczonej do spożycia W 2018 roku łącznie do badań laboratoryjnych pobrano 69 próbek wody, z czego 11 próbek było kwestionowanych, co stanowiło ok. 16% ogólnej liczby przebadanych próbek (w 2017r. pobrano 70 próbek wody, z czego 14 próbek było kwestionowanych, co stanowiło 20% ogólnej liczby przebadanych próbek). W 8 próbkach wody stwierdzono przekroczenia fizykochemiczne (mętność, żelazo), w 2 próbkach mikrobiologiczne i fizykochemiczne (bakterie grupy coli w 100ml wody, mętność), a w 1 próbce wody przekroczenie mikrobiologiczne (bakterie grupy coli w 100ml wody). Z uwagi na kwestionowany skład fizykochemiczny i mikrobiologiczny wody przeznaczonej do spożycia zostało wydanych 8 decyzji płatniczych na wodociągi publiczne i 1 decyzja administracyjna o warunkowej przydatności wody do spożycia za stwierdzone przekroczenie w badanej próbce wody wskaźnikowych parametrów mikrobiologicznych- stwierdzono przekroczenia bakterii grupy coli 10 jtk/100ml wody, przy jednoczesnym wykonaniu badań jakości wody, które wykluczyły obecność w badanej próbce Escherichia coli i Enterokoki. Podjęte natychmiastowe i skuteczne działania naprawcze pozwoliły na wykonanie zaleceń zawartych w wydanej decyzji administracyjnej Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Golubiu-Dobrzyniu. Liczba kwestionowanych próbek wody w latach 2014-2018. Próbki fizykochemiczne Próbki mikrobiologiczne Próbki fizykochemiczne i mikrobiologiczne 10 8 6 4 4 4 2 0 1 0 0 2 1 1 2 2014 2015 2016 2017 2018 Na podstawie otrzymanych od jednostek zarządzających wodociągami sprawozdań z badań laboratoryjnych wody, Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Golubiu-Dobrzyniu wydał 54 oceny o jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, w tym: 13 ocen okresowych za I półrocze 2018 roku, 34 oceny na podstawie przekazanych wyników badań wewnętrznych, 6 ocen obszarowych jakości wody do spożycia z poszczególnych gmin Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 35 35

i 1 cenę obszarową jakości wody obejmującą teren powiatu golubsko-dobrzyńskiego, którą przekazano Staroście Golubsko-Dobrzyńskiemu. Zarządzający wodociągami przeprowadzali szereg działań naprawczych, m.in. chlorowanie studni, chlorowanie i płukanie filtrów, chlorowanie sieci wodociągowej, remonty malarskie w stacjach uzdatniania wody oraz prowadzili kontrolę wewnętrzną jakości wody w nadzorowanych wodociągach, co powodowało, że mieszkańcy powiatu golubskodobrzyńskiego korzystali z wody o dobrej jakości, odpowiadającej wymaganiom fizykochemicznym i mikrobiologicznym. 2.4 Kąpieliska W sezonie letnim 2018 roku na terenie powiatu golubsko-dobrzyńskiego funkcjonowało 1 kąpielisko nad jeziorem Okonin w Okoninie, gm. Ciechocin organizator Firma Handlowo-Usługowa HIT Robert Dąbrowski, Łysomice (w 2017r. funkcjonowało jako miejsce wykorzystywane do kąpieli). Z wyżej wymienionego kąpieliska, na 10 dni przed planowanym otwarciem sezonu kąpieliskowego, pobrana została przez przedstawiciela Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Golubiu-Dobrzyniu próbka wody w ramach nadzoru sanitarnego. Kolejne próbki pobierane były zgodnie z przedłożonym harmonogramem pobierania próbek wody przez organizatora kąpieliska. Na podstawie sprawozdań z badań laboratoryjnych próbek wody oraz wizualnej oceny jakości wody podczas pobierania próbek wody, Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Golubiu-Dobrzyniu wydał 4 bieżące oceny jakości wody dotyczące kąpieliska. Przez cały czas trwania sezonu kąpieliskowego woda w kąpielisku była przydatna do kąpieli. Na czas trwania sezonu kąpieliskowego teren plaży wyposażono w urządzenia higienicznosanitarne. Kąpielisko zostało odpowiednio oznakowane tablicą informacyjną oraz wyposażono w regulamin korzystania z kąpieliska. Miejscowość Okonin gm. Ciechocin, gdzie funkcjonowało kąpielisko, zaopatrywana jest w wodę przeznaczoną do spożycia z wodociągu publicznego Nowa Wieś, gm. Ciechocin jakość wody pod względem fizykochemicznym i mikrobiologicznym nie budziła zastrzeżeń. Miejsca okazjonalnie wykorzystywane do kąpieli w sezonie letnim 2018 nie funkcjonowały. 2.5. Pływalnie W roku sprawozdawczym 2018 nadzorem sanitarnym objęto 2 pływalnie kryte. W ramach prowadzonego nadzoru sanitarnego łącznie pobrano 12 próbek wody do badań fizykochemicznych i mikrobiologicznych (z niecek basenowych i wody wprowadzanej do niecek basenowych z systemu cyrkulacji). W ramach nadzoru sanitarnego przebadano również jakość ciepłej wody użytkowej z natrysków z obu pływalni w kierunku Legionella sp. W tym kierunku badań pobrano 4 próbki, które nie wykazały obecności bakterii Legionella sp. Ponadto prowadzone były badania wewnętrzne jakości wody, zlecane przez właścicieli pływalni, zgodnie z harmonogramem pobierania próbek wody na 2018r. zatwierdzonym przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Golubiu-Dobrzyniu. Po przeanalizowaniu wszystkich sprawozdań z badań laboratoryjnych próbek wody, pobranych z w/w pływalni, stwierdzono przekroczenia fizykochemiczne (chloroform 25 próbek kwestionowanych, mętność 4 próbki kwestionowane, chlor związany 10 próbek kwestionowanych, THM 2 próbki kwestionowane). Wartości przekroczonych parametrów nie stanowiły zagrożenia dla osób kąpiących się, wskazywały jednak na potrzebę wyregulowania procesów uzdatniania wody. Podjęte działania naprawcze przez zarządzającego pływalnią i przeprowadzone powtórne badania kontrolne w ramach kontroli wewnętrznych nie potwierdziły przekroczeń badanych parametrów fizykochemicznych. Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 36 36

Na terenie pływalni zlokalizowanej przy kompleksie hotelowym, w ramach prowadzonego nadzoru sanitarnego przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Golubiu- Dobrzyniu, w jednej próbce wody pobranej z systemu cyrkulacji wody wprowadzanej do niecki basenowej rekreacyjnej, stwierdzono przekroczenia ogólnej liczby mikroorganizmów w temperaturze 36ºC po 48 h w 1 ml wody 287 jtk (dopuszczalna ilość ogólnej liczby mikroorganizmów 20 jtk). W porozumieniu z Państwowym Powiatowym Inspektorem Sanitarnym w Golubiu- Dobrzyniu zarządzający pływalnią, niezwłocznie podjął skuteczne działania naprawcze, które doprowadziły do poprawy jakości wody pod względem mikrobiologicznym, co potwierdzone zostało kontrolnymi badaniami laboratoryjnymi, przeprowadzonymi przez zarządzającego pływalnią. W kolejnych próbkach pobieranych zgodnie z harmonogramem, jakość wody pod względem mikrobiologicznym była dobra. Za stwierdzenie kwestionowanej próbki wody, Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Golubiu-Dobrzyniu wydał 1 decyzję płatniczą. W roku 2018 wydano 2 oceny zbiorcze, roczne dotyczące jakości wody w pływalniach krytych. 2.6. Podmioty wykonujące działalność leczniczą Na terenie powiatu golubsko-dobrzyńskiego w roku 2018 działały 52 obiekty służby zdrowia, w tym: 16 podmiotów leczniczych wykonujących ambulatoryjne świadczenia zdrowotne, 36 obiektów, w których wykonywana jest praktyka zdrowotna. Na terenie powiatu golubsko-dobrzyńskiego funkcjonuje 1 szpital Szpital Powiatowy Sp. z o. o. w Golubiu-Dobrzyniu przy ul. Dr J. G. Koppa 1E, który podlega pod nadzór sanitarny Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Bydgoszczy. W ciągu 2018 roku skontrolowano ogółem 45 obiektów służby zdrowia, co stanowi ok. 87% ogółu placówek. W skontrolowanych obiektach służby zdrowia, łącznie przeprowadzono 53 kontrole stanu higieniczno-zdrowotnego. W roku 2018 wystawiono 2 decyzje płatnicze za stwierdzone uchybienia w skontrolowanych placówkach. Analiza stanu sanitarnego obiektów służby zdrowia wskazuje, że w roku 2018 negatywnie pod względem stanu higieniczno-zdrowotnego nie oceniono żadnego obiektu. Z roku na rok stan higieniczno-zdrowotny i techniczny kontrolowanych obiektów wykonujących działalność leczniczą ulega poprawie. W ciągu roku 2018 poprawę stanu sanitarno-technicznego stwierdzono w 11 obiektach, tj. ok. 21% wszystkich obiektów służby zdrowia (w 2017r. w 10 obiektach tj. ok. 19%, w 2016r. w 6 obiektach., tj. ok. 12 %). Ogólny stan jako dobry ocenia się we wszystkich obiektach służby zdrowia (w 52 obiektach). We wszystkich podmiotach leczniczych postępowanie przeciwepidemiczne polegało na przestrzeganiu procedur, określających jednolite zasady w zakresie mycia i odkażania rąk, stosowania środków ochrony osobistej, dekontaminacji, postępowania z bielizną, postępowania z odpadami oraz instrukcji stanowiskowych, dotyczących wykonywania zabiegów medycznych, związanych z przerwaniem ciągłości tkanek. Nadzór sanitarny sprawowany nad obiektami służby zdrowia na terenie powiatu golubsko-dobrzyńskiego nie wykazał zagrożeń dla zdrowia i bezpieczeństwa ludności. Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 37 37

2.7. Działania edukacyjne W dniu 22 marca 2018r. w ramach obchodów Światowego Dnia Wody, Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Golubiu-Dobrzyniu zorganizował, we współpracy z Miejskim Zakładem Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o. o. w Golubiu-Dobrzyniu, zajęcia edukacyjne dla młodzieży z Zespołu Szkół nr 2 w Golubiu-Dobrzyniu. W ramach przeprowadzonych zajęć odbył się pokaz urządzeń, a także zapoznano uczestników z procesem uzdatniania wody w stacji uzdatniani wody. Ponadto, pokazano jak odbywa się pobór próbek wody do badań laboratoryjnych, zgodnie z procedurą pobierania próbek wody. Jednym z elementów zajęć edukacyjnych było również poznanie przez młodych odbiorców specyfiki pracy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie nadzoru nad bezpieczeństwem wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. W dniach 8 czerwca 2018r. i 14 czerwca 2018r. w Zespole Szkół im. Lecha Wałęsy w Kowalewie Pomorskim oraz w Zespole Szkół Nr 2 w Golubiu-Dobrzyniu odbyły się szkolenia, które były kontynuacją działań w ramach Projektu KIK/35 Zapobieganie zakażeniom HCV, realizowanego w latach 2012 2016, współfinansowanego przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej oraz Ministra Zdrowia. Na spotkania zostali zaproszeni uczniowie klas o profilu fryzjerskim, kosmetycznym i gastronomicznym. 2.8. Wnioski 1. Istotnym problemem w prowadzeniu bieżącego nadzoru sanitarnego jest brak uregulowań prawnych, dotyczących wymagań higieniczno-sanitarnych dla obiektów świadczących usługi fryzjerskie, kosmetyczne, tatuażu i odnowy biologicznej, szczególnie w przypadku nowopowstałych obiektów, gdyż te obiekty stanowią najliczniejszą grupę ok. 35% wszystkich obiektów użyteczności publicznej. 2. Z roku na rok stan sanitarno-higieniczny kontrolowanych obiektów użyteczności publicznej ulega poprawie (w 2018r. poprawę stanu sanitarnego uzyskano w ok. 12,4% ogólnej ilości obiektów). Żaden obiekt nie został oceniony jako zły pod względem stanu higieniczno-zdrowotnego. 3. Nadzór sanitarny sprawowany nad obiektami służby zdrowia na terenie powiatu golubsko-dobrzyńskiego nie wykazał w 2018 roku zagrożeń dla zdrowia i bezpieczeństwa epidemiologicznego ludności. Stan higieniczno-sanitarny i techniczny kontrolowanych obiektów wykonujących działalność leczniczą ulega systematycznej poprawie. 4. W 2018r. na terenie powiatu golubsko-dobrzyńskiego funkcjonowało 13 wodociągów, które dostarczały wodę do spożycia o dobrej jakości pod względem fizykochemicznym i mikrobiologicznym. Występowały incydentalne przypadki przekroczeń norm fizykochemicznych i mikrobiologicznych w pobranych próbkach wody, które w wyniku podjętych szybkich, skutecznych działań naprawczych przez zarządzających wodociągami zostały usunięte i nie stanowiły istotnego zagrożenia dla zdrowia konsumentów. 5. W sezonie letnim 2018 roku funkcjonowało 1 kąpielisko na j. Okonin w Okoninie, gm. Ciechocin. Nie zgłoszono miejsc okazjonalnie wykorzystywanych do kąpieli. Samorządy gminne uwzględniając potrzeby lokalnej społeczności w zakresie wypoczynku i rekreacji powinny dążyć do organizacji obiektów, zapewniających bezpieczną kąpiel o odpowiednich standardach. Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 38 38

3. Stan sanitarny obiektow żywności, żywienia i przedmiotów użytku. Sekcja Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku Powiatowej Stacji Sanitarno- Epidemiologicznej w Golubiu-Dobrzyniu w 2018 roku nadzorowała 688 zakładów żywności, żywienia oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością. W 2018 roku zatwierdzono 23 nowe obiekty, w tym 1 automat lodowy, 13 sklepów spożywczych, 2 obiekty ruchome i tymczasowe, 1 środek transportu, 1 zakład małej gastronomii, 5 zakładów żywienia zbiorowego zamkniętego oraz wpisano do rejestru zakładów podlegających urzędowej kontroli żywności 17 gospodarstw rolnych. Rozkład obiektów żywności, żywienia i przedmiotów użytku według grup w 2018 roku. W porównaniu do roku 2017, ogólna liczba nadzorowanych zakładów branży spożywczej wzrosła o 25 obiektów. Największy wzrost odnotowano w grupie obiektów produkcji żywności (wzrost o 17 obiektów), co wiąże się z koniecznością wpisania do rejestru zakładów nadzorowanych przez Państwową Inspekcję Sanitarną podmiotów działających na rynku spożywczym, prowadzących produkcję pierwotną i działalność w zakresie dostaw bezpośrednich oraz w ramach rolniczego handlu detalicznego. 3.1. Działalność kontrolno-represyjna w 2018 roku Spośród obiektów ujętych w ewidencji w 2018r. skontrolowano 240 obiektów, z czego 143 obiekty poddano ocenie w oparciu o jednolite kryteria. Pomimo stwierdzonych uchybień żadnego obiektu nie sklasyfikowano jako niezgodnego z wymaganiami prawa. W skontrolowanych obiektach przeprowadzono łącznie 311 kontroli sanitarnych, w tym 143 kontrole planowane, 108 kontroli w związku z zatwierdzeniem obiektu oraz kontroli tematycznych i tematycznych, związanych z poborem próbek żywności do badań laboratoryjnych, 31 kontroli sprawdzających wykonanie zaleceń Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Golubiu-Dobrzyniu oraz 29 kontroli interwencyjnych związanych z powiadomieniami zgłoszonymi w systemie RASFF oraz interwencjami zgłaszanymi przez klientów. Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 39 39

W 2018r. do Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Golubiu-Dobrzyniu wpłynęły cztery anonimowe interwencje klientów, dotyczące nieprawidłowości w zakładach obrotu żywnością. Rodzaje przeprowadzonych kontroli w roku 2018. W związku z prowadzonym w 2018 roku bieżącym nadzorem sanitarnym w zakresie bezpieczeństwa żywności, Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Golubiu-Dobrzyniu wydał 90 decyzji administracyjnych, w tym 46 decyzji płatniczych, 13 decyzji administracyjnych nakazujących, 30 decyzji zatwierdzających zakład oraz 1 decyzję dotyczącą wykreślenia z rejestru zakładów podlegających urzędowej kontroli żywności organów PIS. W związku ze stwierdzeniem rażących nieprawidłowości higienicznozdrowotnych nałożono 11 mandatów karnych na łączną kwotę 2650,00 złotych. Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 40 40

Działalność administracyjno-represyjna w poszczególnych grupach obiektów w roku 2018. 100% 0 3 11 0 2 80% 8 60% 40% 8 31 7 20% 0% zakłady produkcji żywności zakłady obrotu żywnością zakłady żywienia zbiorowego otwartego 0 zakłady żywienia zbiorowego zamkniętego liczba mandatów liczba decyzji administracyjnych merytorycznych liczba decyzji administracyjnych płatniczych 3.2. Stan sanitarny obiektów 3.2.1. Zakłady produkcji żywności W roku 2018 na terenie powiatu golubsko-dobrzyńskiego nadzorem sanitarnym objęto 326 obiektów produkcji żywności. Skontrolowano 20 obiektów, z których 13 poddano ocenie według arkusza oceny stanu sanitarnego. W pięciu zakładach stwierdzono nieprawidłowości natury higieniczno-sanitzrnej. Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości w tej grupie obiektów to: niewłaściwy stan sanitarno-higieniczny ścian, sufitów, podłóg, zniszczony sprzęt i wyposażenie, znakowanie produktów niezgodne z obowiązującymi przepisami, niewłaściwe składowanie surowców. W celu wyegzekwowania od przedsiębiorców usunięcia stwierdzonych naruszeń prawa wydano 3 decyzje administracyjne merytoryczne oraz 8 decyzji administracyjnych płatniczych. Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 41 41

Stan sanitarny obiektów produkcji żywności w roku 2018. 3.2.2. Zakłady obrotu żywnością W roku 2018 na terenie powiatu golubsko-dobrzyńskiego nadzorem sanitarnym objęto 259 obiektów obrotu żywnością. Skontrolowano 149 obiektów, z których 79 poddano ocenie według arkusza oceny stanu sanitarnego. W 29 zakładach stwierdzono nieprawidłowości. Najczęstsze stwierdzane nieprawidłowości higieniczno-sanitarne: nieprawidłowy stan techniczny pomieszczeń, urządzeń i sprzętu, przechowywanie środków spożywczych w niewłaściwych warunkach, tj. w temperaturach niezgodnych z deklaracją producenta i narażenie tej żywności na zanieczyszczenie, brak czystości i porządku w pomieszczeniach, brak monitoringu temperatur w urządzeniach chłodniczych, brak zachowanej segregacji asortymentowej środków spożywczych (głównie w urządzeniach chłodniczych), artykuły spożywcze po terminie przydatności do spożycia/ dacie minimalnej trwałości, nie zapewnienie właściwych warunków do przechowywania odzieży ochronnej i osobistej w zakładzie, brak dokumentacji z zakresu zasad Dobrej Praktyki Higienicznej, brudne kosze sklepowe, niewłaściwe warunki do higienicznego mycia rąk, brak odzieży ochronnej, niewłaściwe eksponowanie i sprzedaż artykułów spożywczych nieopakowanych, magazynowanie zbędnego sprzętu. W celu wyegzekwowania od przedsiębiorców usunięcia stwierdzonych naruszeń prawa wydano 8 decyzji administracyjnych merytorycznych oraz 31 decyzji administracyjnych płatniczych. W wyniku stwierdzenia rażących nieprawidłowości nałożono 11 mandatów karnych. Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 42 42

Stan sanitarny obiektów obrotu żywnością w roku 2018. 3.2.3. Zakłady żywienia zbiorowego otwartego W 2018 roku nadzorem sanitarnym objętych było 46 zakładów żywienia zbiorowego otwartego. Skontrolowano 42 zakłady, z czego 31 poddano ocenie według arkusza oceny stanu sanitarnego. W pięciu zakładach stwierdzono nieprawidłowości. Do najczęściej stwierdzanych nieprawidłowości w tej grupie obiektów należały: nieprawidłowy stan higieniczny pomieszczeń, składowanie w pomieszczeniach produkcyjnych zbędnego sprzętu, zniszczony sprzęt produkcyjny, niewłaściwe doposażenie pomieszczeń. Powyższe nieprawidłowości występowały sporadycznie, aczkolwiek stwarzały zagrożenie spożycia żywności nie spełniającej wymagań zdrowotnych. W celu wyegzekwowania od przedsiębiorców usunięcia stwierdzonych naruszeń prawa wydano 2 decyzje administracyjne merytoryczne oraz 7 decyzji administracyjnych płatniczych. Stan sanitarny obiektów żywienia zbiorowego otwartego w roku 2018. Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 43 43

3.2.4. Zakłady żywienia zbiorowego zamkniętego W 2018 roku pod nadzorem sanitarnym Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Golubiu-Dobrzyniu było 51 zakładów żywienia zbiorowego zamkniętego. Skontrolowano 25 zakładów, w tym poddano ocenie według arkusza oceny stanu sanitarnego 20 zakładów. W tej grupie obiektów nie stwierdzono nieprawidłowości, w związku z tym nie prowadzono postępowania administracyjnego. Stan sanitarny obiektów żywienia zbiorowego zamkniętego w roku 2018. 3.3. Nadzór nad jakością zdrowotną środków spożywczych oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością. Zgodnie z planem pobierania próbek żywności oraz wytycznymi Głównego Inspektora Sanitarnego w 2018 roku do badań laboratoryjnych w kontrolowanych obiektach pobrano i zbadano łącznie 181 próbek, w tym 177 próbek artykułów spożywczych, 3 przedmioty użytku (kieliszki szklane, talerze płaskie oraz kubeczki plastikowe jednorazowego użytku) oraz 1 kosmetyk (żel do mycia ciała i włosów). Próbki pobrane do badań laboratoryjnych w kierunkach: zanieczyszczenia mikrobiologiczne, WWA, jod w soli, zawartość witamin i składników mineralnych, mikotoksyny, zawartość substancji dodatkowych, parametry jełczenia zostały przebadane w Zintegrowanym Laboratorium woj. kujawsko-pomorskiego. Pozostałe w kierunku: zawartość metali szkodliwych, pestycydów, napromienianie, GMO, azotany, oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe u bakterii zoonotycznych i komensalnych, zgodnie z zintegrowanym systemem badań laboratoryjnych żywności w ramach urzędowej kontroli i monitoringu wprowadzonym dla całego kraju przez Głównego Inspektora Sanitarnego zostały zbadane w laboratoriach Państwowej Inspekcji Sanitarnej, znajdujących się na terenie innych województw (wykres poniżej) Dwie spośród przebadanych próbek zostały zakwestionowane. Jedna ze względu na przekroczenie NDP Ochratoksyny A (płatki owsiane), druga ze względu na niewłaściwe oznakowanie produktu (płatki owsiane bezglutenowe). Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 44 44

Badania próbek w laboratoriach badawczych w roku 2018. Analogicznie do lat ubiegłych Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Golubiu- Dobrzyniu dokonywał oceny poprawności oznakowania środków spożywczych. Środki te zostały także przebadane laboratoryjnie, w celu sprawdzenia zgodności deklaracji producenta z rzeczywistą zawartością witamin i składników mineralnych. Nie stwierdzono nieprawidłowości w tym zakresie. 3.4. Funkcjonowanie systemu wczesnego ostrzegania o niebezpiecznych produktach żywnościowych i paszach - RASFF oraz systemu wczesnego ostrzegania o produktach niebezpiecznych RAPEX. W roku 2018 w Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Golubiu-Dobrzyniu odnotowano 7 powiadomień w systemie RASFF, które dotyczyły produktów: Woda źródlana Niegazowana Świętokrzyska zakwestionowana ze względu na stwierdzenie bakterii Pseudomonas aeruginosa. Przeprowadzono 2 kontrole sanitarne interwencyjne w obiektach podanych w listach dystrybucyjnych. Wódka Luksusowa 0,7l zakwestionowana z uwagi na zmienione cechy organoleptyczne. Przeprowadzono 14 kontroli sanitarnych interwencyjnych w obiektach podanym w listach dystrybucyjnych. Sezamki BIO z jagodami Goji zakwestionowane z uwagi na stwierdzenie nikotyny na poziomie 2,8 mg/kg w suszonych owocach. Przeprowadzono 1 kontrolę sanitarną interwencyjną w obiekcie podanym w liście dystrybucyjnej. Paella de Marisco z owocami morza zakwestionowana z uwagi na stwierdzenie obecności norowirusa w mrożonych małżach. Przeprowadzono 2 kontrole sanitarne interwencyjne w obiektach podanym w liście dystrybucyjnej. BIO CHLORELLA ALGI tab. 500 mg zakwestionowane z uwagi na niezadeklarowaną obecność dwutlenku siarki. Przeprowadzono1 kontrolę sanitarną interwencyjną w obiekcie podanym w listach dystrybucyjnych. Frugo Black Mix Soków zakwestionowany z uwagi na obecność kawałków szkła. Przeprowadzono 1 kontrolę sanitarną interwencyjną w obiekcie podanym w listach dystrybucyjnych. Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 45 45

Czosnek suszony granulowany zakwestionowany z uwagi na przekroczenie NDP benzo(a)pirenu i sumy benzo(a)pirenu, benz(a)antracenu, benzo(b)fluorantenu, chryzenu. Przeprowadzono 4 kontrole sanitarne interwencyjne w obiektach podanych w listach dystrybucyjnych. Działania podejmowane przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Golubiu-Dobrzyniu polegały na monitorowaniu procesu wycofywania z obrotu środków spożywczych, które stanowiły realne zagrożenie dla zdrowia i życia konsumentów. Ponadto, Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Golubiu-Dobrzyniu w związku z przekroczeniem NDP Ochratoksyny A w płatkach owsianych, dokonał zgłoszenia kwestionowanego produktu do systemu RASFF. W roku 2018 przeprowadzono 3 kontrole w związku z notyfikacją wyrobów umieszczanych w systemie RAPEX. 3.5. Nadzór nad suplementami diety, środkami spożywczymi specjalnego przeznaczenia medycznego oraz żywnością wzbogaconą. W związku z prowadzonym nadzorem nad suplementami diety, środkami spożywczymi specjalnego żywienia medycznego oraz żywnością wzbogaconą przeprowadzono 22 kontrole sanitarne w ramach bieżącego nadzoru sanitarnego oraz 1 kontrolę w systemie RASFF. Pobierano do badań laboratoryjnych także próbki środków wzbogaconych w witaminy i składniki mineralne, suplementów diety oraz środków spożywczych specjalnego przeznaczenia medycznego. Pobrano łącznie 10 próbek, w których również została przeprowadzona ocena poprawności znakowania. Na terenie powiatu golubsko-dobrzyńskiego w roku 2018 nie stwierdzono produktów i dystrybutorów po raz pierwszy wprowadzających do obrotu suplementy diety i środki spożywcze specjalnego przeznaczenia medycznego. 3.7. Wnioski 1. Pod nadzorem Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Golubiu-Dobrzyniu w roku 2018 znajdowało się 688 obiektów żywieniowo-żywnościowych oraz miejsc obrotu materiałami i wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością oraz kosmetykami. Liczba tych obiektów zwiększyła się w stosunku do roku ubiegłego (2017r. 663 obiekty). Skontrolowano łącznie 240 zakładów. W roku 2018 wydano 30 decyzji zatwierdzających zakład (2017r. 22 decyzje). 2. W ramach nadzoru nad jakością środków spożywczych, materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością oraz kosmetyków w roku 2018 pobrano 181 próbek do badań laboratoryjnych. Liczba pobranych i przebadanych próbek zwiększyła się w stosunku do roku ubiegłego (2017r. 175 próbek). Dwie próbki zakwestionowano (2017r. 0 próbek kwestionowanych). 3. Zwiększyła się liczba kontroli w związku powiadomieniami w systemie wczesnego ostrzegania o niebezpiecznych produktach żywnościowych i paszach RASFF oraz Unijnym systemie szybkiego powiadamiania o produktach niebezpiecznych RAPEX. W bieżącym roku w ramach systemu RASFF przeprowadzono 25 kontroli interwencyjnych (2017r. 5 kontroli), w związku z umieszczeniem notyfikacji wyrobów kosmetycznych w systemie RAPEX przeprowadzono 3 kontrole tematyczne (2017r. 0). 4. W ramach nadzoru nad suplementami diety i środkami spożywczymi specjalnego przeznaczenia żywieniowego przeprowadzono 22 kontrole sanitarne w zakresie oceny znakowania. Do badań laboratoryjnych pobrano 10 próbek środków wzbogaconych Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 46 46

w witaminy i składniki mineralne, suplementów diety oraz środki spożywcze specjalnego przeznaczenia medycznego. Znakowanie jednego produktu zostało zakwestionowane ze względu na niezgodność z obowiązującymi przepisami prawa. 5. W celu poprawy warunków sanitarno-higienicznych w zakresie bezpieczeństwa żywności wydano 13 decyzji administracyjnych nakazujących usunięcie nieprawidłowości (2017r. 12 decyzji) oraz 46 decyzji płatniczych (2017r. 53 decyzje). Za stwierdzone naruszenia wymagań higieniczno-sanitarnych nałożono 11 mandatów karnych (2017r. 10 mandatów karnych). 4 Warunki sanitarno-higieniczne w szkołach i innych placówkach oświatowo-wychowawczych. Państwowa Inspekcja Sanitarna realizując swoje zadania z zakresu zdrowia publicznego dokonuje kontroli pod kątem przestrzegania przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne, w szczególności dotyczące higieny pomieszczeń i wymagań w stosunku do sprzętu używanego w szkołach, innych placówkach oświatowych i wychowawczych oraz w ośrodkach wypoczynku, higieny procesów nauczania, a także utrzymania należytego stanu higienicznego nieruchomości. W roku 2018 bieżącym nadzorem sanitarnym objętych było 49 placówek, w tym: 42 placówki nauczania i wychowania, do których uczęszczało 5757 dzieci i młodzieży, 1 placówka wsparcia dziennego, do której uczęszczało 30 dzieci i młodzieży, 6 placówek wypoczynku dzieci i młodzieży (3 placówki zimowego wypoczynku i 3 placówki letniego wypoczynku), z których skorzystało 314 uczestników. Placówki nauczania i wychowania w roku 2018. Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 47 47

Łącznie w skontrolowanych placówkach nauczania i wychowania przeprowadzono 87 kontroli sanitarnych. W porównaniu do 2017r. liczby uczniów i wychowanków przebywających w kontrolowanych placówkach nauczania i wychowania na terenie powiatu golubsko-dobrzyńskiego nieznacznie wzrosła (2017r. 5597 osób, 2018r. 5757 osób). Liczba uczniów w poszczególnych placówkach w roku 2018. 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 2016 2017 2018 szkoły podstawowe przedszkola gimnazja zespoły szkół W okresie trwania ferii zimowych skontrolowano 3 turnusy wypoczynkowe. Wypoczynek odbywał się w Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Gałczewie gm. Golub-Dobrzyń i na Zamku w Golubiu-Dobrzyniu. (grupy przyjezdne) oraz na terenie Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Golubiu-Dobrzyniu (półkolonia miejskiego klubu sportowego). W okresie wakacji letnich objęto nadzorem sanitarnym również 3 turnusy wypoczynkowegrupy przyjezdne. Były to 2 obozy sportowe, które odbywały się w Gimnazjum w Kowalewie Pomorskim i w Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Gałczewie gm. Golub-Dobrzyń oraz kolonia letnia na Zamku w Golubiu-Dobrzyniu. Z wypoczynku skorzystało łącznie 314 uczestników 100 uczestników wypoczynku zimowego i 214 uczestników wypoczynku letniego. W/w placówki zostały zgłoszone do Kuratorium Oświaty. W trakcie trwania wypoczynku przeprowadzono 6 kontroli sanitarnych przy współudziale pracowników z Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku. Dzieci i młodzież z terenu powiatu golubsko-dobrzyńskiego miała również możliwość uczestniczenia w zajęciach organizowanych w ramach swojej działalności przez szkoły, biblioteki i domy kultury. 4.1. Stan techniczny oraz sanitarny budynków Przedmiotem czynności kontrolnych w placówkach nauczania i wychowania była ocena stanu technicznego oraz sanitarnego budynków. Większość prac remontowo-naprawczych odbywała się w okresie wakacji. Remonty przeprowadzono w salach dydaktycznych, blokach żywieniowych, Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 48 48

blokach sportowych, ciągach komunikacyjnych, pomieszczeniach sanitarnych, szatniach oraz pomieszczeniach administracyjnych. Prace remontowe obejmowały: malowanie ścian, sufitów, wymianę powierzchni podłóg, wymianę stolarki drzwiowej, modernizację oświetlenia, remonty sanitariatów dla uczniów. W 2018 roku nie przeprowadzono znaczących zmian w infrastrukturze placówek oświatowo-wychowawczych. Jednak, w związku z reformą oświaty przekształceniu uległo kilka placówek. W roku sprawozdawczym utworzono Niepubliczny Żłobek Chatka Puchatka w Golubiu- Dobrzyniu. 4.2. Ocena warunków pobytu i nauki Kontroli podlegała również ocena terenów rekreacyjnych w tym: infrastruktura do prowadzenia zajęć wychowania fizycznego, przechowywania i stosowania niebezpiecznych substancji chemicznych i ich mieszanin, dostosowanie mebli edukacyjnych do zasad ergonomii, sytuacji w zakresie posiadania przez placówki certyfikatów zgodności z Polską Normą na meble edukacyjne, higieniczna ocena rozkładów zajęć, dożywianie dzieci i młodzieży, zapewnienia uczniom możliwości pozostawienia w szkołach części podręczników i przyborów szkolnych, warunków realizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad uczniami, ocena organizacji i przebiegu akcji wypoczynku zimowego i letniego dzieci i młodzieży oraz warunków do utrzymania higieny osobistej przez dzieci i młodzież. 4.2.1. Infrastruktura do prowadzenia zajęć wychowania fizycznego Oceniając warunki do realizacji zajęć wychowania fizycznego stwierdzono, że salę gimnastyczną z pełnym zapleczem sanitarnym (przebieralnie, sanitariaty, natryski) posiadało 11 placówek, w tym 3 szkoły podstawowe, 1 gimnazjum i 7 zespołów szkół. Szkoły, które nie posiadają wystarczającej infrastruktury do prowadzenia zajęć wychowania fizycznego, organizują zajęcia w obiektach sportowych poza placówką, w takich jak: hala sportowa (2 szkoły), basen (1 szkoła), boisko sportowe/stadion (4 szkoły). Warunki do realizacji zajęć wychowania fizycznego w szkołach w roku 2018. 52,17% placówek z salą gimnastyczną/ zastępczą z boiskiem 47,83% placówek ze szkolnym zespołem sportowym Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 49 49

4.2.2. Ergonomia w placówkach nauczania i wychowania Ważnym elementem środowiska pracy ucznia jest przestrzeganie zasad ergonomii, poprzez właściwie dostosować mebli szkolnych do wysokości ciała, oznakowanych i prawidłowo zestawionych. W roku 2018 skontrolowano sytuację w zakresie posiadania przez placówki certyfikatów zgodności z Polską Normą na meble edukacyjne zakupione po 1997 roku. W porównaniu z rokiem 2017, stwierdzono poprawę w zakresie posiadania przez przedszkola i szkoły mebli certyfikowanych. Użytkowane wyposażenie jest w dobrym stanie technicznym, a meble zakupione przed 1997r., są systematycznie wymieniane na nowe ze stosownymi certyfikatami. Na terenie powiatu golubsko-dobrzyńskiego 23 placówki nauczania i wychowania posiada meble z certyfikatami w 100% i 18 placówek w 100% wyposażone jest certyfikowany sprzęt sportowy Odsetki mebli i sprzętu sportowego z certyfikatami, będące na wyposażeniu w placówkach nauczania i wychowania powiatu golubsko-dobrzyńskiego, przedstawiono na poniższych wykresach. Wyposażenie placówek w meble posiadające certyfikaty w roku 2018. 2 placówki w tym 1 szkoła podstawowa 1 zespół szkół 23 placówki w tym 2 żłobki 1 klub malucha 16 przedszkoli 3 szkoły podstawowe 1 zespół szkół 18 placówek w tym 10 szkół podstawowych 1 gimnazjum 6 zespołów szkół 1 świetlica socjoterapeutyczna 1. do 50% mebli z certyfikatami 2. więcej niż 50% mebli z certyfikatami 3. 100% mebli z certyfikatami 50 Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 50

Wyposażenie placówek w urządzenia i sprzęt sportow posiadające certyfikaty w roku 2018. 18 placówek w tym 2 żłobki 1 klub malucha 9 przedszkoli 4 szkoły podstawowe 2 zespoły szkół 2 placówki w tym 1 szkoła podstawowa 1 zespół szkół 23 placówek w tym 7 przedszkoli 9 szkół podstawowych 1 gimnazjum 5 zespołów szkół 1 świetlica socjoterapeutyczna 1. do 50% sprzętu z certyfikatami 2. więcej niż 50 % sprzętu z certyfikatami 3. 100% sprzętu z certyfikatami 4.2.3. Tygodniowy rozkład zajęć Na zdrowie oraz możliwości psychofizyczne dzieci i młodzieży w dużym stopniu wpływa prawidłowo skonstruowany rozkład zajęć lekcyjnych. W ramach higienicznej oceny rozkładów zajęć lekcyjnych przeprowadzono 479 badań, w tym 958 oznaczeń w 23 placówkach (w 14 szkołach podstawowych, 1 gimnazjum, 8 zespołach szkół). Dokonując oceny tygodniowego rozkładu zajęć lekcyjnych, zwracano uwagę na równomierne obciążenie zajęciami w poszczególnych dniach tygodnia. Przeprowadzone badania nie wykazały nieprawidłowości w tym zakresie. 4.2.4. Możliwość pozostawienia podręczników w szkole Obowiązujące przepisy prawa zapewniają uczniom możliwość pozostawienia w szkole części podręczników i przyborów szkolnych. Organy prowadzące szkoły rozwiązywały to w różny sposób. Część szkół zakupiła uczniom szafki, cześć organizowała miejsce, w którym uczniowie mogli zostawić przybory czy podręczniki. W 2018r. ogłoszono projekt edukacyjny pn. Ogólnopolski Dzień Tornistra. Jest to akcja edukacyjna MEN, która inauguruje projekt mający na celu zapobieganie zjawisku noszenia przez uczniów zbyt ciężkich plecaków. W związku z zainicjowaną akcją, pracownicy Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Golubiu-Dobrzyniu, przeprowadzili ocenę ciężaru tornistrów. Badaniami objęto 2 szkoły podstawowe (1 szkołę miejską i 1 szkołę wiejską). Przebadano 330 uczniów (wykonano 330 badań, w tym 660 oznaczeń waga tornistra, waga ucznia). Według normy tornistry nie mogą być cięższe niż 10% 15% masy ciała ucznia. Ciężar tornistra powyżej normy stwierdzono u 39 uczniów, co stanowi 11,81% ogółu przebadanych uczniów. Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 51 51

Do placówek oświatowo-wychowawczych dostarczono materiały informacyjno-edukacyjne dotyczące ww. tematyki. Inicjatywa ta, może przyczynić się do zwiększenia świadomości społecznej, a w rezultacie do ograniczenia występowania wad postawy i chorób układu ruchu 4.2.5. Opieka medyczna W zakresie profilaktyki zdrowotnej w szkołach opiekę nad uczniami sprawowały pielęgniarki środowiska szkolnego. W wiejskich szkołach pielęgniarki pracowały zadaniowo, a częstotliwość świadczenia usług była uzależniona od ilości uczniów przebywających w danej placówce (codziennie, 1 raz w tygodniu, 1 raz w miesiącu). Opieki lekarskiej, a także opieki stomatologicznej na terenie szkół brakowało całkowicie. W 12 szkołach działały gabinety profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej, które spełniają wymagania określone w przepisach prawnych. W 6 szkołach gabinety takie utworzono w pomieszczeniach zastępczych na terenie placówki, a uczniowie 2 szkół korzystają z opieki poza terenem placówki (tj. w miejscowym Ośrodku Zdrowia). Wiele szkół doposażyło gabinety z funduszy pozyskanych z programów celowych. 4.2.6. Dożywianie dzieci i młodzieży W trakcie kontroli sanitarnych ocenie podlegała również działalność placówek szkolnych w zakresie żywienia oraz dożywiania dzieci i młodzieży. W 2018 roku w 23 placówkach zapewniono ciepłe posiłki w formie: pełnych obiadów w 20 placówkach (14 szkół podstawowych, 1 gimnazjum, 5 zespołów szkół), posiłków jednodaniowych w 3 placówkach (3 zespoły szkół). Posiłki dla dzieci i młodzieży przygotowywano w kuchni szkolnej (8 placówek) lub korzystano z posiłków dostarczanych przez zewnętrzne firmy cateringowe (15 placówek). W niektórych placówkach wychowankom podawano obiady dostarczane przez firmy cateringowe, a śniadania przygotowywane na miejscu (19 placówek). Tylko w jednym przedszkolu całość posiłków (obiady i śniadania) przygotowywane są w kuchni własnej. W porównaniu do roku ubiegłego zwiększyła się liczba uczniów korzystających z pełnych obiadów (2017r. 1315 uczniów, 2018r. 1452 uczniów), a zmniejszyła korzystających z posiłków jednodaniowych (2017r. 380 uczniów, 2018r. 167 uczniów). Z posiłków dofinansowanych w roku 2018 korzystało 704 uczniów, a ich liczba sukcesywnie zwiększa się. Większość szkół podstawowych powiatu golubsko-dobrzyńskiego przystąpiła do programu przeznaczonego dla uczniów klas I V. Uczniowie, w ramach pogramu pod nazwą Program dla szkół, otrzymują mleko, jogurty, kefiry, serki, a także owoce i warzywa. 4.2.7. Substancje i preparaty chemiczne w szkolnych pracowniach chemicznych W ramach sprawowanego nadzoru sanitarnego nad szkolnymi pracowniami chemicznymi zwracano uwagę na prawidłowe, zgodne z przepisami, postępowanie z substancjami biobójczymi. Kontroli podlegały między innymi terminy przydatności, ewidencja środków biobójczych, aktualizacja kart charakterystyki, zgodne z wymaganiami oznakowanie i przechowywanie niebezpiecznych substancji i preparatów, środki ochrony osobistej uczniów i nauczycieli, wyposażenie apteczki I pomocy, a także regulamin określający zasady bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowniach chemicznych. Stwierdzono, że w szkolnych pracowniach chemicznych, w/wym. postępowanie było prawidłowe. Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 52 52

4.2.8. Inne działania Oceniono również warunki do utrzymania higieny osobistej. We wszystkich placówkach stwierdzono dostęp do bieżącej, ciepłej wody, mydła w dozownikach, suszarek do rąk lub ręczników jednorazowego użycia oraz papieru toaletowego. Podczas kontroli w podległych placówkach udzielano instruktaży dotyczących właściwego doboru stanowiska pracy ucznia/przedszkolaka, przestrzegania zasad higieny osobistej oraz pozostawiano materiały edukacyjno-informacyjne dotyczące w/wym. zagadnień. W placówkach pozostawiano również materiały edukacyjno-informacyjne dotyczące wszawicy, świerzbu, chorób pasożytniczych, grypy, programu edukacyjnego Trzymaj Formę oraz zakazu palenia tytoniu i wyrobów tytoniowych i palenia papierosów elektronicznych. 4.3. Wnioski 1. Wszystkie czynniki, które są przedmiotem kontroli mają ogromny wpływ na rozwój i zdrowie dzieci. Szkoła i jej wyposażenie stanowią dla wzrastającego organizmu środowisko zewnętrzne, które wpływa na różne funkcje życiowe, rozwój, zdolność do pracy i wyniki tej pracy. Dzieci w przedszkolach i szkołach spędzają znaczną część czasu, rosną, kształtują się i doskonalą sprawność swoich narządów. W związku z tym bardzo ważne jest zapewnienie dobrego stanowiska pracy dziecka, które sprzyjać będzie właściwemu psychofizycznemu rozwojowi. 2. Na kształtowanie prawidłowej postawy uczniów istotny wpływ ma dostosowanie ławek do wzrostu dziecka. Bardzo ważnym czynnikiem jest również prawidłowa waga tornistrów. W tym zakresie, wskazana jest ścisła współpraca dyrektorów szkół z rodzicami. Temat ten wielokrotnie akcentowany jest w trakcie kontroli. 3. Dążenie dyrektorów do poprawy warunków higieniczno-zdrowotnych w miejscach pobytu dzieci i młodzieży w placówkach oświatowo-wychowawczych, którymi zarządzają, jest widoczne. Obserwuje się ciągłą poprawę stanu sanitarnohigienicznego placówek. Stan sanitarno-higieniczny w placówkach oświatowowychowawczych w powiecie golubsko-dobrzyńskim należy ocenić jako dobry. 5. Warunki higieniczno-sanitarne środowiska pracy. Choroby zawodowe. W ramach bieżącego nadzoru sanitarnego w zakładach pracy Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Golubiu-Dobrzyniu w 2018r. prowadził nadzór nad przestrzeganiem: zasad, przepisów higieny pracy i warunków środowiska pracy, przez producentów, importerów, osoby wprowadzające do obrotu, stosujące lub eksportujące substancje chemiczne i ich mieszaniny lub wyroby obowiązków wynikających z przepisów prawa, przepisów w zakresie wprowadzania i stosowania w działalności zawodowej produktów biobójczych, przepisów w zakresie szkodliwych czynników biologicznych występujących w środowisku pracy, przepisów w zakresie czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, zapisów ustawy z dnia 9 listopada 1995r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych. Kolejnym z elementów działalności jest prowadzenie postępowań w sprawach chorób zawodowych. Prowadzone są także działania, mające na celu egzekwowanie przepisów Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 53 53

ustawy z dnia 25 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii, w szczególności zakazu wytwarzania i wprowadzania do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej środków zastępczych i nowych substancji psychoaktywnych. 5.1. Struktura zatrudnienia w zakładach pracy Pod nadzorem bieżącym Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Golubiu- Dobrzyniu w 2018r. znajdowało się 175 obiektów, w których zatrudnionych było 4709 osób. Wśród nich przeważającą liczbę stanowią mikroprzedsiębiorcy, zatrudniający do 9 pracowników, co przedstawiono na wykresie poniżej. Zakłady pracy w zależności od liczby zatrudnionych pracowników w roku 2018. Większość nadzorowanych obiektów w powiecie golubsko-dobrzyńskim stanowią zakłady zajmujące się handlem detalicznym i zakłady branży metalowej. Najmniej zakładów działa w branży drzewnej (wykres poniżej). Zakłady pracy w zależności od branży w roku 2018. Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 54 54

5.2. Nadzór bieżący nad środowiskiem pracy W roku 2018r. skontrolowano 60 obiektów, przeprowadzono 70 kontroli, w tym 49 kontroli kompleksowych, 13 kontroli sprawdzających, 7 kontroli tematycznych oraz 1 kontrolę w związku z wniesioną interwencją. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Golubiu- Dobrzyniu wydał łącznie 17 decyzji administracyjnych merytorycznych z zakresu bieżącego nadzoru sanitarnego, w których ujęto łącznie 29 nakazów. Do najczęściej stwierdzanych nieprawidłowości należy zaliczyć: brak aktualnych badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy w 12 zakładach, zły stan sanitarno-higieniczny pomieszczeń pracy, pomieszczeń higienicznosanitarnych w 3 zakładach, Ponadto stwierdzono: brak prowadzenia właściwej dokumentacji w zakresie czynników biologicznych w 1 zakładzie, brak prowadzenia właściwej dokumentacji w zakresie czynników rakotwórczych w 1 zakładzie. Prowadzone postępowanie administracyjne w 2018r. zostało zakończone w całości w 12 zakładach. W pozostałych 5 przypadkach termin usunięcia nieprawidłowości został ustalony na 2019r. 5.3. Czynniki szkodliwe dla zdrowia Podczas wykonywania czynności zawodowych pracownik narażony jest na działanie czynników szkodliwych i uciążliwych, które można podzielić na czynniki: fizyczne, obejmujące zagrożenia mechaniczne, elektryczne, termiczne, zagrożenia hałasem, drganiami mechanicznymi (wibracją), promieniowaniem optycznym i laserowym, polami elektromagnetycznymi, chemiczne, w tym obejmujące zagrożenia pyłowe, biologiczne obejmujące priony i wirusy, bakterie, grzyby, pasożyty wewnętrzne, czynniki roślinne i czynniki zwierzęce inne niż pasożyty wewnętrzne, rakotwórcze (czynniki fizyczne, substancje i ich mieszaniny sklasyfikowane jako rakotwórcze, procesy technologiczne, w których dochodzi do uwalniania substancji chemicznych, ich mieszanin lub czynników o działaniu rakotwórczym lub mutagennym), psychofizyczne obejmujące obciążenie fizyczne (statyczne, dynamiczne, monotypia) substancje chemiczne i ich mieszaniny stosowane w procesach pracy. 5.3.1. Czynniki fizyczne, chemiczne, w tym pył W wyniku przeprowadzonych badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia stwierdzono przekroczenie NDN hałasu, NDS pyłu zawierającego od 2% do 50% wolnej krystalicznej krzemionki, pyłu organicznego pochodzenia zwierzęcego i roślinnego zawierającego poniżej 10% wolnej krystalicznej krzemionki, manganu i jego związków nieorganicznych, pyłu drewna twardego, takiego jak buk i dąb. W związku z czym, przeprowadzono kontrole celem ustalenia działań, jakie podejmują pracodawcy, aby ograniczyć narażenie pracowników na te czynniki. Działania te polegały w przypadku hałasu na opracowaniu programu działań organizacyjno-technicznych zmierzających do ograniczenia narażenia, wyposażeniu pracowników w indywidualne ochronniki słuchu oraz egzekwowanie ich stosowania, oznakowaniu stref zagrożonych hałasem, stosowaniu rotacji pracowników na stanowiskach pracy. W przypadku narażenia na czynniki chemiczne, w tym pyły, podjęto działania techniczne w zakresie modernizacji, Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 55 55

przeglądów technicznych wyciągów odpylających, wyposażenia pracowników w indywidualne ochrony osobiste tj. maski p/pyłowe. Podczas kontroli przeprowadzonych w 60 zakładach w 2018r. przekroczenie dopuszczalnej wartości czynników szkodliwych stwierdzono: w 2 zakładach w zakresie tylko NDN hałasu, w 2 zakładach w zakresie tylko NDS czynników chemicznych, w 3 zakładach w zakresie NDS czynników chemicznych i NDN hałasu. Dominującym czynnikiem, który przekracza dopuszczalne normy jest w dalszym ciągu hałas. Czynniki szkodliwe w skontrolowanych zakładach pracy w roku 2018. Ogólna liczba pracowników zatrudnionych w skontrolowanych zakładach w 2018 roku wynosiła 1558 osób, z czego 131 osób pracowało w warunkach przekraczających dopuszczalne wartości NDN hałasu i NDS czynników chemicznych. Liczba osób pracujących w warunkach przekraczających normatywy higieniczne tylko w zakresie NDN hałasu wynosiła 23, w zakresie tylko NDS czynników chemicznych 40. Natomiast 68 osób pracowało w warunkach przekraczających dopuszczalne normy zarówno w zakresie NDN hałasu, jak i NDS czynników chemicznych. Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 56 56

Narażenie pracowników na czynniki szkodliwe w zakładach pracy w roku 2018. 5.3.2. Substancje i mieszaniny chemiczne W roku 2018 łącznie przeprowadzono 28 kontroli sanitarnych w tym zakresie. Skontrolowano 1 producenta (formulatora) oraz 27 zakładów stosujących substancje i mieszaniny chemiczne. W trakcie kontroli stwierdzono naruszenia przepisów w zakresie braku spisu substancji i mieszanin chemicznych oraz braku kart charakterystyki stosowanych mieszanin. 5.3.3. Czynniki rakotwórcze i mutagenne W tym zakresie w 2018r. przeprowadzono 3 kontrole sanitarne, w tym również podczas prac związanych z usuwaniem wyrobów zawierających azbest. Nieprawidłowości stwierdzone podczas kontroli to: brak rejestru prac i rejestru pracowników narażonych na działanie czynników o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, tj. podczas prowadzenia prac związanych z demontażem materiałów zawierających azbest, Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 57 57

brak dokumentacji potwierdzającej przekazanie w obowiązującym terminie informacji o substancjach chemicznych, ich mieszaninach, czynnikach lub procesach technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, właściwemu państwowemu wojewódzkiemu inspektorowi sanitarnemu. 5.3.4. Czynniki biologiczne W zakresie tej tematyki przeprowadzono 13 kontroli sanitarnych. Nieprawidłowości stwierdzono w 1 zakładzie, a dotyczyły one: braku procedur umożliwiających bezpieczne usuwanie i postępowanie ze skażonymi odpadami, braku instrukcji postępowania w razie narażenia na szkodliwy czynnik biologiczny, zakwalifikowany do 3 lub 4 grupy zagrożenia. 5.4. Choroby zawodowe Właściwymi do orzekania w zakresie chorób zawodowych są uprawnieni lekarze placówek medycznych: I stopnia, m.in. poradnie chorób zawodowych wojewódzkich ośrodków medycyny pracy, poradnie chorób zakaźnych wojewódzkich ośrodków medycyny pracy, II stopnia w przypadku odwołań od orzeczeń wydanych przez lekarzy zatrudnionych w jednostkach orzeczniczych I stopnia (instytuty badawcze w dziedzinie medycyny pracy). W 2018 r. w Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Golubiu-Dobrzyniu nie odnotowano wpływu zgłoszeń podejrzeń chorób zawodowych. Na podstawie otrzymanych 2 orzeczeń lekarskich, dotyczących przypadków podejrzeń chorób zawodowych zgłoszonych w 2017r., Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Golubiu- Dobrzyniu wydał 2 decyzje o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej (astma oskrzelowa, poz. 6 wykazu chorób zawodowych). W 2018r. sporządzano 3 oceny narażenia zawodowego na rzecz innych PSSE (przewlekłe choroby narządu głosu spowodowane nadmiernym wysiłkiem głosowym, trwającym co najmniej 15 lat., poz. 15 wykazu chorób zawodowych; przewlekłe choroby obwodowego układu nerwowego wywołane sposobem wykonywania pracy: zespół cieśni w obrębie nadgarstka. poz. 20.1 wykazu chorób zawodowych; choroby zakaźne i pasożytnicze albo ich następstwa borelioza, poz. 26 wykazu chorób zawodowych). 5.5. Interwencje W 2018r. wpłynęła anonimowa interwencja, dotycząca niewłaściwych warunków higieniczno-zdrowotnych na terenie jednego z zakładów produkcyjnych. Interwencja dotyczyła braku zaplecza higieniczno-sanitarnego, złego stanu technicznego drzwi wejściowych, braku warunków do prowadzenia prac malarskich wyprodukowanych elementów/wyrobów gotowych. Kontrola przeprowadzona w dniu następnym, od dnia otrzymania zgłoszenia interwencyjnego, nie potwierdziła nieprawidłowości zawartych we wniesionym piśmie. 5.6. Nadzór nad przestrzeganiem zapisów ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii Do zakresu działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej w dziedzinie bieżącego nadzoru sanitarnego, zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt. 9a ustawy z dnia 14 marca 1985r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2019r. poz. 59), należy kontrola przestrzegania przepisów dotyczących zakazu wytwarzania i wprowadzania do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 58 58

Polskiej środków zastępczych lub nowych substancji psychoaktywnych w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2018r., poz. 1030 z późn. zm.). W 2018r. na terenie działalności PPIS w Golubiu-Dobrzyniu nie ujawniono przypadków podejrzenia wprowadzania do obrotu środków zastępczych, nowych substancji psychoaktywnych. Zakończono natomiast, wszczęte w 2017r., postępowanie wobec osoby podejrzanej o wprowadzanie do obrotu środków zastępczych. W związku z prawomocnymi decyzjami administracyjnymi w sprawie zniszczenia materiałów dowodowych, w 2018r. w asyście przedstawiciela Komendy Powiatowej Policji w Golubiu-Dobrzyniu, dokonano ich zniszczenia w Regionalnym Centrum Onkologii w Bydgoszczy. Jeden dowód rzeczowy w sprawie prowadzonej w 2017r., który przechowywany był w Składnicy Substancji Psychotropowych i Środków Odurzających Wydziału Kryminalnego KWP w Bydgoszczy komisyjnie został zniszczony przez w/wym. instytucję. W roku 2018r. prowadzono działania kontrolne, w obiektach użyteczności publicznej wspólnie z funkcjonariuszami Komendy Powiatowej Policji w Golubiu-Dobrzyniu, w wyniku których nie stwierdzono w obrocie produktów zawierających substancje psychoaktywne. W ramach działań informacyjno-oświatowych organizowane były spotkania z młodzieżą w placówkach gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych oraz w siedzibie PSSE w Golubiu- Dobrzyniu. Spotkania te połączone były z prelekcjami na temat: Problemy zdrowotne i społeczne jakie mogą być następstwem zażywania środków zastępczych oraz konsekwencji zdrowotnych wynikających z ich zażywania. Ponadto uczniowie mogli przetestować narkogogle, doświadczając w jaki sposób ciało reaguje pod wpływem środków psychoaktywnych. Prowadzono także bieżącą dystrybucję materiałów oświatowoinformacyjnych. Pracownicy PSSE w Golubiu-Dobrzyniu prowadzili stały monitoring na nadzorowanym terenie, mający na celu ujawnienie środków zastępczych i nowych substancji psychoaktywnych w obrocie. W PSSE w Golubiu-Dobrzyniu funkcjonuje Zespół ds. Nadzoru nad Środkami Zastępczymi. W siedzibie PSSE w Golubiu-Dobrzyniu w miejscu ogólnodostępnym dla klientów/petentów funkcjonuje punkt informacyjno-edukacyjny poświęcony tematyce dopalaczy. 5.7. Promocja zdrowia w środowisku pracy Promowanie zachowań prozdrowotnych ma na celu poprawę warunków higieny pracy w zakładach pracy, a więc poprawę warunków sprzyjających zdrowiu. Do takich działań w roku 2018 należało: współuczestnictwo w rozpowszechnianiu podczas przeprowadzania kontroli sanitarnych, informacji nt. bezpiecznych warunków pracy, prowadzonych przez Krajowy Punkt Centralny (CIOP - PIB) w ramach kampanii Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy z siedzibą w Bilbao, umieszczenie na stronie internetowej Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Golubiu-Dobrzyniu informacji o realizowanej w latach 2018 2019 kampanii Bezpieczni na starcie, zdrowi na mecie koordynowanej przez Centralny Instytut Medycyny Pracy Państwowy Instytut Badawczy Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy z cyklu Zdrowe i bezpieczne miejsce pracy pod hasłem Substancje niebezpieczne pod kontrolą, udostępnienie na stronie internetowej komunikatu Międzyresortowej Komisji ds. Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i natężeń Czynników Szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy oraz informacji o innowacyjnym pakiecie bezpłatnych szkoleń zawodowych, przygotowywanym przez Instytut Medycyny Pracy w Łodzi w ramach programu Erasmus Plus. Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 59 59

W trakcie kontroli prowadzonych w 2018r. w ramach nadzoru nad warunkami higieny pracy, zbierano także informacje na temat przestrzegania zakazu palenia tytoniu i wyrobów tytoniowych w nadzorowanych zakładach. Działania te miały na celu ustalenie stanu faktycznego, dotyczącego respektowania przepisów ustawy z dnia 9 listopada 1995r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych. 5.8. Wnioski 1. Stan sanitarno-higieniczny środowiska pracy w zakładach na terenie powiatu golubsko-dobrzyńskiego nadal budzi zastrzeżenia, jednakże prowadzone przez pracodawców sukcesywnie działania powinny w znaczący sposób wpływać w kolejnych latach na poprawę istniejącego stanu. 2. Najliczniejszą grupą nieprawidłowości stwierdzanych w zakładach pracy podczas kontroli sanitarnych w powiecie golubsko-dobrzyńskim w 2018r. są nieprawidłowości w zakresie braku badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy. 3. Zauważono większą świadomość pracodawców w zakresie ochrony zdrowia pracowników, zwłaszcza w dużych przedsiębiorstwach. Pracodawcy, bez nakazu organów PIS, podejmują działania zmierzające do ograniczenia narażenia na czynniki szkodliwe tj. rozwiązania techniczne w zakresie zwiększenia skuteczności wentylacji w przypadku przekroczeń NDS pyłu i czynników chemicznych, działania organizacyjne, w tym rotacja pracowników na stanowiskach pracy, zapewnienie odpowiednich ochron osobistych. 4. Wystąpił spadek podejrzeń zachorowań na choroby zawodowe (porównawczo w 2017r. 2 przypadki, w 2018r. brak przypadków). 5. Na terenie powiatu golubsko-dobrzyńskiego nie stwierdzono przypadków podejrzeń wprowadzania do obrotu środków zastępczych, nowych substancji psychoaktywnych, a także funkcjonowania podmiotów wprowadzających do obrotu tego typu środki. 6. Zapobiegawczy nadzór sanitarny Państwowa Inspekcja Sanitarna w ramach sprawowania zapobiegawczego nadzoru sanitarnego realizuje zadania, mające na celu eliminowanie nieprawidłowości o charakterze profilaktycznym w zakresie wymagań higieniczno-sanitarnych już na etapie planowania, projektowania, realizacji i dopuszczania do użytkowania nowopowstałych obiektów budowlanych oraz obiektów już istniejących, w których nastąpiła zmiana sposobu użytkowania. Ważną rolą jest także kontrola budynków oddawanych do użytkowania. Na tym etapie sprawdzane jest zastosowanie odpowiednich materiałów budowlanych, wyrobów oraz zgodności wykonania inwestycji z uzgodnionym pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych projektem budowlanym. W roku 2018 zapobiegawczy nadzór sanitarny sprawowano poprzez wykonywanie następujących zadań: opiniowanie projektów studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego wraz z prognozą oddziaływania na środowisko, wydanie opinii, co do potrzeby przeprowadzania oceny oddziaływania planowanych przedsięwzięć na środowisko, opiniowanie warunków realizacji przedsięwzięcia przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 60 60

uzgadnianie dokumentacji projektowej przedsięwzięć budowlanych pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych, odbiorów obiektów budowlanych w związku z ich dopuszczeniem do użytkowania,. weryfikację uzgodnień projektów budowlanych dokonywanych przez rzeczoznawców ds. sanitarno-higienicznych. Zadania związane z uzgadnianiem projektów budowlanych realizowane były także przez rzeczoznawców ds. sanitarno-higienicznych, działających poza strukturami Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Golubiu-Dobrzyniu. 6.1. Charakterystyka podjętych działań W 2018 roku z zakresu zapobiegawczego nadzoru sanitarnego wydano łącznie 49 opinii, 15 uzgodnień i 33 decyzje płatnicze. W 2018 roku na terenie powiatu golubsko-dobrzyńskiego przeprowadzono 27 kontroli obiektów przed dopuszczeniem do użytkowania m.in.: zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, obiekty gastronomiczne, sklepy spożywcze, hale produkcyjno-magazynowe, punkt apteczny, świetlice wiejskie. W ramach tych czynności zwracano szczególną uwagę na: wykonanie obiektu, zgodnie z projektem, posiadanie przez materiały służące do budowy i wykończenia obiektów stosownych atestów, protokoły wymagane przepisami (protokoły kominiarskie, badania skuteczności wentylacji), badania jakości wody przeznaczonej do spożycia, prawidłowe wykonanie instalacji wodno-kanalizacyjnej i grzewczej w odbieranych budynkach, przystosowanie budynków dla potrzeb osób niepełnosprawnych (podjazdy, parkingi, toalety). Głównym celem kontroli było poddanie oceny zgodności realizowanych inwestycji z uzgodnioną pod względem higieniczno-zdrowotnym dokumentacją projektową oraz wyeliminowanie ewentualnych nieprawidłowości w tym zakresie, powstałych w trakcie budowy. W trakcie uczestniczenia w odbiorach obiektów nie stwierdzono uwag do projektów, uzgadnianych przez rzeczoznawców ds. sanitarno-higienicznych. Należy stwierdzić, że inwestorom i wykonawcom, a także projektantom najwięcej trudności przysparza prawidłowe zaprojektowanie i wykonanie wentylacji oraz rozwiązań technologicznych. W zakresie oceny co do potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, a w przypadku stwierdzenia takiej potrzeby co do zakresu raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko, stanowisko zajmowano 19- krotnie. Opinię w sprawie uzgodnienia warunków realizacji przedsięwzięcia przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach wydano 3-krotnie. Wydane opinie dotyczyły lokalizacji terenów przeznaczonych pod budowę 3 budynków inwentarskich. W ramach działań zapobiegawczego nadzoru sanitarnego przeprowadzono opiniowanie projektów studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego gminy wraz z prognozą oddziaływania na środowisko w 2018 roku stanowisko zajmowano 6-krotnie. W roku 2018 w tym zakresie działań, nieprawidłowości nie stwierdzono. Wnioski i materiały dotyczące przedsięwzięć były kompletne i czytelne. W ramach zapobiegawczego nadzoru sanitarnego dokonano 9 uzgodnień dotyczących dokumentacji projektowej lub koncepcji adaptacji planowanych inwestycji budowlanych. Nie odnotowano sytuacji odmowy wydania uzgodnienia dokumentacji projektowej. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Golubiu-Dobrzyniu kładzie duży nacisk na kompletność rozwiązań branżowych oraz technologicznych. Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 61 61

Ilość wydanych opinii Uzgadniano projekty budowalne i technologiczne dotyczące budowy oraz zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych obejmujących m.in.: rozbudowy hal produkcyjnomagazynowych przy istniejących zakładach, zmiana sposobu użytkowania budynku z przystosowaniem na przedszkole, przystosowanie pomieszczeń na prowadzenie usług fryzjerskich i kosmetycznych, budowa sklepu spożywczego. Do najczęściej brakujących elementów projektów budowlanych należy zaliczyć rozwiązania dotyczące instalacji grzewczych w budynkach, wentylacji i instalacji wodno-kanalizacyjnych. Analiza wydanych opinii w latach 2014 2018. 40 35 38 36 30 25 29 31 27 26 24 29 27 20 15 10 5 0 19 13 11 11 12 9 7 8 7 6 5 6 4 3 2 0 2014 2015 2016 2017 2018 Opiniowanie projektów studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego gminy Wydawanie opinii, co do potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, a w przypadku stwierdzenia takiej potrzeby co do zakresu raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko Opiniowanie warunków realizacji przedsięwzięcia przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach Uzgadnianie dokumentacji projektowej pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych Wydawanie pozwoleń w formie opinii na użytkowanie obiektów w związku z rozpoczęciem użytkowania lub (i) działalności Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 62 62

W sferze podejmowanych działań, były także czynności wynikające ze współpracy z administracją samorządową w sprawach dotyczących opiniowania projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach i konieczności sporządzenia raportu. Współpraca z innymi instytucjami i jednostkami układała się bez zastrzeżeń, a podejmowana była głównie z Komendą Powiatową Państwowej Straży Pożarnej w Golubiu- Dobrzyniu i Powiatowym Inspektorem Nadzoru Budowlanego w Golubiu-Dobrzyniu w zakresie dotyczącym odbioru obiektów budowlanych. 6.2. Wnioski 1. W wyniku działania zapobiegawczego nadzoru sanitarnego eliminowane są potencjalne nieprawidłowości w zakresie higieniczno-zdrowotnym, uciążliwości oraz zagrożenia dla zdrowia i życia ludzi, które mogłyby zaistnieć w wyniku planowania, projektowania lub wykonania obiektów bez zachowania właściwych warunków sanitarnych, higienicznych i zdrowotnych. 2. Ogółem w 2018r. w ramach zapobiegawczego nadzoru sanitarnego wydano 64 opinie, uzgodnienia oraz wydano 33 decyzje płatnicze. 3. Działania inwestycyjne na terenie powiatu golubsko-dobrzyńskiego nie stwarzały zagrożeń higieniczno-zdrowotnych dla mieszkańców i realizowane były zgodnie z opracowaniami projektowymi. 7. Oświata zdrowotna i promocja zdrowia Kierunki działań oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia w 2018r. zostały wytyczone m.in. w oparciu o założenia Narodowego Programu Zdrowia. Realizując zapisy ustawy z dnia 14 marca 1985r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Golubiu-Dobrzyniu realizowała zadania z zakresu oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia poprzez inicjowanie i wytyczenie kierunków przedsięwzięć edukacyjnych, dotyczących problemów zdrowia i jego uwarunkowań. Programy edukacyjne Państwowej Inspekcji Sanitarnej realizowane są na wszystkich szczeblach edukacji od dzieci w wieku przedszkolnym, po uczniów szkół ponadpodstawowych. W roku szkolnym 2017/2018 Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Golubiu- Dobrzyniu realizowała następujące programy edukacyjne w szkołach: 7.1. Realizacja interwencji programowych i nieprogramowych Na terenie powiatu golubsko-dobrzyńskiego realizowano zarówno interwencje programowe jak i nieprogramowe. W tabeli poniżej prezentujemy liczbę odbiorców wybranych interwencji realizowanych na terenie powiatu golubsko-dobrzyńskiego w roku 2018. Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 63 63

Program/interwencja Adresaci programu/interwencji Szacunkowa liczba osób objętych działaniami edukacyjnymi INTERWENCJE PROGRAMOWE Profilaktyka nadwagi i otyłości- Ogólnopolski program edukacyjny Trzymaj Formę! uczniowie szkół gimnazjalnych, V VI klas szkół podstawowych, rodzice i opiekunowie. 2693 Profilaktyka palenia tytoniu,,czyste Powietrze Wokół Nas dzieci w wieku przedszkolnym (5 i 6 letnich), ich rodzice, opiekunowie 750,,Nie Pal Przy Mnie, proszę dzieci klas I III, ich rodzice i opiekunowie 732 Znajdź Właściwe Rozwiązanie młodzież szkół gimnazjalnych, uczniowie starszych klas szkoły podstawowej, rodzice, opiekunowie. 1570,,Bieg po zdrowie Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 64 64

uczniowie klas IV szkoły podstawowej 204 Światowy Dzień Bez Tytoniu uczniowie szkół podstawowych, gimnazjach, pacjenci przychodni podstawowej opieki zdrowotnej, jednostki samorządu terytorialnego, mieszkańcy powiatu golubsko-dobrzyńskiego za pośrednictwem strony internetowej Światowy Dzień Rzucania Palenia uczniowie szkół podstawowych, gimnazjach, pacjenci przychodni podstawowej opieki zdrowotnej, jednostki samorządu terytorialnego, mieszkańcy powiatu golubsko-dobrzyńskiego za pośrednictwem strony internetowej 1426 1290 Profilaktyczne programy w zakresie przeciwdziałania uzależnieniu od alkoholu, tytoniu i innych środków psychoaktywnych ARS- czyli jak dbać o miłość uczniów szkół ponadgimnazjalnych 525 Kampania,,Nie pozwól odlecieć swojemu szczęściu kobiety w wieku prokreacyjnym, ciężarne, ich rodziny i bliscy 682 Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 65 65

Profilaktyka HIV/AIDS- Krajowy Program Zapobiegania Zakażeniom HIV i Zwalczania AIDS oraz Światowy Dzień AIDS społeczność powiatu golubskodobrzyńskiego, przede wszystkim: uczniowie gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych, kobiety w wieku rozrodczym lub będące w ciąży, personel medyczny w ośrodkach zdrowia, osoby: dorosłe (18 39 lat), 6838 aktywne seksualnie, wyjeżdżające za granicę i podróżujące po Polsce, żyjące w związkach formalnych, nieformalnych oraz nie posiadające stałego partnera, dla których wyjazd oznacza rozłąkę ze stałym partnerem, odpowiedzialne za własne zdrowie INTERWENCJE NIEPROGRAMOWE Światowy Dzień Zdrowia Czas na zdrowie społeczność powiatu golubsko-dobrzyńskiego, uczniowie szkół ponadgimnazjalnych 1400 Europejski Dzień Wiedzy o Antybiotykach społeczność powiatu golubsko-dobrzyńskiego 1050 Działania informacyjno edukacyjne prowadzone w zakresie profilaktyki grypy społeczność powiatu golubsko-dobrzyńskiego 3850 Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 66 66

Europejski Tygodzień Szczepień,,Zaszczep w sobie chęć szczepienia społeczność powiatu golubsko-dobrzyńskiego 2650 Kampania Społeczna HCV Jestem Świadom pracownicy wybranych zawodów zwiększonego ryzyka transmisji zakażeń krwiopochodnych, społeczność powiatu golubsko-dobrzyńskiego Akcja letnia/zimowa Bezpieczne wakacje społeczność powiatu golubsko dobrzyńskiego, uczniowie szkół podstawowych, gimnazjum, uczestnicy wypoczynku letniego, obozu sportowego, kolonii i półkolonii,, Etykieta rozszyfrowana wiem, co kupuję i jem 371 964 uczniowie szkół ponadgimnazjalnych 120 Chroń się przed kleszczami wszystkimi sposobami dzieci przedszkolne w wieku 5 6 lat, uczniowie klas I III szkół podstawowych, rodzice, opiekunowie 202,,Zapobieganie chorobom pasożytniczym - wszawica, świerzb, owsica 1259 dzieci przedszkolne w wieku 5 6 lat, uczniowie klas I VI szkół podstawowych Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 67 67

,,Stop dopalaczom ogół społeczeństwa, ze szczególnym uwzględnieniem młodzieży, ich rodziców i opiekunów 3709,,Uroczystości komunijne bez zatruć pokarmowych społeczność powiatu golubsko-dobrzyńskiego 597 7.2. Kalendarium wydarzeń W roku 2018 Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Golubiu-Dobrzyniu, w ramach prowadzonych działań edukacyjnych, organizował na terenie powiatu golubskodobrzyńskiego różnego rodzaju przedsięwzięcia w postaci spotkań, konkursów, prelekcji, pomiarów, badań i akcji. Niektóre z działań, w zależności od tematyki współorganizowano z samorządami, instytucjami, służbami oraz przedsiębiorcami powiatu golubskodobrzyńskiego. Poniżej przedstawiono krótki przegląd wydarzeń z roku 2018. 22 marzec Światowy Dzień Wody Na terenie ujęcia wody w Białkowie gm Golub-Dobrzyń zorganizowano spotkanie z młodzieżą Zespołu Szkół Nr 2 w Golubiu-Dobrzyniu. W ramach przeprowadzonych zajęć oprowadzono uczestników po stacji uzdatniani wody w Białkowie gm. Golub-Dobrzyń i zapoznano z procesem uzdatniania wody. Jednym z elementów zajęć edukacyjnych było również poznanie przez młodych odbiorców, specyfiki pracy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie nadzoru nad bezpieczeństwem wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Współorganizator- Miejski Zakład Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Golubiu-Dobrzyniu Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 68 68

6 kwiecień Światowy Dzień Zdrowia Akcja prozdrowotna w ramach, której przeprowadzono szereg bezpłatnych badań i porad zdrowotnych m.in.: badanie poziomu cukru we krwi, badanie ciśnienia krwi, badanie słuchu, obliczanie wskaźnika masy ciała BMI, przeprowadzano pomiar tlenku węgla w wydychanym powietrzu, udzielano porad dietetycznych oraz informacji na temat badań przesiewowych w kierunku raka jelita grubego. Podczas akcji udzielano poradnictwa oraz udostępniona była wystawa materiałów informacyjnoedukacyjnych na temat zdrowego stylu życia, profilaktyki uzależnień, chorób zakaźnych i odkleszczowych, a także można było przetestować narkogogle, doświadczając w jaki sposób ciało reaguje na środki psychoaktywne. 5 czerwiec Twoja drogamasz wybórpostaw na życie bez nałogów Współorganizator - Szpital Powiatowy Sp. z o.o. w Golubiu-Dobrzyniu, Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Gol Med w Golubiu- Dobrzyniu W Szkole Podstawowej im. Dziewanowskich w Płonnem gm. Radomin odbyło się XIX Spotkanie z Profilaktyką pod hasłem: TWOJA DROGA- MASZ WYBÓR- POSTAW NA ŻYCIE BEZ NAŁOGÓW. Podczas spotkania przeprowadzone zostały prelekcje na temat zagrożeń ze strony substancji psychoaktywnych, konkursy na temat zdrowego odżywiania i zdrowego stylu życia. 8 czerwiec 18 czerwiec Stop dopalaczom Spotkania z młodzieżą z Zespołu Szkół im. Anny Wazówny w Golubiu- Dobrzyniu i prelekcja na temat zagrożeń ze strony substancji psychoaktywnych, w szczególności narkotyków i tzw. dopalaczy. Dużym zainteresowaniem cieszył się test z użyciem narkogogli, które pokazywały jak zniekształcenie obrazu, spowolnienie czasu reakcji, problemy z oceną odległości i kierunków może przyczynić się do niepożądanych skutków po zażyciu środków psychoaktywnych. Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 69 69

Współorganizator - Komenda Powiatowa Policji w Golubiu-Dobrzyniu 8 czerwiec 14 czerwiec Zapobieganie zakażeniom HCV Uczniowie klas o profilu fryzjerskim, kosmetycznym i gastronomicznym z Zespołu Szkół im. Lecha Wałęsy w Kowalewie Pomorskim oraz Zespołu Szkół Nr 2 w Golubiu-Dobrzyniu zapoznali się z zagadnieniem zakażenia krwiopochodnego HCV oraz możliwości jego zapobiegania. 3 lipiec 5 lipiec 24 lipiec Bezpieczne wakacje Pracownicy PSSE w Golubiu-Dobrzyniu zorganizowali spotkania z uczestnikami obozu BMX CAMP w Kowalewie Pomorskim, z wychowankami Świetlicy Socjoterapeutycznej w Golubiu-Dobrzyniu oraz z uczestnikami kolonii letnich odbywających się na Zamku w Golubiu-Dobrzyniu, które miały na celu zapoznanie młodzieży z zagrożeniami zdrowotnymi podczas wypoczynku letniego i zimowego. 1-31 październik Akcja ważenia tornistrów Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Golubiu-Dobrzyniu włączył się w działania, polegające na przeprowadzeniu badania ciężaru tornistrów, poprzez wyznaczenie dwóch szkół podstawowych, które są objęte profilaktyczną opieką zdrowotną nad uczniami. W dniu 10.10.2018r. badania przeprowadzono w Szkole Podstawowej Nr 1 im. Konstytucji 3 Maja w Golubiu-Dobrzyniu. Kolejną wytypowaną szkołą podstawową, w której przeprowadzono badania w dniu 19.10.2018r. była Szkoła Podstawowa im. Dziewanowskiego w Płonnem gm. Radomin. Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 70 70

15 listopad Światowego Dnia Rzucania Palenia Organizator: Ministerstwo Edukacji Narodowej W Zespole Szkół im. Anny Wazówny w Golubiu Dobrzyniu odbyło się spotkanie pod hasłem Rzuć Palenie Razem z Nami. Na spotkaniu Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Golubiu-Dobrzyniu przeprowadził prelekcję na temat skutków zdrowotnych i społecznych, wynikających z używek takich jak nikotyna. Podsumowano również konkurs na plakat oraz prezentację multimedialną dotyczącą szkodliwości palenia papierosów. Pracownik PSSE przeprowadził pomiar tlenku węgla w wydychanym powietrzu. Dużym zainteresowaniem cieszył się również test z użyciem narkogogli, które pokazywały jak zniekształcenie obrazu, spowolnienie czasu reakcji, problemy z oceną odległości i kierunków może przyczynić się do niepożądanych skutków po zażyciu środków psychoaktywnych. 3 grudzień 4 grudzień Światowy Dzień AIDS W Zespole Szkół nr 2 w Golubiu -Dobrzyniu oraz w Zespole Szkół w Zbójnie odbyły się spotkania z młodzieżą. Podczas spotkań Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny przedstawił prelekcję nt. Zagrożenia HIV ciągle aktualnym problemem zdrowotnym. Podczas spotkań podsumowano konkurs na plakat HIV/AIDS. Młodzież uczestniczyła w konkursie wiedzy nt. HIV/AIDS oraz zaprezentowała scenki profilaktyczne dotyczące tematyki HIV /AIDS. 7 grudzień Ogólnopolski Dzień Szczepień Ochronnych W siedzibie PSSE w Golubiu Dobrzyniu został zorganizowany punkt informacyjno-edukacyjny nt. szczepień ochronnych. Celem obchodów X Ogólnopolskiego Dnia Szczepień Ochronnych było propagowanie szczepień jako najskuteczniejszego sposobu zapobiegania chorobom oraz poprawa społecznej wiedzy na temat korzyści wynikających ze stosowania szczepień, a także konieczności poszerzania dostępu do tego Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 71 71

rodzaju profilaktyki. 7.3. Inne przedsięwzięcia W ramach sprawowania bieżącego nadzoru w zakresie warunków i wymogów higienicznosanitarnych prowadzono systematyczne kontrole w zakresie przestrzegania zakazu palenia w miejscach użyteczności publicznej takich jak: placówki nauczania i wychowania, podmioty lecznicze, zakłady pracy, zakłady gastronomiczne, obiekty użyteczności publicznej. Podstawą przeprowadzania kontroli jest ustawa z dnia 9 listopada 1995r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych. 7.4. Wnioski 1. Treści zdrowotne i promocyjne wspierające wykształcenie prawidłowych nawyków oraz świadomych wyborów zdrowotnych wśród społeczności lokalnej, przekazywane są we współpracy z władzami samorządowymi, placówkami nauczania i wychowania, podmiotami leczniczymi oraz z przedstawicielami środków masowego przekazu. 2. Skuteczność działań wychowawczo-zdrowotnych w dużej mierze uzależniona jest od warunków zewnętrznych środowiska lokalnego, dlatego w dalszym ciągu działania oświatowe są ukierunkowane na współpracę z dyrektorami szkół, pielęgniarkami środowiska szkolnego, pedagogami szkolnymi, wychowawcami, celem zachęcenia do realizacji programów edukacyjnych koordynowanych przez Powiatową Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Golubiu-Dobrzyniu. 8. Działalność kontrolno-represyjna Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Golubiu-Dobrzyniu wykonuje ustawowe zadania Państwowej Inspekcji Sanitarnej na obszarze powiatu golubsko-dobrzyńskiego. Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 72 72

Powierzchnia powiatu golubsko-dobrzyńskiego wynosi 613 km², a w skład powiatu wchodzą następujące gminy: gmina miejska: Golub-Dobrzyń, gmina miejsko-wiejska: Kowalewo Pomorskie, gminy wiejskie: Ciechocin, Golub-Dobrzyń, Radomin i Zbójno. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Golubiu-Dobrzyniu w roku 2018 czuwał nad bezpieczeństwem epidemiologicznym 45219 (stan na dzień 30.06.2018r.) mieszkańców powiatu oraz nadzorował stan sanitarny 986 obiektów (stan na dzień 31.12.2018r.). Działalność kontrolno-represyjna prowadzona przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Golubiu-Dobrzyniu w roku 2018 przedstawia się następująco kontroli sanitarnych 738 Liczba wizytacji 102 przeprowadzonych dochodzeń 327 epidemiologicznych decyzji merytorycznych 101 decyzji płatniczych 108 Liczba wydanych postanowień 17 upomnień 11 tytułów wykonawczych 11 Liczba nałożonych mandatów 11 Kwota nałożonych mandatów 2650 zł. Liczba pobranych próbek 262 Liczba wykonanych badań 809 Id: 0E20B46A-5C81-4F06-9CA5-F9EC5270402C. Podpisany Strona 73 73