WOJEWÓDZKA STACJA SANITARNO-EPIDEMIOLOGICZNA

Transkrypt

1 WOJEWÓDZKA STACJA SANITARNO-EPIDEMIOLOGICZNA W SZCZECINIE OCENA STANU BEZPIECZEŃSTWA SANITARNEGO WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO W I PÓŁROCZU 2016 ROKU Szczecin, wrzesień 2016 r. 1

2 Zachodniopomorski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Szczecinie dr n. med. Małgorzata Domagała Dobrzycka 2

3 Opracował Zespół Kierowników Działu Nadzoru Sanitarnego i Działu Laboratoryjnego Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Szczecinie 3

4 S P I S T R E Ś C I str. I. SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA WYBRANYCH CHORÓB ZAKAŹNYCH Sytuacja epidemiologiczna wybranych chorób zakaźnych Zatrucia i zakażenia pokarmowe Ogniska chorób przenoszonych drogą pokarmową, które wystąpiły w okresie od r. do r. w woj. zachodniopomorskim Wirusowe zapalenia wątroby Wirusowe zapalenie wątroby typu A Wirusowe zapalenie wątroby typu B Wirusowe zapalenie wątroby typu C Wirusowe zapalenie wątroby B+C (mieszane) Wirusowe zapalenie wątroby inne i nieokreślone Wybrane choroby zakaźne wieku dziecięcego Grypa sezonowa /nadzór nad grypą SENTINEL Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu Bakteryjne zapalenie opon mózgowych i mózgu Wirusowe zapalenie opon mózgowych Wirusowe zapalenie mózgu Inwazyjna choroba meningokokowa Zakażenia wirusem HIV i choroba AIDS Borelioza z Lyme Styczność, narażenia na wściekliznę potrzeba szczepień Choroby przenoszone drogą płciową Gruźlica Decyzje administracyjne w I półroczu Realizacja szczepień ochronnych 30 Podsumowanie 35 II. JAKOŚĆ WODY PRZEZNACZONEJ DO SPOŻYCIA Wstęp Infrastruktura zaopatrzenia ludności w wodę Nadzór nad jakością wody do spożycia Warunkowa przydatność wody do spożycia Brak przydatności wody do spożycia Odstępstwa od wymaganej jakości wody do spożycia Ocena jakości wody przeznaczonej do spożycia Awarie 44 III. DZIAŁALNOŚĆ W ZAKRESIE ZAPOBIEGAWCZEGO NADZORU SANITARNEGO 45 IV. STAN SANITARNY WYBRANYCH OBIEKTÓW UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ 50 I KĄPIELISK 4.1. Informacje ogólne Stan sanitarny wybranych obiektów Ustępy publiczne Ustepu ogólnodostępne Domy Pomocy Społecznej, inne placówki organizacyjne pomocy społecznej oraz 51 placówki zapewniające całodobową opiekę Noclegownie i domy dla bezdomnych Obiekty hotelarskie i inne obiekty, w których świadczone są usługi hotelarskie Dworce autobusowe, dworce, stacje i przystanki kolejowe, środki transportu 54 4

5 Dworce autobusowe Dworce, stacje i przystanki kolejowe Środki transportu Tereny rekracyjne Cmentarze i domy pogrzebowe Plywalnie Kąpieliska i miejsca wykorzystywane do kąpieli 61 V. STAN SANITARNY PODMIOTÓW DZIAŁALNOŚCI LECZNICZEJ Stan sanitarny podmiotów wykonujących działalność leczniczą Szpitale Stan techniczny i funkcjonalny szpitali Ocena sposobu żywienia pacjentów w szpitalach i podejmowane w związku z tym 70 działania dotyczące prawidłowego żywienia Dezynfekcja Sterylizacja Bieżący stan czystości i porządku Zaopatrzenie szpitali w wodę Postepowanie z bielizna szpitalną 80 Postępowanie z odpadami medycznymi w aspekcie ochrony zdrowia ludzkiego z uwzględnieniem spełnienia wymogów rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie szczegółowego postępowania z odpadami medycznymi 5.2. Zakażenia szpitalne i ocena działalności zespołów ds. zakażeń szpitalnych Przychodnie, ośrodki zdrowia, poradnie i ambulatoria Działalność lecznicza wykonywana przez praktykę zawodową Prosektorium i postepowanie ze zwłokami 98 Prosektorium VI. WARUNKI SANITARNO-HIGIENICZNE ŚRODOWISKA PRACY Nadzór bieżący nad zakładami pracy Ocena narażenia na czynniki rakotwórcze lub mutagenne Ocena narażenia na szkodliwe czynniki biologiczne Nadzór nad substancjami chemicznymi i ich mieszaninami Choroby zawodowe 107 VII. ŚRODKI ZASTĘPCZE 109 VIII. DZIAŁALNOŚĆ W ZAKRESIE HIGIENY RADIACYJNEJ 114 IX. WARUNKI SANITARNE W SZKOŁACH I INNYCH PLACÓWKACH OŚWIATOWO-WYCHOWAWCZYCH ORAZ WARUNKI POBYTU DZIECI I MŁODZIEŻY W TYCH PLACÓWKACH X. DZIAŁALNOŚĆ W ZAKRESIE HIGIENY ŻYWNOŚCI, ŻYWIENIA I PRZEDMIOTÓW 122 UŻYTKU Stan sanitarny obiektów żywności i żywienia, materiałów i wyrobów przeznaczonych do 1221 kontaktu z żywnością oraz produktów kosmetycznych Jakość zdrowotna środków spożywczych, materiałów i wyrobów do kontaktu z 124 żywnością, kosmetyków oraz badania sanitarne dla próbek pobranych w województwie zachodniopomoraskim w I półroczu 2016 r Jakość zdrowotna krajowych środków spożywczych Jakość zdrowotna środków spożywczych pochodzących z importu z krajów trzecich i 126 Unii Europejskiej Jakośc zdrowotna materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością oraz kosmetyków

6 10.3. Współpraca z innymi inspekcjami, instytucjami, organami samorządowymi podejmowana w ramach określonych akcji Nadzór nad suplementami diety, środkami spożywczymi specjalnego przeznaczenia żywieniowego, środkami spożywczymi wzbogaconymi witaminami lub składnikami mineralnymi oraz nową żywnością XI. DZIAŁALNOŚĆ W ZAKRESIE OŚWIATY ZDROWOTNEJ I PROMOCJI ZDROWIA NA TERENIE WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO Główne programy prozdrowotne realizowane na terenie województwa 131 zachodniopomorskiego w I półroczu 2016roku Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w Polsce Krajowy program edukacyjny dla dzieci w wieku przedszkolnym, ich rodziców 131 i opiekunów pt. Czyste powietrze wokół nas Program profilaktyki antytytoniowej dla uczniów starszych klas szkół podstawowych i 134 gimnazjów Znajdź właściwe rozwiązanie Pilotażowa edycja programu antytytoniowej edukacji zdrowotnej dla IV klas szkół 135 podstawowych Bieg po zdrowie Obchody Światowego Dnia bez Tytoniu 31 maj 2016 r Program edukacyjny Trzymaj Formę Krajowy Program Zwalczania AIDS i Zapobiegania Zakażeniom HIV KIK/68 Profilaktyczny program z zakresie przeciwdziałania uzależnieniu od alkoholu, 140 tytoniu i innych środków psychoaktywnych w tym ARS- czyli jak dbać o miłość? Programy wojewódzkie Wojewódzki program edukacji antytytoniowej dla uczniów klas I-III szkół 142 podstawowych Nie pal przy mnie proszę Program przedszkolny dot. zdrowia jamy Ustnej i zapobiegania próchnicy Zdrowe zęby 144 mamy- marchewkę zajadamy Główne akcje realizowane na terenie woj. zachodniopomorskiego Bezpieczne ferie Zimowe 2016 r Światowy dzień Zdrowia pod hasłem Pokonaj cukrzycę, 7 kwiecień 2016 r Profilaktyka grypy Europejski tydzień szczepień Podsumowanie i wnioski 149 S p i s t a b e l 150 S p i s r y c i n

7 I. SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA WYBRANYCH CHORÓB ZAKAŹNYCH 1.1 Sytuacja epidemiologiczna wybranych chorób zakaźnych W I półroczu 2016r. rejestracja zgłoszonych zachorowań na choroby zakaźne odbywała się wzorem lat ubiegłych w oparciu o aktualne definicje przypadków chorób zakaźnych opracowane na potrzeby nadzoru epidemiologicznego. Sytuacja epidemiologiczna chorób zakaźnych na obszarze woj. zachodniopomorskiego była stabilna za wyjątkiem salmonelloz, zakażeń rotawirusowych, boreliozy, ospy wietrznej oraz wirusowego zapalenia wątroby typu B i C. Należy podkreślić, że niekorzystna sytuacja epidemiologiczna ospy wietrznej występuje w całej Polsce od kilku lat przy czym zapadalność w I półroczu 2016r. wynosiła 281,98 na 100 tys. mieszkańców w stosunku do wskaźnika zapadalności 320,73 na 100 tys. w I półroczu 2015r. Również w woj. zachodniopomorskim w analizowanym okresie nastąpił spadek zachorowań na ospę wietrznązachorowalność w I półroczu 2016r. wynosiła 250,45 na 100 tys. mieszkańców, natomiast w 2015r. 360,65 - mimo to sytuację należy ocenić jako niekorzystną. Ponadto nastąpił spadek zachorowań na krztusiec z 63 w I półroczu 2015r. do 47 w analizowanym okresie. Należy przy tym podkreślić iż po spadku zachorowań na krztusiec w 2014r. (zgłoszono wówczas 16 zachorowań w 2014r. i tylko 6 w I półroczu 2014r.) nastąpił znaczny wzrost zachorowań w 2015r. (zarejestrowano 131 zachorowań, a tylko w I półroczu- 63) przy czym najwyższą zachorowalność odnotowano w grupie dzieci i młodzieży w wieku r.ż. Tendencja najwyższego udziału tej grupy wiekowej wśród chorych utrzymywała się również w I półroczu 2016r. Liczba zachorowań na nagminne zapalenie przyusznic (świnkę) od lat utrzymuje się na porównywalnym poziomie z tendencją spadkową i również w I półroczu 2016 roku zgłoszono tylko 33 zachorowania tj. 49,23 % mniej w stosunku I półrocza 2015 roku, kiedy zgłoszono 65 przypadków. Analizując natomiast sytuację epidemiologiczną różyczki zgłoszono o 49 przypadków zachorowań mniej niż w analogicznym okresie roku 2015, natomiast w skali całego kraju takich zgłoszeń było o 471 mniej. Aktualnie, w ramach programu WHO eliminacji odry i różyczki oraz poprawy diagnostyki różyczki i odry w Polsce, podejmowane są w województwie działania w tym zakresie zmierzające do diagnozowania przypadków zgłaszanych dotychczas przez lekarzy jako możliwe wyłącznie na podstawie objawów klinicznych. Analiza sytuacji epidemiologicznej wirusowych zapaleń wątroby typu B i C zarówno w Polsce jak też w woj. zachodniopomorskim wykazała dalszy wzrost zachorowań w stosunku do analogicznego okresu 2014 i 2015 roku. Sytuacja taka spowodowana była w części zmianami definicji wzw typu B i C na potrzeby nadzoru epidemiologicznego i zgłaszaniem do nadzoru wcześniej niewykazywanych przypadków nosicielstwa oraz poprawą zgłaszalności wzw typu C, niemniej wymaga dalszych obserwacji. Skutkowało to wzrostem zapadalności na wzw typu B w regionie z 4,62 na 100 tys. w I półroczu 2015r. do 5,44 na 100 tys. w I półroczu 2016r. W odniesieniu do wzw typu C wskaźnik zapadalności zwiększył się w analizowanym okresie z 5,44 w I półroczu 2015r. do 7,54 na 100 tysięcy w I półroczu 2016r. Wzorem lat ubiegłych kontynuowano ciągłe monitorowanie grypy i zakażeń grypopodobnych ze szczególnym uwzględnieniem wzmożonego nadzoru epidemiologicznego oraz gotowości w prowadzaniu działań przeciwepidemicznych w I kwartale kiedy to występuje szczyt sezonu epidemicznego zachorowań. W związku z tym poza rejestracją zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę wzorem lat ubiegłych realizowany był nadzór wirusologiczny Sentinel we współpracy z wybranymi lekarzami medycyny rodzinnej. W nadzorze Sentinel w sezonie 2015/2016 (wrzesień - sierpień) uczestniczyło 38 lekarzy z powiatów: Police, Stargard Szczeciński, Szczecin. Podczas funkcjonowania nadzoru 7

8 w analizowanym okresie udało się pobrać 388 wymazów od pacjentów (jest to najlepszy wynik spośród województw), z czego uzyskano 122 dodatnich wyników, co stanowiło 31,3% pobranych ogółem próbek. W analizowanym okresie potwierdzono laboratoryjnie grypę u 366 osób w tym 196 dzieci do 14 roku życia tj. o 276 więcej niż w I półroczu 2015r.(zdiagnozowano wtedy 90 zachorowań, w tym 37 dzieci do 14 roku życia). Z powodu powikłań pogrypowych zmarła 1 osoba. Należy podkreślić iż sytuacja epidemiologiczna grypy i zakażeń grypopodobnych na terenie województwa uległa nieznacznej poprawie w stosunku do I półrocza 2015r. była również korzystniejsza niż w Polsce, mimo to nie można uznać jej za stabilną. Podkreślenia wymaga fakt iż wpływ na niekorzystną sytuację epidemiologiczną grypy ma niewątpliwie spadek popularności szczepień wśród ogółu społeczeństwa- w 2015r. ze szczepień skorzystało tylko 2,14% populacji ogólnopolskiej, natomiast w woj. zachodniopomorskim 2,78% stąd należy kontynuować działania profilaktyczne dotyczące propagowania szczepień przeciwko grypie jako jedynej skutecznej metody zapobiegania tej chorobie. Wzmożony nadzór przeciwepidemiczny nadal prowadzony był w ogniskach chorób przenoszonych drogą pokarmową, których ogólna liczba była większa niż w roku ubiegłym tj. zwiększyła się z 18-u do 26- u natomiast analiza występowania ognisk w sezonie letnim (od 1.06 do r.) wykazała ich niewielki spadek z 19 w 2015r. do 17 w tym okresie. Należy również podkreślić iż kontynuowany był wypracowany od lat schemat nadzoru przy zgłoszeniach podejrzeń zachorowań i zachorowań na inwazyjną chorobę meningokokową (w analizowanym okresie odnotowano 7 przypadków zachorowań, w tym 2 zakończone zgonem. Kontynuowane były działania związane z analizą ognisk zakażeń szpitalnych pod kątem ustalania ich przyczyn i podejmowanych działań przeciwepidemicznych. Należy podkreślić iż współpraca z Zespołami Zakażeń Szpitalnych jest od lat kontynuowana stąd zgłaszalność ognisk poprawia się w I półroczu 2016r. zgłoszono do Państwowej Inspekcji Sanitarnej 17 ognisk epidemicznych tj. o 4 więcej niż w I półroczu 2015, których źródło zakażenia ustalono w 8 przypadkach. Ponadto, w związku z pojawiającymi się na terenie woj. zachodniopomorskiego zachorowaniami sporadycznymi oraz ogniskami epidemicznymi wywołanymi przez Gram ujemne pałeczki z rodziny Enterobacteriaceae wytwarzającymi karbapenemazy typu KPC, w tym Klebsiella pneumoniae z genami oporności typu NDM, a także niekorzystną sytuacją epidemiologiczną w tym zakresie w innych województwach zobowiązano Państwowych Powiatowych Inspektorów Sanitarnych (PPIS) woj. zachodniopomorskiego i szpitale do wzmożonego nadzoru przeciwepidemicznego w tym zakresie m.in. poprzez opracowanie i wdrożenie procedury postępowania w przypadku stwierdzenia zachorowań sporadycznych oraz ognisk epidemicznych wywołanych przez te patogeny oraz bieżące zgłaszanie każdego przypadku podejrzenia zakażenia/zakażenia Enterobacteriaceae wytwarzających karbapenemazy typu KPC, MBL (w tym NDM) oraz OXA-48 (w tym także przypadki nosicielstwa) do właściwego PPIS. W I półroczu 2016r. zgłoszono chorób podlegających rejestracji w meldunkach dwutygodniowych zachorowań na choroby zakaźne, zakażenia i zatrucia (MZ-56) tj. o 1448 mniej niż w analogicznym okresie 2015 r., kiedy to wpłynęły zgłoszenia. Spośród wszystkich zgłoszonych chorób 31,62 % tj osób hospitalizowano. Należy podkreślić, że od 3 lat następuje poprawa zgłaszalności zakażeń i chorób zakaźnych, co jest wynikiem kontynuacji intensywnych działań nadzorowych podejmowanych przez pracowników Państwowej Inspekcji Sanitarnej w tym zakresie. W pierwszym półroczu 2016r. na terenie woj. zachodniopomorskiego wśród chorób podlegających zgłoszeniu nie odnotowano zachorowań na: cholerę, dur brzuszny, dury rzekome A, B, C, dur wysypkowy, czerwonkę bakteryjną, kryptosporydiozę, dżumę, tularemię, wąglik, brucelozę, błonicę, nosaciznę, gronkowcowe zatrucie pokarmowe, botulizm, leptospirozę, jersiniozę pozajelitową, błonicę, legionelozę, ziarnicę weneryczną, 8

9 Liczba zachorowań zapadalność liczba zachorowań zapadalność liczba zachorowań zapadalność ornitozy, dur wysypkowy, gorączkę Q, encefalopatie gąbczaste, poliomyelitis, wściekliznę, kleszczowe zapalenie mózgu, gorączkę zachodniego Nilu, żółtą gorączkę, wirusowe gorączki krwotoczne, choroby wywołane przez hantawirusy, ospę prawdziwą, pryszczycę, malarię, wągrzycę, włośnicę, zespół hemolityczno - mocznicowy w przebiegu zakażeń E. coli, grypę ptaków typu A/H5 lub A/H5N1 u ludzi, wrodzone choroby wirusowe, zatrucia grzybami, SARS - zespół ostrej niewydolności oddechowej. Zagrożenie zachorowaniami na te choroby mimo iż nie jest wysokie, wymaga jednak utrzymania stałego nadzoru ze względu na potencjał epidemiologiczny, a także znaczenie kliniczne i możliwość zawleczenia z innych stref klimatycznych. W I półroczu 2016r. zarejestrowano 1 zachorowanie na gorączkę denga, które wystąpiło u 27- letniej mieszkanki Szczecina po powrocie z Brazylii oraz 1 zakażenie wirusem Zika (niepodlegające rejestracji) u 50-letniego mężczyzny po powrocie z Dominikany. Obydwa zachorowania zakończyły się całkowitym powrotem do zdrowia. Liczbę wybranych zgłoszonych w I półroczu 2016r. przypadków zakażeń i chorób zakaźnych w stosunku do I półrocza 2015r. przedstawia tabela 1. W I półroczu 2016 r. zarejestrowano w woj. zachodniopomorskim 39 zgonów z powodu chorób zakaźnych (wg miesięcznych raportów zgonów), co stanowi 54,9% ogółu zgonów zgłoszonych w 2015 r.( zgłoszono wtedy 71 zgonów). Najwięcej zgonów bo aż 59% spowodowanych było posocznicą, nie określoną, posocznicą wywołaną przez Streptococcus pneumoniae, inne bakterie Gram-ujemne, meningokoki, paciorkowce grupy D, inne określone gronkowce oraz inną posocznicą bakteryjną noworodka (23 przypadki). Ponadto zarejestrowano 10 zgonów w przebiegu gruźlicy, 3 w przebiegu zapalenia jelit wywołanego Clostridium difficile, 2 zgony z powodu zapaleń opon mózgowych oraz 1 zgon z powodu grypy z zapaleniem płuc. Tab.1. Wybrane dane epidemiologiczne dotyczące chorób zakaźnych w woj. zachodniopomorskim w latach (I półrocze) 2015 r. I półrocze 2015 r r. I półrocze Lp. Jednostka chorobowa 1 Salmonellozy zatrucia pokarmowe 69 4, , ,18 2 Salmonellozy zakażenia pozajelitowe 2 0,12 7 0,41 3 0,17 4 Inne bakteryjne zakażenia jelitowe , , ,17 5 Inne bakteryjne zatrucia pokarmowe 53 3, ,20 2 0,12 6 Wirusowe zakażenia jelitowe wywołane przez rotawirusy , , ,38 7 Biegunka i zapalenie żołądkowo-jelitowe o prawdopodobnie zakaźnym pochodzeniu u dzieci do lat , , , Krztusiec 63 3, , ,75 9 Płonica (szkarlatyna) , , ,65 10 Inwazyjna choroba meningokokowa 8 0, ,82 6 0,35 w tym neuroinfekcje 3 0,17 6 0,35 4 0,23 11 Borelioza z Lyme 156 9, , ,92 Styczność i narażenie na wściekliznę 12 /potrzeba szczepień/ , , Wirusowe zapalenie mózgu 5 0, ,58 4 0,23 14 Wirusowe zapalenie opon mózgowych 17 0, , ,58 9

10 15 Ospa wietrzna , , ,45 16 Odra 8 0, ,64 1 0,06 17 Różyczka 90 5, , ,4 a Wirusowe zapalenia wątroby , , ,21 b w tym WZW typu "A" ,17 c w tym WZW typu "B" ostre i przewlekłe 79 4, , ,44 18 w tym WZW typu "C" ( * wg. definicji przypadku z 2009/2014 i 2005r. ** wg. def z 2014r.) 93 * 5, ** 12, ** 7,54 19 AIDS - zespół nabytego upośledzenia odporności 2 0,12 8 0,47 6 0,35 20 Nowo wykryte zakażenia HIV 22 1, , ,58 22 Świnka 65 3, , ,93 23 Inwazyjna choroba pneumokokowa 29 1, , ,81 24 Gruźlica 120 7, , ,31 Grypa i podejrzenia zachorowań na grypę 25 ogółem , , ,07 w tym dzieci do 14 r.ż , , ,44 Wskaźniki zapadalności za I pół. 2016r. obliczono wg danych GUS liczby ludności w Polsce i woj. zachodniopomorskim stan na r. 1 Współczynnik zapadalności obliczony w stosunku do liczebności populacji dzieci w grupie wiekowej 0-2 r.ż. na 100 tys. 2 Współczynnik zapadalności obliczony w stosunku do liczebności populacji dzieci w grupie wiekowej 0-14 r.ż. na 100 tys Zatrucia i zakażenia pokarmowe W I półroczu 2016 r. w woj. zachodniopomorskim zgłoszono 159 przypadków bakteryjnych zatruć pokarmowych (współczynnik zapadalności 9,3 na 100 tys. mieszkańców), w tym aż w 157 przypadkach zachorowań czynnikiem etiologicznym była Salmonella. Hospitalizowano łącznie 102 osoby. W porównaniu do I półrocza 2015 r. zaobserwowano wzrost zachorowań na bakteryjne zatrucia pokarmowe, bowiem do końca czerwca 2015 r. zarejestrowano 122 przypadki zatruć pokarmowych, w których czynnikiem przeważającym była również Salmonella (69 przypadków). W I półroczu 2016 r. zarejestrowano 9 przypadków zakażenia pozajelitowego wywołanego pałeczkami z grupy Salmonella, w tym 6 pod postacią posocznicy. Zakażenia wystąpiły u: 4 kobiet ( w wieku 67 lat, 73 lat, 65 lat i 24 lat), 4 mężczyzn (58 lat, 75 lat, 59 lat, 69 lat) i 2-letniego dziecka. W I półroczu 2016 r. w woj. zachodniopomorskim zgłoszono 191 przypadków bakteryjnych zakażeń jelitowych (współczynnik zapadalności 11,17 na 100 tys. mieszkańców). Wśród wszystkich zachorowań, aż 154 wywołanych było przez Clostridium difficile, 12 przez Campylobacter, 8 przez E. coli inną i BNO, 1 przez Yersinia enterocolitica lub pseudotubeculosis. Hospitalizowano 180 chorych. W porównaniu do I półrocza 2015 r. zaobserwowano niewielki spadek występowania bakteryjnych zakażeń jelitowych, bowiem do końca czerwca 2015 r. zgłoszono 235 przypadków tych zakażeń (współczynnik zapadalności 13,70 na 100 tys. mieszkańców), w tym: 201 wywołanych było przez Clostridium difficile, 15 przez Campylobacter, 5 przez E. coli inną i BNO oraz 2 przez Yersinia enterocolitica lub pseudotubeculosis. Hospitalizowano 222 chorych. W dalszym ciągu w tej grupie zakażeń obserwuje się utrzymującą się przewagę zakażeń o etiologii Clostridium difficile. W I półroczu 2016 r. w woj. zachodniopomorskim zgłoszono 1657 przypadków wirusowych zakażeń jelitowych, (współczynnik zapadalności 96,88 na 100 tys. 10

11 mieszkańców), w tym 1067 wywołanych przez rotawirusy (współczynnik zapadalności 62,38 na 100 tys. mieszkańców). Hospitalizowano 1189 chorych, wśród których ponad połowę tj. 603 (50,72% ) stanowiły dzieci do lat 2. W I półroczu 2016 r. w Polsce natomiast zarejestrowano zachorowań wywołanych rotawirusami (współczynnik zapadalności 41,53 na 100 tys. mieszkańców). Pomimo, że w Polsce odnotowano spadek zakażeń jelitowych o etiologii wirusowej, (w I półroczu 2015 r. zgłoszono przypadki, natomiast w I półroczu 2016 r ) to w woj. zachodniopomorskim zauważalny jest wzrost przypadków tych zakażeń (w I półroczu 2015 r. zgłoszono 1328 przypadki, natomiast w I półroczu 2016 r. 1657), w tym także wywołanych przez rotawirusy. W analizowanym okresie w woj. zachodniopomorskim zarejestrowano 1727 przypadki biegunek i zapaleń żołądkowo-jelitowych BNO, o prawdopodobnym zakaźnym pochodzeniu (współczynnik zapadalności 100,97 na 100 tys. mieszkańców), w tym 411 u dzieci do lat 2. Hospitalizowano 463 chorych. Wybrane dane epidemiologiczne dotyczące chorób zakaźnych przenoszonych drogą pokarmową w I półroczu 2016 r. w Polsce i w woj. zachodniopomorskim zostały przedstawione w tabela 2. Tab.2. Wybrane dane epidemiologiczne dotyczące chorób zakaźnych przenoszonych drogą pokarmową w Polsce i woj. zachodniopomorskim w I półroczu 2016 r. Polska woj. zachodniopomorskie Lp. Jednostka chorobowa Liczba Liczba Zapadalność zachorowań zachorowań Zapadalność 1. Salmoneloza zatrucie pokarmowe , ,18 2. Salmoneloza- posocznica 85 0,22 6 0,35 3. Salmoneloza inne zakażenia pozajelitowe 53 0,14 3 0,17 4. Czerwonka bakteryjna 6 0, Clostridium difficile , ,01 6. Yersinia enterocolitica lub pseudotuberculosis 64 0,17 1 0,06 7. Zatrucie jadem kiełbasianym /botulizm/ 8 0, Wirusowe zakażenia jelitowe wywołane przez rotawirusy , ,38 9. Biegunka i zapalenie 897,52/na 100 żołądkowo jelitowe o , tys. dzieci do prawdopodobnie zakaźnym lat 2 pochodzeniu u dzieci do lat Ogniska chorób przenoszonych drogą pokarmową, które wystąpiły w okresie od r. do r. w woj. zachodniopomorskim. Ogółem wystąpiło 26 ognisk chorób przenoszonych drogą pokarmową w : 3 ogniska - w 5 przedszkolach; 2 restauracjach; 2 oddziałach szpitalnych; 1 domu pomocy społecznej; 1 internacie zespołu szkół; 1 sanatorium uzdrowiskowym; 1 ośrodku wczasowo- kolonijnym; 11

12 15 ognisk rodzinnych w mieszkaniach prywatnych. W ww. przypadkach: ogółem narażonych na choroby przenoszone drogą pokarmową było 1229 osób; zachorowało 203 osoby, w tym 124 dzieci do 14 roku życia; hospitalizowano 45 osób, w tym 34 dzieci do 14 roku życia. Czynnikami etiologicznymi w ogniskach były: Salmonella w 9 ogniskach; Rotawirus w 7 ogniskach; w 10 ogniskach czynnika etiologicznego nie ustalono. Analizując dane w analogicznym okresie roku 2015, zauważyć można, iż zwiększyła się liczba ognisk chorób przenoszonych drogą pokarmową, bowiem w I półroczu 2015 r. wystąpiło 18 ognisk, w tym 8 rodzinnych. W odniesieniu do ogólnej liczby zgłoszonych ognisk, zauważyć można, że nie zmieniła się znacząco liczba ognisk w obiektach żywienia zbiorowego (zgłoszono o 1 takie ognisko więcej niż w I półroczu 2015 roku), natomiast o 7 zwiększył się udział ognisk rodzinnych wśród ogółu. Na uwagę zasługuje fakt zmiany proporcji zakażeń wirusowych, których było więcej w I półroczu 2015r. w stosunku do zakażeń bakteryjnych o etiologii Salmonella, bowiem większość ognisk w analizowanym okresie wywołana była przez ten czynnik bakteryjny. Tab.3. Zestawienie liczby ognisk zbiorowych zachorowań na choroby przenoszone drogą pokarmową oraz liczby narażonych i chorych, w tym dzieci do 14 roku życia na terenie woj. zachodniopomorskiego w latach 2006 I półrocze 2016 liczba chorych Rok liczba ognisk liczba narażonych w tym dzieci do ogółem 14 r.ż I półrocze I półrocze I półrocze I półrocze I półrocze I półrocze I półrocze

13 Ogniska chorób przenoszonych drogą pokarmową, które wystąpiły w sezonie od r. do r. Ogółem wystąpiło 17 ognisk chorób przenoszonych drogą pokarmową w : 4 ośrodkach wczasowo- kolonijnych; 1 ognisko w 3 świetlicach: 2 wiejskich i 1 świetlicy szkolnej; 1 oddziale szpitalnym; 1 sanatorium uzdrowiskowym; 1 domu wczasowym; 1 hotelu; 8 ognisk rodzinnych, w tym 2 ogniska związane były z pobytami za granicą (w Bułgarii i Grecji) W ww. przypadkach: ogółem narażonych na choroby przenoszone drogą pokarmową było 2136 * osób; zachorowało 155 * osób, w tym 105 * dzieci do 14 roku życia; hospitalizowano 29 * osób, w tym 11 * dzieci do 14 roku życia. * liczby mogą ulec zmianie po weryfikacji końcowych opracowań ognisk do r. Czynnikami etiologicznymi w ogniskach były: Salmonella w 5 ogniskach; Amanityna w 2 ogniskach; Clostridium botulinum w 1 ognisku; Rotawirus w 1 ognisku; Norowirus w 1 ognisku; Bakterie z gr. Coli w 1 ognisku; w 6 ogniskach czynnika etiologicznego nie ustalono. W porównaniu do sezonu letniego 2015 r. zauważyć można, że nieznacznie zmniejszyła się liczba ognisk chorób przenoszonych drogą pokarmową zgłoszonych do Państwowej Inspekcji Sanitarnej, bowiem w ubiegłym sezonie zgłoszono takich ognisk 19. Jako prawdopodobną przyczynę zachorowań wskazywane były produkty żywnościowe, których składnikiem były m.in. jaja (dot. 4 ognisk). W sezonie letnim miały miejsce 2 ogniska zatruć grzybami, przyczyną zatrucia były potrawy sporządzone z muchomora sromotnikowego (mylnie zróżnicowanego z gąską zieloną) oraz muchomora jadowitego (mylnie zróżnicowanego z pieczarką leśną). Natomiast źródłem ogniska spowodowanego jadem kiełbasianym (Clostridium botulinum) była zawekowana galaretka z kurczakiem domowej produkcji. Należy przy tym zaznaczyć, że aż w 5 ogniskach w obiektach żywienia zbiorowego, pobrane w trakcie dochodzenia epidemiologicznego wymazy wykazały obecność drobnoustrojów: na sprzęcie kuchennych i naczyniach stołowych (dot. 5 ognisk), na dłoniach personelu (dot. 4 ogniska). W 3 ogniskach natomiast stwierdzono liczne uchybienia w pionie kuchennym zarówno ze strony technicznej jak i sanitarno-higienicznej Wirusowe zapalenia wątroby W Polsce zachorowania na wirusowe zapalenia wątroby są najczęściej wywołane przez wirusy typu B i C, rzadziej dochodzi do zapalenia wątroby typu A czy mieszanego zapalenia wątroby wirusami B+C. W I połowie 2016 r. w Polsce zarejestrowano 4272 zachorowań na wirusowe zapalenia wątroby (współczynnik zapadalności 11,11 na 100 tys. 13

14 mieszkańców), podczas gdy w analogicznym okresie ubiegłego roku zgłoszono 3695 (współczynnik zapadalności 9,6 na 100 tys. mieszkańców) zachorowań. W woj. zachodniopomorskim zachorowania utrzymywały się na poziomie: 174 (współczynnik zapadalności 10,12 na 100 tys. mieszkańców) w I połowie 2015 r. i 226 w analogicznym okresie br. (współczynnik zapadalności 13,04 na 100 tys. mieszkańców) Wirusowe zapalenie wątroby typu A W Polsce w I połowie 2015 r. zanotowano 17 przypadków zachorowań (współczynnik zapadalności 0,04 na 100 tys. mieszkańców). Do r. zgłoszono 19 zachorowań na WZW typu A (współczynnik zapadalności 0,05 na 100 tys. mieszkańców). Na terenie woj. zachodniopomorskiego w I półroczu 2015 r. nie odnotowano przypadków zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu A. W analogicznym okresie bieżącego roku zarejestrowano 3 przypadki zachorowań (współczynnik zapadalności 0,17 na 100 tys. mieszkańców). Dwa przypadki zachorowań zostały zawleczone z krajów o endemicznym występowaniu HAV, natomiast 1 przypadek wywołany został prawdopodobnie przez spożycie krewetek poddanych zbyt krótkiej obróbce cieplnej. Żaden z pacjentów nie był wcześniej szczepiony przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A Wirusowe zapalenie wątroby typu B W Polsce zachorowalność na wirusowe zapalenie wątroby typu B (wzw B) obniża się stopniowo od lat 90-tych, tj. od chwili wprowadzenia szczepień przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B. Również działania związane z profilaktyką zakażeń szpitalnych, zwłaszcza poprawa procesów sterylizacji sprzętu medycznego mają znaczenie w poprawie sytuacji epidemiologicznej. W I połowie 2015 r. w Polsce zarejestrowano 1713 zachorowań na wzw B (współczynnik zapadalności 4,45 na 100 tys. mieszkańców), w analogicznym okresie tego roku liczba zachorowań wyniosła 1982 zachorowania (współczynnik zapadalności 5,16 na 100 tys. mieszkańców). W woj. zachodniopomorskim w I połowie 2015 r. na wirusowe zapalenie wątroby typu B zachorowało 79 osób (współczynnik zapadalności 4,62 na 100 tys. mieszkańców), wszystkie zgłoszone przypadki to zachorowania przewlekłe i bliżej nieokreślone. Natomiast w I połowie br. na wirusowe zapalenie wątroby typu B zachorowały 93 osoby (współczynnik zapadalności 5,44 na 100 tys. mieszkańców), w tym 2 przypadki zostały zgłoszone jako zachorowania ostre. Największą liczbę zachorowań stwierdzono w grupach wiekowych 31-40, oraz lat, częściej chorowali mężczyźni, co obrazuje tabela 4 i 5. Tab.4 Liczba zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu B na terenie woj. zachodniopomorskiego w I półroczu 2015 r. i 2016 r., według płci Rok kobiety mężczyźni liczba zachorowań I półrocze I półrocze

15 Tab.5 Liczba zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu B na terenie woj. zachodniopomorskiego w I półroczu 2015 r. i 2016 r., według grup wiekowych grupy wiekowe Liczba zachorowań Liczba zachorowań 2015 r. I półrocze 2016 r. I półrocze > razem: Wirusowe zapalenie wątroby typu C Wirusowe zapalenie wątroby typu C (wzw C) jest bardzo poważnym problemem zdrowotnym zarówno na świecie, jak i w Polsce. Liczba zakażonych wirusem zapalenia wątroby typu C w Polsce nie jest dokładnie oszacowana, ze względu na najczęściej bezobjawowy przebieg choroby i może sięgnąć kilkuset tysięcy, stąd wykrycie tego zakażenia jest często przypadkowe, a % zachorowań rozpoznawanych jest w fazie zmian przewlekłych. Od 2015 r. rejestracji podlegają przypadki zachorowań potwierdzone badaniami laboratoryjnymi. W I połowie 2016 r. w Polsce zarejestrowano (wzw C wg definicji przypadku z 2014 r.) 2259 zachorowań na wzw typu C (współczynnik zapadalności 5,88 na 100 tys. mieszkańców), w analogicznym okresie 2015 r. liczba zachorowań wyniosła 1944 (współczynnik zapadalności 5,05 na 100 tys. mieszkańców). W woj. zachodniopomorskim w I połowie 2016 r. na wirusowe zapalenie wątroby typu C wg definicji z 2014 r. zachorowało 129 osób (współczynnik zapadalności 7,54 na 100 tys. mieszkańców) w stosunku do 93 chorujących w I połowie 2015 r. (współczynnik zapadalności 5,44 na 100 tys. mieszkańców). W tabeli 6 przedstawiono zachorowania na wirusowe zapalenie wątroby typu C wg definicji z 2014 r. Tab.6 Liczba przypadków zachorowań i współczynniki zapadalności na wirusowe zapalenia wątroby C ogółem w Polsce i woj. zachodniopomorskim w I połowie 2015 r. i 2016 r. w oparciu o definicję zachorowania z 2014 r r. I półrocze 2016 r. I półrocze zapadalność Liczba na 100 tys. zachorowań Liczba zachorowań zapadalność na 100 tys. Polska , ,87 województwo zachodniopomorskie 93 5, ,54 15

16 Najwięcej zachorowań na terenie woj. zachodniopomorskiego w I połowie 2016 r. zaobserwowano w grupie wiekowej lat 33 przypadki (tab.7). Zachorowało 57 kobiet i 72 mężczyzn, co przedstawiono w tabeli 8. Tab.7 Liczba zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu C wg definicji z 2014 r. według grup wiekowych na terenie woj. zachodniopomorskiego w I połowie 2015 r. i 2015 r. grupy wiekowe Liczba zachorowań Liczba zachorowań 2015 r. I półrocze 2016 r. I półrocze > razem: Tab.8 Liczba zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu C wg definicji z 2014 r. według płci na terenie woj. zachodniopomorskiego w I połowie 2015 r. i 2016 r. Lata kobiety mężczyźni liczba zachorowań Wirusowe zapalenie wątroby typu B + C (zakażenie mieszane) W Polsce w I połowie 2015 r. 10 osób zachorowało na wirusowe zapalenie wątroby typu B + C (współczynnik zapadalności 0,03 na 100 tys. mieszkańców), w analogicznym okresie bieżącego roku zakażenie mieszane zarejestrowano u 7 osób (współczynnik zapadalności 0,02 na 100 tys. mieszkańców). W woj. zachodniopomorskim w analizowanym okresie br. nie odnotowano zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu B + C, natomiast w I połowie 2015 r. zarejestrowano 1 takie zachorowanie (współczynnik zapadalności 0,06 na 100 tys. mieszkańców) Wirusowe zapalenie wątroby inne i nieokreślone W I połowie 2015 r. w Polsce zarejestrowano 11 przypadków wirusowego zapalenia wątroby o etiologii innej i nieokreślonej (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców 0,03), tj. o 6 przypadków więcej niż w analogicznym okresie br. (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców 0,01). W woj. zachodniopomorskim w I połowie 2015 r. zarejestrowano 1 przypadek wirusowego zapalenia wątroby typu E (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców 0,06). W analogicznym okresie br. nie odnotowano zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu E. 16

17 1.1.3 Choroby zakaźne wieku dziecięcego Tab.9. Wybrane dane epidemiologiczne dotyczące chorób zakaźnych wieku dziecięcego w Polsce i woj. zachodniopomorskim w I półroczu 2016r. Lp. Jednostka chorobowa Polska Liczba Zapadalność zachorowań woj. zachodniopomorskie Liczba Zapadalność zachorowań 1. Ostre porażenia wiotkie u dzieci w wieku 0-14 r.ż. 29 0,50 2 0,8 2. Odra 7 0,02 1 0,05 3. Krztusiec , ,75 4. Ospa wietrzna , ,45 5. Różyczka 778 2, ,4 6. Świnka /nagminne zapalenie przyusznic/ 910 2, ,93 W I półroczu 2016r. zarejestrowano 2 zachorowania na ostre porażenie wiotkie u dzieci do 14 r. ż., podczas gdy w I półroczu 2015r. odnotowano 1 przypadek. W obu zgłoszonych przypadkach dwukrotne badania kału wykonane w Laboratorium Zakładu Wirusologii NIZP-PZH nie wykazały obecności w materiale wirusa polio. W rozpoznaniu ostatecznym stwierdzono Zespół Guillain- Barre. W analizowanym okresie zarejestrowano 1 zachorowanie na odrę, natomiast w I półroczu 2015r. wystąpiło 8 zachorowań. Zgłoszony przypadek zakwalifikowano jako przypadek możliwy ( na podstawie objawów klinicznych) zaś drugi podejrzany przypadek został ostatecznie odwołany z powodu innego rozpoznania ( infekcja wirusowa górnych dróg oddechowych). Zarówno w woj. zachodniopomorskim jaki i całym kraju zauważalny jest spadek zachorowań na ospę wietrzną, różyczkę oraz świnkę w stosunku do I połowy 2015r. W zakresie zachorowań na ospę wietrzną zapadalność w woj. zachodniopomorskim wyniosła 250,45 na 100 tys. mieszkańców i była korzystniejsza w stosunku do ogólnopolskiego wskaźnika zapadalności, który kształtował się na poziomie 281,98 na 100 tys. Analizując natomiast sytuację epidemiologiczną różyczki zgłoszono o 49 przypadków różyczki mniej niż w analogicznym okresie roku 2015, natomiast w skali całego kraju takich zgłoszeń było o 471 mniej. Liczba zachorowań na nagminne zapalenie przyusznic (świnkę) od lat utrzymuje się na porównywalnym poziomie z tendencją spadkową i również w I półroczu 2016 roku zgłoszono tylko 33 zachorowania tj. 49,23 % mniej w stosunku I półrocza 2015 roku, kiedy zgłoszono 65 przypadków. W I półroczu 2016r. obserwowany był dalszy wzrost zachorowań na krztusiec w skali całego kraju. W I półroczu 2016r. w Polsce odnotowano 3432 przypadki (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców wynosił - 8,93) t.j. o 1118 zgłoszeń krztuśca więcej niż w roku poprzednim zgłoszono wówczas 2314 zachorowań (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców wynosił - 6,02). W woj.zachodniopomorskim natomiast w analizowanym okresie zarejestrowano 47 przypadków tj. nieco mniej niż w I półroczu 2015r., kiedy zarejestrowano 63 przypadki zachorowań na krztusiec. Zachorowania na tę chorobę w woj. zachodniopomorskim zgłoszono z 14 powiatów (Szczecin 10, Sławno 8, Drawsko Pomorskie 5, Szczecinek 4, Koszalin, Świnoujście i Pyrzyce po 3 przypadki, Gryfino, Kamień Pomorski, Stargard i Wałcz po 2 przypadki oraz Gryfice, Myślibórz i Świdwin po 1 17

18 przypadku). Analiza grup wiekowych, w których wystąpiły zachorowania krztuśca wykazała, że 13 zachorowań dotyczyło grupy najmłodszych dzieci od 0 do 4 roku życia, w wieku 5-10 lat zachorowały 3 osoby, w wieku lat 18 osób oraz 13 zachorowań wystąpiło u osób > 19 roku życia. Szczegółową analizę zachorowań na krztusiec w Polsce i woj. zachodniopomorskim przedstawiają tabela 10 i 11. Tab.10. Liczba zachorowań na krztusiec w Polsce i w woj. zachodniopomorskim w latach oraz I półrocze 2016 rok Polska woj. zachodniopomorskie I półrocze Tab.11. Liczba zachorowań na krztusiec w Polsce i w woj. zachodniopomorskim w I półroczu w latach Polska Zapadalność na 100 tys. mieszkańców woj. zachodniopomorskie Zapadalność na 100 tys. mieszkańców I półrocze ,81 9 0,53 I półrocze , ,60 I półrocze , ,59 I półrocze , ,45 I półrocze ,23 6 0,35 I półrocze , ,68 I półrocze , , Grypa sezonowa/ nadzór nad grypą SENTINEL Sytuacja epidemiologiczna grypy i zakażeń grypopodobnych w Polsce w I półroczu 2016 r. uległa pogorszeniu w stosunku do I półrocza 2015r. natomiast na terenie woj. zachodniopomorskiego sytuacja ta uległa nieznacznej poprawie. W I półroczu 2016r. w Polsce zgłoszono zachorowań na grypę i podejrzeń grypy (zapadalność 6711,51 na 100 tys. mieszkańców), w tym zachorowań dzieci do 14 roku życia (wskaźnik zapadalności ,58 na 100 tys. mieszkańców). Dla porównania w I półroczu 2015 roku w Polsce zgłoszono zachorowań na grypę i podejrzeń grypy - (zapadalność 6171,74 na 100 tys. mieszkańców), w tym zachorowań dzieci do 14 roku życia (wskaźnik zapadalności ,04 na 100 tys. mieszkańców). W I półroczu 2016r. w woj. zachodniopomorskim zachorowało osób 18

19 ( zapadalność 2 785,07 na 100 tys. mieszkańców), w tym dzieci do 14 roku życia (współczynnik zapadalności wyniósł 8 668,44 na 100 tys. mieszkańców). Natomiast w analogicznym okresie 2015 roku w woj. zachodniopomorskim zachorowało osób (zapadalność 2 963,73 na 100 tys. mieszkańców), w tym dzieci do 14 roku życia (współczynnik zapadalności wyniósł 9 136,24 na 100 tys. mieszkańców). W analizowanym okresie potwierdzono laboratoryjnie grypę u 366 osób w tym 196 dzieci do 14 roku życia tj. o 276 więcej niż w I półroczu 2015r.( zdiagnozowano wtedy 90 zachorowań, w tym 37 dzieci do 14 roku życia). Z powodu powikłań pogrypowych zmarła 1 osoba. Grypa sezonowa monitorowana jest także w systemie SENTINEL, którego głównym założeniem jest monitorowanie grypy pod kątem epidemiologicznym, a także wirusologicznym. Lekarze, którzy wyrazili deklarację uczestniczenia w nadzorze nad grypą w systemie SENTINEL, oprócz konieczności zbierania danych epidemiologicznych pobierają jednocześnie materiał do badań wirusologicznych od pacjentów podejrzanych o zakażenie wirusem grypy zgodnie z instrukcją NIZP-PZH. Nadzór ten prowadzony jest cotygodniowo przez cały rok, tj. przez 52 tygodnie. Szczególnego wzmocnienia wymaga w trakcie sezonu epidemicznego tj. od początku października danego roku do końca września kolejnego roku, co pozwala na monitorowanie aktualnie krążących typów wirusa grypy lub wirusów grypopodobnych w danym rejonie badawczym. W nadzorze Sentinel w sezonie 2015/2016 (wrzesień - sierpień) uczestniczyło 38 lekarzy z powiatów: Police, Stargard Szczeciński, Szczecin. Podczas funkcjonowania nadzoru w analizowanym okresie udało się pobrać 388 wymazów od pacjentów (jest to najlepszy wynik spośród województw), z czego uzyskano 122 dodatnich wyników, co stanowiło 31,3% pobranych ogółem próbek. Dla porównania w sezonie 2014/2015 w woj. zachodniopomorskim pobrano 126 wymazów, spośród których uzyskano 16 dodatnich wyników, co stanowiło 12,7% pobranych ogółem próbek. Wśród ogółu dodatnich wyników potwierdzono w sezonie 2015/2016: 5 zakażeń wirusem grypy typu A, 14 zakażenie grypą AH1, 103 zakażenia wirusem grypy typu B. Częstość pobrań wynosiła 5,8 na 1000 zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę zgłoszonych w okresie sprawozdawczym. Należy zauważyć, że liczba próbek pobranych w ramach Sentinelu nadal utrzymuje się na wysokim poziomie i jest najlepszym wynikiem spośród województw dzięki dobrej współpracy z lekarzami medycyny rodzinnej współpracującymi od lat w nadzorze. Natomiast w Polsce w sezonie 2015/2016 potwierdzono laboratoryjnie w ramach systemu 668 przypadki grypy (tj.43 przypadki grypy A, 272-AH1, 2-AH3 i 328-grypy B). Ponadto uzyskano dodatnie wyniki w kierunku: 3 adenowirusów, 11 wirusy RSV, 3- parainfluenza typ1,2- parainfluenza typ 2, 7- parainfluenza typ Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu Do r. w Polsce zarejestrowano 1099 zachorowań na zapalenie opon mózgowych i mózgu (współczynnik zapadalności 2,86 na 100 tys. mieszkańców). W analogicznym okresie w woj. zachodniopomorskim odnotowano 48 zachorowań (współczynnik zapadalności 2,81 na 100 tys. mieszkańców). W tym samym okresie ubiegłego roku w Polsce zarejestrowano 1106 zachorowań na zapalenie opon mózgowych i mózgu, natomiast w woj. zachodniopomorskim odnotowano 59 zachorowań Bakteryjne zapalenie opon mózgowych i mózgu W I połowie 2016r. zanotowano w Polsce 415 zachorowań na bakteryjne zapalenie opon mózgowych i mózgu (współczynnik zapadalności 1,08 na 100 tys. mieszkańców), 19

20 natomiast w województwie zachodniopomorskim 26 zachorowań (współczynnik zapadalności 1,52 na 100 tys. mieszkańców). Dla porównania w I połowie 2015r. w Polsce zarejestrowano 448 zachorowań na bakteryjne zapalenie opon mózgowych i mózgu (współczynnik zapadalności 1,17 na 100 tys. mieszkańców). W analogicznym okresie w woj. zachodniopomorskim odnotowano 30 zachorowań (współczynnik zapadalności 1,87 na 100 tys. mieszkańców). Po przeanalizowaniu wywiadów epidemiologicznych z zachorowań na bakteryjne zapalenie opon mózgowych i mózgu w 18 przypadkach ustalono czynnik etiologiczny: w 4 przypadkach Neisseria meningitidis, w 6 przypadkach Streptococcus pneumoniae, w 1 przypadku Streptococcus agalactiae, w 1 przypadku - Streptococcus intermedius, w 1 przypadku - Enterobacter cloacae, w 1 przypadku Escherichia coli K1, w 1 przypadku określone jako paciorkowcowe, w 1 przypadku Listeria monocytogenes, w 2 przypadkach zapalenie opon mózgowo- rdzeniowych w przebiegu boreliozy Wirusowe zapalenie opon mózgowych W I połowie 2016r. w Polsce odnotowano 283 zachorowania na wirusowe zapalenie opon mózgowych (współczynnik zapadalności 0,74 na 100 tys. mieszkańców). W woj. zachodniopomorskim zarejestrowano 10 zachorowań (współczynnik zapadalności 0,59 na 100 tys. mieszkańców). Rok wcześniej w Polsce wystąpiło 291 zachorowań za zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych o etiologii wirusowej (współczynnik zapadalności 0,76 na 100 tys. mieszkańców) i 17 zachorowań w woj. zachodniopomorskim współczynnik zapadalności 0,99 na 100 tys. mieszkańców) Wirusowe zapalenie mózgu Do r. w Polsce zgłoszono 102 zachorowania na wirusowe zapalenie mózgu (współczynnik zapadalności 0,27 na 100 tys. mieszkańców), w tym 18 przypadków kleszczowego zapalenia mózgu. W woj. zachodniopomorskim w tym samym okresie zarejestrowano 4 zachorowania na zapalenie mózgu (współczynnik zapadalności 0,25 na 100 tys. mieszkańców), w tym 1 opryszczkowe zapalenie mózgu i 3 wirusowe zapalenia mózgu nieokreślone. Dla porównania, w I połowie 2015r. w Polsce na wirusowe zapalenie mózgu zachorowało 97 osób (współczynnik zapadalności 0,25 na 100 tys. mieszkańców). Podobnie w woj. zachodniopomorskim odnotowano 5 przypadków (współczynnik zapadalności 0,29 na 100 tys. mieszkańców). Ponadto w woj. zachodniopomorskim w I połowie 2016r. zanotowano 1 zachorowanie na zapalenie mózgu inne i nieokreślone (współczynnik zapadalności 0,06 na 100 tys. mieszkańców) oraz 7 przypadków zapalenia opon mózgowo- rdzeniowych o nieokreślonej etiologii (współczynnik zapadalności 0,41 na 100 tys. mieszkańców). W tym samym okresie w Polsce zanotowano 242 przypadki zapalenia opon mózgowych o nieokreślonej etiologii (współczynnik zapadalności 0,63 na 100 tys. mieszkańców) i 57 przypadków zapalenia mózgu o etiologii innej i nieokreślonej (współczynnik zapadalności 0,15 na 100 tys. mieszkańców). W analogicznym okresie ubiegłego roku w Polsce zanotowano 53 zachorowania na zapalenie mózgu nieokreślone (współczynnik zapadalności 0,14 na 100 tys. mieszkańców) i 217 zachorowań na zapalenie opon mózgowo- rdzeniowych nieokreślone (współczynnik 20

21 zapadalności 0,56 na 100 tys. mieszkańców). Podczas gdy w woj. zachodniopomorskim zanotowano 6 zachorowań na zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych nieokreślone (współczynnik zapadalności 0,35 na 100 tys. mieszkańców) oraz 1 zachorowanie na zapalenie mózgu nieokreślone (współczynnik zapadalności 0,06 na 100 tys. mieszkańców) Inwazyjna choroba meningokokowa Na terenie Polski w I połowie 2016r. zanotowano 92 przypadki inwazyjnej choroby meningokokowej (współczynnik zapadalności 0,24 na 100 tys. mieszkańców). W tym samym okresie w woj. zachodniopomorskim odnotowano 7 przypadków zachorowań (współczynnik zapadalności 0,41 na 100 tys. mieszkańców). Zachorowania dotyczyły różnych grup wiekowych. W dwóch przypadkach choroba przebiegała pod postacią zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, w trzech pod postacią posocznicy, w dwóch pod postacią posocznicy i zapalenia opon mózgowo- rdzeniowych. Jeden przypadek zachorowania, który wystąpił w I połowie 2016, został wykazany w meldunku w II połowie 2016r. (lipiec) z uwagi na przedłużającą się diagnostykę. Podział zachorowań z uwzględnieniem grupy wiekowej i miejsca zgłoszenia zachorowania przedstawia tabela 12. Tab.12 Inwazyjna choroba meningokokowa w woj. zachodniopomorskim w I połowie 2016r. z uwzględnieniem wieku i miejsca wystąpienia zachorowania miejscowość Grupa wiekowa <1r. 1-3 l. 4-7 l l l l l l. +60 l. Ogółem Gryfino 1 1 Łobez 1 1 Pyrzyce 1 1 Szczecin 1 1 Świdwin 1 1 Świnoujście Razem: w tym zakończone zgonem Czynnikiem etiologicznym zachorowań były bakterie Neisseria meningitidis należące do następujących grup serologicznych: grupy serologicznej B 4 przypadki ( w tym 2 zgony), grupy serologicznej C 3 przypadki. Wszystkie zachorowania objęto nadzorem epidemiologicznym. Osobom z najbliższego otoczenia chorych wdrożono chemioprofilaktykę - łącznie objęła ona 98 osób. Nie występowały ogniska inwazyjnej choroby meningokokowej. W analogicznym okresie ubiegłego roku w Polsce zanotowano 131 przypadków inwazyjnej choroby meningokokowej (współczynnik zapadalności 0,34 na 100 tys. mieszkańców). W tym samym okresie w woj. zachodniopomorskim odnotowano 8 przypadków zachorowań (współczynnik zapadalności 0,47 na 100 tys. mieszkańców). Zachorowania dotyczyły różnych grup wiekowych. W jednym przypadku choroba przebiegała pod postacią zapalenia opon mózgowo- rdzeniowych, w czterech pod postacią 21

22 posocznicy, w dwóch pod postacią posocznicy i zapalenia opon mózgowo- rdzeniowych, natomiast w jednym przypadku choroba miała przebieg nieokreślony Zakażenie wirusem HIV, choroba AIDS Epidemia HIV/AIDS stanowi ważny problem dla zdrowia publicznego na świecie i w Polsce. Osoby nieświadome swojego zakażenia stanowią przyczynę większości nowych zakażeń przy czym zakażenia te dotyczą przede wszystkim osób w wieku lat, mężczyzn mających kontakty seksualne z mężczyznami, a także heteroseksualnych kobiet i mężczyzn (również w stałych związkach). Terapia antyretrowirusowa zmieniła w zasadniczy sposób przebieg zakażenia HIV i umożliwia pacjentom zakażonym wieloletnie życie z pełnieniem funkcji społecznych i rodzinnych do czasu naturalnej śmierci. Wg danych szacunkowych wykrywanych jest ok. 1/3 przypadków zakażeń HIV m.in. ze względu na przewlekłość zakażenia i brak potrzeby wykonywania testów a-hiv. W porównaniu do krajów UE w Polsce wykonywanych jest najmniej badań przesiewowych w kierunku HIV (wg. Zaleceń PTN AIDS 2016 Zasady opieki nad zakażonymi HIV jest to 1/10 średniej europejskiej). Główną drogą zakażenia pozostaje transmisja seksualna przez osoby podejmujące ryzykowne zachowania. Poważnym problemem klinicznym nadal pozostaje późne rozpoznawanie zakażenia HIV (tzw. late testers) dopiero w stadium AIDS, szczególnie u kobiet i mężczyzn heteroseksualnych, co jest czynnikiem pogarszającym rokowanie pacjentów i sprzyja rozprzestrzenianiu epidemii. Od wdrożenia badań w 1985 r. do 31 maja 2016 r. (przy uwzględnieniu korekt i uaktualnień danych, w tym eliminacji podwójnie zarejestrowanych przypadków) stwierdzono zakażenie HIV u obywateli Polski i u osób innego obywatelstwa przebywających na terenie Polski. Wśród ogółu zarejestrowanych zakażonych było co najmniej zakażonych w związku z używaniem narkotyków, zakażonych poprzez kontakt heteroseksualny oraz poprzez kontakt seksualny pomiędzy mężczyznami. Ogółem odnotowano zachorowania na AIDS; chorych zmarło (dane NIZP-PZH, brak danych pełnych za I półrocze do czasu zakończenia opracowania ). W I półroczu 2016r. w Polsce stwierdzono 702 nowe zakażenia HIV. Współczynnik zapadalności na HIV na 100 tys. mieszkańców wynosił 1,83 i był porównywalny w stosunku do I półrocza 2015r., kiedy wynosił 1,71 ( zarejestrowano wówczas 656 zakażeń). Tylko w I półroczu 2016r. zachorowało na AIDS 62 osoby (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców wynosił 0,16) tj. porównywalna ilość do analogicznego okresu 2015r.kiedy zachorowało 66 osób- zapadalność wynosiła 0,17 na 100 tys. Rejestracja zakażeń HIV, zachorowań na AIDS i zgonów w poszczególnych województwach nie jest zbieżna z ogólną liczbą zakażonych HIV i chorych na AIDS w rejestrze centralnym w NIZP-PZH, bowiem sprawozdania miesięczne podlegają weryfikacji i korektom przez cały rok ze względu na możliwość wykazywania osób zakażonych kilka razy (osoby testują się kilkakrotnie w różnych miejscach w Polsce) oraz anonimowe testowanie i weryfikację badań laboratoryjnych z różnych ośrodków. Ponadto od 2013r. NIZP-PZH wykazuje pacjentów testujących się anonimowo bez wskazania województwa w kategorii brak danych, podczas gdy są oni rejestrowani w rejestrze wojewódzkim zakażeń. Na 31 lipca 2016 r. leczeniem ARV objętych było około 9149 pacjentów, w tym 113 dzieci. Leczenie jest prowadzone i finansowane w ramach programu zdrowotnego Ministerstwa Zdrowia "Leczenie antyretrowirusowe osób żyjących z HIV w Polsce na lata " (dane Krajowego Centrum ds.aids). Wśród nowo wykrytych zakażeń HIV w Polsce w okresie od r. nadal największą grupę stanowiły osoby, które nie podawały dróg zakażenia 321 osób. Wśród osób, u których udało się ustalić przyczynę zakażenia, największą grupę podobnie jak w 22

23 latach ubiegłych stanowiły osoby utrzymujące ryzykowne kontakty seksualne 158 osób (32,05 %). W obrębie grupy pacjentów, którzy ulegli zakażeniu przez seks, przeważali mężczyźni mający seks z mężczyznami- 124 osoby nad osobami o orientacji heteroseksualnej- 34 osoby. Do końca maja 2016r.w Polsce urodziło się 1 dziecko z matki zakażonej wirusem HIV. (tabela 13). Tab.13. Nowo wykryte zakażenia HIV w Polsce w latach ( do 30.05) lata Kontakty homoseksualne ( mężczyźni) Stosowanie narkotyków w iniekcjach grupa zakażonych Kontakty heteroseksualne Zakażenia wertykalne ( matkadziecko) Brak wskazania przyczyny zakażenia Razem * * dane, poddawane weryfikacji przez Zakład Epidemiologii NIZP-PZH Ze względu na utrzymujący się znaczny odsetek braku wskazywania na przyczynę zakażenia w zgłaszanych przypadkach (w I półroczu 2016r. 65,91% takich zgłoszeń w Polsce) należy edukować lekarzy dokonujących zgłoszeń, jak i pracowników laboratoriów, na konieczność uwzględniania tej kluczowej informacji. Brak wiedzy na temat dróg szerzenia się HIV w Polsce pozostawia bez przekonującej odpowiedzi pytanie o przyczynę wzrostu liczby zakażeń HIV w Polsce po 2002 r. i ogranicza możliwość odpowiedniego ukierunkowania działań profilaktycznych HIV w naszym kraju( źródło: NIZP-PZH). Do r. (wg danych skumulowanych od 1985r.) w woj. zachodniopomorskim zarejestrowano łącznie 804 osoby zakażone wirusem HIV, natomiast w samym 2016 roku (I półrocze) zarejestrowano 27 nowych zakażeń (o 5 więcej niż w I półroczu 2015r.). Współczynnik zapadalności wynosił 1,58 na 100 tys. mieszkańców. Zgłoszone przypadki zostały potwierdzone w następujących laboratoriach referencyjnych dla diagnostyki zakażeń HIV: Pracownia Diagnostyki Molekularnej Wielospecjalistycznej Przychodni Lekarskiej Fundacji Akademii Medycznej we Wrocławiu, Laboratorium Diagnostyka Region Centralno- Wschodni w Warszawie, Wojewódzki Szpital Zakaźny w Warszawie oraz Instytut Hematologii i Transfuzjologii w Warszawie. W analizowanym okresie w woj. zachodniopomorskim zespół AIDS rozpoznano u 6 osób. Zarejestrowano 1 zgon z powodu AIDS. Od początku epidemii do r. zachorowało łącznie 176 osób, z których 59 zmarło (tabela 14). 23

24 Tab. 14 Analiza zakażeń HIV, zachorowań na AIDS i zgonów w woj. zachodniopomorskim w latach ( do 30.06) Lata zakażenia HIV AIDS Zgony dane dane dane zapadal dane zapadal dane umieral skumul skumu ilościowe ność ilościowe ność ilościowe ność owane lowane dane skumul owane , * 1, , , , , ** 3, , , ** 2, , , ** 3, , , (do 30.06) 27 1, , ,06 59 * 13 zachorowań rozpoznano przed 2011rokiem natomiast zgłoszono z opóźnieniem ** dane uwzględniają również zakażenia wykryte w PKD w Szczecinie i Koszalinie, których części nie wykazuje NIZP-PZH, uwzględniając badania anonimowe w kategorii brak danych Na terenie woj. zachodniopomorskiego po rocznej przerwie w 2015r. funkcjonują dwa Punkty Konsultacyjno-Diagnostyczne (PKD) w Szczecinie i Koszalinie wykonujące anonimowo i bezpłatnie badania w kierunku zakażenia wirusem HIV połączone z profesjonalnym poradnictwem przed i po teście. Punkt działa w systemie ciągłym od 1997r. W I półroczu 2016r. wykonano w PKD w Szczecinie 554 badania serologiczne ( wzrost o 31 badań w stosunku do I półrocza 2015r.) w kierunku zakażeń wirusem HIV. W I półroczu 2016r. odnotowano dalszy spadek testujących się kobiet w ciąży, kierowanych do badań przez lekarzy ginekologów, na co wpływ miały działania Zespołu ds. realizacji Krajowego Programu Zapobiegania Zakażeniom HIV i Zwalczania AIDS - w 2014r. badania tylko w tej grupie w PKD w Szczecinie wykonano u 400 kobiet, w 2015r.- u 50 ciężarnych, natomiast w I pół. 2016r Zakażenie wirusem HIV wśród pacjentów PKD w I półroczu 2016r.wykryto u 9 osób tj. o 6 więcej niż w I półroczu 2015r. Wszystkie osoby z wykrytym zakażeniem HIV uległy zakażeniu drogą kontaktów seksualnych. Wśród osób zakażonych 7 przypadków dotyczyło mężczyzn o orientacji homoseksualnej (4 osoby) i heteroseksualnej (2 osoby), a 2 przypadki kobiet o orientacji heteroseksualnej. Dane dot. liczby wykonanych badań w kierunku HIV w Punktach Konsultacyjno- Diagnostycznych w latach (do ) przedstawia rycina nr 1. 24

25 Ryc.1 Liczba wykonanych badań w kierunku HIV w Punktach Konsultacyjno- Diagnostycznych w Szczecinie i Koszalinie w latach (do r.) z uwzględnieniem wyników dodatnich I pół Szczecin Koszalin il. badań dod. w Szczecinie il. badań dod. w Koszalinie Borelioza z Lyme (choroba z Lyme, krętkowica kleszczowa, łac. borreliosis, ang. Lyme disease, Lyme borreliosis). W I półroczu 2016r. w Polsce zanotowano zachorowania na boreliozę (współczynnik zapadalności 15,06 na 100 tys. mieszkańców). W analogicznym okresie ubiegłego roku zanotowano przypadków boreliozy (współczynnik zapadalności 12,47 na 100 tys. mieszkańców) W woj. zachodniopomorskim w I półroczu 2016r. zgłoszono 221 zachorowań na boreliozę (współczynnik zapadalności 12,92 na 100 tys. mieszkańców). Jest to wzrost o 41,7% w porównaniu do roku ubiegłego, kiedy zarejestrowano 156 zachorowań (współczynnik zapadalności 9,09 na 100 tys. mieszkańców). Liczbę zachorowań i współczynnik zapadalności na boreliozę w Polsce jak i w woj. zachodniopomorskim w I półroczu 2016r. przedstawia tabela 15. Tab. 15. Liczba zachorowań i współczynnik zapadalności na boreliozę w Polsce i woj. zachodniopomorskim w I półroczu 2016 r. liczba zachorowań I półrocze 2015 I półrocze 2016 zapadalność na 100 tys. liczba zachorowań zapadalność na 100 tys. Polska , ,06 województwo zachodniopomorskie 156 9, ,92 25

26 Wśród postaci klinicznych boreliozy wyróżnić można: rumień wędrujący (erytema migrant EM), Borrelial lymphocytoma (BL), przewlekłe zanikowe zapalenie skóry ( acrodermatitis chronica atrophicans ACA), zapalenie stawów (Lyme artritis LA), zapalenie mięśnia sercowego (Lyme carditis LC) neuroboreliozę. W przeważającej większości w woj. zachodniopomorskim w I półroczu 2016r. borelioza występowała pod postacią rumienia wędrującego (163 przypadki), w 52 przypadkach pod postacią artralgii, a w 6 przypadkach jako neuroborelioza. Większość zachorowań leczona była w trybie ambulatoryjnym, 34 osoby wymagały hospitalizacji Styczność, narażenie na wściekliznę potrzeba szczepień Wścieklizna jest chorobą odzwierzęcą, wywołaną przez wirus neurotropowy, przenoszony na człowieka w następstwie pogryzienia bądź zanieczyszczenia uszkodzonej skóry lub błony śluzowej śliną zakażonych zwierząt. U ludzi wirus ten atakuje układ nerwowy, co objawia się ostrym zapaleniem mózgu i rdzenia kręgowego, które niemal zawsze prowadzi do śmierci. Głównym rezerwuarem wirusa są zwierzęta dzikie i rzadziej domowe. Jedynym sposobem zapobiegania śmiertelnym skutkom zakażenia jest jak najwcześniejsze wdrożenie szczepień p/wściekliźnie, a w szczególnych przypadkach stosowanie surowicy odpornościowej. Taka profilaktyka przynosi bardzo dobre efekty. Decyzja o podjęciu szczepień p/wściekliźnie zawsze poprzedzona jest wnikliwym wywiadem epidemiologicznym, w którym należy rozważyć: rodzaj ekspozycji; gatunek zwierzęcia które pokąsało (domowe, dzikie) oraz okoliczności towarzyszące ekspozycji. W każdym przypadku ekspozycji na zakażenie należy dążyć do: schwytania podejrzanego o wściekliznę zwierzęcia, celem przeprowadzenia obserwacji weterynaryjnej; poddania padłego lub zabitego zwierzęcia badaniom w kierunku wścieklizny - co często pozwala wykluczyć wściekliznę, a tym samym nie wymaga wdrożenia szczepień. Od wielu lat na terenie woj. zachodniopomorskiego nie stwierdzono zachorowań ludzi na wściekliznę. W I półroczu 2016r. na terenie woj. zachodniopomorskiego zarejestrowano 181 przypadków styczności i narażenia na wściekliznę, po których wdrożono szczepienia przeciw wściekliźnie oraz hospitalizowano 12 osób. W tym samym czasie w Polsce odnotowano przypadków styczności i narażenia na wściekliznę, po których wdrożono szczepienia przeciw wściekliźnie, o 115 mniej niż w pierwszym półroczu 2015r. Wskaźnik zaszczepionych na 100 tys. mieszkańców w woj. zachodniopomorskim w I półroczu 2016r. wynosił 10,6 i był porównywalny do analogicznego okresu roku 2015-ego, kiedy to wynosił 10,2 na 100 tys. Najczęstszą przyczynę podejmowania szczepień u ludzi stanowiły pokąsania przez zwierzęta domowe, głównie psy i koty. Należy podkreślić iż problem pokąsań przez zwierzęta domowe bez nadzoru utrzymuje się w województwie od lat. Liczbę przypadków styczności i narażenia na wściekliznę zgłoszonych w Polsce i na terenie woj. zachodniopomorskiego, po których wdrożono szczepienia p\wściekliźnie w latach (I półrocze) przedstawia tabela

27 Liczba przypadków, po których wdrożono szczepienia Zaszczepionych na 100 tys. mieszkańców Liczba przypadków, po których wdrożono szczepienia Zaszczepionych na 100 tys. mieszkańców Liczba przypadków, po których wdrożono szczepienia Zaszczepionych na 100 tys. mieszkańców Liczba przypadków, po których wdrożono szczepienia Zaszczepionych na 100 tys. mieszkańców Tab.16. Liczba przypadków styczności i narażenia na wściekliznę zgłoszonych w Polsce i na terenie woj. zachodniopomorskiego, po których wdrożono szczepienia p\wściekliźnie w latach (I półrocze) I półrocze 2013 rok 2014 rok 2015rok 2016 rok Teren Polska , , , ,01 województwo zachodnio - pomorskie 135 7, , , , Choroby przenoszone drogą płciową Tak jak w przypadku rejestracji chorób zakaźnych podlegających zgłaszalności, Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny właściwy dla miejsca rozpoznania zakażenia lub choroby zakaźnej prowadzi rejestr zakażeń i zachorowań, dodatnich wyników badań laboratoryjnych oraz zgonów na choroby przenoszone drogą płciową, które podlegają zgłaszalności zgodnie z art. 30 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (j. t. Dz. U. z 2013r. Nr 947 z późn. zm.). W I półroczu 2016r. zarejestrowano 27 przypadków zachorowań na choroby przenoszone drogą płciową tj. o 2 przypadki mniej niż w analogicznym okresie roku ubiegłego, kiedy to zarejestrowano 29 takich zgłoszeń. W analizowanym okresie zachorowało 24 mężczyzn i 3 kobiety. Największą liczbę zachorowań na choroby przenoszone drogą płciową wykazał powiat szczeciński 9 przypadków, natomiast pozostałe powiatach zgłosiły pojedyncze zachorowania. Należy zauważyć, że zgłaszalność zachorowań na choroby przenoszone drogą płciową w stosunku do podobnego okresu w roku 2015 pozostała na porównywalnym poziomie, jednak tendencja spadkowa wiąże się z pogorszeniem rejestracji, a tym samym występowaniem trudności w obiektywnym nadzorze. W dalszym ciągu brak badań przesiewowych w kierunku kiły, nieujawnianie partnerów seksualnych osób zakażonych, nie zgłaszanie się na leczenie osób zakażonych oraz leczenie w prywatnych podmiotach działalności leczniczej a także brak należytej staranności w dopełnianiu obowiązku zgłaszalności tych chorób przez lekarzy powoduje niedoszacowanie zgłaszanej liczby zachorowań, a tym samym brak możliwości rzetelnej oceny sytuacji epidemiologicznej w tym zakresie. Zbiorczą analizę zarejestrowanych w I półroczu w latach przypadków chorób przenoszonych drogą płciową w woj. zachodniopomorskim przedstawia tabela nr

28 Tab.17 Liczba zachorowań na choroby przenoszone drogą płciową w woj. zachodniopomorskim w I półroczu w latach Lp. ICD10 Nazwa I półrocze 2014 r. I półrocze 2015 r. I półrocze 2016 r. 1. A50 Kiła wrodzona i kiła noworodków A Kiła wtórna A51.5 Kiła utajona wczesna A52.8 Kiła utajona późna A51.9,A A52.9,A53 Kiła inna i nieokreślona A54 Rzeżączka A56 Inne choroby wywołane przez Chlamydie Gruźlica Nadzór nad gruźlicą prowadzą właściwi Państwowi Powiatowi Inspektorzy Sanitarni przy czym do 2014 roku zgodnie z właściwością dla miejsca leczenia gruźlicy prowadzony był rejestr pacjentów leczonych w poradniach na terenie powiatu, natomiast od 1 stycznia 2014r. system rejestracji gruźlicy jest analogiczny do innych chorób zakaźnych i zakażeń podlegających zgłaszalności zgodnie z ustawą z dnia 5 grudnia 2008r. o zapobieganiu i zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi tj. przypadek zachorowania rejestrowany jest zgodnie z miejscem zachorowania (taka sprawozdawczość z podziałem na poradnie przekazywana jest w systemie kwartalnym do Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie). Ponadto każdy Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny właściwy dla miejsca zachorowania na gruźlicę monitoruje zapadalność na gruźlicę na nadzorowanym terenie oraz prowadzi dochodzenie epidemiologiczne w środowisku osoby chorej, w tym wdraża działania przeciwepidemiczne w uzasadnionych przypadkach. Nadzór nad zachorowaniami na gruźlicę w dalszym ciągu jest utrudniony ponieważ część chorych po zakończonej hospitalizacji z różnych powodów nie kontynuuje leczenia w poradniach leczenia gruźlicy i chorób płuc. W woj. zachodniopomorskim w I półroczu 2016r. zarejestrowano 108 przypadków zachorowania na gruźlicę i objęto nadzorem 332 osoby z otoczenia osób chorych. Liczba zarejestrowanych zachorowań w stosunku do I półrocza 2015r. zmniejszyła się o 12 przypadków. W analizowanym okresie 2016r. podobnie jak w latach poprzednich większość zachorowań stanowili mężczyźni. W I półroczu zachorowało 77 mężczyzn i 31 kobiet. Największa liczba zachorowań miała miejsce tak jak w poprzednim okresie w grupie wiekowej lata wśród osób zamieszkujących na terenie miast, co przedstawia tabela nr

29 Tab.18. Liczba zachorowań na gruźlicę w woj. zachodniopomorskim w I półroczu 2016r. w podziale na płeć, grupy wiekowe oraz miejsce zamieszkania Gruźlica w tym: Wyszczególnienie wszystkie płucna postacie innych razem zakaźna niezakaźna narządów WOJEWÓDZTWO w tym: Miasto Wieś Mężczyźni Kobiety wg grup wiekowych: i więcej Najwięcej zgłoszeń odnotowano w powiecie szczecińskim 33 przypadki, koszalińskim - 19 przypadków. Pozostałe powiaty zgłaszały nowe pojedyncze zachorowania. Liczba zachorowań na gruźlicę w woj. zachodniopomorskim w I półroczu 2014r., 2015r. oraz 2016r. przedstawiona została w tabeli nr 19. Tab.19. Liczba zachorowań na gruźlicę w woj. zachodniopomorskim w I półroczu w latach Lp. ICD10 Nazwa 1. A15 Gruźlica układu oddechowego bakteriologicznie i histologicznie potwierdzona 2. A16 Gruźlica układu oddechowego nie potwierdzona bakteriologicznie i I półrocze 2014r. I półrocze 2015r. I półrocze 2016r histologicznie 3. A18 Gruźlica innych narządów A19 Gruźlica prosówkowa Inne Decyzje administracyjne w I półroczu 2016r. W I półroczu 2016r. w woj. zachodniopomorskim wydano 109 decyzji w przypadku podejrzenia lub rozpoznania zakażenia lub zachorowania na chorobę zakaźną nakazujących osobom podejrzanym lub osobom, u których rozpoznano zakażenie lub zachorowanie na chorobę zakaźną, poddawanie się obowiązkom wynikającym z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 5 grudnia 2008r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (j. t. Dz. U. z 2013r., poz. 947, z późn. zm.) Wydane decyzje administracyjne dotyczyły w: 29

30 106 przypadkach zatruć lub zakażeń salmonellą i związanego z tymi zakażeniami zaniechania wykonywania prac, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby; 3 przypadkach zachorowań na gruźlicę lub styczności z chorym na gruźlicę i konieczności poddawania się badaniom, leczeniu i hospitalizacji; Należy podkreślić iż prawie 3-krotny wzrost wydanych w I półroczu decyzji w przypadkach zatruć i zakażeń był wynikiem działań przeciwepidemicznych w ognisku choroby przenoszonej drogą pokarmową które wystąpiło w II kwartale w Stargardzie i dotyczyło dzieci przedszkolnych. Ogółem 44 dzieci zachorowało, natomiast narażonych na zakażenie było 166 osób, a w ramach działań zapobiegawczych wystawiono 85 decyzji Realizacja szczepień ochronnych Szczepienia okazały się najskuteczniejszym dotąd narzędziem zwalczania chorób zakaźnych i istotnie przyczyniły się do zmniejszenia zachorowalności i śmiertelności z powodu tych chorób. Poprzez szczepienia osiągnięto spektakularne sukcesy eradykacji niektórych chorób zakaźnych np. ospy prawdziwej, a dąży się do eliminacji innych tj. poliomyelitis, odra czy różyczka. Masowe szczepienia ludności Polski również doprowadziły do znacznego ograniczenia ryzyka zachorowania m.in. na błonicę, tężec, wirusowe zapalenia wątroby typu B i gruźlicę u dzieci. Antygen podany w postaci szczepionki prowadzi, podobnie jak w procesie przechorowania, do powstania odporności przeciwzakaźnej. Odporność poszczepienna ma istotne korzyści indywidualne dla pacjenta, ale także jej znaczenie analizuje się w wymiarze populacyjnym, ze względu na tzw. odporność zbiorowiskową (populacyjną). Istotą tego zjawiska jest zmniejszanie się szans na zachorowanie osób nieuodpornionych, przy wzroście proporcji osób uodpornionych w populacji. Stąd konieczność edukowania społeczeństwa w zakresie korzyści szczepień, zwłaszcza że tzw. ruchy antyszczepionkowe stanowią realne zagrożenie dla odporności zbiorowiskowej uzyskanej poprzez szczepienia ochronne. Uodpornienie czynne dzieci, młodzieży i osób dorosłych w Polsce prowadzone jest w oparciu o realizację Programu Szczepień Ochronnych (PSO). Program ten ogłaszany jest corocznie przez Głównego Inspektora Sanitarnego w formie komunikatu, w Dzienniku Urzędowym ministra właściwego do spraw zdrowia, publikowanego do końca 31 października roku poprzedzającego realizację Programu Szczepień Ochronnych - na podstawie art. 17, ust. 11 ustawy z dnia 5 grudnia 2008r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (t. j. Dz. U. z 2013r. poz. 947 z późn.zm). Zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych na 2016r. stanowiącym załącznik do Komunikatu Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 16 października 2015r. w sprawie Programu Szczepień Ochronnych na rok 2016 (Dz. Urz. MZ. z 2015r. poz. 63) szczepieniom przeciw: gruźlicy, WZW typu b, błonicy, tężcowi, krztuścowi, ostre nagminne porażenie dziecięce (poliomyelitis), zakażeniom Haemophilus influenzae typu b podlegają dzieci w 1 r. ż.; błonicy, tężcowi, krztuścowi, ostre nagminne porażenie dziecięce (poliomyelitis), zakażeniom Haemophilus influenzae typu b, odrze, śwince i różyczce podlegają dzieci w 2 r. ż.; błonicy, tężcowi, krztuścowi, ostre nagminne porażenie dziecięce (poliomyelitis) podlegają dzieci w 6 r. ż.; odrze, śwince i różyczce podlegają dzieci w 10 r. ż.; błonicy i tężcowi oraz krztuścowi podlega młodzież w 14 r. ż.; błonicy i tężcowi podlega młodzież w 19 r. ż.; 30

31 pneumokokom podlegają dzieci od 2 miesiąca życia do ukończenia 5 roku życia cierpiące na schorzenia i wybranych grup ryzyka określone w 3 pkt 4 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych (Dz. U. Nr 182, poz z późn.zm.); ospie wietrznej podlegają dzieci do ukończenia 12 roku życia z wybranych grup ryzyka zagrożonych szczególnie ciężkim przebiegiem tych zakażeń i dzieci z ich otoczenia, które dotychczas nie chorowały na ospę wietrzną oraz dzieci do ukończenia 12 roku życia narażone na zakażenie ze względów środowiskowych; tężcowi osoby zranione, narażone na zakażenie; wściekliźnie podlegają osoby mające styczność ze zwierzęciem chorym na wściekliznę lub podejrzanym o zakażenie wirusem wścieklizny; WZW typu B podlegają osoby narażone w sposób szczególny na zakażenie, w tym również osoby w zaawansowanej fazie choroby nerek z filtracją kłębuszkową poniżej 30ml/min oraz osoby dializowane; ponadto dzieci i młodzież, które nie zostały wcześniej zaszczepione zgodnie z obowiązującym programem szczepień ochronnych. W 2016 r. PSO na terenie woj. zachodniopomorskiego realizowany był przez 352 świadczeniodawców w 462 gabinetach szczepień (stan na dzień 15 kwietnia 2016r.) w tym m.in. w: 21 oddziałach noworodkowych; 22 izbach przyjęć lub Szpitalnych Oddziałach Ratunkowych; 3 oddziałach chirurgicznych; 5 poradniach chirurgicznych; 42 gabinetach szczepień dla dzieci i młodzieży; 302 gabinetach szczepień wspólnych dla dzieci, młodzieży i osób dorosłych; 46 gabinetach szczepień dla osób dorosłych; 3 w szkołach podstawowych, gimnazjach i liceach; 3 poradniach profilaktyki wścieklizny; 3 stacjach dializ; 9 poradniach zakładowych; 1 szkole wyższej; 1 ośrodku szkolno- wychowawczym; 1 innym gabinecie szczepień. U świadczeniodawców znajdowało się kart uodpornienia (stan na dzień 30 czerwca 2016r.) w tym kart uodpornienia dzieci i młodzieży do 20 r. ż. Pielęgniarki wykonujące obowiązkowe szczepienia ochronne miały ukończony w ramach doskonalenia zawodowego specjalistyczny kurs w tym zakresie i były na bieżąco szkolone w trakcie kontroli przez pracowników Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Szczepienia zalecane określone w części II PSO są wykonywane przez świadczeniodawców, z którymi NFZ zawarł umowy o udzielanie tych świadczeń oraz dodatkowo w prywatnych punktach szczepień ochronnych tj. Graniczna Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Świnoujściu; Graniczna Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Szczecinie; Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Przychodnia Medycyny Rodzinnej w Szczecinie, ul. Chopina 22; Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Poradnia Medycyny Rodzinnej w Szczecinie, ul. Kadłubka 10 11; Spółdzielnia Pracy Lekarzy,,Medicus w Szczecinie Pl. Zwycięstwa 1; 31

32 Przychodnia Medyczna,, PRAMED w Szczecinie ul. Wyzwolenia 7; Wojewódzki Ośrodek Medycyny Pracy Zachodniopomorskie Centrum Leczenia i Profilaktyki w Szczecinie, ul. Bolesława Śmiałego 33; Ośrodek Medycyny Pracy w Kołobrzegu, ul. Kupiecka 5a / 33; Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Przychodnia Medycyny Rodzinnej,,SALUS Przecław; Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w Koszalinie, Poradnia Medycyny Podróży w Szczecinie ul. Szpitalna 2; Centrum Medyczne LUXMED w Szczecinie ul. Abramowskiego 128 A; Przychodnia Portowa Sp. z o. o. Certyfikowany Ośrodek Medycyny Podróży w Szczecinie, ul. Energetyków 2. Zgodnie z zaleceniami Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych oferta szczepień dot. osób wyjeżdżających za granicę, zwłaszcza do krajów strefy tropikalnej, w celu profilaktyki chorób endemicznych występujących na tamtym obszarze. Niektórych kraje wymagają również okazania Międzynarodowej Książeczki Szczepień z wpisem dokonanym przez jednostki do tego uprawnione, co uprawnia dopiero do wjazdu na terytorium danego państwa. Szczepienia dla osób podróżujących są odpłatne, jeżeli jednak wyjazd wiąże się z wykonywanym zawodem, profilaktyka ta finansowana była zgodnie z zasadami dotyczącymi wszystkich szczepień pracowniczych. W zależności od rejonu, do którego planowana była podróż, wykonywane były następujące szczepienia przeciw nw. chorobom: żółta gorączka; błonica; tężec; cholera; dur brzuszny; WZW typu A; WZW typu B; ostre nagminne porażenie dziecięce poliomyelitis; japońskie zapalenie mózgu; kleszczowe zapalenie mózgu; zakażenia N. meningitidis przed wyjazdem do strefy endemicznej; wścieklizna szczepienie zalecane osobom wyjeżdżającym do rejonów endemicznego występowania zachorowań na wściekliznę. Szczepienie przeciw żółtej gorączce jest obowiązujące w przypadku podróży do obszaru uznanego przez WHO za zagrożony zakażeniem wirusem żółtej gorączki, zgodnie z zaleceniami Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych (zwłaszcza do niektórych krajów Afryki i Azji Południowej). Szczepienie powinno być wpisane do Międzynarodowej Książeczki Szczepień przez uprawniony punkt szczepień. Aktualizacja Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych WHO (Załącznik 7 IHR), która weszła w życie 11 lipca 2016r., przedłużyła okres ważności świadectwa szczepienia przeciwko żółtej gorączce tj. Międzynarodowego Certyfikatu Szczepienia i Profilaktyki z 10 lat (zaczynających się po 10 dniach od szczepienia) do całego życia osoby szczepionej. Stąd od r. wydłużono ważność świadectw szczepień przeciwko żółtej gorączce do okresu całego życia (tj. bezterminowo) i automatycznie ważność dotyczy zarówno nowych dokumentów, jak i świadectw wystawionych w przeszłości. 32

33 w tym w I półroczu w tym w I półroczu w tym w I półroczu w tym w I półroczu w tym w I półroczu w tym w I półroczu W I półroczu 2016 r. na terenie woj. zachodniopomorskiego zgłoszono łącznie 22 niepożądane odczyny poszczepienne (tj. o 4 przypadki więcej w stosunku do I półrocza 2015r.) w tym 1 poważny i 21 łagodnych, z czego: 4 odczyny poszczepienne po szczepieniu przeciw gruźlicy szczepionką BCG; 1 odczyn poszczepienny po szczepieniu szczepionką Priorix; 1 odczyn poszczepienny po szczepieniu przeciw tężcowi szczepionką Tetraxim; 1 odczyn poszczepienny po szczepieniu przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B szczepionką Euvax B; 1 odczyn poszczepienny po szczepieniu szczepionką Synflorix; 1 odczyn poszczepienny po szczepieniu szczepionką Prevenar 13; 3 odczyny poszczepienne po szczepieniu szczepionką DTP; 2 odczyny poszczepienne po szczepieniu szczepionką Infanrix Hexa; 3 odczyny poszczepienne po szczepieniu szczepionką DTP, Imovax Polio,HIB; 1 odczyn poszczepienny po szczepieniu szczepionką Infanrix, IPV, HIB; 1 odczyn poszczepienny po szczepieniu szczepionką Tripacel, Polio Sabin; 1 odczyn poszczepienny po szczepieniu szczepionką Infanrix Hexa, Prevenar 13; 1 odczyn poszczepienny po szczepieniu szczepionką Infanrix, IPV, Hib, Euvax B; 1 odczyn poszczepienny po szczepieniu szczepionką DTPA, Imovax Polio; Problem na terenie województwa stanowią osoby uchylające się od obowiązku szczepień ochronnych. Pomimo, iż sukcesywnie prowadzone są działania edukacyjne w stosunku do rodziców uchylających się od obowiązku poddania dziecka szczepieniom ochronnym w I półroczu 2016 roku wzrosła o 176 liczba osób nie poddających się temu ustawowemu obowiązkowi w stosunku do I półrocza 2015r., tym samym kształtowała się na poziomie 2,24 na 1000 osób w wieku 0 19 lat. W przypadkach uporczywego uchylania się od obowiązku poddania dzieci szczepieniom ochronnym wdrażane jest postępowanie egzekucyjne, które zgodnie z właściwością kierowane jest do Wojewody Zachodniopomorskiego. Od roku 2014 sporządza się dodatkowo półroczne sprawozdanie z działań przymuszających osoby uchylające się od obowiązku szczepień, które przekazywane jest do Głównego Inspektora Sanitarnego. Liczbę osób uchylających się od obowiązku szczepień w I półroczu 2016r. w stosunku do lat na terenie woj. zachodniopomorskiego przedstawia tabela 20. Tab.20. Liczba osób uchylających się od obowiązku szczepień w latach I półrocze na terenie woj. zachodniopomorskiego Liczba osób uchylających się od obowiązku szczepień PSSE 2010 rok 2011 rok 2012 rok 2013 roku 2014 rok 2015 rok I półrocze 2016 rok woj. zach-pom Istotny wpływ na wzrost liczby wykazywanych w sprawozdaniach osób nie poddających się obowiązkowi szczepień ochronnych na terenie województwa miała kontynuacja działań edukacyjnych podejmowanych od 2013r. m.in. fakt przeprowadzania wspólnych z przedstawicielami świadczeniodawców szkoleń, podczas których przedstawiany jest schemat postępowania w przypadku nie poddania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym oraz zobowiązanie podczas kontroli świadczeniodawców do wykazywania w 33

34 Kwartalnych sprawozdaniach z obowiązkowych szczepień ochronnych wg informacji zawartych w kartach uodpornienia przechowywanych przez składającego sprawozdanie aktualnej liczby osób uchylających się od obowiązku szczepień ochronnych. Ponadto należy podkreślić iż wśród liczby wykazanych osób uchylających się od obowiązku szczepień ochronnych w I półroczu 2016r. są również osoby, które były wykazane w poprzednich sprawozdaniach, a część z nich nadal nie dopełniło tego obowiązku. W okresie od 1 stycznia 2016r. pracownicy Państwowej Inspekcji Sanitarnej podjęli działania przymuszające w stosunku do osób uchylających się od obowiązku szczepień ochronnych m.in. poprzez: wysyłanie 134 pism informacyjnych do rodziców/opiekunów prawnych dziecka uświadamiające ich o korzyściach wynikających z uodpornienia dziecka oraz zawierające pouczenie o zagrożeniach związanych z chorobami, na które istnieje możliwość uodpornienia poprzez szczepienie, a także o konsekwencjach prawnych wynikających z odmowy poddania dziecka obowiązkowym szczepieniom ochronnym; przeprowadzanie 49 instruktaży edukacyjnych z zakresu szczepień w środowisku domowym mające na celu pouczenie rodziców lub opiekunów prawnych o dobrodziejstwie szczepień ochronnych oraz skutkach uchylania się od szczepień; wysłanie 80 upomnień zawierających wezwanie do wykonania obowiązku szczepień z zagrożeniem skierowania sprawy na drogę egzekucji administracyjnej: wystawienie 68 tytułów wykonawczych na rodziców/opiekunów uchylających się od wykonania obowiązku szczepień dziecka, którzy zobowiązani są do realizacji tego obowiązku; skierowanie 62 wniosków do wojewody o wszczęcie postępowania egzekucyjnego. Ponadto w I półroczu prowadzono 42 postępowania dot. zarzutów w sprawie prowadzenia egzekucji administracyjnej wobec wierzyciela. Istotny wpływ na wzrost liczby osób nie poddających się ustawowemu obowiązkowi szczepień ochronnych na terenie województwa miał m. in. coraz aktywniejszy ruch antyszczepionkowy. Ponadto należy podkreślić iż wśród wykazanych osób uchylających się od wykonania obowiązku szczepień dziecka są również osoby, które po wszczęciu postępowania egzekucyjnego składają zarzuty do postępowania stąd postępowanie jest procesem długotrwałym. Wzmożony nadzór w tym zakresie będzie kontynuowany. Reasumując w woj. zachodniopomorskim dotychczas nie odnotowano drastycznego spadku uodpornienia przeciw chorobom zakaźnym i poziom wyszczepialności w zakresie chorób zakaźnych należy uznać za zadawalający, mimo że na koniec czerwca 2016r. nadal nie dopełniało obowiązku szczepień 379 osób. Niemniej należy obserwować i rzetelnie monitorować sytuację dot. niedopełniania obowiązku szczepień, bowiem ma to istotny wpływ na osiągnięcie odporności zbiorowiskowej w populacji. Wymaga to szczególnego zaangażowania i mobilizacji wszystkich jednostek biorących udział w realizacji PSO. 34

35 Tab. 21. Półroczne sprawozdanie ZPWIS o osobach uchylających się od wykonania obowiązku szczepień ochronnych oraz działaniach Państwowej Inspekcji Sanitarnej w celu egzekwowania jego wykonania przez osoby uchylające się zbiorcze z woj. zachodniopomorskiego Według przyczyn uchylania się od obowiązku szczepień ochronnych Odrębność kulturowa, religijna lub etniczna Wpływ środowisk propagujących medycynę alternatywną Liczba osób uchylających się na r. Liczba osób uchylających się, które wykonały obowiązek szczepień Sprawozdanie za I półrocze 2016 roku Liczba nowych uchylających się osób Liczba osób uchylających się na r.. Liczba upomnień zawierających wezwanie do wykonania obowiązku szczepień z zagrożeniem skierowania sprawy na drogę egzekucji administracyjnej Liczba wystawionych tytułów wykonawczych Liczba wniosków do wojewody o egzekucję administracyjną obowiązku szczepień Liczba postępowań dot. zarzutów w sprawie prowadzenia egzekucji administracyjnej. Liczba postępowań w sprawach o wykroczenia zakończonych wystawieniem mandatu lub wnioskiem do sądu Wpływ ruchów antyszczepionkowych Wcześniej NOP u osoby zobowiązanej Inna przyczyna RAZEM PODSUMOWANIE: 1. Sytuację epidemiologiczną ognisk chorób przenoszonych drogą pokarmową należałoby uznać za niekorzystną w stosunku do roku ubiegłego bowiem liczba ognisk chorób przenoszonych drogą pokarmową zwiększyła się z 18-u do 26- u natomiast analiza występowania ognisk w sezonie letnim (od 1.06 do r.) wykazała ich niewielki spadek z 19 w 2015r. do 17, w tym okresie. Należy podkreślić iż porównywalna była liczba ognisk w obiektach żywienia zbiorowego w stosunku do roku ubiegłego, natomiast zwiększył się udział ognisk występujących w mieszkaniach prywatnych z 8 w I półroczu 2015r. do 15 w analizowanym okresie. Na uwagę zasługuje fakt zmiany proporcji zakażeń wirusowych, których było więcej w I półroczu 2015r. w stosunku do zakażeń bakteryjnych o etiologii Salmonella, bowiem większość tj.9 ognisk w analizowanym okresie, w których udało się ustalić czynnik etiologiczny, wywołana była przez te pałeczki. W porównaniu do sezonu letniego 2015 r. zauważyć można, że nieznacznie zmniejszyła się liczba ognisk chorób przenoszonych drogą pokarmową, bowiem w ubiegłym sezonie zgłoszono takich ognisk 19.Jako prawdopodobną przyczynę zachorowań wskazywane były produkty żywnościowe, których składnikiem były m.in. jaja (dot. 4 ognisk). Nie bez znaczenia są również czynniki wspomagające, które stwierdza się w części dochodzeń epidemiologicznych tj. niezachowanie warunków sanitarno- higienicznych w kuchni oraz nieprzestrzeganie procedur p/epidemicznych w pomieszczeniach, w tym mycia rąk przez personel pracujący z żywnością, co stwierdza się analizując wynik badań ze sprzętu i rąk personelu, a także kontrolując bieżący stan sanitarny pomieszczeń. Każdorazowo po otrzymaniu zgłoszenia podejmowane były przez właściwych Państwowych Powiatowych Inspektorów Sanitarnych natychmiastowe działania przeciwepidemiczne w ogniskach co pozwalało ograniczać ich zasięg. 35

36 2. W I półroczu 2016r. sytuacja epidemiologiczna inwazyjnej choroby meningokokowej była stabilna i porównywalna do analogicznego okresu 2015r. Nie odnotowano ognisk epidemicznych. Zgłoszono 7 przypadków zachorowań (współczynnik zapadalności 0,41 na 100 tys. mieszkańców) w porównaniu do 8 zachorowań w I półroczu 2015r.(współczynnik zapadalności 0,47 na 100 tys. mieszkańców). Zachorowania dotyczyły różnych grup wiekowych przy czym większość (5 zachorowań) wystąpiło w grupie dzieci do 10 lat. W czterech przypadkach chorobę wywołały bakterie Neisseria meningitidis serogrupy B (w tym 2 zachorowania zakończyły się zgonem), w trzechserogrupa C meningokoków. Wszystkie zachorowania objęto nadzorem epidemiologicznym, a u 98 osób z najbliższego otoczenia chorych wdrożono chemioprofilaktykę. 3. Zarówno w woj. zachodniopomorskim jaki i całym kraju zauważalny jest spadek zachorowań na ospę wietrzną, różyczkę oraz świnkę w stosunku do I połowy 2015r. W zakresie zachorowań na ospę wietrzną zapadalność w woj. zachodniopomorskim wyniosła 250,45 na 100 tys. mieszkańców i była korzystniejsza w stosunku do ogólnopolskiego wskaźnika zapadalności, który kształtował się na poziomie 281,98 na 100 tys.- mimo to sytuacja epidemiologiczna na tle innych chorób w tej grupie jest niezadawalająca, bowiem wskaźnik zapadalności był najwyższy. Natomiast sytuację epidemiologiczną różyczki należy uznać za stabilną bowiem zgłoszono o 49 przypadków różyczki mniej niż w analogicznym okresie roku W I półroczu 2016r. obserwowany był dalszy wzrost zachorowań na krztusiec w skali całego kraju. W I półroczu 2016r. w Polsce odnotowano 3432 przypadki (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców wynosił - 8,93) t.j. o 1118 zgłoszeń krztuśca więcej niż w roku poprzednim zgłoszono wówczas 2314 zachorowań (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców wynosił - 6,02). W woj. zachodniopomorskim natomiast w analizowanym okresie zarejestrowano 47 przypadków (zapadalność 2,75/ 100 tys.) tj. nieco mniej niż w I półroczu 2015r., kiedy zarejestrowano 63 przypadki zachorowań na krztusiec. 5. W I półroczu 2016 r. w porównaniu do analogicznego okresu 2015r. sytuacja epidemiologiczna grypy i zakażeń grypopodobnych w woj. zachodniopomorskim uległa nieznacznej poprawie w stosunku do sytuacji w Polsce. W woj. zachodniopomorskim wskaźnik zapadalności kształtował się na poziomie 2 785,07 na 100 tys. mieszkańców (zachorowało osób) i był korzystniejszy w stosunku do ogólnopolskiej zapadalności, która w analizowanym okresie wynosiła 6711,51 na 100 tys. mieszkańców. Również w stosunku do I półrocza 2015r. zapadalność była niższa. bowiem wynosiła wówczas 2 963,73 na 100 tys. mieszkańców ( zachorowało osoby).wśród ogółu chorujących na grypę i zakażenia grypopodobne jak co roku odnotowano znaczny udział dzieci do 14 r. ż., bo aż 44,85% w woj. zachodniopomorskim oraz 46,77% w Polsce. W sezonie 2015/2016 kontynuowano aktywną współpracę z 38 lekarzami w zakresie nadzoru wirusologicznego Sentinel, dzięki któremu pobrano 388 wymazów od pacjentów (jest to najlepszy wynik spośród województw), z czego uzyskano 122 dodatnie wyniki, co stanowiło 12,7% pobranych ogółem próbek. Należy podkreślić iż wpływ na niekorzystną sytuację epidemiologiczną grypy ma niewątpliwie spadek popularności szczepień wśród ogółu społeczeństwa- w 2015r. ze szczepień skorzystało tylko 2,14 % ( osób)populacji ogólnopolskiej, natomiast w woj. zachodniopomorskim 2,78% tj osób. Należy zatem kontynuować działania profilaktyczne dotyczące propagowania szczepień przeciwko grypie jako jedynej skutecznej metody zapobiegania tej chorobie. 6. W I półroczu 2016r. sytuacja epidemiologiczna boreliozy w woj. zachodniopomorskim była korzystniejsza niż w Polsce, niemniej uległa pogorszeniu w stosunku do analogicznego okresu 2015 roku. W Polsce w tym okresie zanotowano 5791 zachorowań 36

37 na boreliozę (współczynnik zapadalności 15,06 na 100 tys. mieszkańców) w stosunku do 4796 przypadków boreliozy (współczynnik zapadalności 12,47 na 100 tys. mieszkańców) W woj. zachodniopomorskim natomiast w I półroczu 2015r. zgłoszono 156 zachorowań na boreliozę (współczynnik zapadalności 9,08 na 100 tys. mieszkańców). tj. o 20 mniej w porównaniu do roku ubiegłego, kiedy zarejestrowano 176 zachorowań (współczynnik zapadalności 10,24 na 100 tys. mieszkańców). W woj. zachodniopomorskim natomiast w I półroczu 2016r. zgłoszono 221 zachorowań na boreliozę (współczynnik zapadalności 12,92 na 100 tys. mieszkańców). tj. o 65 więcej w porównaniu do roku ubiegłego, kiedy zarejestrowano 156 zachorowań (współczynnik zapadalności 9,09 na 100 tys. mieszkańców). 7. W woj. zachodniopomorskim w I półroczu 2016r. zarejestrowano 108 przypadków zachorowania na gruźlicę tj o 12 mniej w stosunku do I półrocza 2015r. objęto nadzorem 332 osoby z otoczenia osób chorych. Mimo to sytuacja epidemiologiczna gruźlicy w woj. zachodniopomorskim od lat jest korzystniejsza niż w Polsce. W analizowanym okresie 2016r. podobnie jak w latach poprzednich większość zachorowań stanowili mężczyźni (w I półroczu zachorowało 77 mężczyzn i 31 kobiet). Największa liczba zachorowań miała miejsce tak jak w poprzednim okresie w grupie wiekowej lata wśród osób zamieszkujących na terenie miast. Zdecydowana większość zachorowań, bo 89 dotyczyła zakaźnej postaci płucnej gruźlicy tj. pacjentów w okresie prątkowania. Każdorazowo w takich sytuacjach podejmowano dochodzenie epidemiologiczne w środowisku pacjenta, którym objęto w analizowanym okresie 332 osoby, a w 3 przypadkach wdrażano działania administracyjne związane z koniecznością hospitalizacji. 8. Analiza sytuacji epidemiologicznej wirusowych zapaleń wątroby typu B i C zarówno w Polsce jak też w woj. zachodniopomorskim wykazała dalszy wzrost zachorowań w stosunku do analogicznego okresu 2014 i 2015 roku. Sytuacja taka spowodowana była w części zmianami definicji wzw typu B i C na potrzeby nadzoru epidemiologicznego i zgłaszaniem do nadzoru wcześniej niewykazywanych przypadków nosicielstwa oraz poprawą zgłaszalności wzw typu C, niemniej wymaga dalszych obserwacji. Skutkowało to wzrostem zapadalności na wzw typu B w regionie z 4,62 na 100 tys. w I półroczu 2015r. do 5,44 na 100 tys. w I półroczu 2016r. W odniesieniu do wzw typu C wskaźnik zapadalności zwiększył się w analizowanym okresie z 5,44 w I półroczu 2015r. do 7,54 na 100 tysięcy w I półroczu 2015r. 9. Realizacja szczepień ochronnych w I półroczu 2016r. w woj. zachodniopomorskim była na poziomie zadawalającym mimo iż na koniec czerwca 2016r. uchylało się od obowiązku szczepień 379 osób. Niepokojącym jest natomiast utrzymujący się trend wzrostowy liczby osób nie poddających się temu ustawowemu obowiązkowi, który kształtował się na poziomie 2,24 na 1000 osób w wieku 0 19 lat i był wyższy w stosunku do I półrocza 2015r., kiedy wynosił 1,6. W I półroczu roku 2016 uchylało się od szczepień łącznie 747 osób tj. o 176 więcej w stosunku do I półrocza 2015 roku. Pomimo, iż sukcesywnie prowadzone są działania edukacyjne w stosunku do rodziców uchylających się od obowiązku poddania dziecka szczepieniom ochronnym od dwóch lat utrzymuje się tendencja wzrostowa osób (najczęściej rodziców dzieci) uchylających się od tego ustawowego obowiązku. Wobec powyższego w celu utrzymania odporności zbiorowiskowej populacji będą kontynuowane działania informacyjne, a w przypadkach uporczywego uchylania się od obowiązku poddania dzieci szczepieniom ochronnym wdrażane będzie postępowanie egzekucyjne, które zgodnie z właściwością kierowane jest do Wojewody Zachodniopomorskiego (w I półroczu 2016r. wystawiono 68 tytułów wykonawczych i skierowano 62 wnioski do Wojewody o egzekucję administracyjną). 37

38 II. JAKOŚĆ WODY PRZEZNACZONEJ DO SPOŻYCIA 2.1. Wstęp Nadzór nad jakością wody do spożycia organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej sprawowały zgodnie z obowiązującymi przepisami: ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrywaniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (t. j. Dz. U. z 2015 r., poz. 139, z późn. zm.), rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 listopada 2015 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2015 r., poz. 1989) Ocenę jakości wody właściwi państwowi powiatowi inspektorzy sanitarni przeprowadzali na podstawie sprawozdań z badań wykonanych przez przedsiębiorstwa wodociągowokanalizacyjne w ramach prowadzonej kontroli wewnętrznej oraz Państwową Inspekcję Sanitarną w ramach prowadzonego monitoringu jakości wody. Na terenie woj. zachodniopomorskiego badania jakości wody do spożycia wykonywane były przez: laboratorium Państwowej Inspekcji Sanitarnej tj. Wojewódzkiej Stacji Sanitarno- Epidemiologicznej w Szczecinie: Oddziały w Szczecinie, Koszalinie, Kamieniu Pomorskim oraz Szczecinku inne laboratoria spoza inspekcji, które posiadają udokumentowany system jakości badań zatwierdzony przez właściwych państwowych powiatowych inspektorów sanitarnych, w tym 18 laboratoriów zlokalizowanych na terenie woj. zachodniopomorskiego. W I półroczu 2016 r. w woj. zachodniopomorskim nadzorem sanitarnym objętych było ogółem 888 wodociągów zbiorowego zaopatrzenia w wodę oraz 92 wodociągi, które nie prowadzą zbiorowego zaopatrzenia w wodę lecz produkują wodę na własne potrzeby. Woda dostarczana odbiorcom w ramach zbiorowego zaopatrzenia ludności pochodzi z wodociągów opartych na ujęciach podziemnych oraz z jednego wodociągu zaopatrywanego z ujęcia powierzchniowego, tj. Jeziora Miedwie, które stanowi główne źródło zaopatrzenia w wodę do spożycia mieszkańców Szczecina i 3 miejscowości Żelewo, Kołbacz i Stare Czarnowo położonych na terenie pow. gryfińskiego, gm. Stare Czarnowo Infrastruktura zaopatrzenia ludności w wodę W I półroczu 2016 r. pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej znajdowało się ogółem 975 wodociągów, w tym: 885 prowadziło zbiorowe zaopatrzenie ludności w wodę do spożycia; 40 innych podmiotów zaopatrujących ludność w wodę do spożycia; 50 innych podmiotów wykorzystujące wodę jedynie na własne potrzeby np. zakłady produkujące żywność, szpitale. Z uwagi na objęcie nadzorem większej liczby podmiotów wykorzystujących wodę pochodzącą z indywidualnych ujęć, jako część działalności handlowej lub w budynkach użyteczności publicznej o 9 zwiększyła się liczba nadzorowanych wodociągów. W okresie sprawozdawczym 885 wodociągów zbiorowego zaopatrzenia na terenie woj. zachodniopomorskiego zarządzanych było przez 108 przedsiębiorstw wodociągowokanalizacyjnych. Najwięcej przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych prowadzi działalność na terenie powiatów: gryfińskiego (12), stargardzkiego (11), świdwińskiego (11), koszalińskiego (10), kamieńskiego (9), choszczeńskiego (9), goleniowskiego (7), drawskiego (6), zaś w powiecie białogardzkim, kołobrzeskim oraz m. Świnoujście zbiorowe zaopatrzenie 38

39 w wodę realizowane jest przez tylko jedno przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne na terenie danego powiatu. Tab. 22. Infrastruktura zaopatrzenia ludności w wodę do spożycia na terenie woj. zachodniopomorskiego w I półroczu 2016 r. Rodzaj wodociągów produkcja wody (w m 3 /d) Liczba wodociągów w ewidencji Wodociągi zbiorowego zaopatrzenia Inne podmioty zaopatrujące w wodę < RAZEM 975 Najwięcej wodociągów o produkcji wody mniejszej niż 100 m 3 /d znajduje się w powiatach: koszalińskim, gryfińskim, łobeskim, stargardzkim, choszczeńskim, gryfickim. Liczbę wodociągów zbiorowego zaopatrzenia z podziałem na dobową produkcję wody oraz innych podmiotów w poszczególnych powiatach przedstawia poniższa tabela. Tab.23. Zaopatrzenie ludności w wodę do spożycia na terenie woj. zachodniopomorskiego w I półroczu 2016 r. Wodociągi zbiorowego zaopatrzenia o produkcji: inne podmioty nie Lp. Nazwa PSSE do prowadzące zbiorowego RAZEM m 3 /d m 3 /d m 3 /d m 3 /d zaopatrzenia 1. Białogard Choszczno Drawsko Pom Goleniów Gryfice Gryfino Kamień Pom Kołobrzeg Koszalin Myślibórz Police Pyrzyce Sławno Stargard Szczecinek Świdwin Wałcz Łobez PSSE Szczecin GSSE Szczecin Świnoujście RAZEM Nadzór nad jakością wody do spożycia W trakcie I półrocza 2016 r. badania jakości wody do spożycia realizowane były zgodnie z ustalonymi harmonogramami w ramach kontroli wewnętrznej prowadzonej przez przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne oraz podmioty wykorzystujących wodę 90 39

40 pochodzącą z indywidualnych ujęć, jako część działalności handlowej lub w budynkach użyteczności publicznej, zgodnie z wymaganiami rozporządzenia z dnia 13 listopada 2015 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2015 r., poz. 1989). Do badań pobierane były głównie próbki wody z sieci (u odbiorców) oraz wodę uzdatnioną (stacja uzdatniania wody). Dodatkowo organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej prowadziły badania zgodnie z ustalonym planem działania, zgodnie z którym zaplanowano w I półroczu 2016 pobranie ogółem próbek wody do spożycia, pobrano próbek, w tym 29 % poza harmonogramem tj. o 598 próbki więcej. Ponadplanowe próbki wody pobierane zostały w związku z prowadzonymi działaniami naprawczymi, sprawdzeniem wykonania obowiązków nałożonych decyzjami, interwencjami ludności dot. złej jakości wody, badaniami powtórkowymi w przypadku nieprawidłowych wyników badań. W trakcie trwania I półrocza 2016 r. w woj. zachodniopomorskim zakwestionowano łącznie 169 próbek ze względu na przekroczenia wskaźników mikrobiologicznych oraz łącznie 264 próbki ze względu na przekroczenia parametrów fizykochemicznych. Przekroczenia mikrobiologiczne Najwięcej próbek z przekroczeniami parametrów mikrobiologicznych stwierdzono w powiatach: kamieńskim 39, koszalińskim 30, pyrzyckim 15, wałeckim 15 oraz szczecineckim 14. W badanych próbkach wody nie stwierdzono przekroczeń parametrów mikrobiologicznych na terenie powiatu kołobrzeskiego oraz m. Świnoujście i m. Szczecin. Przekroczenia fizykochemiczne Najwięcej próbek z przekroczeniami fizykochemicznymi stwierdzono w powiatach: stargardzkim 39, koszalińskim 37, pyrzyckim 37, choszczeńskim 30, kamieńskim 21 oraz polickim 21. W trakcie trwania I półrocza 2016 r. brak powiatów woj. zachodniopomorskiego w których nie stwierdzone zostały żadne przekroczenia parametrów fizykochemicznych. W przypadku, kiedy woda nie spełniała wymagań rozporządzenia z dnia 13 listopada 2015 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi właściwy państwowy inspektor sanitarny po rozważeniu stopnia zagrożenia dla zdrowia ludzi wydawał decyzję orzekającą brak przydatności lub warunkową przydatność wody do spożycia przez ludzi. Obowiązywały również wydane w latach poprzednich dwie decyzje orzekające przydatność wody na warunkach przyznanego odstępstwa od dopuszczalnych wartości parametrycznych, tj. po jednej w zakresie boru i azotanów. W trakcie trwania I półrocza 2015 r. właściwi państwowi powiatowi inspektorzy sanitarni na terenie woj. zachodniopomorskiego wydali łącznie: 41 decyzji w sprawie tymczasowego braku przydatności wody do spożycia dostarczanej przez 34 wodociągi zbiorowego zaopatrzenia oraz 3 podmioty wykorzystujących wodę pochodzącą z indywidualnych ujęć, jako część działalności handlowej lub w budynkach użyteczności publicznej, 65 decyzji w sprawie warunkowej przydatności wody do spożycia dostarczanej przez 60 wodociągów. 40

41 Warunkowa przydatność wody do spożycia Warunkową przydatność wody do spożycia właściwy państwowy powiatowy inspektor sanitarny może stwierdzić po uwzględnieniu stopnia zagrożenia dla zdrowia jeżeli przekroczenie wartości dopuszczalnych dla danego parametru, z wyłączeniem parametrów mikrobiologicznych określonych w załączniku Nr 1 oraz części A załącznika Nr 3 do rozporządzenia z dnia 13 listopada 2015 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, nie stwarza zagrożenia dla zdrowia i jest możliwe do usunięcia w terminie 30 dni. W tym przypadku producent wody jest zobligowany do ustalenia z właściwym państwowym powiatowym inspektorem sanitarnym zakresu i terminu realizacji działań naprawczych. Warunkowa przydatność wody do spożycia stwierdzana była w odniesieniu do parametrów, które nie stanowią bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia, dopuszczenia warunkowe udzielane są na czas określony, niezbędny do doprowadzenia jakości wody do wymagań normatywów. W trakcie trwania I półrocza 2016 wydane zostało w sumie 65 decyzji w sprawie warunkowej przydatności wody do spożycia wody do spożycia dostarczanej przez 60 wodociągów. Dodatkowo obowiązywały 62 decyzje w sprawie warunkowej przydatności wody do spożycia wody do spożycia dostarczanej przez 56 wodociągów, które wydane zostały w latach poprzednich. Ogółem więc obowiązywało 127 decyzji w sprawie warunkowej przydatności wody do spożycia w związku ze stwierdzonymi przekroczeniami, z czego do końca I półrocza wykonane zostały obowiązki zawarte w 68 decyzjach. Decyzje sprawie warunkowej przydatności wody do spożycia dotyczyły unormowania w wodzie parametrów fizykochemicznych, takich jak: mętność, żelazo, mangan, amonowy jon, zapach, barwa oraz w pow. kamieńskim: chlorki, sód. Widoczna jest zależność pomiędzy dobową produkcją wody oraz liczbą obowiązujących w okresie sprawozdawczym powyższych decyzji, gdyż najczęściej kwestionowano jakość wody produkowaną lub dostarczana przez wodociągi o najniższej produkcji, tj. poniżej 100 m 3 /dobę. Najwięcej decyzji w sprawie warunkowej przydatności wody do spożycia w trakcie I półrocza 2016 r. odnotowano w powiatach: stargardzkim (31), koszalińskim (15), choszczeńskim (13), kamieńskim (13), goleniowskim (10) Brak przydatności wody do spożycia Właściwy państwowy powiatowy inspektor sanitarny stwierdzał tymczasowy brak przydatności wody do spożycia w przypadku wystąpienia zanieczyszczenia mikrobiologicznego wody, tj. obecności bakterii Escherichia coli i Enterokoków (paciorkowce kałowe), które stanowią swoisty wskaźnik zanieczyszczenia mikrobiologicznego wody i ich obecność w wodzie wiąże się z koniecznością podjęcia natychmiastowych działań naprawczych. Zgodnie z wymaganiem rozporządzenia z dnia 13 listopada 2015 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi w wodzie dostarczanej ludziom nie powinny być obecne bakterie grupy coli oraz ogólna liczba mikroorganizmów w 22 o C po 72 h inkubacji w ilości stanowiącej nieprawidłowe zmiany. Zatem w przypadku niespełnienia powyższych wymagań właściwi państwowi powiatowi inspektorzy sanitarni stwierdzali również tymczasowy brak przydatności wody do spożycia wraz z nakazaniem zarządzającemu wodociągiem podjęcie natychmiastowych działań naprawczych. W ciągu trwania I półrocza 2016 r. wydanych zostało 41 decyzji w sprawie tymczasowego braku przydatności wody do spożycia. 41

42 Ponadto obowiązywał stwierdzony w listopadzie 2014 r. brak przydatności wody do spożycia dostarczanej przez wodociąg Karcino w pow. kołobrzeskim, zaopatrujący 14 osób, ze względu na zanieczyszczenie mikrobiologiczne bakteriami grupy coli, Escherichia coli, Enterokokami oraz ogólną liczbą mikroorganizmów w 22 o C po 72 h. Mieszkańcy budynków Karcino 1 oraz Karcino 2 zaopatrywani są w butelkowaną wodę do spożycia. W trakcie obowiązywania tymczasowego braku przydatności wody do spożycia konsumenci niezwłocznie informowani byli o zanieczyszczeniu wody do spożycia. Przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne zapewniały mieszkańcom zastępcze źródła zaopatrzenia w wodę oraz prowadziły działania zmierzające do poprawy jakości wody (dezynfekcja, płukanie sieci, podłączenie do innego wodociągu, itp.) Odstępstwa od wymaganej jakości wody do spożycia W przypadku gdy woda nie spełnia wymagań określonych w załączniku Nr 2 do rozporządzenia z dnia 13 listopada 2015 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, z wyłączeniem wymagań określonych dla bromianów i ołowiu, i nie jest możliwe przywrócenie jej jakości do stanu wymaganego przepisami rozporządzenia w terminie 30 dni, przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne oraz podmiot wykorzystujący wodę z indywidualnych ujęć jako część działalności handlowej lub w budynkach użyteczności publicznej mogą wystąpić o zgodę na odstępstwo od tych wymagań. Wniosek o zgodę na odstępstwo organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej przekazują do Komisji Europejskiej, która rozpatruje sprawę. Po uzyskaniu zgody Komisji Europejskiej właściwy państwowy powiatowy lub państwowy graniczny inspektor sanitarny wydaje decyzję wyrażającą zgodę na odstępstwo, określając maksymalną wartość parametru, na jaką pozwala odstępstwo, termin obowiązywania zgody oraz warunki, jakie mają być spełnione w trakcie obowiązywania zgody na odstępstwo. W trakcie I półrocza 2016 r. na terenie woj. Zachodniopomorskiego obowiązywały dwa odstępstwa od dopuszczalnych wartości parametrycznych wydane w latach ubiegłych. Nieodpowiednią jakość wody w zakresie parametrów chemicznych dostarczały dwa wodociągi publiczne o produkcji wody poniżej 100 m 3 /d, w tym jeden ze względu na przekroczenia azotanów oraz jeden ze względu na przekroczenie boru, są to: wodociąg Śniatowo w pow. kamieński; wodociąg Morzyca w pow. stargardzkim. W związku z upływem terminu odstępstwa oraz utrzymującym się przekroczeniem w maju 2016 r. Zachodniopomorski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Szczecinie przekazał Głównemu Inspektorowi Sanitarnemu wniosek w sprawie zgody na odstępstwo w sprawie ponadnormatywnej zawartości boru w wodzie podawanej z wodociągu Śniatowo w pow. kamieńskim. Wodociąg Śniatowo zaopatruje w wodę do spożycia ok. 150 mieszkańców w miejscowości Śniatowo. W związku z tym, że woda z wodociągu Śniatowo wykazuje również przekroczenia chlorków oraz sodu (zasolenie ujęcia) a wody z terenu Wybrzeża Morza Bałtyckiego charakteryzują się zwiększoną zawartością tych pierwiastków podjęto decyzję o objęciu dotychczasowego obszaru zaopatrzenia wodociągu Śniatowo nową strefą zaopatrzenia wodociągu Niemica. Przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne zaplanowało budowę nowej sieci wodociągowej, która będzie doprowadzała do miejscowości Śniatowo wodę do spożycia pochodzącą z ujęcia Niemica. Woda z ujęcia Niemica nie wykazuje przekroczeń boru, chlorków oraz sodu i spełnia wymagania dla wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Całe przedsięwzięcie obejmuje wybudowanie nowej sieci wodociągowej do miejscowości 42

43 Śniatowo o długości 600 m oraz dodatkowo wybudowanie nowej sieci wodociągowej do miejscowości Benice o długości m. Harmonogram działań naprawczych przewiduje, że z początkiem 2018 r. jakość wody dostarczana do miejscowości Śniatowo będzie spełniała wymagania rozporządzenia z dnia 13 listopada 2015 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Tab.24. Odstępstwa od wymaganej jakości wody do spożycia w woj. zachodniopomorskim obowiązujące w trakcie I półrocza 2016 r. Lp. Powiat wodociąg Prod. (m 3 /d) Liczba ludności 1. kamieński Śniatowo 13, stargardzki Morzyca 40,00 18 Numer i data wydania zgody PS-N-HK /13 z dnia r. I odstępstwo NHK /1060/54/14 z dnia I odstępstwo max. Wartość mg/l 2,0 Termin odstępstwa r. przekazano kolejny wniosek do KE parametr bor 65, r. azotany 2.4. Ocena jakości wody przeznaczonej do spożycia W takcie trwania I półrocza 2016 r. wodę o niestabilnych parametrach fizykochemicznych oraz zanieczyszczoną mikrobiologicznie dostarczało w sumie 155 wodociągów (warunkowa przydatność, tymczasowy brak przydatności oraz czasowe odstępstwo), co stanowi 15,90 % z 975 zewidencjonowanych wodociągów i innych podmiotów wykorzystujących wodę pochodzącą z indywidualnych ujęć, jako część działalności handlowej lub w budynkach użyteczności publicznej. Nakazy organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej wydawane w wyniku sprawowanego monitoringu oraz prowadzone przez przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne działania naprawcze przyczyniały się do usuwania przyczyn powodujących niewłaściwa jakość wody. Najczęściej kwestionowane w wodzie parametry to: żelazo, mangan, jon amonowy oraz podwyższona mętność. Są to parametry z grupy tzw. parametrów wskaźnikowych, które nie mają bezpośredniego wpływu na zdrowie konsumenta, są jednak ważnym wskaźnikiem niewłaściwie prowadzonych procesów uzdatniania wody (odżelazianie i odmanganianie) lub dystrybucji wody. Związki te nie stanowią istotnego zagrożenia dla zdrowia konsumentów, są jednak uciążliwe, pogarszają organoleptyczną jakość wody i powinny być usunięte w procesach uzdatniania przed podaniem wody do sieci wodociągowej. Pogorszenia jakości wody w zakresie mikrobiologicznym były spowodowane głównie awariami urządzeń, przeciekami na sieci, brakiem właściwej dezynfekcji po dokonanej konserwacji, złym stanem technicznym instalacji wewnętrznej, małym rozbiorem wody, brakiem regularnego płukania sieci, co mogło być skutkiem wtórnego zanieczyszczenia w związku z odkładaniem się w przewodach związków żelaza i manganu. Stwierdzenie obecności mikroorganizmów w wodzie sugeruje nieodpowiednie jej uzdatnienie, wtórne zanieczyszczenie lub nadmierną zawartość substancji odżywczych w uzdatnionej wodzie. W niektórych przypadkach nie udało się ustalić bezpośredniej przyczyny niewłaściwej jakości bakteriologicznej wody w systemie dystrybucji. Stwierdzenie obecności mikroorganizmów w wodzie sugeruje nieodpowiednie jej uzdatnienie, wtórne zanieczyszczenie lub nadmierną zawartość substancji odżywczych w uzdatnionej wodzie. 43

44 W trakcie I półrocza 2016 r. nie zostały stwierdzone żadne reakcje niepożądane związane ze spożyciem wody, w tym nie stwierdzono wystąpienia chorób wodnopochodnych Awarie W okresie sprawozdawczym nie wystąpiły intensywne zdarzenia atmosferyczne prowadzące do braków w dostawie wody. Przerwy w dostawie wody zdarzały się sporadycznie i były krótkotrwałe. Spowodowane były m.in. remontami, awariami sieci wodociągowej, krótkotrwałymi wyłączeniami prądu, awariami stacji uzdatniania wody, usuwaniem przecieków na sieci oraz dezynfekcją sieci. W przypadku braku lub niedoboru wody w czasie awarii sieci wodociągowej woda dostarczana była beczkowozami, bądź też ludność korzystała z wody w opakowaniach jednostkowych. Awarie usuwane były niezwłocznie, w możliwie krótkim czasie. Ponadto przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne informowały właściwych państwowych powiatowych inspektorów sanitarnych o zamiarze odcięcia dostawy wody lub zamknięcia przyłącza kanalizacyjnego oraz o miejscach i sposobie udostępniania zastępczych punktów poboru wody, zgodnie z wymaganiem art. 8 ust. 3 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (t. j. Dz. U. z 2015 r., poz. 139 z późn. zm.). Wnioski: 1. Korzystnym zjawiskiem jest włączenie do nadzoru organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej poza przedsiębiorstwami wodociagowo-kanalizacyjnymi również podmiotów wykorzystujących wodę z indywidualnych ujęć wody jako część działalności handlowej lub do budynków użyteczności publicznej. 2. Przepisy rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 13 listopada 2015 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2015 r., poz. 1989) wprowadzają m. in. obowiązek prowadzenia badania wody przez podmioty wykorzystujące wodę, pochodzącą z indywidualnego ujęcia, jako część działalności handlowej lub w budynkach użyteczności publicznej w takim samym zakresie jak przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne, co przyczynia się do zwiększenia bezpieczeństwa zdrowotnego wody. 44

45 III. DZIAŁALNOŚĆ W ZAKRESIE ZAPOBIEGAWCZEGO NADZÓRU SANITARNEGO Państwowa Inspekcja Sanitarna w ramach sprawowania Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego dokonuje analizy: projektowych działań planistycznych i inwestycyjnych odnoszących się do gmin, powiatów, województwa zachodniopomorskiego, rozwiązań techniczno-budowlanych obiektów i infrastruktury oraz technologicznych różnych procesów, pod kątem wpływu w/w działań na zdrowie i życie ludzi. Sprawowanie Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego ma na celu zapewnienie na etapie planowania zagospodarowania przestrzennego oraz planowania i realizacji inwestycji, właściwego stanu sanitarno-zdrowotnego w obiektach, w taki sposób, aby w trakcie eksploatacji obiektów nie powstawały zagrożenia dla zdrowia i życia ludzi, powodowane przyjętymi w tym zakresie rozwiązaniami. Analiza projektowanych rozwiązań w szczególności przeprowadzana jest w aspekcie oceny ryzyka narażenia ludności na czynniki fizyczne, chemiczne i biologiczne, uciążliwe lub szkodliwe dla zdrowia człowieka. Analizą objęte były miejsca przebywania i zamieszkania ludzi, a także miejsca pracy, nauki, wychowania, sportu, rekreacji, wypoczynku, obsługi pasażerskiej, działalności leczniczej. Zgodnie z ustawą o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, w ramach sprawowania Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego, organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w I półroczu 2016 roku zajmowały stanowiska pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych m.in. w sprawie: projektów, programów i strategii oraz innych dokumentów odnoszących się do terenów gmin i województwa zachodniopomorskiego, planowanych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko na etapie oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, dokumentacji projektowych inwestycji, w szczególności projektów budowlanych, zgód, opinii i uzgodnień wynikających z przepisów prawnych, obiektów budowlanych przed dopuszczeniem ich do użytkowania przez właściwy organ, nowych procesów technologicznych, np. technologii uzdatniania wody. Ocena dokonywana pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych dotyczyła następujących przedsięwzięć inwestycyjnych: obiektów handlowych, przemysłowych, usługowych, turystycznych, hotelarskich, wychowania i nauczania (szkoły i przedszkola), ochrony zdrowia (w których prowadzona jest działalność lecznicza, apteki, itp.), miejsc obsługi pasażerów, linii elektroenergetycznych, stacji bazowych telefonii komórkowej, dróg, instalacji energii odnawialnych (np. elektrowni wiatrowych), stacji paliw, ferm zwierzęcych. W I półroczu 2016 roku Zachodniopomorski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Szczecinie oraz Państwowi Powiatowi Inspektorzy Sanitarni woj. zachodniopomorskiego w ramach sprawowania Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego dokonywali uzgodnień w zakresie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko dotyczących: zakresu i stopnia szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko projektów dokumentów strategicznych, tj. projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, innych planów i dokumentów, np. koncepcji, planów, programów i strategii opracowanych dla gmin, woj. zachodniopomorskiego; uzgodnień dotyczących odstąpienia od przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko w/w dokumentów; oceny projektów dokumentów wraz z prognozami oddziaływania na środowisko w/w dokumentów. 45

46 W postępowaniu dotyczącym oceny oddziaływania przedsięwzięć kwalifikowanych do mogących znacząco oddziaływać na środowisko, organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego woj. zachodniopomorskiego uczestniczyły wydając opinie: w sprawie obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko; w sprawie zakresu raportu o oddziaływaniu na środowisko; przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach; inne, w ramach przeprowadzanych ponownych ocen oddziaływania przedsięwzięć na środowisko. Pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych opiniowane były również projekty miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy - w ramach ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej województwa zachodniopomorskiego, w ramach sprawowania Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego zajmowały również stanowiska w formie uzgodnień, zgód, opinii, dotyczące: 1. uzgadniania dokumentacji projektowych inwestycji, w procesie inwestycyjnym, na etapie projektowania obiektów budowlanych, w tym uzyskiwania decyzji o pozwoleniu na budowę. W imieniu państwowego inspektora sanitarnego, na podstawie uprawnień nadanych przez Głównego Inspektora Sanitarnego, uzgodnień dokumentacji projektowej dokonywali również rzeczoznawcy do spraw sanitarnohigienicznych woj. zachodniopomorskiego; 2. spełnienia wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą; 3. uzgadniania projektów osłon stałych i wentylacji w gabinetach wyposażonych w aparaty rentgenowskie; 4. uzgodnienia wskazań ekspertyz technicznych w zakresie przyjętych rozwiązań zamiennych w związku z niespełnieniem wymagań określonych w przepisach dotyczących warunków technicznych obiektów budowlanych; 5. odstępstw od przepisów prawa (m.in. w zakresie warunków technicznych, bezpieczeństwa i higieny pracy w pomieszczeniach, usytuowania urządzeń w budynkach i na terenie działki budowlanej). Stanowiska w zakresie odstępstw od przepisów dotyczyły m.in. takich zagadnień jak: obniżenie wysokości pomieszczeń, zagłębienia poniżej poziomu terenu oraz oświetlenia światłem dziennym pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi. Stanowiska te odnosiły się również do usytuowania wyrzutni powietrza instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych, a także odległości zlokalizowania zbiorników na nieczystości ciekłe, miejsc na kontenery na odpady stałe od okien i drzwi budynków z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi oraz od granicy z sąsiednią działką. Działania podejmowane w ramach sprawowanego zapobiegawczego nadzoru sanitarnego uwzględniały konieczność zapewnienia ludziom zdrowych warunków życia w miejscu ich zamieszkania, pobytu i były skierowane m.in. na oddzieleniu obszarów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową od obszarów przemysłowych, tras komunikacyjnych, itp. w celu ograniczenia niekorzystnego oddziaływania na mieszkańców; zapewnieniu właściwej gospodarki wodno-ściekowej, w tym zaopatrzenie ludności w wodę do spożycia o odpowiedniej jakości; zabezpieczeniu ludzi przed uciążliwością związaną z hałasem (miejska komunikacja, zakłady usługowe, przemysłowe, lotniska, itp.) poprzez 46

47 zastosowanie odpowiednich rozwiązań technicznych, takich jak np. ekrany akustyczne; ochronę ludzi przed promieniowaniem elektromagnetycznym niejonizującym oraz jonizującym poprzez zastosowanie np. odpowiednich osłon i innych rozwiązań zabezpieczających; zagwarantowanie odpowiednich pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych warunków pobytu ludzi w budynkach, w odniesieniu do funkcji pomieszczeń, poprzez zapewnienie w nich m.in. właściwego oświetlenia, wysokości, kubatury, jakości środowiska zewnętrznego (w tym: wielkości wymiany powietrza, jego czystości, temperatury, wilgotności), a także bezpiecznych pod względem zdrowotnym materiałów budowlanych; zapewnieniu pracownikom odpowiednich higienicznych i zdrowotnych warunków pracy, biorąc pod uwagę m.in. dopuszczalne wartości stężeń i natężeń chemicznych i fizycznych czynników szkodliwych dla zdrowia ludzi oraz szkodliwych czynników biologicznych. W województwie zachodniopomorskim w I półroczu 2016 roku organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego wydały około 1540 stanowisk (w I półroczu 2015 roku - około 1500 stanowisk), w tym: około 227 uzgodnień i opinii w ramach postępowania w sprawie strategicznych ocen oddziaływania na środowisko projektowanych dokumentów (w I półroczu 2015 roku - około 257); około 86 opinii dotyczących projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, w innym trybie niż strategiczna ocena oddziaływania na środowisko (w I półroczu 2015 roku - około 95); około 415 opinii w ramach oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko (w I półroczu 2015 roku - około 340); ponad 197 zgód, uzgodnień i opinii wymaganych przepisami prawa materialnego m.in. dotyczących zastosowania rozwiązań innych niż określone w obowiązujących przepisach prawnych, w tym w zakresie warunków technicznych (w I półroczu 2015 roku ponad 300); około 17 opinii dotyczących spełnienia wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą (w I półroczu 2015 roku - około 14); około 453 stanowisk w ramach uczestniczenia w dopuszczeniu do użytkowania obiektów budowlanych, w tym 0 sprzeciwów wobec dopuszczenia do użytkowania (w I półroczu 2015 roku - około 589, w tym 1 statek i 0 sprzeciwów); Za najważniejszy obiekt, dopuszczony do użytkowania w I półroczu 2016 roku na terenie woj. zachodniopomorskiego, uznano Terminal Regazyfikacyjny Skroplonego Gazu Ziemnego (LNG) w Świnoujściu. Zachodniopomorski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Szczecinie, na podstawie nadanej delegacji prawnej, ze względu na szczególną wagę i zawiłość sprawy, w październiku 2014 roku podjął realizację czynności dotyczących wydania pozwolenia na użytkowanie w/w inwestycji; w konsekwencji opinią sanitarną z dnia 25 marca 2016 r. nie wniósł sprzeciwu do wydania pozwolenia na jej użytkowanie. Liczba uzgodnień dokumentacji projektowej pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych, dokonanych w I półroczu 2016 roku przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz rzeczoznawców sanitarnohigienicznych wyniosła łącznie około 1060 (w I półroczu 2015 roku - około 1050). Państwowi Inspektorzy Sanitarni wydali około 145 uzgodnień (w I połowie 2015 roku - około 134), rzeczoznawcy sanitarnohigieniczni uzgodnień (w I półroczu 2015 roku - 912) - co stanowiło ponad 86 % wszystkich uzgodnionych projektów. 47

48 Liczba kontroli oraz wizji lokalnych obiektów i terenów objętych zapobiegawczym nadzorem sanitarnym w I półroczu 2016 roku, to około 500 (w I półroczu 2015 roku - około 750). Wnioski Zapobiegawczy Nadzór Sanitarny sprawowany przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej województwa zachodniopomorskiego realizuje ustawowe obowiązki i zadania w zakresie ochrony zdrowia publicznego, w szczególności poprzez: opiniowanie lub uzgadnianie pod względem higienicznym i zdrowotnym projektów planów zagospodarowania i innych dokumentów strategicznych m.in. w ramach strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, opiniowanie przedsięwzięć w ramach oceny oddziaływania na środowisko, uzgadnianie dokumentacji projektowych inwestycji, wydawanie zgód, uzgodnień i opinii dotyczących odstępstw od przepisów prawa, w tym określających warunki techniczne oraz warunki bezpieczeństwa i higieny pracy, zajmowanie stanowisk w sprawie obiektów budowlanych przekazywanych do użytkowania. Stanowiska organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie zapobiegawczego nadzoru sanitarnego zajmowane są wyłącznie na wniosek zainteresowanych podmiotów lub w związku z wystąpieniami organów prowadzących postępowanie główne i dotyczą planowanych inwestycji lub zagospodarowania terenu. Ocena projektowanych rozwiązań skupia się w szczególności na ocenie ryzyka narażenia ludności na czynniki fizyczne, chemiczne i biologiczne, uciążliwe lub szkodliwe dla zdrowia człowieka w miejscu jego zamieszkania i przebywania. W I półroczu 2016 roku ogólna liczba stanowisk zajętych w ramach zapobiegawczego nadzoru sanitarnego kształtowała się na poziomie ponad 1500 i była większa o około 40 od liczby stanowisk zajętych w I półroczu 2015 roku. Wzrosła, o około 22 % liczba opinii wydanych w ramach oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko oraz liczba opinii dotyczących spełnienia wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą o ponad 21 %. Zanotowano spadek liczby uzgodnień i opinii w ramach postępowania w sprawie strategicznych ocen oddziaływania na środowisko projektowanych dokumentów - o około 11 % oraz spadek liczby opinii dotyczących projektów studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego - opiniowanych w ramach ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym o ponad 9 %. Spadek liczby wydawanych stanowisk dotyczył również spraw: o około 34 % - zgód, uzgodnień i opinii wymaganych przepisami prawa materialnego m.in. dotyczących zastosowania rozwiązań innych niż określone w obowiązujących przepisach prawnych, w tym w zakresie warunków technicznych; o około 23 % - stanowisk w ramach uczestniczenia w dopuszczeniu do użytkowania obiektów budowlanych; o około 0,5 % - uzgodnień dokumentacji projektowej dokonanych w I półroczu 2016 r. przez rzeczoznawców do spraw sanitarnohigienicznych; i o około 8 % - uzgodnień dokumentacji projektowej dokonanych przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej; 48

49 Dominującą pozycję w całości załatwionych spraw zajmowały stanowiska wydane w ramach uczestniczenia w dopuszczeniu do użytkowania obiektu budowlanego - około 30 % oraz opinie wydawane w ramach oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko - około 27 %; dalej, uzgodnienia i opinie w ramach postępowania w sprawie strategicznych ocen oddziaływania na środowisko - około 14 %, zgody, uzgodnienia i opinie wymagane przepisami prawa materialnego m.in. dotyczące zastosowania rozwiązań innych niż określone w obowiązujących przepisach prawnych, w tym w zakresie warunków technicznych około 13 %, uzgodnienia dokumentacji projektowej obiektów budowlanych - około 10 %, opinie dotyczące projektów studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego - opiniowanych w ramach ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym około 5 % oraz liczba opinii dotyczących spełnienia wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą około 1 %. Państwowa Inspekcja Sanitarna sprawując Zapobiegawczy Nadzór Sanitarny odgrywa znaczącą rolę w ochronie zdrowia publicznego poprzez kreowanie polityki prewencyjnego ograniczania bądź eliminowania wystąpienia ryzyka narażenia ludności na czynniki fizyczne, chemiczne i biologiczne, uciążliwe lub szkodliwe dla zdrowia człowieka: na etapie projektów strategii, planów i programów oraz innych dokumentów strategicznych opracowywanych dla terenu województwa zachodniopomorskiego; inspirując działania lokalnych organów administracji samorządowej m.in. w zakresie zachowania klimatu akustycznego bezpiecznego dla zdrowia obywateli, ochroną ludzi przed promieniowaniem elektromagnetycznym niejonizującym oraz jonizującym, uporządkowania gospodarki wodno-ściekowej, zapewnienia terenów dla rekreacji i wypoczynku, wymagając przy uzgadnianiu planów zagospodarowania przestrzennego odpowiedniego, z punktu widzenia ochrony zdrowia, zagospodarowania terenów; wypowiadając się w ramach postępowania w sprawie oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko; poprzez ocenianie dokumentacji projektowej obiektów budowlanych i inwestycji infrastrukturalnych i wymaganie od inwestorów już na etapie planowania inwestycji spełnienia właściwych warunków sanitarnohigienicznych, w tym mających wpływ na środowisko wewnętrzne pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi w obiektach przeznaczonych do użytku ludności, produkcji spożywczej, działalności i usług dla ludności. 49

50 IV. STAN SANITARNY WYBRANYCH OBIEKTÓW UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ I KĄPIELISK 4.1. Informacje ogólne W I półroczu 2016 r. Państwowa Inspekcja Sanitarna woj. zachodniopomorskiego objęła nadzorem obiektów użyteczności publicznej. Kontrole stanu sanitarnego przeprowadzono w 3841 z nich tj. skontrolowano 31,96% obiektów. Nadzorem sanitarnym zostały objęte następujące obiekty: ustępy publiczne skontrolowano 106 spośród 244 w ewidencji, co stanowi 43,44% obiektów, ustępy ogólnodostępne skontrolowano 38 spośród 67 w ewidencji, co stanowi 56,72%, domy pomocy społecznej skontrolowano 21 spośród 47 w ewidencji, co stanowi 44,68%, inne jednostki organizacyjne pomocy społecznej skontrolowano 12 spośród 38 w ewidencji, co stanowi 31,58%, placówki zapewniające całodobową opiekę skontrolowano 2 spośród 9 w ewidencji, co stanowi 22,22%, obiekty hotelarskie i inne, w których są świadczone usługi hotelarskie skontrolowano 423 spośród 2105 w ewidencji, co stanowi 20,09%, noclegownie i domy dla bezdomnych skontrolowano 12 spośród 22 w ewidencji, co stanowi 54,55%, zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, tatuażu, odnowy biologicznej oraz inne, w których są świadczone więcej niż jedna z usług fryzjerskich, kosmetycznych, tatuażu, odnowy biologicznej skontrolowano 1056 spośród 2869 w ewidencji, co stanowi 36,8%, dworce autobusowe skontrolowano 10 spośród 13 w ewidencji, co stanowi 76,92%, dworce, stacje i przystanki kolejowe skontrolowano 49 spośród 98 w ewidencji, co stanowi 50%, przystanie jednostek pływających rekreacyjnych i sportowych skontrolowano 4 spośród 13 w ewidencji, co stanowi 30,77%, tereny rekreacyjne skontrolowano 476 spośród 1857 w ewidencji, co stanowi 25,63%, zakłady karne i areszty śledcze skontrolowano 9 spośród 16 w ewidencji, co stanowi 56,25%, cmentarze skontrolowano 44 spośród 517 w ewidencji, co stanowi 8,51%, domy przedpogrzebowe skontrolowano 7 spośród 40 w ewidencji, co stanowi 17,5%, pływalnie skontrolowano 106 spośród 254 w ewidencji, co stanowi 41,73%, inne obiekty użyteczności publicznej skontrolowano 1464 spośród 3807 w ewidencji, co stanowi 38,46%. 4.2 Stan sanitarny wybranych obiektów Ustępy publiczne W I półroczu 2016 r. Państwowa Inspekcja Sanitarna objęła nadzorem 244 ustępy publiczne. Ogółem skontrolowano 106 ustępów, przeprowadzając 160 kontroli sanitarnych. Czynności kontrolne wykazały, że stan higieniczno-sanitarny i techniczny większości skontrolowanych obiektów był zachowany, wyposażenie ustępów w armaturę sanitarną zależało od standardu. Obiekty wyposażone były w dostateczną ilość środków 50

51 czystościowych, dezynfekcyjnych i higienicznych. Nieprawidłowości higieniczno-sanitarne i techniczne wystąpiły w jednym z nich i dot.: przy wejściu głównym przy kasie sufit miejscami z łuszczącą się i odpadającą farbą, w części damskiej przy kabinie sufit i ściana w rogu zawilgocona, trwale zabrudzona. W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami wszczęto postępowanie administracyjne. Następnie strona poinformowała o usunięciu nieprawidłowości. Przeprowadzona kontrolę sprawdzającą potwierdziła usunięcie uchybień. Postępowanie administracyjne umorzono. Na poprawę stanu higieniczno-sanitarnego i technicznego obiektów wydano 4 decyzje zmieniające termin realizacji obowiązków. Wyegzekwowano nakazy 3 decyzji administracyjnej z lat ubiegłych. Ustępy oraz dojścia do nich oznakowano w widoczny sposób Ustępy ogólnodostępne W I półroczu 2016 r. Państwowa Inspekcja Sanitarna woj. zachodniopomorskiego objęła nadzorem 67 ustępów ogólnodostępnych, z których skontrolowano 38, przeprowadzając 52 kontrole sanitarne. W wyniku prowadzonych czynności kontrolnych w jednym obiekcie stwierdzono uchybienia higieniczno-sanitarne i techniczne dotyczące niewłaściwego stanu sanitarnego kratek wentylacyjnych, niewłaściwego stanu technicznego stolarki okiennej i instalacji kanalizacyjnej odprowadzającej ścieki z pisuarów oraz uchwytów do zlewów w ustępach. Wszczęto postępowanie administracyjne, następnie na poprawę stanu higieniczno sanitarnego i technicznego przedmiotowego obiektu wydano decyzję administracyjną, którą wyegzekwowano jeszcze w 2016 r. Ponadto, wydano 2 decyzje - rachunki na łączną kwotę 59,67 zł Domy pomocy społecznej, inne jednostki organizacyjne pomocy społecznej oraz placówki zapewniające całodobową opiekę W dniu r. pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej znajdowało się: 47 domów pomocy społecznej, z których skontrolowano 21, 38 inne jednostki organizacyjne pomocy społecznej, skontrolowano 12 z nich, 9 placówek zapewniających całodobową opiekę, skontrolowano 2. Ogółem skontrolowano 35 domów pomocy społecznej, innych jednostek organizacyjnych pomocy społecznej oraz placówek zapewniających całodobową opiekę, przeprowadzając 37 kontroli sanitarnych. W trakcie prowadzonych czynności kontrolnych oceniano: stan higieniczno sanitarny i techniczny pokoi mieszkalnych, pomieszczeń higieniczno-sanitarnych i gospodarczych, ciągów komunikacyjnych, klatek schodowych, stan higieniczno sanitarny i techniczny wyposażenia pomieszczeń, z których korzystają mieszkańcy placówek, zaopatrzenie obiektu w wodę do spożycia, postępowanie z odpadami medycznymi, postępowanie z bielizną, gospodarkę odpadami komunalnymi, odprowadzanie ścieków bytowo-gospodarczych oraz dbałość o czystość na przyległym terenie. Obiekty w ramach standaryzacji systematycznie 51

52 podnoszą poziom świadczonych usług. Przeprowadzone kontrole wykazały prawidłowy stan higieniczno-sanitarny i techniczny większości obiektów. Nieprawidłowości stwierdzono w 5 domach pomocy społecznej, tj.: powierzchnie ścian i sufitów w pomieszczeniach DPS z pęknięciami, ubytkami farby i tynku oraz śladami po zalaniu, powierzchnie podłogowe z ubytkami, trudne do utrzymania w czystości, stolarka okienna i drzwiowa wypaczona z pęknięciami lub ubytkami, w pomieszczeniu higieniczno-sanitarnym powierzchnie ścian z pęknięciami i brakującymi płytkami ceramicznymi, powierzchnie grzejników c.o. z ubytkami farby i śladami rdzy. W związku z niespełnieniem wymagań higieniczno-sanitarnych i technicznych określonych w obowiązujących aktach prawnych wydano 10 decyzji administracyjnych, w tym 4 decyzje zmieniające termin realizacji nałożonych obowiązków. Jedną z nich wyegzekwowano jeszcze w 2016 r. Ponadto wydano 6 decyzji - rachunków na łączną kwotę 502 zł Noclegownie i domy dla bezdomnych Do dnia r. w ewidencji obiektów będących pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej znajdowało się 22 noclegowni i domów dla bezdomnych, z których skontrolowano 12 obiektów, wykonując 14 kontroli sanitarnych. Prowadzone czynności kontrolne wykazały nieprawidłowości w dwóch noclegowniach tj.: ściany i sufity w pokojach noclegowych trwale zabrudzone, z pęknięciami, ubytkami farby i tynku oraz śladami po zalaniu, powierzchnia podłogowa w pomieszczeniach noclegowych z ubytkami, pęknięciami terakoty, trudna do utrzymania w czystości. W związku ze stwierdzonymi uchybieniami wydano 3 decyzje administracyjne, w tym jedną decyzję zmieniającą termin realizacji obowiązków. Jedną z nich wyegzekwowano jeszcze w 2016 r. Ponadto, wydano 2 decyzje - rachunki na łączną kwotę 78,46 zł. Na dzień r. zły stan techniczny występował w 1 ze skontrolowanych obiektów Obiekty hotelarskie i inne obiekty, w których świadczone są usługi hotelarskie W I półroczu 2016 r. pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej znajdowało się 2105 obiektów hotelarskich oraz innych obiektów, w których świadczone są usługi hotelarskie, w tym: 125 hoteli, 9 moteli, 43 pensjonaty, 16 kempingów, 3 domy wycieczkowe, 80 schronisk, pól biwakowych, 1264 ośrodków wczasowych, 223 gospodarstwa agroturystyczne, 52

53 342 inne obiekty np. kwatery turystyczne, pokoje hotelowe, pokoje gościnne, pokoje noclegowe, apartamenty, ośrodki szkoleniowo wypoczynkowe, ośrodki żeglarskie, ośrodki jeździeckie etc.). Skontrolowano 423 ww. obiekty, przeprowadzając w nich 476 kontroli sanitarnych. W trakcie prowadzonych czynności kontrolnych oceniano m.in.: stan higieniczno sanitarny i techniczny pokoi mieszkalnych, pomieszczeń higieniczno-sanitarnych i gospodarczych wraz z wyposażeniem, ciągów komunikacyjnych, klatek schodowych, zaopatrzenie w wodę do spożycia, postępowanie z bielizną, gospodarkę odpadami komunalnymi, odprowadzanie ścieków bytowo-gospodarczych oraz dbałość o czystość na przyległym terenie. W wyniku prowadzonych czynności kontrolnych w obiektach hotelarskich i innych obiekty, w których świadczone są usługi hotelarskie stwierdzane następujące nieprawidłowości: brak prawidłowych warunków magazynowania bielizny/pościeli czystej oraz suszenia bielizny po wypraniu uniemożliwiających wtórne jej zanieczyszczenie, pościel prana we własnym zakresie nie poddawana jest dezynfekcji, w magazynie bielizny czystej oraz w magazynie gospodarczym ściany trwale zabrudzone, brak wydzielonego pomieszczenia lub miejsca do składowania bielizny czystej, która przechowywana jest na wózku w magazynie środków czystości, brudne, poplamione materace, kołdry i poduszki, w pomieszczeniach pralni powierzchnie ścienne z łuszczącą się farbą, powierzchnie podłogowe z ubytkami, pęknięciami terakoty, w pokojach mieszkalnych, w ciągach komunikacyjnych, w pomieszczeniach świetlic powierzchnie ścienne i sufity trwale zabrudzone, z ubytkami farby i tynku oraz śladami po zalaniu, w pomieszczeniach higieniczno sanitarnych powierzchnie ścienne i sufity trwale zabrudzone, z przebarwieniami, z łuszczącą i odpryskującą farbą, ze śladami po zalaniu, ubytki silikonu i fug, urządzenia sanitarne wyeksploatowane, wypełnienia silikonowe i fug z ciemnym nalotem, w pokojach mieszkalnych, w ciągach komunikacyjnych wykładziny dywanowe trwale zabrudzone, w pokojach mieszkalnych oraz pomieszczeniach higieniczno sanitarnych przy pokojach mieszkalnych oraz ogólnodostępnych grzejniki c.o. z ubytkami, pęknięciami farby i tynku oraz ze śladami korozji, zakurzone kratki wentylacyjne, brak magazynu lub wydzielonego miejsca do przetrzymywania środków czystości i sprzętu porządkowego, brak wydzielonego miejsca do mycia i dezynfekcji sprzętu porządkowego, wyeksploatowany sprzęt będący na wyposażeniu pokoi mieszkalnych m.in. fotele i sofy tapicerowane. w pomieszczeniu socjalnym personelu pionu hotelowego brązowy zaciek na suficie, brak wdrożonych procedur dot. zapewnienia ochrony przed zakażeniami i chorobami zakaźnymi przy wykonywaniu czynności, w trakcie których dochodzi do naruszenia ciągłości tkanki ludzkiej, podczas wykonywania zabiegów manicure używano narzędzi niesterylnych, brak środków do dezynfekcji narządzi, przy urzyciu których dochodzi do naruszenia ciągłości tkanki ludzkiej. 53

54 Na poprawę stanu higieniczno sanitarnego i technicznego obiektów hotelarskich i innych obiektów, w których świadczone są usługi hotelarskie wydano 21 decyzji administracyjnych, w tym 2 decyzje zmieniające termin realizacji nakazów. W 2016 r. wyegzekwowano obowiązki 48 decyzji administracyjnych, w tym 37 decyzji wydanych w latach ubiegłych. Ponadto, wydano 21 decyzji - rachunków na łączną kwotę 1040,28 zł oraz wystosowano 5 upomnień. Winnych zaniedbań ukarano 13 grzywnami w drodze mandatu karnego na kwotę 3000 zł. Nadzór prowadzony przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej nad obiektami hotelarskimi oraz innymi obiektami, w których świadczone są usługi hotelarskie, wykazuje sukcesywną poprawę ich stanu higieniczno-sanitarnego i technicznego oraz wzrost poziomu świadczonych usług. Zauważalna poprawa jest proporcjonalna do rozwoju sektora prywatnego gospodarki. Ma to swoje uzasadnienie w istnieniu ogromnej konkurencji na rynku, która pozytywnie wpływa na ciągłe podnoszenie standardu świadczonych usług nie tylko pod względem różnorodności ale i ich jakości. Wiele podmiotów gospodarczych w swojej działalności dąży do poprawy funkcjonalności posiadanych pomieszczeń, zmiany wystroju wnętrz, wyposaża swoje obiekty w nowoczesne, dobrej jakości materiały sprzęty i urządzenia, jednocześnie zapewniając warunki zgodne z wymaganiami określonymi w obowiązujących aktach prawnych. Na dzień r. zły stan higieniczno sanitarny i techniczny występował w 9 skontrolowanych obiektach Dworce autobusowe, dworce, stacje i przystanki kolejowe, środki transportu Dworce autobusowe W I półroczu 2016 r. pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej znajdowało się 13 dworców autobusowych, z których skontrolowano 10, przeprowadzając w nich 14 kontroli sanitarnych. W trakcie przeprowadzonych czynności kontrolnych nieprawidłowości stwierdzono na jednym tj.: w pomieszczeniu poczekalni dla pasażerów powierzchnia filaru nośnego z zaciekami wód opadowych, w miejscach zacieków trwale zabrudzona, na powierzchni podłogowej przy filarze niewielkie kałuże wody. Wszczęto postępowanie administracyjne a następnie na poprawę stanu higieniczno sanitarnego i technicznego wydano decyzję administracyjną, którą wyegzekwowano jeszcze w 2016 r. Wydano również decyzję rachunek na kwotę 5,67 zł. Na dzień r. we wszystkich przedmiotowych obiektach występował prawidłowy stan higieniczno sanitarny i techniczny Dworce, stacje i przystanki kolejowe W dniu r. w ewidencji obiektów będących pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej znajdowało się 91dworców, stacji i przystanków kolejowych, z których skontrolowano 41, wykonując 71 kontroli sanitarnych. 54

55 We wszystkich kontrolowanych obiektach stwierdzono prawidłowy stan higieniczno sanitarny i techniczny Środki transportu W I połowie 2016 r. organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej objęły nadzorem 1239 środków transportu, z których skontrolowano 226, tj.: 77 autobusów komunikacji publicznej, 14 autobusów turystycznych, 3 tramwaje, 55 wagonów w pociągach, 4 samochody do przewozu chorych, 62 samochody do przewozu zwłok i szczątków ludzkich, 6 samochodów do przewozu bielizny, 5 taksówek. Przeprowadzono 136 kontroli sanitarnych. W okresie sprawozdawczym tj. od r. do r. w trakcie prowadzonych kontroli stanu sanitarno higienicznego i technicznego, wszystkie środki transportu posiadały prawidłowy stan Tereny rekreacyjne Do dnia r. pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej znajdowało się 1857 terenów rekreacyjnych, w tym: 920 tereny zabaw dla dzieci, place zabaw; 702 piaskownic; 3 ogródków jordanowskich; 105 parków, zieleńców; 2 ogrody botaniczne, 85 plaż, 40 innych obiektów, w tym: przystanie wodne, porty jachtowe, kąpieliska, miejsca wykorzystywane do kąpieli, tereny rekreacyjne nad jeziorami, etc. Skontrolowano 476 obiektów, wykonując w nich 399 kontroli sanitarnych. W wyniku przeprowadzonych czynności kontrolnych zły stan higieniczno sanitarny i techniczny dotyczył piaskownicy i plaży tj. piaskownica w nie posiadała zabezpieczenia przed dostępem zwierząt, natomiast na zejściu plażowym obecne były metalowe części z odpryskami farby, miejscami ze śladami korozji. Wobec organów odpowiedzialnych za obiekty wszczęto postępowanie administracyjne w sprawie stwierdzonych nieprawidłowości Cmentarze i domy przedpogrzebowe W I półroczu 2016 r. pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej znajdowało się 517 cmentarzy. Skontrolowano 44 z nich, prowadząc 44 kontrole sanitarne. W trakcie przeprowadzanych czynności kontrolnych oceniano: stan higieniczno sanitarny i techniczny obiektów funkcjonujących na terenie cmentarzy, utrzymanie 55

56 porządku w obrębie cmentarzy, w tym postępowanie z odpadami komunalnymi, stan punktów poboru wody oraz stan ogrodzeń cmentarzy. W okresie sprawozdawczym tj. od r. do r. kontrole stanu sanitarnego cmentarzy wykazały nieprawidłowości na 2 z nich. Stwierdzone uchybienia dot.: uszkodzonych ogrodzeń cmentarzy, braku bramy wjazdowej, uszkodzonych schodów wejściowych do budynku administracyjno-socjalnego, trwale zabrudzonych ściany w pomieszczeniach budynku administracyjno-socjalnego, uszkodzonych drzwi wejściowych do budynku administracyjno-socjalnego. Na poprawę stanu higieniczno-sanitarnego i technicznego obiektów wydane zostały 3 decyzje administracyjne, w tym jedna zmieniająca termin realizacji obowiązków oraz 2 decyzje rachunki na kwotę 74 zł. Na dzień r. zły stan higieniczno sanitarny i techniczny występował w 2 obiektach. W I połowie 2016 r. pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej znajdowało się 40 domów przedpogrzebowych, skontrolowano 7, wykonując 7 kontroli. W wyniku prowadzonych czynności kontrolnych, w żadnym z nich nie stwierdzono nieprawidłowości. Na dzień r. wszystkie obiekty posiadały prawidłowy stan higieniczno sanitarny i techniczny. W I połowie 2016 r. wydano ogółem 980 decyzji zezwalających na przeprowadzenie ekshumacji zwłok i szczątków ludzkich oraz 2 decyzje nie zezwalające na ekshumacje ze względu na brak porozumienia osób uprawnionych do przeprowadzenia ekshumacji (część osób była przeciwna ekshumacji). Do r. przeprowadzono 795 ekshumacji, z czego 585 pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej tj. 73,58% ekshumacji. Kontrole polegające na nadzorze nad prawidłowym wykonaniem ekshumacji szczątków ludzkich wykazały, iż wykonywane były one zgodnie z wydawanymi decyzjami, zgodnie z ustawą z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (t. j. Dz. U r. poz z późn. zm.), przy zachowaniu warunków sanitarnych, zgodnych z wymogami rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2001 r. w sprawie postępowania ze zwłokami i szczątkami ludzkimi (Dz. U. Nr 153 poz z późn. zm.) oraz rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 23 marca 2011 r. w sprawie sposobu przechowywania zwłok i szczątków (Dz. U. z 2011 r. Nr 75, poz. 405) tj.: pracownicy specjalistycznych firm pogrzebowych prowadzających czynności ekshumacyjne posiadali odzież ochronną jednorazowego użytku (kombinezony, rękawiczki, maseczki), która po zakończonej ekshumacji traktowana była jako odpad niebezpieczny, umieszczana w workach koloru czerwonego i oddawana do utylizacji pojemniki odbierały upoważnione do tego firmy (w specjalistycznych firmach pogrzebowych wydzielano miejsce na pojemniki, do których składowano użytą odzież ochronną jednorazowego użycia, folie, w których przewożono trumny), ziemię wydobywaną z grobu umieszczano na powierzchni zabezpieczonej nieprzepuszczalną, wytrzymałą matą, 56

57 zwłoki/szczątki ekshumowane przed okresem mineralizacji tj. przed upływem 20 lat od dnia pochowania wydobywano wraz z trumną (bez jej otwierania) umieszczaną na czas przewozu w szczelnej skrzyni, wybitej blachą, w przypadku ekshumacji wykonywanej po upływie okresu mineralizacji wydobyte szczątki wraz z resztkami trumny umieszczano w nowej trumnie tzw. ekshumacyjnej, po wydobyciu zwłok/szczątków grób dezynfekowano i zasypano ziemią wydobytą z grobu a używane narzędzia poddawano dezynfekcji środkami posiadającymi atesty, stosowano następujące środki dezynfekcyjne: do dezynfekcji ziemi (m.in. roztwór preparatu Domestos, ACE, wapno chlorowane), a do dezynfekcji rąk (m.in. preparat AHD 2000, Manusan), transport zwłok/szczątków odbywał się środkami transportu przeznaczonymi do przewozu zwłok i szczątków ludzkich (autokarawanami) spełniającymi wymagania rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 27 grudnia 2007 r. w sprawie wydawania pozwoleń i zaświadczeń na przewóz zwłok i szczątków ludzkich (Dz. U. z 2007 r. Nr 249 poz. 1866), w przypadku przewozu zwłok/szczątków na odległość większą niż 60 km trumnę pieczętowano i umieszczano w szczelnie zamkniętym worku, z nieprzepuszczalnego tworzywa sztucznego, odpornego na uszkodzenia mechaniczne, na miejscu ponownego pochowania trumnę wydobywano ze skrzyni i chowano niezwłocznie bez jej otwierania, sąsiednie groby zabezpieczano przed zabrudzeniem matami ochronnymi, skrzynia, w której znajdowała się trumna oraz maty, na których składowano ziemię myto i dezynfekowano, po każdym użyciu, część przeznaczoną na umieszczanie trumny w środkach transportu do przewozu zwłok i szczątków ludzkich myto i dezynfekowano środkami z atestami. Ponadto, przeprowadzono 63 kontrole środków transportu do przewozu zwłok lub szczątków ludzkich. W trakcie których szczególną uwagę zwracano na stan higieniczno-sanitarny i techniczny samochodów, rodzaj stosowanych środków czystości i sposób dezynfekcji. Stwierdzono, iż samochody do przewozu zwłok i szczątków ludzkich były trwale oznakowane, w sposób wskazujący na jego przeznaczenie, podłoga wyłożona była materiałem łatwo zmywalnym i odpornym na działanie mieszanin niebezpiecznych. Na wyposażeniu samochodów znajdowały się worki na trumnę i szczątki, rękawice, maski, materiały opatrunkowe jednorazowe, apteczka pierwszej pomocy medycznej wraz z wyposażeniem i instrukcją jej udzielania, preparaty do dezynfekcji rąk i oryginalnie oznakowane pojemniki z preparatami dezynfekcyjnymi. Na dzień r. wszystkie samochody do przewozu zwłok lub szczątków ludzkich posiadały prawidłowy stan higieniczno sanitarny i techniczny. Ogółem wydano 153 postanowienia na wnioski prezydentów miast bądź starostów powiatów w sprawie sprowadzenia do kraju zwłok z zagranicy. Ponadto wydano 11 decyzji zezwalających na wywóz zwłok za granicę. Wnioski: Nadzór prowadzony przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej nad obiektami hotelarskimi oraz innymi obiektami, w których świadczone są usługi hotelarskie, wykazuje sukcesywną poprawę ich stanu higieniczno-sanitarnego i technicznego oraz wzrost poziomu świadczonych usług. 57

58 4.3. Pływalnie Za zapewnienie bezpieczeństwa kąpiących się osób zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 18 sierpnia 2011 r. o bezpieczeństwie osób przebywających na obszarach wodnych (t. j. Dz. U. z 2016 r., poz. 656) w przypadku pływalni odpowiedzialna jest osoba fizyczna, osoba prawna, jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, która prowadzi działalność w tym zakresie oraz właściwy miejscowo wójt (burmistrz, prezydent miasta), zwani zarządzającym obszarem wodnym. W dniu r. ogłoszone zostało rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 9 listopada 2015 r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać woda na pływalniach (Dz. U. z 2015 r., poz. 2016), które weszło w życie z dniem r. Zgodnie z zapisem 8 przywołanego rozporządzenia zarządzający pływalniami w okresie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia w/w rozporządzenia mieli obowiązek dostosowania się do określonych w nim wymagań tj. do dnia r. Rozporządzenie nałożyło na zarządców pływalni obowiązek prowadzenia i dokumentowania wewnętrznej kontroli jakości wody. W związku z powyższym w terminie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia ww. przepisu, państwowi powiatowi inspektorzy sanitarni na nadzorowanym terenie podejmowali decyzję o zakresie i częstotliwości badania próbek wody z uwzględnieniem m. in. jakości wody, rodzaju zanieczyszczeń, sposobu uzdatniania, wielkości i przeznaczenia basenu kąpielowego, liczby osób korzystających z basenu. Najczęściej badania prowadzone były przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej z min. częstotliwością pobierania próbek wody 1 raz na kwartał, a obiekty szkolne z częstotliwością 1 raz na miesiąc. Zakres badania obejmował wskaźniki zanieczyszczenia mikrobiologicznego: ogólna liczba mikroorganizmów po 48 h inkubacji, bakterie grupy coli, Escherichia coli, gronkowce koagulazo-dodatnie, Pseudomonas aeruginosa oraz stężenia chloru wolnego i chloru związanego. Po upływie okresu dostosowawczego właściwi państwowi inspektorzy sanitarni sprawowali nadzór zgodnie z wymaganiami rozporządzenia z dnia 9 listopada 2015 r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać woda na pływalniach. Mając na uwadze powyższe ustalone zostały harmonogramy badania próbek wody z pływalni, w których określone zostały częstotliwość pobierania próbek wody i zakres badań obejmujący parametry mikrobiologiczne, tj.: Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa, ogólna liczba mikroorganizmów po 48 h, Legionella sp., gronkowce koagulazododatnie oraz parametry fizykochemiczne tj.: mętność, ph, Potencjał redox, chlor wolny, chlor związany, chloroform, suma THM, azotany, utlenialność. Pływalnie na terenie woj. zachodniopomorskiego w przeważającej części zaopatrywane są w wodę pochodzącą z sieci wodociągowych oraz wyposażone są w automatyczne systemy oczyszczania i cyrkulacji wody, zapewniające automatyczne dozowanie środków dezynfekcyjnych oraz automatyczne stacje kontroli parametrów tj. ph, potencjał redox, chlor wolny, chlor związany jakości wody, dla zwiększenia bezpieczeństwa kąpiących się osób. W I półroczu 2016 r. pod nadzorem organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej znajdowały się 254 pływalnie. Najwięcej, bo 68 tego typu obiektów znajduje się w pow. kołobrzeskim oraz 58 w pow. gryfickim. W powiatach drawskim, pyrzyckim, oraz łobeskim na przestrzeni ostatnich lat brak jest obiektów wyposażonych w pływalnie. 58

59 Ryc.2. Liczba pływalni w poszczególnych powiatach woj. zachodniopomorskiego. Pływalnie kryte zlokalizowane są najczęściej w: obiektach szkolnych, sportowych, hotelach, ośrodkach wypoczynkowych, sanatoriach, zakładach opieki zdrowotnej oraz Aqua Parkach. Pływalnie odkryte zlokalizowane są najczęściej w: ośrodkach wypoczynkowych, obiektach sportowych. Pływalnie mieszane zlokalizowane są najczęściej w: ośrodkach wypoczynkowych, Aqua parkach, hotelach oraz sanatoriach. Ryc.3. Zestawienie rodzajów pływalni na terenie woj. Zachodniopomorskiego Nadzór nad jakością wody na pływalniach Z uwagi na brak w poprzednich latach przepisów prawnych dot. wymagań w sprawie jakości wody na pływalniach oraz półroczny okres dostosowawczy do wymagań rozporządzenia z dnia 9 listopada 2015 r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać woda na pływalniach w I półroczu 2016 r. nadzór nad jakością wody na pływalniach sprawowany był z uwzględnieniem oceny bezpieczeństwa zdrowotnego osób korzystających z pływalni dokonanej przez właściwych państwowych powiatowych inspektorów sanitarnych. W trakcie trwania I półrocza 2016 r. skontrolowano 171 basenów kąpielowych: 146 pływalni krytych, 59

60 13 pływalni mieszanych, 7 pływalni odkrytych, ze względu na dopiero rozpoczynający się sezon letni. 5 Aqua Parków. Pobrane zostały łącznie 502 próbki wody, w tym 388 przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej, pozostałe 114 próbki pobrane zostały przez zarządców obiektów. W maju i czerwcu 2016 r. zwiększyło się zaangażowanie zarządców obiektów, którzy badali wodę w ramach tzw. kontroli wewnętrznej - w I kwartale zarządcy zbadali 36 próbek wody, zaś w II kwartale 78 próbek. W pow. kamieńskim, kołobrzeskim, koszalińskim, myśliborskim, sławieńskim, stargardzkim, świdwińskim i łobeskim w I półroczu 2016 r. próbki wody z basenów kąpielowych i wodnych urządzeń rekreacyjnych pobierane były wyłącznie w ramach nadzoru sprawowanego przez Państwową Inspekcję Sanitarną. W I półroczu 2016 r. stwierdzono zanieczyszczenie mikrobiologiczne w 21 zbadanych próbkach w następujących powiatach: choszczeńskim, gryfickim, koszalińskim oraz w m. Świnoujście po 1 próbce wody, w powiatach kamieńskim, szczecineckim po 2 próbki wody, pow. kołobrzeskim 5 próbek oraz w pow. sławieńskim 8 próbek. W przypadku zagrożenia życia i zdrowia ludzi właściwy państwowy powiatowy inspektor sanitarny wydawał stosowne decyzje administracyjne. Unieruchomienie basenów następowało najczęściej z powodu mikrobiologicznego zanieczyszczenia wody basenowej. Najczęściej stwierdzane zanieczyszczenie mikrobiologiczne dot. bakterii Pseudomonas aeruginosa, bakterii grupy coli i Escherichia coli. W związku z powyższym wydanych zostało 9 decyzji w sprawie unieruchomienia basenów kąpielowych w powiatach: - w pow. choszczeńskim - 1 decyzja wstrzymująca użytkowanie niecki basenu rehabilitacyjnego z powodu ogólnej liczby mikroorganizmów oraz bakterii rodzaju Pseudomonas aeruginosa. - w pow. gryfickim 3 decyzje wstrzymujące użytkowanie niecek basenów kąpielowych z powodu ogólnej liczby mikroorganizmów, bakterii rodzaju Pseudomonas aeruginosa, Escherichia coli, w trzech obiektach. - w pow. koszalińskim 1 decyzja wstrzymująca użytkowanie niecki basenu kąpielowego z powodu przekroczenia ogólnej liczby mikroorganizmów, bakterii rodzaju Pseudomonas aeruginosa, Escherichia coli. - w pow. kołobrzeskim 4 decyzje, z czego 3 wstrzymujące użytkowanie niecki basenu jacuzzi z powodu ogólnej liczby mikroorganizmów oraz bakterii Pseudomonas aeruginosa w 3 obiektach oraz 1 decyzja wstrzymująca użytkowanie basenu solankowego z powodu ogólnej liczby mikroorganizmów, oraz bakterii rodzaju Pseudomonas aeruginosa. Działania zmierzające do poprawy jakości wody najczęściej obejmowały przegląd techniczny oraz przeprowadzenie skutecznej dezynfekcji wody w niecce i instalacji technologicznego obiegu. Jako przyczynę wystąpienia zanieczyszczeń mikrobiologicznych wody najczęściej wskazywano niespełnienie wymagań higienicznych w zakresie prawidłowej eksploatacji pływalni oraz brak przestrzegania rygorów sanitarnych i przeciwepidemicznych przez osoby kąpiące się lub personel Stan sanitarno techniczny pływalni W trakcie I półrocza 2016 r. najczęściej stwierdzano poprawny stan techniczny pływalni, natomiast zastrzeżenia budził stan bieżącej czystości. W związku z czym wydane zostały 3 decyzje administracyjne: w pow. gryfickim 2 decyzje w zakresie braku opracowanych procedur mycia, dezynfekcji pomieszczeń basenowych, szatni oraz procedur obsługi urządzeń służących do uzdatniania i dezynfekcji wody, oraz braku kontroli wewnętrznej jakości wody (nie przedstawiono aktualnych wyników badań wody). 60

61 - w pow. kołobrzeskim 1 decyzja dot. poprawy warunków technicznych na hali basenowej (schody prowadzące do zjeżdżalni z bardzo licznymi rdzawymi plamami). Ponadto w związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami wydanych zostało 7 decyzji - rachunków na łączną kwotę 533,75 zł oraz nałożono 5 grzywien w drodze mandatów karnych na łączną kwotę zł. Wnioski: 1. Korzystnym zjawiskiem jest stały wzrost świadomości zarządców pływalni w zakresie odpowiedzialności za jakość zdrowotną wody basenowej zaś obowiązek dostosowywania do wymagań rozporządzenia z dnia 9 listopada 2015 r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać woda na pływalniach (Dz. U. z 2015 r., poz. 2016) wpływa na zwiększenie bezpieczeństwa osób korzystających z pływalni Kąpieliska i miejsca wykorzystywane do kąpieli Kąpieliska Zgodnie z art. 9 ust. 10b) ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2015 r., poz. 469 z późn, zm.) sezon kąpielowy obejmuje okres pomiędzy dniem 15 czerwca a 30 września. Sezon kąpielowy na kąpielisku, corocznie, określany jest przez radę gminy, która decyduje o okresie trwania sezonu kąpielowego na swoim terenie z uwzględnieniem ustawowo określonego sezonu. W I półroczu 2016 r. na terenie woj. zachodniopomorskiego zorganizowano 48 kąpielisk, w 13 powiatach: 35 kąpielisk morskich, w powiatach: sławieńskim 3, kamieńskim 6, kołobrzeskim 10, koszalińskim 7, gryfickim 8, m. Świnoujściu 1 oraz 13 kąpielisk śródlądowych, w powiatach: drawskim 1, gryfińskim 1, stargardzkim 1, myśliborskim 1, goleniowskim 2, m. Szczecin 3, szczecineckim 4. Zwiększyła się liczba kąpielisk w sezonie 2016 o 3 kąpieliska morskie, w porównaniu do sezonu kąpielowego 2015, gdzie kąpielisk zorganizowano 45. W pow. kołobrzeskim z uwagi na niedostateczną klasyfikację wody w kąpielisku Kołobrzeg Plaża Centralna, kąpielisko zlikwidowano i utworzono nowe w innym miejscu o tej samej nazwie. Ponadto zlikwidowano ze względu na długość plaży kąpieliska: Kąpielisko morskie Kołobrzeg Plaża Zachodnia, Kąpielisko Sianożęty, Kąpielisko Ustronie Morskie. W ich miejsca powstały nowe, mniejsze kąpieliska o nazwie: Kąpielisko morskie Kołobrzeg Plaża Zachodnia, Kąpielisko Sianożęty-Plaża Wschodnia, Kąpielisko Sianożęty-Plaża Zachodnia, Kąpielisko Ustronie Morskie-Plaża Wschodnia, Kąpielisko Ustronie Morskie-Plaża Centralna, Kąpielisko Ustronie Morskie-Plaża Zachodnia. Nie zorganizowano żadnych kąpielisk w powiatach: białogardzkim, choszczeńskim, polickim, pyrzyckim, wałeckim, łobeskim ale funkcjonowały tam tzw. miejsca wykorzystywane do kąpieli. Nadmienić należy, że na przestrzeni ostatnich lat w pow. świdwińskim, nie utworzono żadnych kąpielisk oraz miejsc wykorzystywanych do kąpieli. Przed rozpoczęciem sezonu kąpielowego organizatorzy w porozumieniu z właściwymi państwowymi powiatowymi inspektorami sanitarnymi ustalili harmonogramy pobierania próbek wody z kąpielisk. Organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej pobierały próbki przed rozpoczęciem sezonu oraz w przypadku stwierdzenia zanieczyszczenia wody w ramach sprawowanej kontroli urzędowej zaś organizatorzy zaplanowali pobieranie próbek w trakcie sezonu w ramach prowadzonej przez nich kontroli wewnętrznej. Harmonogramy te uwzględniały terminy pobierania i analizy nie mniej niż czterech próbek wody w sezonie kąpielowym przez organizatora kąpieliska, w okresie funkcjonowania 61

62 kąpieliska, tak aby przerwa między badaniami nie przekraczała miesiąca. Po zaopiniowaniu harmonogramów pobierania próbek wody z kąpielisk, zaplanowano kontrole stanu sanitarno technicznego infrastruktury kąpielisk, tj. plaż, zejść na plażę, ustępów ogólnodostępnych, natrysków, przebieralni, miejsc gromadzenia odpadów komunalnych, tablic informacyjnych, itp. Właściwi państwowi powiatowi inspektorzy sanitarni w I półroczu 2016 r. przebadali wszystkie kąpieliska, pobierając łącznie 51 próbek wody, kwestionowanych próbek nie stwierdzono. Organizatorzy kąpielisk w tym okresie sprawozdawczym pobrali łącznie 22 próbki wody z kąpielisk. Ryc.4. Liczba i rodzaj kąpielisk w latach Zachodniopomorski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Szczecinie na bieżąco wydawał stosowne komunikaty informujące o przydatności wody do kąpieli w kąpieliskach na terenie woj. zachodniopomorskiego. Komunikaty te na bieżąco umieszczano na stronie Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Szczecinie pod adresem Komunikaty Zachodniopomorskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Szczecinie o przydatności wody do kąpieli wydawano również wspólnie dla kąpielisk i dla miejsc wykorzystywanych do kąpieli (dla których czas trwania sezonu określa organizator). Łącznie do dnia 30 czerwca 2016 r. wydano 7 wspólnych komunikatów informujących o przydatności wody do kąpieli w 39 kąpieliskach i 61 miejscach wykorzystywanych do kąpieli. W sezonie letnim 2016 funkcjonował już po raz czwarty pod adresem na stronie Głównego Inspektoratu Sanitarnego internetowy, ogólnopolski Serwis kąpieliskowy, zgodnie z przepisem art. 163c ust. 3 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne, który wskazuje, iż to Państwowa Inspekcja Sanitarna prowadzi i aktualizuje internetowy serwis kąpieliskowy. W Serwisie kąpieliskowym zapewniono odrębny zakres uprawnień w części wprowadzania danych przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz organizatorów kąpielisk. Serwis kąpieliskowy zawiera informacje o jakości wody w kąpieliskach na terenie całego kraju. Zawiera również m. in. takie dane jak: nazwa kąpieliska, akwen, adres, miejscowość, województwo, powiat, gmina, początek i koniec sezonu kąpielowego; długość linii brzegowej [m], jakość wody [przydatna, nieprzydatna], dane organizatora kąpieliska, dane organu Państwowej Inspekcji Sanitarnej, dane meteorologiczne, panujące na kąpielisku, 62

63 w tym temperatura wody [ºC], temperatura powietrza [ºC], siła wiatru [B], rodzaj flagi [biała, czerwona], nazwa regionu wodnego, nazwa dorzecza, szerokość i długość geograficzna kąpieliska. Do zadań organizatora kąpieliska należało m.in. wykonywanie pomiarów warunków meteorologicznych na kąpielisku i bieżąca aktualizowała zapisów na tablicy informacyjnej jak również w Serwisie kąpieliskowym, stąd upoważnienie (login, hasło) do serwisu posiadał organizator, będący w kontakcie z organami Państwowej Inspekcji Sanitarnej Miejsca wykorzystywane do kąpieli W I półroczu 2016 r. w woj. zachodniopomorskim pod nadzorem organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej były 84 miejsca wykorzystywane do kąpieli (mwdk) w 17 powiatach: 38 morskie, w powiatach: gryfickim 7, kamieńskim 2, kołobrzeskim 10, sławieńskim 7, koszalińskim 9; m. Świnoujście 3 oraz 46 śródlądowych, w powiatach: białogardzkim 1, choszczeńskim 3, drawskim 10, goleniowskim 2, gryfińskim 5, kamieńskim 2, kołobrzeskim 1, koszalińskim 2; myśliborskim 3, polickim 2, pyrzyckim 2, sławieńskim 1, stargardzkim 1, wałeckim 6, łobeskim 5. Właściwi państwowi powiatowi inspektorzy sanitarni w I półroczu 2016 r. pobrali łącznie 13 próbek wody z miejsc wykorzystywanych do kąpieli. Nie stwierdzono zakwestionowanych próbek wody. Organizatorzy w tym okresie pobrali łącznie 92 próbki wody, z których zakwestionowano 1 próbkę w pow. kamieńskim, z miejsca wykorzystywanego do kąpieli na jeziorze Szczucze w Golczewie ze względu na przekroczenia dopuszczalnej liczby bakterii Escherichia coli. W związku z powyższym Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Kamieniu Pomorskim pobrał dodatkowe próbki wody a następnie na podstawie sprawozdania z badań wydał bieżącą oceną jakości stwierdzając jej przydatność wody do kąpieli. Zachodniopomorski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Szczecinie na bieżąco wydawał stosowne komunikaty informujące o przydatności wody do kąpieli w miejscach wykorzystywanych do kąpieli na terenie woj. zachodniopomorskiego. Komunikaty te na bieżąco umieszczano na stronie Wojewódzkiej Stacji Sanitarno- Epidemiologicznej w Szczecinie pod adresem 63

64 Ryc.5. Liczba i rodzaj miejsc wykorzystywanych do kąpieli w latach Wnioski: 1. W sezonie kąpieliskowym 2016 zorganizowanych zostało 48 kąpielisk, o 3 więcej niż w sezonie kąpielowym Zwiększyła się również liczba miejsc wykorzystywanych do kąpieli - zorganizowano 84 miejsca, w porównaniu do sezonu 2015 kiedy to utworzonych było 77 miejsc. Zauważyć należy, że jedynie w pow. świdwińskim podobnie jak w latach ubiegłych nie zorganizowano żadnych kąpielisk oraz miejsc wykorzystywanych do kąpieli. 64

65 V. STAN SANITARNY PODMIOTÓW DZIAŁALNOŚCI LECZNICZEJ 5. Stan sanitarny podmiotów wykonujących działalność leczniczą. W I półroczu 2016r. odnotowano wzrost liczby podmiotów działalności leczniczej będących pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej w stosunku do lat ubiegłych. Zarejestrowanych było 4253 podmiotów tj. o 152 więcej niż na koniec 2015r. W analizowanym okresie przeprowadzono 1942 kontrole przez pion epidemiologii, w tym 1662 kontroli planowych, tj. o 10 kontroli więcej niż w I półroczu 2015 roku i 280 pozaplanowych, tj. o 14 kontroli więcej niż w I półroczu 2015 roku. Kontrole pozaplanowe najczęściej wynikają z interwencji, wniosków o wydanie opinii sanitarnych dot. spełnienia warunków sanitarno- higienicznych pomieszczeń adekwatnych do rodzaju świadczeń leczniczych oraz kontroli sprawdzających Szpitale Na terenie woj. zachodniopomorskiego pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej w I półroczu 2016 roku znajdowało się 36 szpitali oraz 4 podmioty lecznicze, które świadczą usługi jako szpitale jednego dnia. Wykaz szpitali publicznych i niepublicznych wraz z liczbą łóżek został przedstawiony w tabeli nr 25. Należy podkreślić, że 2 szpitale w ewidencji funkcjonują w obiektach na terenie 2 powiatów tj. SPSK Nr 1 w Szczecinie również w Policach, Szpital SP ZZOZ w Gryficach, także w filii w Resku, natomiast Samodzielny Publiczny Specjalistyczny Zakład Opieki Zdrowotnej "ZDROJE" w Szczecinie obejmuje również strukturalnie budynek szpitala dziecięcego przy ul. Św. Wojciecha w Szczecinie. Ponadto w szpitalach w Szczecinku i Koszalinie nadal działają inne podmioty o statusie szpitala będące wyodrębnionymi niepublicznymi podmiotami działalności leczniczej. Na koniec I półrocza 2016 roku Zachodniopomorski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Szczecinie prowadził bezpośredni nadzór nad 10 podmiotami leczniczymi. Tab.25.Wykaz szpitali publicznych i niepublicznych na terenie woj. zachodniopomorskiego będących pod nadzorem PPIS i ZPWIS w Szczecinie (bez szpitali uzdrowiskowych) - stan na r. L.p. Nazwa i adres szpitala liczba łóżek Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 1 PUM 1. ul. Unii Lubelskiej 1, Szczecin 699 Filia Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego Nr 1 im. T. Sokołowskiego PUM 180 ul. Siedlecka 2, Police 2. Specjalistyczny Szpital im. prof. A. Sokołowskiego ul. Sokołowskiego 11, Szczecin Zdunowo Samodzielny Publiczny Specjalistyczny Zakład Opieki Zdrowotnej "ZDROJE" ul. Mączna 4, Szczecin, z filią przy ul. Św. Wojciecha Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 2 PUM Al. Powstańców Wielkopolskich 72, Szczecin Samodzielny Publiczny Wojewódzki Szpital Zespolony ul. Arkońska 4, Szczecin Zachodniopomorskie Centrum Onkologii ul. Strzałowska 22, Szczecin ZOZ Szpital Aresztu Śledczego Areszt Śledczy ul. Kaszubska 28, Szczecin Centrum Narodzin Mamma, ul. Sowia 38, Szczecin 15 65

66 9. AMC Art. Medical Center Sp. z o.o., Spółka komandytowa, ul. Langiewicza 28/U1, Szczecin 10 Szpital Wojewódzki im. Mikołaja Kopernika 10. ul. Chałubińskiego 7, Koszalin 577 Specjalistyczny Zespół Gruźlicy i Chorób Płuc 11. ul. Niepodległości 44/48, Koszalin 92 Środkowopomorskie Centrum Zdrowia Psychicznego MEDISON - Szpital 12. ul. Sarzyńska 9, Koszalin 149 Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej UROMED 13. ul. Głowackiego 7, Koszalin 10 Prywatna Lecznica Chirurgiczna "Praxis" 14. ul. Armii Krajowej 7, Koszalin 8 Szpital Barlinek Sp. z o.o. 15. ul. Szpitalna 10, Barlinek 180 Szpital w Dębnie Spółka z o.o. 16. ul. Kościuszki 58, Dębno 152 Samodzielny Publiczny Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej Szpital 17. Specjalistyczny MEDICAM, ul. Niechorska 27, Gryfice Filia SPZZOZ ul. Niechorska 27, Gryfice Szpital w Resku ul. Szpitalna 8, Resko Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej 18. ul. Niedziałkowskiego 4A, Choszczno Szpital Powiatowy w Pyrzycach 19. ul. Jana Pawła II 2, Pyrzyce Szpital Miejski im. Jana Garduły w Świnoujściu Sp. z o.o. 20. ul. Mieszka I 7, Świnoujście Szpitalne Centrum Medyczne Sp. z o.o. 21. ul. Nowogardzka 2, Goleniów Samodzielny Publiczny Szpital Rejonowy 22. ul. Wojska Polskiego 7, Nowogard Szpitale Polskie S.A. Katowice ul. Piotrowicka 17 Drawskie Centrum Specjalistyczne 23. Polskie S.A., ul. Chrobrego 4, Drawsko Pomorskie Centrum Sercowo-Naczyniowe w Drawsku Pomorskim, ul. B. Chrobrego 4, Drawsko 24. Pomorskie pod patronatem spółki NAFIS S.A. z siedzibą w Poznaniu Samodzielny Publiczny Wielospecjalistyczny Zakład Opieki Zdrowotnej 25. ul. Wojska Polskiego 27, Stargard Centrum Dializa Sp. z o.o. z siedzibą w Sosnowcu, ul. Jabłoniowa 27, Sosnowiec, 26. Szpital w Białogardzie, ul. Chopina 29, Białogard Regionalny Szpital w Kołobrzegu 27. ul. Łopuskiego 31, Kołobrzeg Szpital Powiatowy w Sławnie 28. ul. I-go Pułku Ułanów 9, Sławno Szpital Powiatowy w Gryfinie Sp. z o.o. 29. ul. Parkowa 5, Gryfino Szpital Św. Jerzego w Kamieniu Pomorskim, ul. Szpitalna 10 filia EMC Instytut Medyczny 30. S.A., Wrocław, ul. Pilczycka Centrum Usług Szpitalnych Przyjazny Szpital w Połczynie-Zdroju Sp. z o.o. z siedzibą w 31. Połczynie-Zdroju przy ul. Gwardii Ludowej 5, Połczyn-Zdrój 32. Szpital w Szczecinku Sp. z o.o., ul. Kościuszki 38 w Szczecinku Ponadto na terenie miasta Szczecinek działają nw. oddziały szpitalne będące samodzielnymi podmiotami leczniczymi wykonującymi świadczenia szpitalne: Oddział Kardiologii NZOZ Centrum Kardiologii ALLENORT ul. Kilińskiego w Szczecinku, należący do Kliniki Allenort Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie Oddział Nefrologiczny, Centrum Usług Medycznych Dializa Sp. z o.o. 34. ul. Kilińskiego 7/4,6, Szczecinek

67 NZOZ Centrum Okulistyki i Chirurgii Oka przy ul. Kościuszki 38b należący do Pomorskiego Ośrodka Diagnostyki Medycznej PODIMED Sp. z o.o. ul. Spółdzielcza 8 w Szczecinku Ponadto na terenie Szpitala Wojewódzkiego w Koszalinie działa: Oddział Radioterapii w Koszalinie ul. Chałubińskiego 7, należący do AFFIDEA ONKOTERAPIA Sp. z o.o. w Warszawie, ul. Plac Europiejski Pod nadzorem PSSE w Szczecinie znajdują się również 3 podmioty lecznicze, które świadczą usługi jako szpitale jednego dnia: Dom Lekarski S.A. w Szczecinie Ośrodek, ul Gombrowicza 23, Szczecin liczba łóżek 6; SONOMED Sp. z o.o., ul. Bandurskiego 98/U12, Szczecin liczba łóżek 7; Optegra Klinika Okulistyczna w Szczecinie OPTEGRA POLSKA Sp. o.o., ul. Mickiewicza 140, Szczecin liczba łóżek 3. Natomiast pod nadzorem PSSE w Szczecinku znajduje się 1 podmiot leczniczy, który świadczy usługi jako szpital jednego dnia: Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Borne Sulinowo, u. Orła Białego 5, Zespół Chirurgii Jednego Dnia z blokiem operacyjnym liczba łóżek Stan techniczny i funkcjonalny szpitali Większość szpitali ma pozytywnie zaopiniowane przez Zachodniopomorskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Szczecinie programy dostosowawcze do obowiązujących przepisów. Na podstawie przepisów ustawy z dnia 15 kwietnia 2011r. o działalności leczniczej (t.j. Dz. U. z 2015r. poz. 618 z późn. zm.) oraz Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 31, poz.158). dostosowanie pomieszczeń i urządzeń zakładów opieki zdrowotnej do wymogów rozporządzenia zostało wydłużone do 31 grudnia 2017r. W analizowanym okresie w szpitalach kontynuowano wcześniej rozpoczęte remonty i prace modernizacyjne, jak również przeprowadzano bieżące prace mające na celu dostosowanie obiektów do właściwego stanu sanitarno-technicznego. Prace remontowomodernizacyjne i adaptacyjne, które poprawiały stan techniczny i funkcjonalny szpitali dot. m.in.: W Samodzielnym Publicznym Szpitalu Klinicznym Nr 2 w Szczecinie realizowano prace remontowe całego budynku Kliniki Chirurgicznej. Uruchomiono po remoncie Izbę Przyjęć, sale seminaryjne w przyziemiu, zakończono prace na dwóch kondygnacjach mieszczących Kliniki Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej oraz Klinikę Urologii i Onkologii Urologicznej. Przebudowano pomieszczenia administracyjne Kliniki Położnictwa i Ginekologii z przeznaczeniem na sale chorych oraz dla potrzeb Kliniki Patologii Noworodka w budynku A. W końcowej fazie znajduje się przebudowa Sali operacyjnej Bloku Kardiochirurgii na potrzeby Sali operacyjnej hybrydowej (budynek W). Dokonano adaptacji pomieszczeń w budynku L z przeznaczeniem na magazyny odpadów medycznych. Wyremontowano pomieszczenia i wymieniono urządzenia w Centralnej Sprężarkowni Powietrza. Dokonano wymiany dwóch dźwigów szpitalnych w budynku K. W Samodzielnym Publicznym Specjalistycznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej ZDROJE w Szczecinie przeprowadzono rozbudowę pawilonu Położniczo- Ginekologicznego o część oddziału Patologii Ciąży oraz przebudowę i remont przyległych pomieszczeń. Oddział Otolaryngologii i Okulistyki został przeniesiony do wyremontowanego pawilonu nr

68 W Samodzielnym Publicznym Szpitalu Klinicznym Nr 1 PUM w Szczecinie przeprowadzono remont bieżący poprzez malowanie części pomieszczeń w Centrum Leczenia Urazów Wielonarządowych, w Klinice Endokrynologii i Chorób Metabolicznych, w Klinice Pediatrii, Hematologii i Onkologii Dziecięcej (IV p.), w Klinice Hipertensjologii i Chorób Wewnętrznych (III p.) oraz w Aptece Szpitalnej. W Filii Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego Nr 1 im. T. Sokołowskiego PUM, ul. Siedlecka 2, Police przeprowadzono bieżące remonty poprzez malowanie części pomieszczeń na Bloku Operacyjnym, na Izbie Przyjęć, w Klinice Chirurgii Plastycznej, Endokrynologicznej i Ogólnej, w Centralnej Sterylizatorni, w Klinice Chorób Skórnych i Wenerycznych oraz na Oddziale Klinicznym Anestezjologii i Intensywnej Terapii Dorosłych i Dzieci. W Samodzielnym Publicznym Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym w Szczecinie przeprowadzono remont pomieszczeń po byłym Oddziale Urologii Ogólnej i Transplantacyjnej na II piętrze w budynku G z przeznaczeniem na Oddział Chorób Wewnętrznych i Onkologii, remont pomieszczeń po byłym Oddziale Kardiologii na I piętrze w budynku A z przeznaczeniem na Oddział Geriatrii i Przewlekle Chorych oraz remont pomieszczeń po byłym Oddziale Kardiologii na II piętrze w budynku A z przeznaczeniem na Oddział Chorób Wewnętrznych i Nadciśnienia Tętniczego, także rozpoczęto remont pomieszczeń po byłym Oddziale Kardiologii Dziecięcej na II piętrze w budynku B. W Zachodniopomorskim Centrum Onkologii w Szczecinie zakończono prace budowlane i technologiczne budynku kotłowni, ułożono nowe sieci zewnętrzne: c.o., c.w.u., chłodu oraz instalacje elektryczne, częściowo zmodernizowano węzły ciepła i chłodu w budynkach szpitala. Trwa realizacja inwestycji: Budowa części dróg dojazdowych, parkingów, zagospodarowanie terenu wraz z uzbrojeniem terenu - oddano do użytkowania parking przy budynku Administracji, na pozostałych parkingach wykonano kompletną instalację sanitarną, wodociągową i elektryczną oraz podbudowy. Wykonano przebudowę rozprężalni tlenu, dostawę systemu rozprężania tlenu wraz z montażem. Wykonano sieć wodociągową, zasilającą zbiorniki wody, w stanie surowym budynek hydroforni, mur oporowy oraz dokonano podbudowy drogi dojazdowej. Rozpoczęto realizację inwestycji Modernizacja Kuchni Centralnej, inwestycji pn.: Budowa zewnętrznej sieci światłowodowej na terenie ZCO oraz remont pomieszczeń Magazynu Głównego. Ponadto trwa rozbudowa infrastruktury sieci LAN w budynku Oddziału Chirurgii Onkologicznej oraz w budynku Centrum Diagnostyki i Terapii Nowotworów Piersi. W Specjalistycznym Szpitalu im. prof. A. Sokołowskiego w Szczecinie odnowiono poprzez malowanie pomieszczenie biurowe na Izbie Przyjęć, gabinet specjalisty ds. epidemiologii, pomieszczenie socjalne na Dziale Fizykoterapii oraz na Oddziale III, gabinet lekarza zakładowego, magazyn sprzętu medycznego, sale chorych na oddziale VI, pomieszczenia Poradni Gruźlicy i Chorób Płuc, Pracownię Endoskopii, pomieszczenia kuchni centralnej szpitala oraz klatki schodowej przy oddziale VIII. W Szpitalu Wojewódzkim w Koszalinie zostały odnowione pomieszczenia Pododdziału Ginekologii, zlokalizowane na poziomie pierwszego piętra w budynku J. Pomieszczenia poddano modernizacji i dostosowano do obowiązujących przepisów. W oddziale zorganizowano wydzieloną salę z przeznaczeniem na izolatkę ze śluzą umywalkowofartuchową, własnym węzłem sanitarnym, wyposażonym w kabinę natryskową, WC oraz myjnię-dezynfektornię. W Specjalistycznym Zespole Gruźlicy i Chorób Płuc w Koszalinie przeprowadzono remont pomieszczeń w obrębie Izby Przyjęć i wejścia do szpitala. Remont obejmował wymianę instalacji elektrycznej, malowanie ścian, wymianę oświetlenia, wymianę drzwi i 68

69 montaż monitoringu. Ponadto przeprowadzono prace związane z wyminą dźwigu towarowego. W Drawskim Centrum Specjalistycznym w dalszym ciągu trwa rozbudowa Oddziału Dziecięcego - wybudowano sale chorych z przeszklonymi ścianami umożliwiającymi obserwacje dzieci, powstała w nowej części izolatka oraz WC dla personelu. W Przychodni Przyszpitalnej na bieżąco modernizowane są pomieszczenia oraz ciągi komunikacyjne. Poza tym odremontowano pomieszczenia opieki nocnej i świątecznej. Na parterze Przychodni oddano do użytku WC przystosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych. W Szpitalu Powiatowym Sp. z o.o. w Gryfinie wykonano remont ciągu komunikacyjnego między oddziałami, naprawiono kominy. W SPZOZ w Choszcznie na Oddziale Dziecięcym wyremontowano salę nr 6 z przeznaczeniem na izolatkę ze śluzą umywalkowo-fartuchową oraz wydzielono śluzę umywalkowo-fartuchową przy sali nr 1. Na Oddziale Wewnętrznym, Rehabilitacji i w pracowni RTG wymieniono instalacje elektryczną i oświetlenie. Ponadto w Oddziale Rehabilitacji przeprowadzono wymianę brodzików w łazienkach, w pracowni RTG wymieniono płytki, przeprowadzono remont dachu budynku Oddziału Wewnętrznego. We wszystkich ww. oddziałach i pracowniach przeprowadzono remont bieżący, t.j. malowanie ścian i sufitów. W Szpitalu Regionalnym w Kołobrzegu trwają prace związane z termomodernizacją (wymiana grzejników oraz oświetlenia na klatkach schodowych), w trakcie prowadzenia prac dekarskich wykonywane są prace mające na celu spełnienie przepisów ochrony przeciwpożarowej. W budynku D trwają prace remontowe w poradniach specjalistycznych. Do nowo wyremontowanych pomieszczeń przeniesiono Poradnię Ortopedyczną. W Szpitalu w Szczecinku Sp. z o.o. w dalszym ciągu trwa remont oddziału pediatrycznego zlokalizowanego na poddaszu, w związku z tym oddział pediatryczny aktualnie funkcjonuje w nowym budynku szpitala. W maju b.r. rozpoczęła się rozbudowa Oddziału Anestezjologii i Intensywnej Terapii w części budynku po byłym oddziale chorób wewnętrznych. W Szpitalnym Centrum Medycznym w Goleniowie Sp. z o.o. zakończono modernizację oddziału ginekologiczno- położniczego i oddziału wewnętrznego. W Szpitalu Powiatowym w Sławnie przeprowadzono remont bieżący Oddziału chorób wewnętrznych, Oddziału dziecięcego, ginekologii oraz w budynku administracyjnym. W Szpitalu Powiatowym w Pyrzycach przeprowadzono wymianę instalacji elektrycznej na strychu, wymianę rozdzielni prądu w rejestracji, także remont magistrali zimnej wody oraz przeprowadzono adaptację pomieszczeń po oddziale położniczo-ginekologicznym na oddział wewnętrzny. Ponadto w Zakładzie Opiekuńczo Leczniczym wyremontowano 3 sale chorych i część korytarza. W Szpitalu w Dębnie Sp. z o.o. przeprowadzono remont budynku magazynu odpadów medycznych, przebudowę i remont pomieszczeń przeznaczonych na szatnie dla personelu,zorganizowano pomieszczenie sanitarno-higieniczne dostosowane dla osób niepełnosprawnych w obrębie Izby Przyjęć, przeprowadzono remont korytarza oddziału położniczo-ginekologicznego. Utworzono śluzę przy wejściu w Blok porodowy oraz śluzę przy wejściu w Oddział noworodkowy. Rozpoczęto remont budynku prosektorium. W Samodzielnym Publicznym Wielospecjalistycznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej w Stargardzie wykonano remonty bieżące w Oddziałach: Chirurgii Ogólnej, Chorób Wewnętrznych, Otolaryngologii, Pediatrii, Ginekologiczno-Położniczym, Oddziale Anestezjologii i Intensywnej Terapii, Bloku Operacyjnym oraz Specjalistycznych 69

70 poradniach przyszpitalnych. Natomiast w budynku węzła cieplnego przeprowadzono wymianę armatury hydraulicznej, wymianę podgrzewacza C.O. W Szpitalu w Barlinku Sp. z o.o. przeprowadzono remonty doraźne w obiektach szpitalnych (malowanie, naprawy bieżące: oddział chirurgiczny, blok operacyjny, ZPO I, Laboratorium). Oddział położniczo-ginekologiczny z noworodkowym przeniesiono na I piętro nowo oddanego budynku C. Natomiast poradnie specjalistyczne t.j. ginekologiczna, chirurgiczna, laryngologiczna, kardiologiczna z pracownią prób wysiłkowych oraz Opieka Nocna i Świąteczna wraz z Izbą Przyjęć przeniesiono na parter tego budynku. Uruchomiono Rejestrację Centralną oraz punkt pobierania materiałów do badań laboratoryjnych w budynku C na parterze. Ponadto uruchomiono Dzienny Dom Rehabilitacji i Terapii oraz oddział opieki krótko i długoterminowej w budynku A na parterze. W Samodzielnym Publicznym Szpitalu Rejonowym w Nowogardzie zakończono prace budowlane związane z przeniesieniem oddziału pediatrycznego do głównego budynku szpitala, a także wykończeniem i wyposażeniem centralnej sterylizatorni, która została uruchomiona w lipcu bieżącego roku. W I półroczu 2016r. kontynuowano nadzór nad realizacją obowiązków określonych w decyzjach administracyjnych oraz nakładano nowe obowiązki w związku ze stwierdzonymi w czasie kontroli nieprawidłowościami. Ze względu na sytuację finansową szpitali nałożone obowiązki wykonywane były sukcesywnie, terminy wykonania części zaleceń w niektórych podmiotach były przedłużone. Ponadto szpitale skontrolowane zostały pod kątem przestrzegania przepisów dot. zakazu palenia tytoniu na terenie zoz zgodnie z ustawą z dn o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (t.j. Dz.U. z 2015r., poz. 298 z późn. zm.). Nie stwierdzono w tym zakresie nieprawidłowości. Szczególną uwagę podczas czynności kontrolnych prowadzonych w szpitalach poświęcano sprawdzeniu wdrożenia procedur przeciwepidemicznych i postępowania w przypadku podejrzenia/stwierdzenia zachorowania na chorobę wysoce zakaźną. Zakres kontroli dotyczył również dostosowania infrastruktury i organizacji szpitala do możliwości czasowej/ stałej izolacji pacjenta podejrzanego o zachorowanie lub z chorobą o wysokim potencjale zakaźności oraz uwzględniających zapewnienie warunków bhp personelowi zwłaszcza w kontekście środków ochrony osobistej Ocena sposobu żywienia pacjentów w szpitalach i podejmowane w związku z tym działania dotyczące prawidłowego żywienia. W odpowiedzi na przekazane do Głównego Inspektoratu Sanitarnego pismo Rzecznika Praw Pacjenta dot. licznych skarg pacjentów odnośnie żywienia w szpitalach, nawiązano współpracę między Głównym Inspektorem Sanitarnym a Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów odnośnie skoordynowanych działań kontrolnych w placówkach szpitalnego żywienia zbiorowego pacjentów ze szczególnym uwzględnieniem firm cateringowych, świadczących usługi żywieniowe na rzecz tych szpitali. W związku z powyższym w miesiącach marzec-kwiecień 2016r. na mocy Porozumienia ramowego z dnia 28 grudnia 2010r. o współdziałaniu i współpracy Państwowej Inspekcji Sanitarnej i Inspekcji Handlowej na terenie woj. zachodniopomorskiego prowadzone były wzmożone działania nadzorowe dot. oceny prawidłowości żywienia zbiorowego zamkniętego w jednostkach szpitalnych. Działania prowadzone były dwutorowo: przez Inspekcję Handlową w firmach cateringowych, natomiast przez Państwową Inspekcję Sanitarną zarówno w firmach cateringowych jak i w szpitalach. 70

71 Z 39 jednostek szpitalnych funkcjonujących na terenie województwa zachodniopomorskiego zaledwie 12 produkuje posiłki we własnym zakresie, pozostałych 27 korzysta z usług zewnętrznych firm produkujących i/lub dostarczających gotowe posiłki. W trakcie przeprowadzanych kontroli sanitarnych ocenie poddawano przede wszystkim: jakość żywienia na podstawie teoretycznych ocen jadłospisów dekadowych dla diety normalnej na podstawie uśrednionych wartości energetycznych dla poszczególnych potraw; dostępność dla pacjentów informacji dotyczących jadłospisów i obecności alergenów; wartości temperatur serwowanych dań i wielkość porcji na zgodność z zapisami umowy z firmami cateringowymi; warunki transportu, terminowość dostaw; higieniczne zachowania personelu podczas dystrybucji posiłków; stan sanitarno-techniczny pomieszczeń bloków żywienia oraz kuchenek oddziałowych; stopień wdrożenia i funkcjonowania procedur kontroli wewnętrznej w zakresie Dobrych Praktyk Higienicznych i Produkcyjnych (GHP i GMP) oraz systemu kontroli wewnętrznej opartego na zasadach systemu HACCP. Ocenę sposobu żywienia pacjentów prowadzono w odniesieniu do zasad racjonalnego żywienia oraz zalecanych racji pokarmowych publikowanych głównie przez Instytut Żywności i Żywienia. Najczęściej stwierdzanymi nieprawidłowościami w zakresie żywienia pacjentów były: bardzo niska podaż warzyw i owoców jako dodatków do śniadań i kolacji, mała różnorodność warzyw serwowanych w postaci surówek; niska podaż mleka, przetworów mlecznych, znikoma podaż fermentowanych przetworów mlecznych; serwowanie wyłącznie pieczywa pszennego (tzw. białego); brak potraw zawierających w składzie kasze i nasiona roślin strączkowych; duża powtarzalność posiłków, w szczególności w odniesieniu do śniadań i kolacji; przy 3 posiłkach dziennie w żywieniu całodobowym podział procentowej wartości energetycznej poszczególnych posiłków wynikający z założonej całodziennej racji pokarmowej niezgodny z zasadami racjonalnego żywienia; niewłaściwe rozplanowanie posiłków w ciągu dnia zbyt długie przerwy, w szczególności między kolacją a śniadaniem (w skrajnych przypadkach nawet 15,5h); brak dostępności jadłospisów i informacji o alergenach dla pacjentów; brak określenia gramatury poszczególnych potraw oraz wartości energetycznej. Dodatkowo w odniesieniu do posiłków serwowanych w systemie cateringowym stwierdzano: zbyt niskie temperatury potraw; zaniżanie częstotliwości serwowania warzyw (zgodnie z umową do każdej kolacji faktycznie w 3 z 10 kolacji); gramatura niższa niż określona w umowie (np. zupy: zgodnie z umową 400ml faktycznie 350ml). Każdorazowo w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości natury sanitarnotechnicznej wydawane były decyzje administracyjne nakazujące usunięcie nieprawidłowości i doprowadzenie stanu sanitarnego, pomieszczeń bloku żywienia wraz z wyposażeniem do należytego stanu. W przypadku nieprawidłowości dotyczących zasad racjonalnego żywienia, z uwagi na brak regulacji prawnych w tym zakresie działania ograniczały się do: ich omówienia z dyrekcją szpitali i personelem odpowiedzialnym za żywienie; 71

72 wysyłania pism intencyjnych do szpitali, wskazujących konkretne błędy z prośbą o przesłanie informacji zwrotnej dotyczącej działań podjętych w celu wyeliminowania nieprawidłowości. Ponadto wszelkie informacje dotyczące nieprawidłowości w zakresie żywienia przesyłane były również do wiadomości jednostkom nadrzędnym. Reasumując, ocena sposobu żywienia pacjentów w jednostkach szpitalnych odbywa się w trakcie regularnych czynności kontrolnych, nie zaś tylko podczas wzmożonych kontroli tematycznych. Przedstawiciele Państwowej Inspekcji Sanitarnej dokładają wszelkich starań, aby oceniając zagadnienie, które nie jest w żaden sposób uregulowane prawnie i stawiając dobro pacjenta na pierwszym miejscu, uwzględniać również aspekty finansowe, np. skrajnie niskie stawki żywieniowe Dezynfekcja Podobnie jak w latach ubiegłych w I półroczu 2016r. w szpitalach woj. zachodniopomorskiego do dezynfekcji stosowano preparaty, które posiadały wpis do rejestru prowadzonego przez Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych oraz znak zgodności CE (znak bezpieczeństwa). Dobór preparatów uzależniony był od ich zastosowania tj. rodzaju powierzchni, stopnia zabrudzenia, możliwości organizacyjnych, kompatybilności ze środkiem dezynfekcyjnym. Zabiegi dezynfekcyjne stosowane były we wszystkich obszarach mających kontakt z materiałem organicznym. Stosowane preparaty dezynfekcyjne dobierano właściwie pod względem przeznaczenia i spektrum działania. Mycie i dezynfekcja narzędzi wielokrotnego użytku odbywała się w gabinetach zabiegowych, a także w wydzielonych pomieszczeniach centralnych sterylizatorni oraz na blokach operacyjnych. Środki dezynfekcyjne stosowane w placówkach przygotowywane były w oddziałach przez osoby przeszkolone wyposażone w środki ochrony indywidualnej lub/i pracowników firm zajmujących się utrzymaniem czystości w szpitalu, na podstawie stosownych umów. Środki dezynfekcyjne przechowywane były w dyżurkach i gabinetach zabiegowych w zamkniętych szafach lub w wydzielonych pomieszczeniach gospodarczych. Zaopatrzenie w środki dezynfekcyjne dla potrzeb wszystkich szpitali było wystarczające. Proces mycia i dezynfekcji endoskopów jest w większości szpitali zautomatyzowany, co przyczynia się w znacznej mierze do zwiększenia bezpieczeństwa pacjentów i personelu. Postępowanie w zakresie dekontaminacji z akcesoriami endoskopowymi w większości podmiotów było prawidłowe. Do badań i zabiegów endoskopowych używane są wyłącznie endoskopy ze szczelną optyką, umożliwiającą ich mycie i dezynfekcję w pełnym zanurzeniu. Endoskopy przechowywane są w szafach, w pozycji wiszącej- podczas kontroli zwracano uwagę na zabezpieczenie przed wtórną kontaminacją sprzętu po dezynfekcji. Na koniec I półrocza 2016 roku na terenie woj. zachodniopomorskiego w użytku funkcjonowały 2 komory dezynfekcyjne w SPZZOZ w Gryficach oraz w Specjalistycznym Szpitalu im. prof. A. Sokołowskiego w Szczecinie, która usytuowana jest w obszarze Centralnej Stacji Przygotowania Łóżek. Dezynfekcji komorowej podlegały materace, koce i poduszki. Koce i poduszki poddawane były również procesom dezynfekcji z zastosowaniem środków piorącodezynfekujących w pralniach wewnętrznych lub zewnętrznych. Ponadto celem ochrony materacy przed zanieczyszczeniem w części szpitali użytkowane są pokrowce z ekolastiku pozwalające na pranie ich w temperaturze 90 o C. Zaopatrzenie w środki czystościowe, dezynfekcyjne oraz osłony foliowe do transportu dla potrzeb poszczególnych szpitali było wystarczające. 72

73 Sterylizacja W woj. zachodniopomorskim w I półroczu 2016r. metody sterylizacji stosowane w praktyce szpitalnej nie uległy zmianie. Prowadzone były analogicznie do lat ubiegłych, procesy sterylizacji w oparciu o metody termiczne oraz metody niskotemperaturowe. Podstawową metodą sterylizacji w podmiotach działalności leczniczej od wielu lat jest sterylizacja parowa urządzenia tego typu stanowią 80,91% ogółu urządzeń sterylizacyjnych w szpitalach woj. zachodniopomorskiego (110 urządzeń sterylizacyjnych). Urządzenia sterylizacyjne w szpitalach były obsługiwane przez przeszkolony w tym zakresie personel. Monitoring skuteczności procesów sterylizacji prowadzony był za pomocą testów chemicznych i biologicznych. W sterylizatorach nowszego typu praca urządzeń dokumentowana była w postaci wydruku komputerowego. Sterylizację sprzętu medycznego w obrębie szpitali prowadziło 20 szpitali tj. 57,14% ogółu placówek, 12 szpitali (tj. 34,29%) zlecało usługę sterylizacji firmom zewnętrznym, natomiast 3 szpitale sterylizację sprzętu medycznego prowadziło w obrębie podmiotu jak również korzystało z usług firm zewnętrznych (tj. 8,57%). NZOZ Medison w Koszalinie pracował wyłącznie w oparciu o sprzęt jednorazowy. Część szpitali świadczyło usługi w zakresie sterylizacji dla innych szpitali, przychodni i indywidualnych praktyk lekarskich. Do firm zewnętrznych świadczących usługi w zakresie sterylizacji dla szpitali woj. zachodniopomorskiego należą, m.in.: Toruńskie Zakłady Materiałów Opatrunkowych wykonawca Centrum Usług CITONET, ul. Rolna 4 w Szczecinie, świadczące usługi dla: SPWSZ, ul. Arkońska 4 w Szczecinie; Szpitalnego Centrum Medycznego w Goleniowie Sp. z o.o., ul. Nowogardzka 2, Goleniów; Szpitala Powiatowego Sp. z o.o., ul. Parkowa 5 w Gryfinie; SPSZOZ Zdroje ul. Mączna 4 w Szczecinie; SPWSZ ul. Arkońska 4 w Szczecinie; Zachodniopomorskiego Centrum Onkologii ul. Strzałkowska 22 w Szczecinie; AMC Art. Medical Center ul. Langiewicza 28/U1; Centrum Narodzin Mamma, ul. Sowia 38, Szczecin; 109 Szpital Wojskowy z Przychodnią SPZOZ w Szczecinie dla SPWSZ, ul. Arkońska 4 w Szczecinie; Szpital w Szczecinku Sp. z o.o. dla: Klinika Allenort Oddział Kardiologiczny ul. Kilińskiego 7 Szczecinek. Ponadto usługi w zakresie sterylizacji przeważnie gazowej świadczyły również inne szpitale i przychodnie: 109 Szpital Wojskowy z Przychodnią SPZOZ w Szczecinie, ul. Piotra Skargi dla: Szpitala Powiatowego w Pyrzycach oraz Szpitala Aresztu Śledczego w Szczecinie; NZOZ Nowy Szpital, ul. Narutowicza 6, Kostrzyn nad Odrą dla Szpitala w Dębnie Sp. z o.o., ul. Kościuszki 58; Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 2 PUM, ul. Powstańców Wielkopolskich 72 w Szczecinie dla Specjalistycznego Szpitala im. Sokołowskiego 11, Szczecin; Samodzielny Publiczny Wojewódzki Szpital Zespolony, ul. Arkońska 4 dla Samodzielnego Publicznego Szpitala Rejonowego w Nowogardzie; Samodzielny Publiczny Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej ul. Niechorska 27 w Gryficach dla Regionalnego Centrum Medycznego w Białogardzie Sp. z o.o. ul. Chopina 29; Szpital Wojewódzki w Koszalinie, ul. Chałubińskiego dla: Specjalistycznego Zespołu Gruźlicy i Chorób Płuc Koszalin ul. Niepodległości 44-48; Prywatnej Lecznicy Chirurgicznej PRAXIS Koszalin ul. Armii Krajowej 7; Oddziału Radioterapii w Koszalinie ul. Chałubińskiego 7, należący do AFFIDEA ONKOTERAPIA Sp. z o.o. w Warszawie, ul. Mokotowska 49; 73

74 W I półroczu 2016 roku nie kwestionowano badań z kontroli sterylizacji parowej, co świadczy o skuteczności tej metody w procesie sterylizacji. Odnotowano natomiast 14 awarii w grupie urządzeń sterylizacyjnych parowych, co stanowi 15,73% (tabela nr 26). Każdorazowo po naprawie urządzeń sterylizacyjnych przeprowadzany był kontrolny test biologiczny przed ich ponowną eksploatacją. Ponadto wśród użytkowników urządzeń sterylizacyjnych nadal upowszechniano wiedzę dot. monitoringu procesów sterylizacji w zależności od metody, opartą na aktualnych Ogólnych wytycznych sterylizacji wyrobów medycznych 2011 wskazującą m. in. na konieczność stosowania wskaźników biologicznych procesu nie rzadziej niż raz na trzy miesiące oraz po każdym usunięciu awarii, a także w każdym cyklu, gdy nie jest dostępny automatyczny pomiar i zapis parametrów krytycznych procesu (dot. sterylizacji parowej). Tab.26. Awaryjność sterylizatorów w I półroczu 2016r. w szpitalach woj. zachodniopomorskiego Rok Sterylizatory Liczba sterylizatorów % Ilość awarii Awaryjność w % na ciepło suche parowe ,73% I półrocze 2016 na tlenek etylenu plazmowe ,67% parowoformaldehydowy ,67% Utrzymanie bieżącej czystości W I półroczu 2016r. za utrzymanie bieżącej czystości i porządku w obrębie szpitali znajdujących się na terenie woj. zachodniopomorskiego odpowiadały zewnętrzne firmy sprzątające w 27,8% szpitali, natomiast w I półroczu 2015 roku takie rozwiązanie przyjęto było w 36,12% szpitali. W I półroczu 2016r. zwiększył się odsetek szpitali do 61,11%, gdzie usługi sprzątania w placówce wykonywał personel (w I półroczu 2015r. - 55,56% szpitali). Natomiast w dalszym ciągu w 3 szpitalach (8,33%) usługi sprzątania w obszarach o podwyższonej aseptyce tj. bloki operacyjne, Oddziały Położniczo-Noworodkowe, Anestezjologii i Intensywnej Terapii, Poradnia Nabytych Niedoborów Immunologicznych, w Laboratoriach wykonywał zatrudniony personel, w innych oddziałach za sprzątanie odpowiadały zewnętrzne firmy sprzątające. W Szpitalu Aresztu Śledczego osobami odpowiedzialnymi za utrzymanie bieżącej czystości byli osadzeni. Procesy utrzymania czystości oparte były na planie higieny szpitalnej określającej obszar, techniki oraz częstotliwość sprzątania, w tym procedury mycia i dezynfekcji sprzętu, a także pomieszczeń szpitalnych. Zgodnie z planem higieny szpitalnej stosowano zasadę rozdziału sprzętu do poszczególnych stref czystości. Usługi świadczone w zakresie utrzymania czystości i porządku prowadzone były kompleksowo przy użyciu sprzętu specjalistycznego w ilości zapewniającej ciągłość wykonywania czynności. Sprzęt do sprzątania przechowywany był w wydzielonych pomieszczeniach lub w brudownikach na oddziałach. Osoby odpowiadające bezpośrednio za sprzątanie współpracowały z pielęgniarkami oddziałowymi oraz epidemiologicznymi w zakresie przestrzegania procedur przeciwepidemicznych. 74

75 Zapas środków czystościowych i dezynfekcyjnych służących do utrzymania czystości w poszczególnych komórkach organizacyjnych szpitala był wystarczający. Rażących zaniedbań w zakresie zachowania czystości bieżącej i porządku nie odnotowano. W uzasadnionych sytuacjach wykonywano zabiegi deratyzacji oraz dezynsekcji, najczęściej w pomieszczeniach piwnicznych i zapleczu szpitali. Interwencji w tym zakresie w analizowanym okresie nie zgłaszano Zaopatrzenie szpitali w wodę Na terenie woj. zachodniopomorskiego w okresie sprawozdawczym funkcjonowało 41 podmiotów leczniczych w ramach których funkcjonowały szpitale, jednak na potrzeby charakterystyki zaopatrzenia w wodę wyróżniono 50 obiektów szpitalnych. Podstawowym źródłem zaopatrzenia dla większości obiektów szpitalnych na terenie woj. zachodniopomorskiego są wodociągi publiczne 38 obiektów, dla 11 obiektów podstawowym źródłem zaopatrzenia w wodę do spożycia jest wodociąg własny, natomiast dla jednego szpitala - ujęcie wody należące do uzdrowiska. Rezerwowe źródło zaopatrzenia w wodę stanowią: wodociąg własny, wodociąg sieciowy lub zbiorniki magazynujące wodę. Spośród powyższych 50 obiektów szpitalnych 20 (40%) nie posiada rezerwowego źródła zaopatrzenia w wodę. Nadzór nad jakością wody w szpitalach prowadzony był przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w ramach sprawowanego monitoringu. W jednym ze szpitali stwierdzono brak przydatności wody do spożycia: 1. Szpital Medicam Resko, Resko ul. Szpitalna 8 decyzją z dnia r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Łobzie stwierdził brak przydatności wody do spożycia pochodzącej z wodociągu Resko Szpital. Do końca okresu sprawozdawczego ww. decyzja obowiązywała. Zapewnione było zastępcze źródło zaopatrzenia w wodę przydatną do spożycia poprzez beczkowozy i wodę butelkowaną. W przypadku pozostałych szpitali woj. zachodniopomorskiego nie odnotowano przerw w dostawie wody oraz nie stwierdzono braku wody w jej niezbędnej ilości. Jakość wody była zgodna z wymaganiami rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 13 listopada 2015 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2015 r., poz. 1989). Tab. 27. Zaopatrzenie szpitali w wodę przeznaczoną do spożycia w I półroczu 2016 r. na terenie woj. zachodniopomorskiego. 75

76 Tab. 27. Zaopatrzenie szpitali w wodę przeznaczoną do spożycia w I półroczu 2016 r. na terenie woj. zachodniopomorskiego Lp. szpital i Podmioty lecznicze w ramach którego funkcjonuje szpital Nazwa Powiatu Lokalizacja obiektu szpitalnego Lp. obiektu szpitaln ego źródło zaopatrzenia podstawowe wodociąg własny wodociąg sieciowy rezerwowe źródło zaopatrzenia w wodę wodociąg własny wodociąg sieciowy zbiornik Uwagi "Centrum Dializa" Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, ul. Jabłoniowa 27, Sosnowiec SP ZOZ w Choszcznie ul. Niedziałkowskiego 4a Choszczno Szpitale Polskie s.c Katowice ul. Piotrowicka 17 Drawskie Centrum Specjalistyczne Szpitale Polskie S.A. ul. B. Chrobrego 4, Drawsko Pomorskie Szpitalne Centrum Medyczne Sp.z o.o. ul. Nowogardzka 2, Goleniów Białogard Białogard Choszczno Drawsko Pomorskie Goleniów CENTRUM DIALIZA SZPITAL BIAŁOGARD, ul. Chopina 29, Białogard CENTRUM DIALIZA SZPITAL BIAŁOGARD, ul. Szpitalna 7, Białogard SP ZOZ w Choszcznie ul. Niedziałkowskiego 4a Choszczno Szpitale Polskie Drawskie Centrum Specjalistyczne Drawsko Pom. ul. Chrobrego Drawsko Pomorskie Szpitalne Centrum Medyczne Sp.z o.o. ul. Nowogardzka 2 w Goleniowie 1. tak 4 zbiorniki retencyjne o pojemności 176,2 m 3 każdy 2. tak nie ma nie ma nie ma 3. tak Tak 4. tak tak 5. tak tak 1 zbiornik 50 m 3 brak rezerwowego źródła - decyzja WS-DNS /10 z dnia r. do r 5. SP Szpital Rejonowy w Nowogardzie ul. Wojska Polskiego 7 Goleniów SP Szpital Rejonowy w Nowogardzie ul. Wojska Polskiego 7 6. tak tak 6. SP ZZOZ Specjalistyczny Szpital Medicam w Gryficach ul. Niechorska Gryfice Gryfice Łobez Szpital Specjalistyczny Medicam w Gryficach ul. Niechorska Gryfice SZPITAL MEDICAM RESKO, Resko ul. Szpitalna 8, 7. tak Tak 2 zbiorniki retencyjne o pojemności 150 m³ 8. tak nie ma nie ma nie ma W programie dostosowawczy zaplanowano podłączenie szpitala do wodociągu miejskiego Resko. 7. Szpital Powiatowy w Gryfinie Sp. z o. o ul. Parkowa 5, Gryfino Gryfino Gryfino Szpital Powiatowy w Gryfinie Sp. z o. o ul. Parkowa 5 Szpital Powiatowy w Gryfinie Sp. z o. o Zakład Pielęgnacyjno Opiekuńczy Psychiatryczny w Nowym Czarnowie Nowe Czarnowo tak nie ma nie ma nie ma 10. tak nie ma nie ma nie ma brak rezerwowego źródła - w programie dostosowawczym do r. brak rezerwowego źródła - w programie dostosowawczym do r. 8. EMC INSTYTUT MEDYCZNY SPÓŁKA AKCYJNA ul. Pilczycka , Wrocław Kamień Pomorski Szpital im. Św. Jerzego w Kamieniu Pomorskim, ul. Szpitalna 10, 11. tak nie ma nie ma nie ma w programie dostosowawczym - Szpital posiada dwa podłączenia do sieci wodociągowej, tzn. od ul. Dziwnowskiej i od ul. Szpitalnej 9. Regionalny Szpital w Kołobrzegu ul. Łopuskiego 31 Kołobrzeg Regionalny Szpital w Kołobrzegu ul. Łopuskiego tak zbiornik o poj. 150 m SP Szpital Wojewódzki im. M. Kopernika w Koszalinie ul. Chałubińskiego 7 Koszalin Szpital Wojewódzki im. M. Kopernika w Koszalinie ul. Chałubińskiego tak Tak 11. SP Specjalistyczny Zespół Gruźlicy i Chorób Płuc w Koszalinie ul. Niepodległości Koszalin Specjalistyczny Zespól Gruźlicy i Chorób Płuc w Koszalinie ul. Niepodległości Koszalin 14. tak tak 12. MEDiSON Sp. z o.o. Koszalin ul. Sarzyńska 9 Koszalin Środkowopomorskie Centrum Zdrowia Psychicznego MEDiSON - Oddziały Psychiatryczne Koszalin ul. Sarzyńska tak tak 13. NZOZ UROMED w Koszalinie ul. Głowackiego Koszalin Koszalin Szpital UROMED ul. Głowackiego Koszalin 16. tak Zbiornik o pojemności 400 l 14. Prywatna Lecznica Chirurgiczna Praxis sp. z o.o. w Koszalinie ul. Emilii Gierczak 33, Koszalin Koszalin Prywatna Lecznica Chirurgiczna Praxis sp. z o.o. w Koszalinie ul. Armii Krajowej Koszalin 17. tak 2 zbiorniki o pojemności 300 l 15. AFFIDEA ONKOTERAPIA Spółka z o.o. Warszawa ul. Mokotowska 49 Koszalin Euromedic Onkoterapia - Międzynarodowe Centrum Onkoterapii Szpital w Koszalinie ul.chałubińskiego tak Tak 76

77 Lp. szpital i Podmioty lecznicze w ramach którego funkcjonuje szpital Nazwa Powiatu Lokalizacja obiektu szpitalnego Lp. obiektu szpitaln ego źródło zaopatrzenia podstawowe wodociąg własny wodociąg sieciowy rezerwowe źródło zaopatrzenia w wodę wodociąg własny wodociąg sieciowy zbiornik Uwagi 16. Szpital Barlinek Sp. z o.o. ul. Szpitalna Barlinek Myślibórz Szpital Powiatowy Barlinek ul. Szpitalna Barlinek 19. tak Tak 2 zbiorniki po 4000 m Szpital w Dębnie Sp. z o.o. ul. Kościuszki Dębno Myślibórz Szpital Powiatowy w Dębno ul. Kościuszki Dębno 20. tak nie ma nie ma nie ma brak rezerwowego źródła - w programie dostosowawczym Szpital Powiatowy w Pyrzycach ul. Jana Pawła II Pyrzyce Pyrzyce Szpital w Pyrzycach ul. Jana Pawła II Pyrzyce 21. tak Tak 19. Szpital Powiatowy w Sławnie ul. I Pułku Ułanów Sławno Sławno Szpital w Sławnie ul. I Pułku Ułanów Sławno 22. tak nie ma nie ma nie ma decyzja WS-DNS /10 z dnia r. do r 20. SP Wielospecjalistyczny ZOZ w Stargardzie Szczecińskim ul. Wojska Polskiego Stargard Szczeciński Stargard Szczeciński Stargard Szczeciński Szpital Wielospecjalistyczny ul. Wojska Polskiego Stargard Szczeciński Szpital Rehabilitacyjny ul. Stanisława Staszica Stargard Szczeciński 23. tak 2 zbiorniki o pojemności 450 m tak nie ma nie ma nie ma Szczecin Szpital SPSK Nr 1 PUM w Szczecinie, Szczecin, ul. Unii Lubelskiej tak nie ma nie ma nie ma 21. SP Szpital Kliniczny Nr 1 PUM, Szczecin, ul. Unii Lubelskiej 1 Police Szczecin Szpital SPSK Nr 1 PUM w Policach, ul. Siedlecka 2 Szpital Psychiatryczny SPSK Nr 1 PUM w Szczecinie, ul. Władysława Broniewskiego 24/26 Szczecin 26. tak Tak 2 zbiorniki po 100 m tak nie ma nie ma nie ma SP Szpital Kliniczny Nr 2 PUM w Szczecinie, al. Powstańców Wlkp. 72 Samodzielny Publiczny Wojewódzki Szpital Zespolony Szczecin, ul. Arkońska 4 Samodzielny Publiczny Specjalistyczny Zakład Opieki Zdrowotnej "ZDROJE", Szczecin, ul. Mączna 4 Szczecin Szczecin Szczecin Szczecin Szczecin Szpital SPSK Szczecin, al. Powstańców Wielkopolskich 72 SZPITAL WOJEWÓDZKI W SZCZECINIE, Szczecin, ul. Arkońska 4 SPSZOZ "ZDROJE" - Szpital przy ul. Mącznej, Szczecin, ul. Mączna 4 SPSZOZ "ZDROJE" - Szpital przy ul. Św. Wojciecha, Szczecin ul. Św. Wojciecha 7 SPSZOZ "ZDROJE" - Ośrodek Terapii Uzależnienia od Alkoholu i Współuzależnienia przy ul. Żołnierskiej, Szczecin ul. Żołnierska tak Tak 2 zbiorniki po 50 m³; zapas ok.6- godzinny 29. tak nie ma nie ma nie ma 30. tak Tak 2 zbiorniki po 200 m³; zapas 24- godzinny 31. tak nie ma nie ma nie ma 32. tak nie ma nie ma nie ma brak rezerwowego źródła zaopatrzenia w wodę - w programie dostosowawczym do r. 25. Specjalistyczny Szpital im. prof. Alfreda Sokołowskiego, Szczecin, ul. Alfreda Sokołowskiego 11 Szczecin Specjalistyczny Szpital im. prof. Alfreda Sokołowskiego w Szczecinie - Świadczenia Szpitalne, Szczecin, ul. Alfreda Sokołowskiego tak Tak 1 zbiornik 100 m³ Zachodniopomorskie Centrum Onkologii, Szczecin, ul. Strzałowska 22 Areszt Śledczy w Szczecinie Szczecin, ul. Kaszubska 28 Szpital w Szczecinku Sp. z o.o., ul. Kościuszki Szczecinek PRZYJAZNY SZPITAL W POŁCZYNIE- ZDROJU Sp. z o.o. z siedzibą w Połczynie - Zdroju ul. Gwardii Ludowej 5, Połczyn Zdrój Szczecin Szczecin Szczecinek Świdwin Zachodniopomorskie Centrum Onkologii - Szpital, Szczecin, ul. Strzałowska 22 Szpital i Ambulatorium z Izbą Chorych Aresztu Śledczego w Szczecinie-Szpital, Szczecin, ul. Kaszubska 28 Szpital w Szczecinku ul. Kościuszki 38 CENTRUM USŁUG SZPITALNYCH PRZYJAZNY SZPITAL W POŁCZYNIE- ZDROJU Sp. z o.o. ul. Gwardii Ludowej 5, Połczyn - Zdrój 34. tak nie ma nie ma nie ma 35. tak nie ma nie ma nie ma 36. tak tak 37. Tak wodociąg ZL GRYF Połczyn- Zdrój ul. Solankowa 8 nie ma nie ma nie ma brak rezerwowego źródła zaopatrzenia w wodę - w programie dostosowawczym brak rezerwowego źródła zaopatrzenia w wodę - w programie dostosowawczym do r. brak rezerwowego źródła wody ujęte to jest w programie dostosowawczym do r 77

78 Lp. szpital i Podmioty lecznicze w ramach którego funkcjonuje szpital Nazwa Powiatu Lokalizacja obiektu szpitalnego Lp. obiektu szpitaln ego źródło zaopatrzenia podstawowe wodociąg własny wodociąg sieciowy rezerwowe źródło zaopatrzenia w wodę wodociąg własny wodociąg sieciowy zbiornik Uwagi 30. Szpital Miejski im. Jana Garguły w Świnoujściu Sp. z o.o ul. Mieszka I Świnoujście Świnoujście Szpital Miejski im. Jana Garguły w Świnoujściu Sp. z o.o ul. Mieszka I 7, Świnoujście 38. tak zbiornik o poj. 30 m Krzysztof Barnyk ul. Andrzeja Małkowskiego 19/9 Szczecin Świnoujście Centrum Okulistyczne dr Barnyk Krzysztof Ośrodek Diagnostyki i Rehabilitacji Słabowidzących, ul. Dębowa Warzymice 9/ tak zbiornik o poj. 3 Szpital jednodniowy 210 m 32. AMC art. Medical Center Sp. z. o. o. Sp. komandytowa ul. Langiewicza 28/U Szczecin Szczecin Szczecin Centrum Narodzin Mamma Szpital, ul. Sowia 38, Szczecin AMC art. Medical Center Sp. z. o. o. Sp. komandytowa ul. Langiewicza 28/U Szczecin 40. tak nie ma nie ma nie ma 41. tak zbiornik o poj. 1 m "SONOMED" Sonomed Sp z o.o. ul. Pocztowa 28 Szczecin Szczecin SONOMED, Szczecin, ul. ks. bp. Władysława Bandurskiego 98/U tak zbiornik o poj. 800L Szpital jednodniowy 34. MEDIKLINIKA SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCI Ą Szczecin, ul. Adama Mickiewicza 55 Szczecin MEDIKLINIKA - ODDZIAŁY SZPITALNE, Szczecin, ul. Adama Mickiewicza tak nie ma nie ma nie ma Szpital jednodniowy 35. Dom Lekarski S.A w Szczecinie Ośrodek, ul. Gombrowicza 23, Szczecin Szczecin DOM LEKARSKI - LECZENIE SZPITALNE GOMBROWICZA 44. tak nie ma nie ma nie ma Optegra Klinika Okulistyczna w Szczecinie OPTEGRA POLSKA Sp. z o.o., ul. Mickiewicza 140, Szczecin Kliniki Kardiologii ALLENORT Sp. z o.o. ul. Chałubińskiego 8, Warszawa Centrum Usług Medycznych DIALIZA SP. z o.o. ul. Kilińskiego 7 w Szczecinku Szczecin Szczecinek Szczecinek Szpital Okulistyczny w Szczecinie, ul Mickiewicza 140, Szczecin Oddział Kardiologii ALLENORT ul. Lilińskiego 7 Szczecinek Oddział Nefrologii ul. Kilińskiego 7 Szczecinek 45. tak nie ma nie ma nie ma 46. tak tak 47. tak tak Psychiatryczny Zakład Opieki Zdrowotnej "SALUS" ul. Kościuszki 38c Szczecinek Pomorski Ośrodek Diagnostyki Medycznej Podimed ul. Spółdzielcza 8 Szczecinek Szczecinek Szczecinek Psychiatryczny Zakład Opieki Zdrowotnej "SALUS" ul. Kościuszki 38c Szczecinek Centrum Okulistyczne i Chirurgii Oka ul. Kościuszki 38b Szczecinek 48. tak tak 49. tak tak Rezerwowym źródłem jest ujecie własne Szpitala w Szczecinku Sp. z o.o., przy ul. Kościuszki Centrum Sercowo Naczyniowe ul. Chrobrego 4 Drawsko Pomorskie pod patronatem spółki NAFIS S.A. z siedzibą w Poznaniu Drawsko Pomorskie Nafis Centrum Sercowo Naczyniowe ul. Chrobrego 4 Drawsko Pomorskie 50. tak tak Nadzór organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej nad szpitalami obejmuje również kontrolę jakości ciepłej wody, w celu wykrywania bakterii Legionella sp. Nadzór ten prowadzony jest zgodnie z wymogami zawartymi w rozporządzeniu z dnia 13 listopada 2015 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2015 r., poz. 1989). W pierwszym półroczu 2016 r. skontrolowano jakość ciepłej wody w 26 obiektach szpitalnych. W przypadku występowania w instalacji ciepłej wody bakterii Legionella sp. w ilości powyżej 1000 jtk/100 ml wody (wysokie skażenie), wprowadzano zakaz używania ciepłej wody pod prysznicami oraz nakazywano podjęcie działań naprawczych. W okresie sprawozdawczym zbadano łącznie 181 próbek ciepłej wody użytkowej w szpitalach. 78

79 Skontrolowano jakość ciepłej wody w 26 obiektach szpitalnych, które funkcjonują w ramach 24 podmiotów leczniczych. Zakwestionowano 44 próbki w 11 podmiotach leczniczych tj. w 13 obiektach szpitalnych, natomiast w 13 z przebadanych obiektów szpitalnych nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnej wartości bakterii Legionella sp. Wystawiono 12 decyzji płatniczych na łączną kwotę 3 261,71 zł za stwierdzone przekroczenia dopuszczalnej wartości bakterii Legionella sp. w pobranych próbkach. W pierwszym półroczu 2016 r. wydanych zostało na terenie woj. zachodniopomorskiego łącznie 8 decyzji zakazujących m.in. używania ciepłej wody z pryszniców oraz nakazujących podjęcie działań naprawczych, w stosunku do: 1. CENTRUM DIALIZA SZPITAL BIAŁOGARD, ul. Szpitalna 7, Białogard 2. Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Choszcznie ul. Niedziałkowskiego 4, Choszczno; 3. Szpitali Polskich, Drawskie Centrum Specjalistyczne Drawsko Pomorskie, ul. Chrobrego Drawsko Pomorskie; 4. Szpitala Wielospecjalistycznego, ul. Wojska Polskiego 27, Stargard; 5. Samodzielnego Publicznego Specjalistycznego Zakładu Opieki Zdrowotnej "ZDROJE", Szczecin, ul. Mączna 4; 6. Centrum Usług Szpitalnych Przyjazny Szpital w Połczynie-Zdroju Sp. z o.o. ul. Gwardii Ludowej 5, Połczyn Zdrój; 7. Domu Lekarskiego S.A w Szczecinie Ośrodek, ul. Gombrowicza 23, Szczecin. Ryc. 6. Liczba obiektów szpitalnych z uwzględnieniem liczby przebadanych obiektów, liczby pobranych próbek ciepłej wody użytkowej, zakwestionowanych próbek oraz wydanych decyzji dot. jakości ciepłej wody użytkowej w I półroczu 2016 r. 79

80 Postępowanie z bielizną szpitalną W I p r. w zakresie postępowania z bielizną szpitalną skontrolowano 30 z 49 szpitali (tj. przedsiębiorstw funkcjonujących w ramach 41 podmiotów leczniczych w których świadczone są stacjonarne i całodobowe świadczenia szpitalne sprawozdanie nie obejmuje szpitali uzdrowiskowych) w woj. zachodniopomorskim, spośród których: bielizna szpitalna z 27 szpitali prana była w pralniach posiadających barierę higieniczną, bielizna szpitalna z 1 szpitala tj. ze Szpitala i Ambulatorium z Izbą Chorych Aresztu Śledczego w Szczecinie prana była w pralni własnej bez bariery higienicznej, w pralni tej nie prowadzi się działalności związanej z praniem bielizny z innych podmiotów leczniczych, szpital AMC Art. Medical Center w Szczecinie (podmiot zajmujący się chirurgią plastyczną) stosował bieliznę operacyjną jednorazowego użytku, a pozostała bielizna oddawana była do pralni bez bariery higienicznej, Szpital Centrum Okulistyczne dr Barnyk Krzysztof Ośrodek Diagnostyki i Rehabilitacji Słabowidzących, ul. Dębowa Warzymice 9/ dzierżawiący pomieszczenia Szpitala Miejskiego w Świnoujściu wykorzystuje wyłącznie bieliznę jednorazowego użytku Wykaz obiektów szpitalnych skontrolowanych w I p r. w zakresie postępowania z bielizną szpitalną oraz miejsc prania bielizny szpitalnej przedstawia tabela Nr 28 Większość ze skontrolowanych w zakresie postępowania z bielizną szpitalną szpitali posiadała wydzielone główne magazyny bielizny czystej i brudnej. Szpital w Szczecinku nadal użytkował magazyny bielizny mieszczące się w przystosowanych pomieszczeniach piwnicznych obiektu, a Szpital w Stargardzie Szczecińskim korzystał z sąsiadujących magazynów pralni szpitalnej prowadzonej przez inny podmiot. Skontrolowane szpitale, tj. CENTRUM DIALIZA SZPITAL w Białogardzie przy ul Chopina i CENTRUM DIALIZA SZPITAL w Białogardzie przy ul Szpitalnej, Szpitale Polskie Drawskie Centrum Specjalistyczne w Drawsku Pomorskim oraz Szpital Wojewódzki w Koszalinie - nie posiadały wydzielonych głównych magazynów bielizny czystej, bielizna czysta przetrzymywana była bezpośrednio na oddziałach. Nadto Szpital w Gryfinie nie posiadał wydzielonego głównego magazynu bielizny brudnej, która przetrzymywana była w zamykanych pojemnikach transportowych zlokalizowanych w brudownikach na oddziałach albo w wydzielonych miejscach Natomiast szpital Psychiatryczny Zakład Opieki Zdrowotnej "Salus" w Szczecinku w ogóle nie posiadał wydzielonych magazynów bielizny czystej i magazynów bielizny brudnej, bielizna czysta przetrzymywana była bezpośrednio na oddziałach, a brudna składowana w brudownikach albo wydzielonych miejscach. Bielizna czysta z pralni zewnętrznych przywożona była specjalistycznym transportem własnym pralni i składowana w głównych magazynach bielizny czystej. W przypadku nie wydzielenia takich magazynów w obiektach szpitalnych bielizna ta przekazywana była bezpośrednio na oddziały. Bielizna czysta z pralni zewnętrznych zabezpieczona była na czas transportu przed wtórnym zanieczyszczeniem (przywożona była do szpitali w pojemnikach plastikowych, które dodatkowo zabezpieczone były workami albo zapakowana była w worki foliowe lub też w worki płócienne zabezpieczone workami foliowymi). Zarówno bielizna operacyjna jak i bielizna noworodkowa wielokrotnego użytku poddawana była procesom sterylizacji. 80

81 Bielizna noworodkowa po procesie prania pakowana była w pakiety po kilkanaście sztuk, a pakiety dla noworodków poddawane były procesom sterylizacji w sterylizatorniach szpitalnych (z reguły sterylizowany był pierwszy pakiet noworodkowy oraz bielizna ze wskazań lekarskich). Bielizna czysta z magazynów głównych transportowana była na oddziały w sposób zabezpieczający ją przed wtórnym zanieczyszczeniem (w podwójnych foliowych i płóciennych albo brezentowych workach, zabezpieczonych na zewnątrz workiem foliowym, które przed wniesieniem na oddziały zdejmowano). Na oddziałach bieliznę przechowywano w wydzielonych pomieszczeniach bądź miejscach tj. zamykanych szafach, przeznaczonych wyłącznie do przechowywania czystej bielizny. Zostały przeprowadzone prace remontowe poprawiające stan sanitarno techniczny pomieszczeń magazynu bielizny czystej i magazynu bielizny brudnej w szczecińskim szpitalu SPSZOZ "Zdroje" - Szpital przy ul. Św. Wojciecha. Natomiast pomieszczenia przeznaczone do dezynfekcji i mycia środków transportu wewnętrznego bielizny czystej i brudnej oraz odpadów komunalnych w Szpitalu w Białogardzie w CENTRUM DIALIZA SZPITAL BIAŁOGARD przy ul Chopina wyposażone zostało w umywalkę z dostępem do ciepłej i zimnej wody oraz w dozownik ze środkiem dezynfekcyjnym. Wojewódzki Szpital Zespolony przy ul Arkońskiej w Szczecinie jako jedyny szpital w woj. zachodniopomorskim posiadał umowę na usługę prania i dzierżawienia bielizny ogólno szpitalnej w ramach której zarówno pranie, transport zewnętrzny jak i dzierżawa bielizny oraz dzierżawa pomieszczeń magazynów centralnych, w których przechowywana była bielizna czysta oraz brudna, zlecona została firmie zewnętrznej tj. Konsorcjum firm: Toruńskie Zakłady Materiałów Opatrunkowych Spółka Akcyjna Lider Konsorcjum z siedzibą w Toruniu ul. Żółkiewskiego 20/26 oraz Zakładowi Usług Pralniczych Henryka Różalska, Katarzyna Karasiewicz Spółka Jawna z siedzibą w Mieleniu Mielenko, ul. Lipowa 11. Centralne magazyny bielizny czystej i brudnej na terenie szpitala funkcjonują w zmodernizowanych budynkach odnowienia wymagają już jednak ściany z ubytkami farby i zniszczona podłoga w magazynie bielizny brudnej. Ponadto w Pralni Szpitala w Gryficach odnowienia wymagają stoły przeznaczone do składania bielizny czystej. Również wymiany bądź odnowienia wymagają zniszczone regały ze śladami korozji będące na wyposażeniu magazynu bielizny brudnej w Szpitalu w Świnoujściu. Poprawy nadal wymagają warunki dezynfekcji i mycia środków transportu wewnętrznego bielizny czystej i brudnej - odnowienia wymagają ściany i wyposażenie pomieszczenia przeznaczonego do dezynfekcji i mycia środków transportu wewnętrznego bielizny czystej i brudnej oraz odpadów komunalnych w Szpitalu w Białogardzie - CENTRUM DIALIZA SZPITAL BIAŁOGARD przy ul Chopina. W Szpitalnym Centrum Medycznym Sp. z o.o. Szpital w Goleniowie rozpoczęła się przebudowa kompleksu pomieszczeń magazynowych. Z części z nich wydzielone zostały pomieszczenia Apteki Szpitalnej, natomiast pozostałe pomieszczenia tj. centralny magazyn bielizny czystej i centralny magazyn bielizny brudnej wymagają przeprowadzenia prac remontowych w zakresie odnowy powierzchni ścian i powierzchni podłogowych. Ponadto poprawy wymagają warunki magazynowania bielizny w ZOL funkcjonującym w ramach podmiotu, gdzie w wydzielonych dwóch magazynach bielizny czystej odnowienia wymagają powierzchnie ścian jak również wyposażenie pomieszczeń instalacja c.o. oraz regały. Poprawy wymagają również warunki magazynowania bielizny szpitalnej w Szpitalu Powiatowym w Sławnie, gdzie poprawy wymaga stan sanitarno techniczny ścian i podłóg w magazynie bielizny brudnej oraz ścian pomieszczeń szwalni funkcjonującej w ramach 81

82 magazynu bielizny czystej oraz wyposażenie tych pomieszczeń (m.in.) instalacja c.o., skrzydło drzwi, waga do ważenia bielizny brudnej) W zakresie postępowania z bielizną szpitalną w większości skontrolowanych w I p r. obiektach szpitalnych nie stwierdzono nieprawidłowości natury bieżącej. Jedynie cztery szczecińskie szpitale (Zachodniopomorskie Centrum Onkologii, SZPITAL WOJEWÓDZKI W SZCZECINIE, Specjalistyczny Szpital im. prof. Alfreda Sokołowskiego w Szczecinie, SPSZOZ "ZDROJE" - Szpital przy ul. Mącznej) nie zapewniały w obrębie oddziałów prawidłowych warunków transportu bielizny (brak wózków albo stosowanie wózków z otwarta przestrzenią ładunkową). Tab. 28. Wykaz miejsc prania bielizny szpitalnej z obiektów szpitalnych woj. zachodniopomorskiego skontrolowanych w I p r. (tabela nie obejmuje szpitali uzdrowiskowych) LP. Podmiot leczniczy w ramach którego funkcjonuje szpital 1. "Centrum Dializa" Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, ul. Jabłoniowa 27, Sosnowiec 2. SP ZOZ w Choszcznie ul. Niedziałkowskiego 4a Choszczno 3. Szpitale Polskie s.c. Katowice ul. Piotrowicka 17 Drawskie Centrum Specjalistyczne Szpitale Polskie S.A. ul. B. Chrobrego 4, Drawsko Pomorskie 4. Szpitalne Centrum Medyczne w Goleniowie Sp. z o.o. ul. Nowogardzka 2, Goleniów 5. SP Szpital Rejonowy w Nowogardzie ul. Wojska Polskiego 7 6. SP ZZOZ Specjalistyczny Szpital Medicam w Gryficach ul. Niechorska Gryfice Lokalizacja obiektu szpitalnego CENTRUM DIALIZA SZPITAL BIAŁOGARD, ul. Chopina 29, Białogard CENTRUM DIALIZA SZPITAL BIAŁOGARD, ul. Szpitalna 7, Białogard SP ZOZ w Choszcznie Szpital ul. Niedziałkowskiego 4a Choszczno * Szpitale Polskie Drawskie Centrum Specjalistyczne Drawsko Pom. ul. Chrobrego Drawsko Pomorskie * Szpitalne Centrum Medyczne w Goleniowie - Szpital ul. Nowogardzka 2 w Goleniowie* SP Szpital Rejonowy w Nowogardzie ul. Wojska Polskiego 7* Szpital Specjalistyczny Medicam w Gryficach ul. Niechorska Gryfice* SZPITAL MEDICAM RESKO, Resko ul. Szpitalna 8, Miejsce prania bielizny szpitalnej** Pralnia WODCHE Wioletta Wielińska, ul. Piłsudskiego 2, Białogard pralnia z barierą higieniczną pralnia poza szpitalna Zakład Usług Pralniczych Sp. J. H. Różalska, K. Karasiewicz, Mielenko, ul. Lipowa 11 w pow. koszalińskim pralnia z barierą higieniczną Pralnia WODCHE Wioletta Wielińska, ul. Piłsudskiego 2, Białogard pralnia z barierą higieniczną pralnia szpitalna w Stargardzie Szczecińskim dzierżawiona, usługi pralnicze świadczy DGP Laundry Partner Sp. z o.o. ul. Najśw. Marii Panny 5e Legnica; pralnia - z barierą higieniczną pralnia poza szpitalna Zakład Usług Pralniczych Sp. J. H. Różalska, K. Karasiewicz, Mielenko, ul. Lipowa 11 w pow. koszalińskim pralnia z barierą higieniczną pralnia szpitalna własna SP ZZOZ Specjalistyczny Szpital Medicam w Gryficach ul. Niechorska 27 pralnia - z barierą higieniczną obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie pralnictwa w I p r. 82

83 7. Szpital Powiatowy w Gryfinie Sp. z o. o. ul. Parkowa 5, Gryfino 8. EMC INSTYTUT MEDYCZNY SPÓŁKA AKCYJNA ul. Pilczycka , Wrocław 9. Regionalny Szpital w Kołobrzegu ul. Łopuskiego SP Szpital Wojewódzki im. M. Kopernika w Koszalinie ul. Chałubińskiego SP Specjalistyczny Zespół Gruźlicy i Chorób Płuc w Koszalinie ul. Niepodległości MEDiSON Sp. z o.o. Koszalin ul. Sarzyńska NZOZ UROMED w Koszalinie ul. Głowackiego Koszalin Szpital im. Jana Pawła II, ul. Parkowa Gryfino * Szpital Powiatowy w Gryfinie Sp. z o. o Zakład pielęgnacyjno opiekuńczy psychiatryczny w Nowym Czarnowie Nowe Czarnowo 70 Szpital Św. Jerzego w Kamieniu Pomorskim ul. Szpitalna 10, Kamień Pomorski * Regionalny Szpital w Kołobrzegu ul. Łopuskiego 31 * Szpital Wojewódzki im. M. Kopernika w Koszalinie ul. Chałubińskiego 7 * Specjalistyczny Zespół Gruźlicy i Chorób Płuc w Koszalinie ul. Niepodległości Środkowopomorskie Centrum Zdrowia Psychicznego MEDiSON- Oddziały Psychiatryczne Koszalin ul.sarzyńska 9 Szpital UROMED ul. Głowackiego Koszalin pralnia szpitalna w Stargardzie Szczecińskim dzierżawiona, usługi pralnicze świadczy DGP Laundry Partner Sp. z o.o. ul. Najśw. Marii Panny 5e Legnica; pralnia - z barierą higieniczną obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie pralnictwa w I p r. pralnia poza szpitalna Zakład Usług Pralniczych Sp. J. H. Różalska, K. Karasiewicz, Mielenko, ul. Lipowa 11 w pow. koszalińskim pralnia z barierą higieniczną Konsorcjum Pralnicze Sp. z o. o. ul. Redestowa 65/67, Gdynia pralnia z barierą higieniczną pralnia poza szpitalna Zakład Usług Pralniczych Sp. J. H. Różalska, K. Karasiewicz, Mielenko, ul. Lipowa 11 w pow. koszalińskim pralnia z barierą higieniczną obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie pralnictwa w I p r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie pralnictwa w I p r. 14. Prywatna Lecznica Chirurgiczna Praxis sp. z o.o. w Koszalinie ul. Emilii Gierczak 35, Koszalin Prywatna Lecznica Chirurgiczna Praxis sp. z o.o. w Koszalinie ul. Armii Krajowej Koszalin obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie pralnictwa w I p r. 15. AFFIDEA ONKOTERAPIA Spółka z o.o. Warszawa ul. Mokotowska Szpital Barlinek Sp. z o.o. ul. Szpitalna Barlinek 17. Szpital w Dębnie Sp. z o.o ul. Kościuszki Dębno 18. Szpital Powiatowy w Pyrzycach ul. Jana Pawła II Pyrzyce Euromedic Onkoterapia- Międzynarodowe Centrum Onkoterapii Szpital w Koszalinie ul.chałubińskiego 7 Szpital Powiatowy Barlinek ul. Szpitalna 10* Barlinek * Szpital Powiatowy Dębno ul. Kościuszki 58* Dębno * Szpital w Pyrzycach ul. Jana Pawła II Pyrzyce * obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie pralnictwa w I p r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie pralnictwa w I p r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie pralnictwa w Ip.2016 r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie pralnictwa w Ip.2016 r. 83

84 19. Szpital Powiatowy w Sławnie ul. I Pułku Ułanów Sławno 20. SP Wielospecjalistyczny ZOZ w Stargardzie Szczecińskim ul. Wojska Polskiego Stargard Szczeciński 21. SP Szpital Kliniczny Nr 1 PUM, Szczecin, ul. Unii Lubelskiej 1 Szpital w Sławnie ul. I Pułku Ułanów Sławno * Szpital Wielospecjalistyczny ul. Wojska Polskiego Stargard Szczeciński * Szpital Rehabilitacyjny ul. St.Staszica Stargard Szczeciński Szpital SPSK Nr 1 PUM w Szczecinie, Szczecin, ul. Unii Lubelskiej 1 Szpital SPSK Nr 1 PUM w Policach, ul. Siedlecka 2 * Szpital Psychichiatryczny SPSK Nr 1 PUM w Szczecinie, ul. Władysława Broniewskiego 24/26 Szczecin pralnia poza szpitalna Zakład Usług Pralniczych Sp. J. H. Różalska, K. Karasiewicz, Mielenko, ul. Lipowa 11 w pow. koszalińskim pralnia z barierą higieniczną pralnia szpitalna własna dzierżawiona, usługi pralnicze świadczy DGP Laundry Partner Sp. z o.o. ul. Najśw. Marii Panny 5e Legnica; pralnia - z barierą higieniczną pralnia poza szpitalna Zakład Usług Pralniczych Sp. J. H. Różalska, K. Karasiewicz, Mielenko, ul. Lipowa 11 w pow. koszalińskim pralnia z barierą higieniczną 22. SP Szpital Kliniczny Nr 2 PUM w Szczecinie, Szczecin, al. Powstańców Wielkopolskich Samodzielny Publiczny Wojewódzki Szpital Zespolony Szczecin, ul. Arkońska 4 Szpital SPSK Szczecin, al. Powstańców Wielkopolskich 72 * SZPITAL WOJEWÓDZKI W SZCZECINIE, Szczecin, ul. Arkońska 4 obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie pralnictwa w Ip.2016 r. pralnia poza szpitalna działająca w ramach Konsorcjum firm: Toruńskie Zakłady Materiałów Opatrunkowych Spółka Akcyjna Lider Konsorcjum z siedzibą w Toruniu ul. Żółkiewskiego 20/26 oraz Zakładem Usług Pralniczych Henryka Różalska, Katarzyna Karasiewicz Spółka Jawna z siedzibą w Mieleniu Mielenko, ul. Lipowa Samodzielny Publiczny Specjalistyczny Zakład Opieki Zdrowotnej "ZDROJE", Szczecin, ul. Mączna Specjalistyczny Szpital im. prof. Alfreda Sokołowskiego, Szczecin, ul. Alfreda SPSZOZ "ZDROJE" - Szpital przy ul. Mącznej, Szczecin, ul. Mączna 4* SPSZOZ "ZDROJE" - Szpital przy ul. Św. Wojciecha, Szczecin ul. Św. Wojciecha 7 SPSZOZ "ZDROJE" - Ośrodek Terapii Uzależnienia od Alkoholu i Współuzależnienia przy ul. Żołnierskiej, Szczecin ul. Żołnierska 55 Specjalistyczny Szpital im. prof. Alfreda Sokołowskiego w Szczecinie - Świadczenia Szpitalne, - przy czym pranie realizuje Zakład Usług Pralniczych Sp. J. H. Różalska, K. Karasiewicz, Mielenko, ul. Lipowa 11 w pow. koszalińskim pralnia z barierą higieniczną pralnia poza szpitalna Zakład Usług Pralniczych Sp. J. H. Różalska, K. Karasiewicz, Mielenko, ul. Lipowa 11 w pow. koszalińskim pralnia z barierą higieniczną pralnia szpitalna w Stargardzie Szczecińskim dzierżawiona, usługi pralnicze 84

85 Sokołowskiego Zachodniopomorskie Centrum Onkologii, Szczecin, ul. Strzałowska Areszt Śledczy w Szczecinie Szczecin, ul. Kaszubska Szpital w Szczecinku Sp. z o.o., ul. Kościuszki Szczecinek 29. PRZYJAZNY SZPITAL W POŁCZYNIE-ZDROJU Sp. z o.o. z siedzibą w Połczynie- Zdroju ul. Gwardii Ludowej 5, Połczyn Zdrój 30. Szpital Miejski im. Jana Garguły w Świnoujściu Sp. z o.o ul. Mieszka I Świnoujście Centrum Okulistyczne dr Barnyk Krzysztof Ośrodek 31 Diagnostyki i Rehabilitacji Słabowidzących, ul. Dębowa Warzymice 9/ *** 32. AMC Art. Medical Center Sp. z o.o. Sp. komandytowa ul. Langiewicza 28/U Szczecin 33. "SONOMED" Sonomed Sp z o.o. ul. Pocztowa 28 Szczecin *** 34. MEDIKLINIKA SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ Szczecin, ul. Adama Mickiewicza 55 *** Szczecin, ul. Alfreda Sokołowskiego 11 Zachodniopomorskie Centrum Onkologii - Szpital, Szczecin, ul. Strzałowska 22 Szpital i Ambulatorium z Izbą Chorych Aresztu Śledczego w Szczecinie-Szpital, Szczecin, ul. Kaszubska 28 Szpital w Szczecinku ul. Kościuszki 38 * CENTRUM USŁUG SZPITALNYCH PRZYJAZNY SZPITAL W POŁCZYNIE- ZDROJU Sp. z o.o. ul. Gwardii Ludowej 5, Połczyn - Zdrój Szpital Miejski im. Jana Garguły w Świnoujściu Sp. z o.o ul. Mieszka I Świnoujście * dzierżawa pomieszczeń Szpitala Miejskiego im. Jana Garguły w Świnoujściu Sp. z o.o ul. Mieszka I Świnoujście *** Centrum Narodzin MAMMA - Szpital, Szczecin, ul. Sowia 38 * AMC ART MEDICAL CENTER SZPITAL, Szczecin, ul. Mariana Langiewicza 28/U1 SONOMED, Szczecin, ul. ks. bp. Władysława Bandurskiego 98/U13 *** MEDIKLINIKA - ODDZIAŁY SZPITALNE, Szczecin, ul. Adama Mickiewicza 55 *** Świadczy DGP Laundry partner Sp. z o.o. ul. Najśw. Marii Panny 5e Legnica; pralnia - z barierą higieniczną pralnia szpitalna w Stargardzie Szczecińskim dzierżawiona, usługi pralnicze świadczy DGP Laundry Partner Sp. z o.o. ul. Najśw. Marii Panny 5e Legnica; pralnia - z barierą higieniczną pralnia szpitalna własna pralnia bez bariery higienicznej KORTEX S. C. Kazimiera Cichowska, Piotr Cichowski, ul. Szczawiowa 55/57, Szczecin pralnia z barierą higieniczną pralnia DPS w Bornym Sulinowie pralnia z barierą higieniczną obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie pralnictwa w I p r. pralnia poza szpitalna Zakład Usług Pralniczych Sp. J. H. Różalska, K. Karasiewicz, Mielenko, ul. Lipowa 11 w pow. koszalińskim pralnia z barierą higieniczną bielizna jednorazowa obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie pralnictwa w Ip.2016 r. Bielizna operacyjna jednorazowa, bezpyłowa, po użyciu traktowana jako odpad medyczny o kodzie * pozostała bielizna SAS Ekologiczna Pralnia Chemiczna s.c. Elżbieta Sas i Sławomir Sas, ul. Duńska 58b/u2, Szczecin pralnia - bez bariery higienicznej obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie pralnictwa w Ip.2016 r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie pralnictwa w Ip.2016 r. 85

86 35. Dom Lekarski S.A w Szczecinie Ośrodek, ul. Gombrowicza 23, Szczecin*** 36. Optegra Klinika Okulistyczna w Szczecinie OPTEGRA POLSKA Sp. z o.o., ul. Mickiewicza 140, Szczecin*** 37. Kiliniki Kardiologii ALLENORT Sp. z o.o. ul. Chałubińskeigo 8, Warszawa 38. Centrum Usług Medycznych DIALIZA SP. Z o.o. ul. Kilińskiego 7w Szczecinku 39. Psychiatryczny Zakład Opieki Zdrowotnej "SALUS" ul. Kościuszki 38c Szczecinek 40. Pomorski Ośrodek Diagnostyki Medycznej Podimed ul. Społdzielcza 8 Szczecinek 41. Centrum Sercowo Naczyniowe ul. Chrobrego 4 Drawsko Pomorskie pod patronatem spółki NAFIS S.A. z siedzibą w Poznaniu DOM LEKARSKI - LECZENIE SZPITALNE GOMBROWICZA *** Szpital Okulistyczny w Szczecinie, ul Mickiewicza 140, Szczecin *** Oddział Kardiologii ALLENORT ul. Lilińskiego 7 Szczecinek Oddział Nefrologii ul. Kilińskiego 7 Szczecinek Psychiatryczny Zakład Opieki Zdrowotnej "SALUS" ul. Kościuszki 38c Szczecinek Centrum Okulistyczne i Chirurgii Oka ul. Kościuszki 38b Szczecinek Nafis Centrum Sercowo Naczyniowe ul. Chrobrego 4 Drawsko Pomorskie obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie pralnictwa w Ip.2016 r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie pralnictwa w Ip.2016 r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie pralnictwa w I p r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie pralnictwa w I p r. pralnia DPS w Bornym Sulinowie pralnia z barierą higieniczną obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie pralnictwa w I p r. PHU Be Wa Beata Doroszyńska Osiedle Północ Przechlewo pralnia z barierą higieniczną *- szpitale, w których znajdują się oddziały położnictwa, noworodkowe lub zespoły porodowe ** - wobec braku uregulowań prawnych w zakresie wymogów dla pralni piorących bieliznę szpitalną przyjętym kryterium był rozdział stref brudnej i czystej *** - szpitale jednodniowe Postępowanie z odpadami medycznymi w aspekcie ochrony zdrowia ludzkiego z uwzględnieniem spełnienia wymogów rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie szczegółowego postępowania z odpadami medycznymi W okresie sprawozdawczym w zakresie prowadzenia gospodarki odpadami medycznymi skontrolowano 30 z 49 szpitali (tj. przedsiębiorstw funkcjonujących w ramach podmiotów leczniczych w których świadczone są stacjonarne i całodobowe świadczenia szpitalne) w woj. zachodniopomorskim. W zakresie gospodarki odpadami medycznymi szpitale prowadziły ewidencję ilościowojakościową wytwarzanych odpadów medycznych. Posiadały również opracowane i wdrożone procedury postępowania z odpadami medycznymi oraz zawarte umowy z firmami specjalistycznymi na ich odbiór i transport. Ze względu na wprowadzenie z początkiem 2014 r. roku przepisów rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 13 stycznia 2014 r. w sprawie dokumentu potwierdzającego unieszkodliwienie zakaźnych odpadów medycznych lub zakaźnych odpadów weterynaryjnych, podczas prowadzonych w 2014 r. kontroli podmiotów leczniczych informowano o ww. przepisie wykonawczym, w tym treści przepisu 4 rozporządzenia tj. o przekazywaniu wytwórcy odpadów dokumentu potwierdzającego unieszkodliwienie zakaźnych odpadów medycznych. Podobnie z początkiem 2015 r. informowano o wprowadzonych przepisach rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 86

87 12 grudnia 2014 r. w sprawie wzorów dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów. Zakaźne odpady medyczne wytworzone w szpitalach skontrolowanych na terenie woj. zachodniopomorskiego unieszkodliwiane były przez termiczne spalanie w spalarniach. Na terenie województwa jedynie dwa podmioty lecznicze tj. Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 1 PUM w Szczecinie przy ul. Unii Lubelskiej, oraz SP ZZOZ Specjalistyczny Szpital Medicam w Gryficach ul. Niechorska 27 posiadają specjalistyczne spalarnie przystosowane do spalania zakaźnych odpadów medycznych. Tab. 29. Szpitale prowadzące instalacje do termicznego unieszkodliwiania odpadów medycznych na terenie woj. zachodniopomorskiego Lp. Szpital (podmiot leczniczy) 1. SP SK Nr 1 PUM w Szczecinie, ul. Unii Lubelskiej 1 2. SP ZZOZ Specjalistyczny Szpital Medicam w Gryficach ul. Niechorska 27 Spalarnia- typ Spalarnia własna ( typ EK 40CL ENVIKRAFT A-S DK-3460Birkeford, Dania) - Szczecin ul. Unii Lubelskiej 1 Spalarnia własna (piec obrotowy typ CR 1000) Gryfice, ul Niechorska 27 Szpitale, które nie posiadały specjalistycznych spalarni miały zawarte stosowne umowy na odbiór i transport odpadów medycznych w tym o właściwościach niebezpiecznych do miejsca ich unieszkodliwiania. Zakaźne odpady medyczne, były odbierane i transportowane do unieszkodliwienia przez firmy specjalistyczne Tab. 30 do spalarni odpadów zlokalizowanych w woj. zachodniopomorskim tj. do instalacji w Samodzielnym Publicznym Szpitalu Klinicznym Nr 1 PUM w Szczecinie przy ul. Unii Lubelskiej i SP ZZOZ Specjalistycznym Szpitalu Medicam w Gryficach ul. Niechorska 27, oraz spalarni zlokalizowanych w woj. lubuskim tj. instalacji: w Wielospecjalistycznym Szpitalu Wojewódzkim w Gorzowie Wlkp. przy ul. Dekerta 1, Gorzów Wlkp., w woj. kujawsko pomorskim tj. instalacji w Bydgoszczy przy ul. Wojska Polskiego 65 MD- Pro EKO Sp. z o. o., a także spalarniach zlokalizowanych w woj. pomorskim: tj. w Gdańsku Port Service Sp. z o. o. przy ul. Mjr. Henryka Sucharskiego Gdańsk, i w Chojnicach EMKA S.A. przy ul. Leśnej 10. Tab. 30. Firmy specjalistyczne odbierające odpady medyczne ze skontrolowanych w I p r. obiektów szpitalnych na terenie woj. zachodniopomorskiego (tabela nie obejmuje szpitali uzdrowiskowych) LP. Podmiot leczniczy w ramach którego funkcjonuje szpital 1. "Centrum Dializa" Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, ul. Jabłoniowa 27, Sosnowiec 2. SP ZOZ w Choszcznie Szpital ul. Niedziałkowskiego 4a Choszczno Lokalizacja obiektu szpitalnego CENTRUM DIALIZA SZPITAL BIAŁOGARD, ul. Chopina 29, Białogard CENTRUM DIALIZA SZPITAL BIAŁOGARD, ul. Chopina 29, Białogard SP ZOZ w Choszcznie Szpital ul. Niedziałkowskiego 4a Choszczno Firma odbierająca i transportująca odpady do miejsca ich unieszkodliwiania EMKA Sp. Akcyjna, ul. Jaktorowska 15A, Żyrardów EMKA Sp. Akcyjna, ul. Jaktorowska 15A, Żyrardów P.P.U.H. "HYGEA" ul. Szkolna 21, Lubasz, Oddział w Drezdenku, ul. Słoneczna 46 87

88 3. Szpitale Polskie s.c. Katowice ul. Piotrowicka 17 Drawskie Centrum Specjalistyczne Szpitale Polskie S.A. ul. B. Chrobrego 4, Drawsko Pomorskie 4. Szpitalne Centrum Medyczne w Goleniowie Sp. z o.o. ul. Nowogardzka 2, Goleniów 5. SP Szpital Rejonowy w Nowogardzie ul. Wojska Polskiego 7 6. SP ZZOZ Specjalistyczny Szpital Medicam w Gryficach ul. Niechorska Gryfice 7. Szpital Powiatowy w Gryfinie Sp. z o. o. ul. Parkowa 5, Gryfino 8. EMC INSTYTUT MEDYCZNY SPÓŁKA AKCYJNA ul. Pilczycka , Wrocław 9. Regionalny Szpital w Kołobrzegu ul. Łopuskiego S.P. Szpital Wojewódzki im. M. Kopernika w Koszalinie ul. Chałubińskiego S.P. Specjalistyczny Zespół Gruźlicy i Chorób Płuc w Koszalinie ul. Niepodległości MEDiSON Sp. z o.o. Koszalin ul. Sarzyńska 9 Szpitale Polskie Drawskie Centrum Specjalistyczne Drawsko Pom. ul. Chrobrego Drawsko Pomorskie Szpitalne Centrum Medyczne w Goleniowie Szpital ul. Nowogardzka 2 w Goleniowie SP Szpital Rejonowy w Nowogardzie ul. Wojska Polskiego 7 Szpital Specjalistyczny Medicam w Gryficach ul. Niechorska Gryfice SZPITAL MEDICAM RESKO, Resko ul. Szpitalna 8, Szpital im. Jana Pawła II, ul. Parkowa Gryfino Szpital Powiatowy w Gryfinie Sp. z o. o Zakład pielęgnacyjno opiekuńczy psychiatryczny w Nowym Czarnowie Nowe Czarnowo 70 Szpital Św. Jerzego w Kamieniu Pomorskim ul. Szpitalna 10, Kamień Pomorski Regionalny Szpital w Kołobrzegu ul. Łopuskiego 31 Szpital Wojewódzki im. M. Kopernika w Koszalinie ul. Chałubińskiego 7 Specjalistyczny Zespół Gruźlicy i Chorób Płuc w Koszalinie ul. Niepodległości Środkowopomorskie Centrum Zdrowia Psychicznego MEDiSON - Oddziały Psychiatryczne Koszalin ul. Sarzyńska 9 "EKO - ABC" Sp. z o.o. Bełchatów, ul. Przemysłowa 7 Zakład Transportowo-Usługowy "KONCA" w Szczecinie, ul. Asnyka 9a/7 P.P.U.H. "HYGEA" ul. Szkolna 21, Lubasz, Oddział w Drezdenku, ul. Słoneczna 46 transport wewnętrzny Impel Clearing do spalarni własnej P.P.U.H. "HYGEA" ul. Szkolna 21, Lubasz transport do spalarni w Gdańsku Port Service Sp. z o. o. przy ul. Mjr. Henryka Sucharskiego Gdańsk obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania z odpadami medycznymi w I p r. Przedsiębiorstwo Obrotu Odpadami Rymed Sp. s.c, R.Pściuk, M.Krzywicki, Wiesiołów 8A, Dąbie, Oddział Zielona Góra, Zielona Góra ul. Naftowa 4 obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania z odpadami medycznymi w I p r. EMKA Handel-Usługi Krzysztof Rdest ul. Generała Stefana Grota Roweckiego 6, Żyrardów "EKO - ABC" Sp. z o.o. Bełchatów, ul. Przemysłowa 7 transport własny Szpitala Wojewódzkiego w Koszalinie, spalarnia: SP ZZOZ Specjalistyczny Szpital Medicam w Gryficach ul. Niechorska 27 EMKA Handel-Usługi Krzysztof Rdest ul. Generała Stefana Grota Roweckiego 6, Żyrardów obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania z odpadami medycznymi w I p r. 88

89 13. NZOZ UROMED w Koszalinie ul. Głowackiego Koszalin 14. Prywatna Lecznica Chirurgiczna Praxis sp. z o.o. w Koszalinie ul. Emilii Gierczak 35, Koszalin Szpital UROMED ul. Głowackiego Koszalin Prywatna Lecznica Chirurgiczna Praxis sp. z o.o. w Koszalinie ul. Armii Krajowej Koszalin obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania z odpadami medycznymi w I p r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania z odpadami medycznymi w I p r. 15. AFFIDEA ONKOTERAPIA Spółka z o.o. Warszawa ul. Mokotowska 49 Euromedic Onkoterapia- Międzynarodowe Centrum Onkoterapii Szpital w Koszalinie ul.chałubińskiego 7 obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania z odpadami medycznymi w I p r. 16. Szpital Barlinek Sp. z o.o. ul. Szpitalna Barlinek 17. Szpital w Dębnie Sp. z o.o ul. Kościuszki Dębno 18. Szpital Powiatowy w Pyrzycach ul. Jana Pawła II Pyrzyce 19. Szpital Powiatowy w Sławnie ul. I Pułku Ułanów Sławno 20. SP Wielospecjalistyczny ZOZ w Stargardzie Szczecińskim ul. Wojska Polskiego Stargard Szczeciński 21. SP Szpital Kliniczny Nr 1 PUM, Szczecin, ul. Unii Lubelskiej 1 Szpital Powiatowy Barlinek ul. Szpitalna Barlinek Szpital Powiatowy Dębno ul. Kościuszki Dębno Szpital w Pyrzycach ul. Jana Pawła II Pyrzyce Szpital w Sławnie ul. I Pułku Ułanów Sławno Szpital Wielospecjalistyczny ul. Wojska Polskiego Stargard Szczeciński Szpital Rehabilitacyjny ul. St.Staszica Stargard Szczeciński Szpital SPSK Nr 1 PUM w Szczecinie, Szczecin, ul. Unii Lubelskiej 1 Szpital SPSK Nr 1 PUM w Policach, ul. Siedlecka 2 Szpital Psychichiatryczny SPSK Nr 1 PUM w Szczecinie, ul. Władysława Broniewskiego 24/26 Szczecin obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania z odpadami medycznymi w I p r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania z odpadami medycznymi w I p r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania z odpadami medycznymi w I p r. EMKA Handel-Usługi Krzysztof Rdest ul. Jaktorowska 15A, Żyrardów SP ZZOZ Specjalistyczny Szpital Medicam w Gryficach ul. Niechorska 27 EMKA Sp. Akcyjna, ul. Jaktorowska 15A, Żyrardów P.P.U.H. "HYGEA" ul. Szkolna 21, Lubasz, Oddział w Drezdenku, ul. Słoneczna SP Szpital Kliniczny Nr 2 PUM w Szczecinie, Szczecin, al. Powstańców Wielkopolskich Samodzielny Publiczny Wojewódzki Szpital Zespolony Szczecin, ul. Arkońska 4 Szpital SPSK Szczecin, al. Powstańców Wielkopolskich 72 SZPITAL WOJEWÓDZKI W SZCZECINIE, Szczecin, ul. Arkońska 4 obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania z odpadami medycznymi w I p r. EMKA Sp. Akcyjna, ul. Jaktorowska 15A, Żyrardów SP ZZOZ Specjalistyczny Szpital Medicam w Gryficach ul. Niechorska 27 89

90 24. Samodzielny Publiczny Specjalistyczny Zakład Opieki Zdrowotnej "ZDROJE", Szczecin, ul. Mączna Specjalistyczny Szpital im. prof. Alfreda Sokołowskiego, Szczecin, ul. Alfreda Sokołowskiego Zachodniopomorskie Centrum Onkologii, Szczecin, ul. Strzałowska Areszt Śledczy w Szczecinie Szczecin, ul. Kaszubska Szpital w Szczecinku Sp. z o.o., ul. Kościuszki Szczecinek 29. PRZYJAZNY SZPITAL W POŁCZYNIE-ZDROJU Sp. z o.o. z siedzibą w Połczynie- Zdroju ul. Gwardii Ludowej 5, Połczyn Zdrój 30. Szpital Miejski im. Jana Garguły w Świnoujściu Sp. z o.o ul. Mieszka I Świnoujście 31. Centrum Okulistyczne dr Barnyk Krzysztof Ośrodek Diagnostyki i Rehabilitacji Słabowidzących, ul. Dębowa Warzymice 9/ *** 32. AMC Art. Medical Center Sp. z o.o. Sp. komandytowa ul. Langiewicza 28/U Szczecin 33. "SONOMED" Sonomed Sp z o.o. ul. Pocztowa 28 Szczecin *** 34. MEDIKLINIKA SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ Szczecin, ul. Adama Mickiewicza 55 *** 35. Dom Lekarski S.A w Szczecinie Ośrodek, ul. Gombrowicza 23, Szczecin*** SPSZOZ "ZDROJE" - Szpital przy ul. Mącznej, Szczecin, ul. Mączna 4 SPSZOZ "ZDROJE" - Szpital przy ul. Św. Wojciecha, Szczecin ul. Św. Wojciecha 7 SPSZOZ "ZDROJE" - Ośrodek Terapii Uzależnienia od Alkoholu i Współuzależnienia przy ul. Żołnierskiej, Szczecin ul. Żołnierska 55 Specjalistyczny Szpital im. prof. Alfreda Sokołowskiego w Szczecinie - Świadczenia Szpitalne, Szczecin, ul. Alfreda Sokołowskiego 11 Zachodniopomorskie Centrum Onkologii - Szpital, Szczecin, ul. Strzałowska 22 Szpital i Ambulatorium z Izbą Chorych Aresztu Śledczego w Szczecinie-Szpital, Szczecin, ul. Kaszubska 28 Szpital w Szczecinku ul. Kościuszki 38 CENTRUM USŁUG SZPITALNYCH PRZYJAZNY SZPITAL W POŁCZYNIE- ZDROJU Sp. z o.o. ul. Gwardii Ludowej 5, Połczyn - Zdrój Szpital Miejski im. Jana Garguły w Świnoujściu Sp. z o.o ul. Mieszka I Świnoujście dzierżawa pomieszczeń Szpitala Miejskiego im. Jana Garguły w Świnoujściu Sp. z o.o ul. Mieszka I Świnoujście *** Centrum Narodzin MAMMA - Szpital, Szczecin, ul. Sowia 38 AMC ART MEDICAL CENTER SZPITAL, Szczecin, ul. Mariana Langiewicza 28/U1 SONOMED, Szczecin, ul. ks. bp. Władysława Bandurskiego 98/U13 *** MEDIKLINIKA - ODDZIAŁY SZPITALNE, Szczecin, ul. Adama Mickiewicza 55 *** DOM LEKARSKI - LECZENIE SZPITALNE GOMBROWICZA *** Zakład Transportowo-Usługowy "KONCA" w Szczecinie, ul. Asnyka 9a/7 P.P.U.H. "HYGEA" ul. Szkolna 21, Lubasz, Oddział w Drezdenku, ul. Słoneczna 46 SP ZZOZ Specjalistyczny Szpital Medicam w Gryficach ul. Niechorska 27 O-MED Przemysław Michał Kosacki, Szczecin, ul. Doroty 10 EMKA Handel-Usługi Krzysztof Rdest ul. Grota Roweckiego 6, Żyrardów obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania z odpadami medycznymi w I p r. Zakład Transportowo-Usługowy "KONCA" w Szczecinie, ul. Asnyka 9a/7 Zakład Transportowo-Usługowy "KONCA" w Szczecinie, ul. Asnyka 9a/7 obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania z odpadami medycznymi w I p r. Zakład Transportowo-Usługowy "KONCA" w Szczecinie, ul. Asnyka 9a/7 obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania z odpadami medycznymi w I p r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania z odpadami medycznymi w I p r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania z odpadami medycznymi w I p r. 90

91 36. Optegra Klinika Okulistyczna w Szczecinie OPTEGRA POLSKA Sp. z o.o., ul. Mickiewicza 140, Szczecin*** 37. Kiliniki Kardiologii ALLENORT Sp. z o.o. ul. Chałubińskeigo 8, Warszawa 38. Centrum Usług Medycznych DIALIZA SP. Z o.o. ul. Kilińskiego 7w Szczecinku 39. Psychiatryczny Zakład Opieki Zdrowotnej "SALUS" ul. Kościuszki 38c Szczecinek 40. Pomorski Ośrodek Diagnostyki Medycznej Podimed ul. Społdzielcza 8 Szczecinek 41. Centrum Sercowo Naczyniowe ul. Chrobrego 4 Drawsko Pomorskie pod patronatem spółki NAFIS S.A. z siedzibą w Poznaniu Szpital Okulistyczny w Szczecinie, ul Mickiewicza 140, Szczecin *** Oddział Kardiologii ALLENORT ul. Kilińskiego 7 Szczecinek Oddział Nefrologii ul. Kilińskiego 7 Szczecinek Psychiatryczny Zakład Opieki Zdrowotnej "SALUS" ul. Kościuszki 38c Szczecinek Centrum Okulistyczne i Chirurgii Oka ul. Kościuszki 38b Szczecinek Nafis Centrum Sercowo Naczyniowe ul. Chrobrego 4 Drawsko Pomorskie obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania z odpadami medycznymi w I p r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania z odpadami medycznymi w I p r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania z odpadami medycznymi w I p r. Medimar - odbiór odpadów medycznych Łękno 13, Będzino obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania z odpadami medycznymi w I p r. EMKA Handel-Usługi Krzysztof Rdest ul. Grota Roweckiego 6, Żyrardów *** - szpitale jednodniowe Odpady medyczne o właściwościach niebezpiecznych, w tym o charakterze zakaźnym, do czasu odbioru przez firmy specjalistyczne magazynowane były na terenach szpitali w specjalnie przeznaczonych i wyposażonych do tego celu magazynach urządzonych w samodzielnych budynkach, pomieszczeniach piwnicznych i pomieszczeniach zlokalizowanych w przyziemiu lub kontenerach chłodniczych. Wszystkie skontrolowane obiekty szpitalne zapewniały magazyny przeznaczone do magazynowania odpadów medycznych, jednak nie wszystkie z nich spełniały konieczne wymagania higieniczne. W dalszym ciągu dostosowania do wymogów ze względu na stan sanitarno techniczny podłóg i ścian (spękania i ubytki betonu, ubytki tynku i farby oraz charakterystyczne wykwity i spuchnięcia) wymaga zespół pomieszczeń magazynowych w SPSZOZ "Zdroje" - Szpital przy ul. Mącznej w Szczecinie. Ponadto magazyny te wymagają doposażenia w zamykane kontenery bądź boksy i odpowiednio w wentylację grawitacyjną bądź wentylację zapewniającej podciśnienie z zapewnieniem filtracji odprowadzanego powietrza. Również ze względu na stan ścian (ściana z ubytkami farby i tynku trudna do utrzymania w czystości) prac remontowych wymaga pomieszczenie magazynu w Szpitalu w Sławnie oraz jego wyposażenie magazynu tj. stelaż i waga. Ponadto likwidacji progu przy drzwiach wejściowych wymaga pomieszczenie magazynu w Szpitalu Powiatowym w Dębnie. Poprawie natomiast uległ stan sanitarno techniczny podłóg pomieszczeń magazynów w Szpitalu Wielospecjalistycznym przy ul. Wojska Polskiego w Stargardzie Szczecińskim. Zaznaczyć należy, że trzy szpitale w Szczecinku tj.: Oddział Kardiologii ALLENORT przy ul. Kilińskiego 7, CUM Dializa, NZOZ Podimed Oddział Nefrologii przy ul. Kilińskiego 7, Centrum Okulistyczne i Chirurgi Oka przy ul. Kościuszki 38b korzystają z jednego przynależnego do Szpitala w Szczecinku Sp. z o.o. magazynu odpadów medycznych wyposażonego w klimatyzator, w którym dla każdego z nich zostały wydzielone boksy, a nadto dwukomorowa szafa chłodnicza na potrzeby Szpitala. Natomiast szpital Psychiatryczny Zakład Opieki Zdrowotnej "SALUS" ul. Kościuszki 38c Szczecinek posiada przenośne urządzenia chłodnicze zlokalizowane w pomieszczeniach piwnicznych. Podobnie 91

92 podmiot leczniczy Centrum Okulistyczne dr Barnyk Krzysztof Ośrodek Diagnostyki i Rehabilitacji Słabowidzących, ul. Dębowa Warzymice 9/ , który dzierżawi pomieszczenia Szpitala Miejskiego im. Jana Garguły w Świnoujściu przy ul. Mieszka I w Świnoujściu korzysta z jego pomieszczeń. W większości skontrolowanych obiektów szpitalnych transport odpadów z oddziałów szpitalnych do magazynu odpadów medycznych odbywał się wydzielonymi i przeznaczonymi do tego celu środkami transportu z zamykaną przestrzenią ładunkową. Szpital Rehabilitacyjny w Stargardzie Szczecińskim przy ul. Staszica zapewnił specjalistyczne wózki do wewnętrznego transportu odpadów medycznych powstających na oddziałach, z zamkniętą przestrzenią ładunkową. Również w SP Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym przy ul. Arkońskiej w Szczecinie oraz w SPSZOZ "Zdroje" - Szpitalu przy ul. Mącznej w Szczecinie zapewniono środki transportu wewnętrznego odpadów medycznych z oddziałów do miejsc ich magazynowania, tj. zamykane zbiorcze pojemniki. Wózki bądź pojemniki do transportu odpadów medycznych były dezynfekowane i myte w wydzielonych pomieszczeniach przeznaczonych do tego celu bądź miejscach na zapleczach szpitali jak w szpitalu powiatowym w Pyrzycach. W Szpitalu Rehabilitacyjnym w Stargardzie Szczecińskim przy ul. Staszica dezynfekcja i mycie pojemników i wózków do transportu wewnętrznego odpadów medycznych prowadzone były tymczasowo w nieprzystosowanych lub prowizorycznych pomieszczeniach bądź na wolnym powietrzu w miejscu utwardzonym, zaopatrzonym w bieżącą wodę. Odnowienia wymaga wyposażenie pomieszczenia przeznaczonego do dezynfekcji, mycia i przechowywania wewnątrzzakładowych środków transportu wewnętrznego odpadów i pojemników wielokrotnego użycia w Szpitalu w Sławnie oraz w Szpitalu w Białogardzie w CENTRUM DIALIZA SZPITAL BIAŁOGARD przy ul Chopina. Szpitale w latach poprzednich były w trakcie dostosowywania gospodarki odpadami medycznymi do wymogów rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z odpadami medycznymi (Dz. U. Nr 139, poz. 940), a powyższe uchybienia ujęte zostały w wydanych decyzjach administracyjnych lub są uwzględnione w Programach Dostosowawczych. Częstotliwość odbioru odpadów medycznych uzależniona była od wyposażenia magazynów w agregaty chłodnicze lub klimatyzatory oraz zdolności uzyskania temperatury magazynowania poniżej 10 0 C. Należy zaznaczyć, że zakaźne odpady medyczne o kodzie * magazynowane były w temperaturze poniżej 10 0 C i odbierane z uwzględnieniem dopuszczalnego czasu 72 godzin przeznaczonych na ich magazynowanie. Szpitale, których magazyny nie posiadały wyposażenia w agregaty chłodnicze lub klimatyzatory zaopatrzono w przenośne urządzenia chłodnicze (z reguły 2-3 lodówki) umożliwiające uzyskanie wymaganej temperatury magazynowania poniżej 10 0 C Zakażenia szpitalne i ocena działalności Zespołów ds. Zakażeń Szpitalnych Zakażenia szpitalne stanowią istotny problem związany z ryzykiem hospitalizacji tym samym stanowią wyznacznik jakości opieki w podmiotach działalności leczniczej. W profilaktyce zakażeń kluczowe znaczenie ma właściwy system monitoringu i kontroli zakażeń aktywnie prowadzony przez Zespoły Zakażeń Szpitalnych we współpracy z mikrobiologami szpitalnymi analizującymi ocenę zagrożeń występujących w środowisku szpitalnym. Istotne znaczenie w prowadzeniu stałego nadzoru mikrobiologicznego ma aktywność laboratoriów mikrobiologicznych stąd niekorzystnym zjawiskiem jest brak w szpitalach woj. zachodniopomorskiego laboratoriów mikrobiologicznych. W takich przypadkach szpitale 92

93 zlecają badania mikrobiologiczne jednostkom zewnętrznym (zlokalizowanym w części przypadków na terenie szpitali) - takie sytuacje występują w 62,86% szpitali. Natomiast w 13 szpitalach w woj. zachodniopomorskim laboratoria mikrobiologiczne wchodzą w część organizacyjną szpitala, co stanowi 37,14%. W I półroczu 2016 do Państwowej Inspekcji Sanitarnej zostało zgłoszonych 17 ognisk epidemicznych tj. o 4 ogniska więcej niż w I półroczu 2015, z których 11 wystąpiło w szpitalach w Szczecinie. Ogniska wystąpiły w oddziale anestezjologii i intensywnej terapii (8 ognisk), chorób wewnętrznych (4 ogniska) oraz oddziałach hematologii, kardiologii, pediatrii, neurologii i chirurgii po 1 ognisku. Poniżej w tab. 31 przedstawiono zbiorczą analizę ognisk zakażeń szpitalnych w woj. zachodniopomorskim z uwzględnieniem czynników etiologicznych oraz ustalonego źródła zakażenia. Tab. 31. Zestawienie zbiorcze ognisk zakażeń szpitalnych w latach (I półrocze 2016r.) w woj. zachodniopomorskim Rok Ilość ognisk zakażeń szpitalnych Łączna ilość zachorowań Czynnik etiologiczny Acinetobacter baumannii oporny na karbapenemy Rotawirus Clostridium perfringens Klebsiella ozaenae Klebsiella pneumoniae ESBL Staphylococcus aureus MRSA Enterobacter cloacae ESBL Nie zidentyfikowano Clostridium difficile (wytwarzający toksyny A i B) Staphylococcus aureus MRSA Staphylococcus aureus MSSA Klebsiella pneumoniae ESBL Acinetobacter baumannii oporny na karbapenemy Morganella morganii Acinetobacter baumannii oporny na karbapenemy Clostridium difficile (w tym 1 szczep hiperwirulentny 027/NAP1/B1) Rotawirusy Klebsiella pneumoniae ESBL Pseudomonas aeruginosa Nie zidentyfikowano Acinetobacter baumannii Clostridium difficile (wytwarzający toksyny A i B) Rotawirusy Klebsiella pneumoniae ESBL Pseudomonas aeruginosa oporny na karbapenemy Nie zidentyfikowano (prawdopodobnie etiologia wirusowa) Clostridium difficile (wytwarzający toksyny A i B) Klebsiella pneumoniae ESBL Rotawirusy Escherichia coli ESBL Źródło

94 Rok I półrocze 2016 Ilość ognisk zakażeń szpitalnych Łączna ilość zachorowań Czynnik etiologiczny Pseudomonas aeruginosa oporny na karbapenemy Prątki gruźlicy WZW typu C Świerzbowiec ludzki Varicella zoster wirus Zachorowanie grypopodobne Nie ustalono Clostridium difficile (wytwarzający toksyny A i B) Klebsiella pneumoniae ESBL Klebsiella pneumoniae MBL typ NDM Klebsiella pneumoniae MBL Rotawirusy Pseudomonas aeruginosa oporny na karbapenemy Acinetobacter baumannii oporny na karbapenemy Wirus grypy A H1N1 Enterococcus faecium VRE Staphylococcus aureus MRSA Źródło 8 W analizie częstości występowania ognisk szpitalnych od 2011r. zauważalna jest poprawa zgłaszalności ognisk. W I półroczu 2016r. wśród zarejestrowanych 17 ognisk epidemicznych zakażeniu uległo 63 osoby, w tym 60 przypadków potwierdzono badaniami mikrobiologicznymi oraz 3 przypadki uznano za zakażonych na podstawie objawów klinicznych. Źródło zakażenia ustalono w 8 przypadkach (co stanowi 47,06% ogółu), przy czym potwierdzonym lub prawdopodobnym źródłem w większości ognisk był skolonizowany lub zakażony pacjent oraz personel szpitala. Natomiast w I półroczu 2015r. było zarejestrowanych 13 ognisk, w których źródło zakażenia ustalono w 9 przypadkach co stanowi 69,23% ogółu zgłoszonych ognisk zakażeń. Należy podkreślić, iż w I półroczu 2016 roku zostało zgłoszonych 3 ogniska szpitalnych, gdzie czynnikiem etiologicznym był szczep alarmowy Klebsiella pneumoniae MBL (+), zakażonych było 7 osób. W 2 przypadkach szczepy były wysłane do Laboratorium Referencyjnego, gdzie został potwierdzony szczep alarmowy Klebsiella pneumoniae MBL (+) typ NDM. W I półroczu 2016 roku czynnikami etiologicznymi występującymi w ogniskach epidemicznych były następujące szczepy alarmowe: Klebsiella pneumoniae ESBL (4 przypadki), Klebsiella pneumoniae MBL + (3 przypadki, w tym 2 przypadki typu NDM), Clostridium difficile wytwarzający toksyny A i B (2 przypadki), Pseudomonas aeruginosa oporna na karbapenemy (2 przypadki), wirus grypy AH1N1 (2 przypadki) oraz po 1 przypadku Acinetobacter baumannii oporny na karbapenemy, rotawirusy, Enterococcus faecium VRE oraz Staphylococcus aureus oporny na metycylinę. Najczęściej występującymi postaciami klinicznymi w ogniskach zakażeń szpitalnych w 2016r. były: zapalenia płuc, zakażenia dolnych dróg oddechowych, zakażenia układu moczowego, zakażenia przewodu pokarmowego oraz w pojedynczych przypadkach posocznica i zakażenie miejsca operowanego. W sytuacji raportowania podejrzeń ognisk zakażeń szpitalnych każdorazowo w działania włączał się właściwy Zespół ds. Zakażeń Szpitalnych oraz wdrażane były stosowne procedury izolacji, pobierano badania bakteriologiczne oraz wprowadzano podwyższony 94

95 reżim sanitarny w oddziałach objętych ogniskiem uwzględniając zasady izolacji w zależności od drogi transmisji patogenów. Ponadto analizowano dotychczasowe procedury w oddziałach, prowadzono działania edukacyjne i wykonywano kontrolne badania mikrobiologiczne. W każdym zgłoszonym ognisku zakażenia w działaniach przeciwepidemicznych brał udział również właściwy Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny analizując tok postępowania zapobiegawczego wdrożonego przez Zespół w szpitalu. W I półroczu 2016r. kontynuowano współpracę z członkami Zespołów ds. Kontroli Zakażeń Szpitalnych m.in. poprzez roczną weryfikację sprawozdawczości z zakresu czynników alarmowych w poszczególnych szpitalach oraz analizę raportów ognisk zakażeń szpitalnych przekazywanych przez PPIS woj. zachodniopomorskiego. Ponadto w związku z pojawiającymi się na terenie woj. zachodniopomorskiego zachorowaniami sporadycznymi oraz ogniskami epidemicznymi wywołanymi przez Gram ujemne pałeczki z rodziny Enterobacteriaceae wytwarzającymi karbapenemazy typu KPC, w tym Klebsiella pneumoniae z genami oporności typu NDM, a także niekorzystną sytuacją epidemiologiczną w tym zakresie w innych województwach zobowiązano PPIS woj. zachodniopomorskiego i szpitale do wzmożonego nadzoru przeciwepidemicznego w tym zakresie m.in. poprzez opracowanie i wdrożenie procedury postępowania w przypadku stwierdzenia zachorowań sporadycznych oraz ognisk epidemicznych wywołanych przez te patogeny oraz bieżące zgłaszanie każdego przypadku podejrzenia zakażenia/zakażenia Enterobacteriaceae wytwarzających karbapenemazy typu KPC, MBL (w tym NDM) oraz OXA-48 (w tym także przypadki nosicielstwa) do właściwego PPIS. W niektórych szpitalach (3 nadzorowanych przez ZPWIS w Szczecinie) nadal skład osobowy i kwalifikacje zespołów są niezgodne z wymogami prawnymi stąd wydane są decyzje administracyjne dot. zapewnienia w składzie osobowym zespołu osób spełniających kwalifikacje zgodne z Rozporządzeniem MZ z dnia r. w sprawie kwalifikacji członków zespołu kontroli zakażeń szpitalnych (t.j. Dz.U. z 2014r., poz. 746) Przychodnie, ośrodki zdrowia, poradnie i ambulatoria Wśród podmiotów działalności leczniczej świadczących usługi medyczne w systemie ambulatoryjnym najliczniejszą grupę stanowiły przychodnie, ośrodki, poradnie i ambulatoria. Na początku 2016r. pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej na terenie woj. zachodniopomorskiego było 1195 podmiotów tej grupy, tj. o 22 więcej w stosunku do 2015r. Część placówek realizowało obowiązki nałożone decyzjami administracyjnymi właściwego Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego celem poprawy stanu sanitarno-technicznego, funkcjonalnego i jakości świadczonych usług. Niektóre placówki tego typu mają zaplanowane remonty i modernizacje z terminem wykonania w kolejnych latach co wynika z opracowanych programów dostosowania pomieszczeń i urządzeń podmiotów działalności leczniczej do wymagań fachowych i sanitarnych. We wszystkich skontrolowanych zakładach opieki ambulatoryjnej woj. zachodniopomorskiego opracowane i wdrożone były procedury przeciwepidemiczne, w tym: higienicznego mycia i dezynfekcji rąk, postępowania po ekspozycji, mycia narzędzi i sprzętu medycznego, sprzątania i dezynfekcji pomieszczeń, postępowania z brudną bielizną i odpadami. Dezynfekcja prowadzona była zgodnie z procedurami wewnętrznymi zakładu. Preparaty dezynfekcyjne dobierano właściwie pod względem przeznaczenia i spektrum działania. Roztwory dezynfekcyjne przygotowywane były przez personel zakładu w pomieszczeniu gospodarczym lub gabinecie zabiegowym z zastosowaniem środków ochrony 95

96 indywidualnej. Zapas środków dezynfekcyjnych zapewniał ciągłość czynności dezynfekcyjnych. Większość podmiotów posiadała na wyposażeniu urządzenia do sterylizacji parą wodną pod ciśnieniem lub też stosowany był wyłącznie sprzęt jednorazowego użytku. Zakłady, które nie posiadały urządzeń sterylizujących miały podpisaną umowę w przedmiotowym zakresie z innymi placówkami. Sprzęt wielorazowego użytku poddawany był dezynfekcji, myciu i suszeniu, a następnie pakietowaniu i sterylizacji w miejscu lub w placówkach, z którymi została podpisana umowa w tym zakresie. Utrzymanie czystości bieżącej i porządku odbywało się w systemie mieszanym tj. za proces ten w części obiektów odpowiedzialny był zatrudniony personel, natomiast w części usługi sprzątania powierzano firmom specjalistycznym. Skontrolowane placówki wytwarzające odpady medyczne posiadały umowy na ich odbiór z wyspecjalizowanymi i uprawnionymi firmami. Dokumentacja dotycząca gospodarki odpadami prowadzona była na bieżąco. Odpady segregowano w miejscu ich powstawania, gromadząc wykorzystywany jednorazowy sprzęt medyczny o ostrych zakończeniach w specjalistycznych pojemnikach zamykanych, oznaczonych prawidłowo o pojemności dostosowanej do ilości wytwarzanych odpadów. Odpady medyczne do czasu ich przekazania do spalarni przechowywano w urządzeniach chłodniczych przeznaczonych wyłącznie do tego celu lub wyznaczonych pomieszczeniach. Postępowanie z odpadami medycznymi było zgodne z opracowanymi procedurami. Odpady komunalne gromadzone były w oznakowanych workach foliowych i odbierane przez pracowników przedsiębiorstw komunalnych. 5.4 Działalność lecznicza wykonywana przez praktykę zawodową Na początku 2016r. pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej w woj. zachodniopomorskim było podmiotów prowadzących działalność leczniczą wykonywaną przez praktykę zawodową tj. indywidualnych, indywidualnych specjalistycznych, grupowych praktyk lekarskich i dentystycznych oraz praktyk pielęgniarek i położnych, w których udzielane były świadczenia medyczne w systemie ambulatoryjnym. Liczba podmiotów do nadzoru nieznacznie zwiększyła się o 20 w stosunku do 2015r. W części podmiotów prowadzone były prace remontowe mające na celu poprawę stanu technicznego, funkcjonalnego i jakości świadczonych usług. Większość kontrolowanych podmiotów posiadało opracowane procedury dostosowane do specyfiki praktyk w zakresie: higienicznego mycia i dezynfekcji rąk, postępowania po ekspozycji, postępowania z odpadami medycznymi (instrukcje stanowiskowe), postępowania w przypadku skażenia powierzchni materiałem biologicznym, mycia i dezynfekcji powierzchni, sprzątania i dezynfekcji pomieszczeń, postępowania ze sprzętem po zakończonym sprzątaniu, mycia i dezynfekcji narzędzi i sprzętu medycznego, postępowania z brudną bielizną. Sporadycznie występowały nieprawidłowości w tym zakresie, które egzekwowano wystawiając stosowne zalecenia pokontrolne i dokonując rekontroli w podmiotach. Utrzymaniem czystości bieżącej i porządku zajmowali się najczęściej pracownicy zatrudnieni w praktykach lub ich właściciele. Prace porządkowe oraz mycie i dezynfekcja powierzchni prowadzone były zgodnie ze zdefiniowaną procedurą. Zakłady posiadały umowy z firmami wykonującymi usługi w zakresie odbioru, transportu i utylizacji odpadów niebezpiecznych. Placówki posiadają wydzielone pomieszczenia gospodarcze lub miejsca do przechowywania sprzętu do sprzątania i środków czystościowych. Sprzęt był podzielony w zależności od stref czystości mikrobiologicznej. Wykorzystywany jest również sprzęt jednorazowy (nakładki na mopy, ściereczki). Zaopatrzenie w środki czystościowe i dezynfekcyjne było wystarczające. 96

97 Sposób postępowania z narzędziami wielokrotnego użytku naruszającymi ciągłość tkanek w większości kontrolowanych podmiotów nie budził zastrzeżeń. Narzędzia medyczne wielorazowego użytku poddawane były dezynfekcji, myciu, pakietowaniu i sterylizacji w miejscu praktyki lub poza miejscem praktyki na podstawie umowy zawartej z innymi placówkami świadczącymi usługi w tym zakresie. Należy zauważyć, że w części praktyk stosowany był wyłącznie sprzęt jednorazowego użytku. Zgodnie z art. 5 ust.1 i ust.1a ustawy z dnia 9 listopada 1995r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (t.j. Dz.U. z 2015r., poz. 298 z późn. zm.) dot. przestrzegania zakazu palenia i właściwego oznakowania obiektu - obiekty służby zdrowia są oznakowane w sposób widoczny etykietą i znakiem graficznym określającym zakaz palenia na terenie obiektu. PODSUMOWANIE: 1. W I półroczu 2016r. kontynuowane były prace remontowe i modernizacyjne w podmiotach działalności leczniczej celem poprawy stanu sanitarno - technicznego i funkcjonalnego. Stan sanitarny podmiotów działalności leczniczej na terenie woj. zachodniopomorskiego ulega ciągłej poprawie co wpływa na poprawę jakości świadczonych usług, jak też na bezpieczeństwo hospitalizowanych pacjentów. Należy podkreślić iż w analizowanym okresie nie stwierdzono rażących zaniedbań w zakresie bieżącego stanu sanitarno- higienicznego kontrolowanych obiektów. 2. W I półroczu 2016r. zarejestrowano 17 ognisk epidemicznych w szpitalach, tj. o 4 więcej niż w I półroczu 2015r. Źródło zakażenia ustalono w 8 przypadkach (co stanowi 47,06% ogółu), przy czym potwierdzonym lub prawdopodobnym źródłem w większości ognisk był skolonizowany lub zakażony pacjent oraz personel szpitala. Natomiast w I półroczu 2015r. było zarejestrowanych 13 ognisk, w których źródło zakażenia ustalono w 9 przypadkach co stanowi 69,23% ogółu zgłoszonych ognisk zakażeń. Należy podkreślić, iż w I półroczu 2016 roku zgłoszono 3 ogniska szpitalne, gdzie czynnikiem etiologicznym był szczep alarmowy Klebsiella pneumoniae MBL (+), zakażonych było 7 osób. W 2 przypadkach szczepy były wysłane do Laboratorium Referencyjnego, gdzie został potwierdzony szczep alarmowy K. pneumoniae MBL (+) typ NDM. W sytuacji raportowania podejrzeń ognisk zakażeń szpitalnych każdorazowo działania podejmował właściwy Zespół Kontroli Zakażeń Szpitalnych we współpracy z właściwym Państwowym Powiatowym Inspektorem Sanitarnym analizującym tok postępowania zapobiegawczego wdrożonego przez Zespół w szpitalu. Wdrażane były również stosowne procedury izolacji w zależności od zagrożenia, pobierano badania bakteriologiczne oraz wzmacniano reżim sanitarny w oddziałach objętych ogniskiem. Ponadto analizowano dotychczasowe procedury w oddziałach, prowadzono działania edukacyjne i wykonywano kontrolne badania mikrobiologiczne. Należy podkreślić, że zgłaszalność ognisk zakażeń szpitalnych ulega poprawie dzięki kontynuacji współpracy z Zespołami Kontroli Zakażeń Szpitalnych, zwłaszcza specjalistami ds. epidemiologii. 3. W I półroczu 2016r. kontynuowano działania nadzorowe w zakresie egzekwowania prawidłowego pod względem merytorycznym wdrażania procedur zapobiegających zakażeniom i chorobom zakaźnym związanych z udzielaniem świadczeń zdrowotnych. Egzekwowano również obowiązki nałożone dotychczasowymi decyzjami administracyjnymi oraz zalecenia doraźne wpisywane w protokoły pokontrolne. Należy podkreślić iż w analizowanym okresie nie stwierdzono rażących zaniedbań w zakresie bieżącego stanu sanitarno- higienicznego kontrolowanych obiektów. Szczególną uwagę podczas czynności kontrolnych prowadzonych w szpitalach poświęcano sprawdzeniu wdrożenia procedur przeciwepidemicznych i postępowania w przypadku podejrzenia/stwierdzenia zachorowania na chorobę wysoce zakaźną, również zapewnienia 97

98 warunków czasowej izolacji, a także organizacji pracy, uwzględniających zapewnienie bhp personelowi- minimalizujących ryzyko transmisji choroby wysoce zakaźnej Prosektoria i postępowanie ze zwłokami. W I p r. w zakresie postępowania ze zwłokami ludzkimi skontrolowano 29 z 49 szpitali (tj. przedsiębiorstw funkcjonujących w ramach podmiotów leczniczych w których świadczone są stacjonarne i całodobowe świadczenia szpitalne) w woj. zachodniopomorskim. W przypadku zgonu pacjenta w szpitalach posiadających chłodnie, zwłoki pozostawały przez co najmniej 2 godziny, od czasu zgonu wskazanego w dokumentacji medycznej, w salach pro - morte lub na oddziałach szpitalnych (w salach za parawanem), a następnie transportowane były do chłodni przeznaczonymi do tego celu środkami transportu kapsułami. Natomiast w szpitalach, które nie posiadały własnych chłodni, zwłoki nie wcześniej niż po 2 godzinach od czasu zgonu wskazanego w dokumentacji medycznej, przekazywane były do chłodni innych szpitali, chłodni przy cmentarzach komunalnych lub też do chłodni zakładów pogrzebowych. Wykaz prosektoriów i chłodni wykorzystywanych przez obiekty szpitalne woj. zachodniopomorskiego, skontrolowanych przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w I p r. przedstawia tabela Nr 32 W okresie sprawozdawczym w większości szpitali nie odnotowano zgłoszeń dotyczących niewłaściwego przechowywania zwłok w chłodniach oraz nieprawidłowości w postępowaniu ze zwłokami. Poprawie uległ stan sanitarno techniczny podłóg i ścian pomieszczeń wchodzących w skład prosektorium Szpitala w Stargardzie Szczecińskim tj. pomieszczenia chłodni przygotowywania zwłok i przechowywania noszy, w których powierzchnie te zostały zabezpieczone farbą oraz ścian w sali eksportacyjnej Zakładu Patomorfologii i Medycyny Sądowej w Szpitalu Wojewódzkim w Koszalinie, natomiast na oknach w pomieszczeniu wykrawania i krojenia parafinowych bloczków zamontowano siatki ochronne przeciw owadom. Odnowiono również urządzenie starej chłodni będącej na wyposażeniu szpitala w Dębnie, w którym odnowiono ściany, próg i skrzydła drzwi wraz z uszczelkami. W dalszym ciągu w Szpitalu w Białogardzie w CENTRUM DIALIZA SZPITAL BIAŁOGARD przy ul. Szpitalnej - poprawy wymaga funkcjonalność pomieszczeń prosektury sekcyjnej, gdzie brak jest śluzy szatniowej (obowiązuje prolongowana do dnia r. decyzja). Odnowienia w różnym zakresie wymagają również ściany, sufity pomieszczeń sali sekcyjnej i kancelarii. Również w Zakładzie Patomorfologii Specjalistycznego Szpitala im. Prof. A. Sokołowskiego w Szczecinie zmiany wymaga funkcjonalność wejścia przeznaczonego dla przywożonych i wydawanych zwłok, osób bliskich zmarłemu, które jest wspólne z inną częścią szpitala - oddziałem ftyzjatrycznym. Ponadto odnowienia w różnym zakresie wymagają ściany, sufity i podłogi pomieszczeń prosektorium szpitala w Dębnie i ich wyposażenie w tym kaloryfery, rury c.o., nisze okienne i miejsca osadzenia okien, drzwi i ich ościeżnice oraz urządzenie starej chłodni (prosektorium Szpitala zostało dodatkowo wyposażone w lodówkę chłodnię z przeznaczeniem na przetrzymywanie 3 ciał jednocześnie). Podobnie w Szpitalu w Sławnie odnowienia wymagają w różnym zakresie pomieszczenia Prosektorium i ich wyposażenie (m.in. w sali sekcyjnej sufit oraz stół sekcyjny i szafa szklana, a także instalacja c.o. we wszystkich pomieszczeniach. 98

99 Tab.32. Wykaz prosektoriów i chłodni szpitalnych wykorzystywanych przez obiekty szpitalne woj. zachodniopomorskiego skontrolowane w I p r. (tabela nie obejmuje szpitali uzdrowiskowych) LP. Podmiot leczniczy w ramach którego funkcjonuje szpital 1. "Centrum Dializa" Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, ul. Jabłoniowa 27, Sosnowiec 2. SP ZOZ w Choszcznie Szpital ul. Niedziałkowskiego 4a Choszczno 3. Szpitale Polskie s.c. Katowice ul. Piotrowicka 17 Drawskie Centrum Specjalistyczne Szpitale Polskie S.A. ul. B. Chrobrego 4, Drawsko Pomorskie 4. Szpitalne Centrum Medyczne w Goleniowie Sp. z o.o. ul. Nowogardzka 2, Goleniów 5. SP Szpital Rejonowy w Nowogardzie ul. Wojska Polskiego 7 Lokalizacja obiektu szpitalnego CENTRUM DIALIZA SZPITAL BIAŁOGARD, ul. Chopina 29, Białogard CENTRUM DIALIZA SZPITAL BIAŁOGARD, ul. Szpitalna 7, Białogard SP ZOZ w Choszcznie Szpital ul. Niedziałkowskiego 4a Choszczno Szpitale Polskie Drawskie Centrum Specjalistyczne Drawsko Pom. ul. Chrobrego Drawsko Pomorskie Szpitalne Centrum Medyczne w Goleniowie Szpital ul. Nowogardzka 2 w Goleniowie SP Szpital Rejonowy w Nowogardzie ul. Wojska Polskiego 7 Prosektorium na terenie szpitala przy ul. Szpitalnej 7, z salą sekcyjną na terenie szpitala przy ul. Szpitalnej 7, z salą sekcyjną na terenie szpitala z salą sekcyjną - obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie stanu s- t oraz funkcjonalności i wyposażenia pomieszczeń prosektorium w I p r. na terenie szpitala z salą sekcyjną dzierżawca: Zakład Pogrzebowy Hades - Stefan Korczyk, Drawsko Pomorskie ul. J. Piłsudskiego 21 na terenie szpitala z salą sekcyjną dzierżawca: PGK Sp. z o.o. z siedzibą w Goleniowie ul. M. Konopnickiej 12. nie ma prosektorium Miejsce przechowywania zwłok chłodnia szpitalna przy ul. Szpitalnej 7 ( 6 miejsc) chłodnia szpitalna przy ul. Szpitalnej 7 ( 6 miejsc) chłodnia szpitalna (8 miejsc z możliwością rozbudowy do 10) chłodnia szpitalna ( 3 miejsca) chłodnia szpitalna ( 4 miejsca) chłodnia szpitalna dzierżawca: firma Usługi Pogrzebowe Jerzy Furmańczyk, Nowogard, ul. Cmentarna 1A (2 miejsca) 6. SP ZZOZ Specjalistyczny Szpital Medicam w Gryficach ul. Niechorska Gryfice Szpital Specjalistyczny Medicam w Gryficach ul. Niechorska Gryfice SZPITAL MEDICAM RESKO, Resko ul. Szpitalna 8 na terenie szpitala z salą sekcyjną chłodnia szpitalna (13 miejsc) obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania ze zwłokami w I p r. 99

100 7. Szpital Powiatowy w Gryfinie Sp. z o. o. ul. Parkowa 5, Gryfino 8. EMC INSTYTUT MEDYCZNY SPÓŁKA AKCYJNA ul. Pilczycka , Wrocław 9. Regionalny Szpital w Kołobrzegu ul. Łopuskiego S.P. Szpital Wojewódzki im. M. Kopernika w Koszalinie ul. Chałubińskiego S.P. Specjalistyczny Zespół Gruźlicy i Chorób Płuc w Koszalinie ul. Niepodległości MEDiSON Sp. z o.o. Koszalin ul. Sarzyńska NZOZ UROMED w Koszalinie ul. Głowackiego Koszalin 14. Prywatna Lecznica Chirurgiczna Praxis sp. z o.o. w Koszalinie ul. Emilii Gierczak 35, Koszalin AFFIDEA ONKOTERAPIA Spółka z o.o. Warszawa ul. Mokotowska Szpital Barlinek Sp. z o.o. ul. Szpitalna Barlinek 17. Szpital w Dębnie Sp. z o.o ul. Kościuszki Dębno 18. Szpital Powiatowy w Pyrzycach ul. Jana Pawła II Pyrzyce Szpital im. Jana Pawła II, ul. Parkowa Gryfino Szpital Powiatowy w Gryfinie Sp. z o. o Zakład pielęgnacyjno opiekuńczy psychiatryczny w Nowym Czarnowie Nowe Czarnowo 70 Szpital Św. Jerzego w Kamieniu Pomorskim ul. Szpitalna 10, Kamień Pomorski Regionalny Szpital w Kołobrzegu ul. Łopuskiego 31 Szpital Wojewódzki im. M. Kopernika w Koszalinie ul. Chałubińskiego 7 Specjalistyczny Zespół Gruźlicy i Chorób Płuc w Koszalinie ul. Niepodległości Środkowopomorskie Centrum Zdrowia Psychicznego MEDiSON- Oddziały Psychiatryczne Koszalin ul.sarzyńska 9 Szpital UROMED ul. Głowackiego Koszalin Prywatna Lecznica Chirurgiczna Praxis sp. z o.o. w Koszalinie ul. Armii Krajowej Koszalin Euromedic Onkoterapia- Międzynarodowe Centrum Onkoterapii Szpital w Koszalinie ul.chałubińskiego 7 Szpital Powiatowy Barlinek ul. Szpitalna Barlinek Szpital Powiatowy Dębno ul. Kościuszki Dębno Szpital w Pyrzycach ul. Jana Pawła II Pyrzyce nie ma prosektorium nie ma chłodni szpitalnej; zwłoki przewożone do chłodni na cmentarzu komunalnym w Gryfinie PUK Sp. z o.o ul. Szczecińska 5 (10 miejsc) obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania ze zwłokami w I p r. na terenie szpitala Zakład Patomorfologii dzierżawca: A.Ambroziak PUH AVA ul. Handlowa Rościęcino na terenie szpitala Zakład Patomorfologii i Medycyny Sądowej chłodnia szpitalna (9-12 miejsc w zależności od rozstawu suwnic) chłodnia szpitalna ( miejsc) nie ma prosektorium nie ma chłodni szpitalnej; zwłoki przewożone do chłodni zakładów pogrzebowych obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania ze zwłokami w I p r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania ze zwłokami w I p r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania ze zwłokami w I p r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania ze zwłokami w I p r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania ze zwłokami w I p r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania ze zwłokami w I p r. (jedynie zakres kontroli spr. dot. urządzenia chłodni) obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania ze zwłokami w I p r. 100

101 19. Szpital Powiatowy w Sławnie ul. I Pułku Ułanów Sławno 20. SP Wielospecjalistyczny ZOZ w Stargardzie Szczecińskim ul. Wojska Polskiego Stargard Szczeciński 21. SP Szpital Kliniczny Nr 1 PUM, Szczecin, ul. Unii Lubelskiej SP Szpital Kliniczny Nr 2 PUM w Szczecinie, Szczecin, al. Powstańców Wielkopolskich Samodzielny Publiczny Wojewódzki Szpital Zespolony Szczecin, ul. Arkońska Samodzielny Publiczny Specjalistyczny Zakład Opieki Zdrowotnej "ZDROJE", Szczecin, ul. Mączna Specjalistyczny Szpital im. prof. Alfreda Sokołowskiego, Szczecin, ul. Alfreda Sokołowskiego 11 Szpital w Sławnie ul. I Pułku Ułanów Sławno Szpital Wielospecjalistyczny ul. Wojska Polskiego Stargard Szczeciński Szpital Rehabilitacyjny ul. St.Staszica Stargard Szczeciński Szpital SPSK Nr 1 PUM w Szczecinie, Szczecin, ul. Unii Lubelskiej 1 Szpital SPSK Nr 1 PUM w Policach, ul. Siedlecka 2 Szpital Psychichiatryczny SPSK Nr 1 PUM w Szczecinie, ul. Władysława Broniewskiego 24/26 Szczecin Szpital SPSK Szczecin, al. Powstańców Wielkopolskich 72 SZPITAL WOJEWÓDZKI W SZCZECINIE, Szczecin, ul. Arkońska 4 SPSZOZ "ZDROJE" - Szpital przy ul. Mącznej, Szczecin, ul. Mączna 4 SPSZOZ "ZDROJE" - Szpital przy ul. Św. Wojciecha, Szczecin ul. Św. Wojciecha 7 SPSZOZ "ZDROJE" - Ośrodek Terapii Uzależnienia od Alkoholu i Współuzależnienia przy ul. Żołnierskiej, Szczecin ul. Żołnierska 55 Specjalistyczny Szpital im. prof. Alfreda Sokołowskiego w Szczecinie - Świadczenia Szpitalne, Szczecin, ul. Alfreda Sokołowskiego 11 na terenie szpitala z salą sekcyjną nie ma prosektorium nie ma prosektorium na terenie szpitala z salą sekcyjną na terenie szpitala z salą sekcyjną nie ma prosektorium chłodnia szpitalna (4 miejsca) chłodnia szpitalna (7 miejsc) nie ma chłodni szpitalnej, zwłoki przewożone są do obiektu szpitalnego przy ul. Wojska Polskiego 27 chłodnia szpitalna ( 8 miejsc) chłodnia szpitalna (10 miejsc) nie ma chłodni szpitalnej, zwłoki przewożone są do obiektu szpitalnego przy ul. Unii Lubelskiej 1 w Szczecinie obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania ze zwłokami w I p r. na terenie szpitala z salą sekcyjną nie ma prosektorium nie ma prosektorium (wyłączone z eksploatacji w 2009 r.) nie ma prosektorium na terenie szpitala z salą sekcyjną chłodnia szpitalna (16 miejsc w chłodni i 4 miejsca z tzw. mrożeniem) nie ma chłodni szpitalnej, zwłoki przewożone są do chłodni na Cmentarzu Centralnym w Szczecinie (57 miejsc), sekcje przeprowadza się w prosektorium SP Specjalistyczny Szpital im. prof. A. Sokołowskiego w Szczecinie ul. A. Sokołowskiego 11 chłodnia szpitalna (12 miejsc) 101

102 26. Zachodniopomorskie Centrum Onkologii, Szczecin, ul. Strzałowska Areszt Śledczy w Szczecinie Szczecin, ul. Kaszubska Szpital w Szczecinku Sp. z o.o., ul. Kościuszki Szczecinek 29. PRZYJAZNY SZPITAL W POŁCZYNIE-ZDROJU Sp. z o.o. z siedzibą w Połczynie-Zdroju ul. Gwardii Ludowej 5, Połczyn Zdrój 30. Szpital Miejski im. Jana Garguły w Świnoujściu Sp. z o.o ul. Mieszka I Świnoujście 31. Centrum Okulistyczne dr Barnyk Krzysztof Ośrodek Diagnostyki i Rehabilitacji Słabowidzących, ul. Dębowa Warzymice 9/ *** 32. AMC Art. Medical Center Sp. z o.o. Sp. komandytowa ul. Langiewicza 28/U Szczecin 33. "SONOMED" Sonomed Sp z o.o. ul. Pocztowa 28 Szczecin *** 34. MEDIKLINIKA SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ Szczecin, ul. Adama Mickiewicza 55 *** Zachodniopomorskie Centrum Onkologii - Szpital, Szczecin, ul. Strzałowska 22 Szpital i Ambulatorium z Izbą Chorych Aresztu Śledczego w Szczecinie- Szpital, Szczecin, ul. Kaszubska 28 Szpital w Szczecinku ul. Kościuszki 38 CENTRUM USŁUG SZPITALNYCH PRZYJAZNY SZPITAL W POŁCZYNIE-ZDROJU Sp. z o.o. ul. Gwardii Ludowej 5, Połczyn - Zdrój Szpital Miejski im. Jana Garguły w Świnoujściu Sp. z o.o ul. Mieszka I Świnoujście dzierżawa pomieszczeń Szpitala Miejskiego im. Jana Garguły w Świnoujściu Sp. z o.o ul. Mieszka I Świnoujście Centrum Narodzin MAMMA - Szpital, Szczecin, ul. Sowia 38 AMC ART MEDICAL CENTER SZPITAL, Szczecin, ul. Mariana Langiewicza 28/U1 SONOMED, Szczecin, ul. ks. bp. Władysława Bandurskiego 98/U13 *** MEDIKLINIKA - ODDZIAŁY SZPITALNE, Szczecin, ul. Adama Mickiewicza 55 *** na terenie szpitala bez sali sekcyjnej chłodnia szpitalna ( 3 miejsca) nie ma prosektorium nie ma chłodni szpitalnej, postępowanie ze zwłokami jest zgodne z wewnętrzną procedurą resortową nie ma prosektorium chłodnia zakładu pogrzebowego (13 miejsc) usługi dla szpitala dla szpitala świadczy: P.P.H.U. STANDARBUD - Zakład Pogrzebowy Atena Szczecinek ul. Kościuszki 36 obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania ze zwłokami w I p r. na terenie szpitala z salą sekcyjną chłodnia szpitalna (6 miejsc) obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania ze zwłokami w I p r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania ze zwłokami w I p r. nie ma prosektorium nie ma chłodni szpitalnej, zwłoki przewożone są do chłodni na Cmentarzu Centralnym w Szczecinie (57 miejsc) obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania ze zwłokami w I p r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania ze zwłokami w I p r. 102

103 35. Dom Lekarski S.A w Szczecinie Ośrodek, ul. Gombrowicza 23, Szczecin*** 36. Optegra Klinika Okulistyczna w Szczecinie OPTEGRA POLSKA Sp. z o.o., ul. Mickiewicza 140, Szczecin*** 37. Kiliniki Kardiologii ALLENORT Sp. z o.o. ul. Chałubińskeigo 8, Warszawa 38. Centrum Usług Medycznych DIALIZA SP. Z o.o. ul. Kilińskiego 7 w Szczecinku 39. Psychiatryczny Zakład Opieki Zdrowotnej "SALUS" ul. Kościuszki 38c Szczecinek 40. Pomorski Ośrodek Diagnostyki Medycznej Podimed ul. Społdzielcza 8 Szczecinek 41. Centrum Sercowo Naczyniowe ul. Chrobrego 4 Drawsko Pomorskie pod patronatem spółki NAFIS S.A. z siedzibą w Poznaniu DOM LEKARSKI - LECZENIE SZPITALNE GOMBROWICZA *** Szpital Okulistyczny w Szczecinie, ul Mickiewicza 140, Szczecin *** Oddział Kardiologii ALLENORT ul. Lilińskiego 7 Szczecinek Oddział Nefrologii ul. Kilińskiego 7 Szczecinek Psychiatryczny Zakład Opieki Zdrowotnej "SALUS" ul. Kościuszki 38c Szczecinek Centrum Okulistyczne i Chirurgii Oka ul. Kościuszki 38b Szczecinek Nafis Centrum Sercowo Naczyniowe ul. Chrobrego 4 Drawsko Pomorskie obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania ze zwłokami w I p r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania ze zwłokami w I p r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania ze zwłokami w I p r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania ze zwłokami w I p r. chłodnia zakładu nie ma prosektorium pogrzebowego (13 miejsc) usługi dla szpitala dla szpitala świadczy: P.P.H.U. STANDARBUD - Zakład Pogrzebowy Atena Szczecinek ul. Kościuszki 36 obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania ze zwłokami w I p r. nie ma prosektorium chłodnia szpitalna szpitala Drawskie Centrum Specjalistyczne Szpitale Polskie S.A. ul. B. Chrobrego 4, Drawsko Pomorskie z salą sekcyjną dzierżawca: Zakład Pogrzebowy Hades - Stefan Korczyk, Drawsko Pomorskie ul. J. Piłsudskiego 21 ( 3 miejsca) *** - szpitale jednodniowe 103

104 VI. WARUNKI SANITARNO HIGIENICZNE ŚRODOWISKA PRACY Działalność z zakresu nadzoru nad warunkami higienicznosanitarnymi środowiska pracy realizowana była w oparciu o Wytyczne Głównego Inspektora Sanitarnego do planowania i działalności Państwowej Inspekcji Sanitarnej w 2016 roku Nadzór bieżący nad zakładami pracy Na terenie województwa zachodniopomorskiego w I półroczu 2016 roku skontrolowano 1571 zakładów pracy, tj. 17% ogółu zakładów będących w ewidencji (wg stanu na dzień r.), w których przeprowadzono 1799 kontroli. Bieżący nadzór sanitarny prowadzony był m.in. w zakresie oceny warunków higienicznosanitarnych środowiska pracy, wprowadzania do obrotu i stosowania substancji chemicznych i ich mieszanin, w tym produktów biobójczych, występowania w środowisku pracy czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym oraz szkodliwych czynników biologicznych. Podczas przeprowadzonych czynności kontrolnych najczęściej stwierdzano następujące nieprawidłowości: nie zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy 511 przypadków; brak do wglądu aktualnych badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy 323; brak aktualnych pomiarów natężenia oświetlenia / brak natężenia oświetlenia zgodnego z PN na stanowiskach pracy 165; nieprawidłowa ocena ryzyka zawodowego 153; brak aktualnych szkoleń BHP 48; brak prowadzenia na bieżąco rejestru oraz kart badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia na stanowisku pracy 34; brak instrukcji stanowiskowych 32; brak aktualnego spisu posiadanych i stosowanych w działalności zawodowej substancji chemicznych i ich mieszanin / brak lub niezgodne z rozporządzeniem REACH karty charakterystyki 29; brak lub niekompletna dokumentacja przydziału odzieży ochronnej i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej 21; brak aktualnych orzeczeń lekarskich pracowników stwierdzających brak przeciwwskazań do wykonywania pracy 17; niewłaściwy system udzielania pierwszej pomocy 12; brak lub nieskuteczna wentylacja w pomieszczeniach pracy i pomieszczeniach higieniczno-sanitarnych 11. W związku ze stwierdzonymi podczas przeprowadzanych czynności kontrolnych nieprawidłowościami wydano 484 decyzje (Ryc. 7). 104

105 Ryc. 7 Najczęstsze nakazy ujęte w decyzjach administracyjnych wydanych w I półroczu roku 2015 i Unieruchomiono jedno stanowisko pracy pomieszczenie kuchni ze względu na stwierdzone warunki zagrażające bezpieczeństwu zdrowia i życia personelu. W 170 skontrolowanych zakładach pracy występowały przekroczenia NDS/NDN czynników szkodliwych dla zdrowia, co stanowiło 11% ogółu skontrolowanych zakładów. W ww. zakładach narażonych na czynniki szkodliwe było 3782 pracowników (szczegóły zestawiono na Ryc. 8). Ryc. 8 Pracownicy pracujący w przekroczeniach NDS/NDN czynników szkodliwych w środowisku pracy w I półroczu roku 2015 i W wyniku działań kontrolnych przeprowadzonych przez pracowników Państwowej Inspekcji Sanitarnej poprawiono warunki pracy pracowników, przede wszystkim w wyniku sukcesywnego wdrażania długofalowych programów działań technicznych i organizacyjnych zmierzających do zmniejszenia narażenia na działanie czynników szkodliwych na 105

106 stanowiskach pracy, a także poprzez prowadzenie bieżących remontów pomieszczeń pracy i pomieszczeń higienicznosanitarnych Ocena narażenia na czynniki rakotwórcze lub mutagenne Działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej rokrocznie skupiają się m.in. wokół zakładów, w których pracownicy narażeni są na czynniki o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, tj. głównie pył drewna twardego, promieniowanie jonizujące, benzen jako składnik paliw, związki chromu i niklu. Długotrwałe narażenie pracowników na działanie ww. czynników może prowadzić do rozwoju zmian nowotworowych, które mogą ujawnić się wiele lat od chwili ustania narażenia. W I półroczu 2016 roku skontrolowano 75 zakładów, przeprowadzając 80 kontroli, podczas których stwierdzono poniższe nieprawidłowości dotyczące braku lub braku aktualnych: rejestru prac wykonywanie, których powoduje konieczność pozostawania w kontakcie z substancjami chemicznymi, ich mieszaninami, czynnikami lub procesami technologicznymi o działaniu rakotwórczym lub mutagennym; rejestru pracowników pracujących w narażeniu na działanie ww. czynników; badań i pomiarów czynników szkodliwych w środowisku pracy; oraz nie przekazania właściwemu państwowemu wojewódzkiemu inspektorowi sanitarnemu informacji dot. występowania w miejscu pracy substancji chemicznych i ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym; 6.3. Ocena narażenia na szkodliwe czynniki biologiczne Pełniąc nadzór nad przestrzeganiem przepisów w zakresie występowania w środowisku pracy szkodliwych czynników biologicznych w I półroczu 2016 roku przeprowadzono 399 kontroli w 379 zakładach. Podczas przeprowadzonych czynności kontrolnych stwierdzono następujące nieprawidłowości dotyczące braku lub braku aktualizacji: oceny ryzyka zawodowego w zakresie czynników biologicznych; rejestru prac narażających pracowników na działanie szkodliwego czynnika biologicznego z grupy 3 lub 4 zagrożenia; rejestru pracowników pracujących w narażeniu na czynniki biologiczne z grupy 3 lub 4; procedur i instrukcji; zastosowania znaku ostrzegającego przed zagrożeniem biologicznym; szkoleń pracowników; dokumentacji dot. narażenia pracowników na zranienia ostrymi narzędziami Nadzór nad substancjami chemicznymi i ich mieszaninami Substancje chemiczne i ich mieszaniny stosowane były prawie we wszystkich obiektach objętych nadzorem, występowały w prowadzonych procesach technologicznych lub wykorzystywane były do zapewnienia właściwego stanu sanitarnego pomieszczeń i urządzeń w zakładach pracy. W I półroczu 2016 roku przeprowadzono 639 kontroli podmiotów produkujących, importujących, wprowadzających do obrotu oraz stosujących substancje chemiczne oraz ich mieszaniny, w tym również produkty biobójcze. Wyniki kontroli w zakresie wprowadzania do obrotu oraz stosowania substancji chemicznych i ich mieszanin zestawiono na Ryc. 9 i

107 Ryc. 9. Najczęściej stwierdzane uchybienia podczas kontroli podmiotów wprowadzających do obrotu substancje chemiczne i ich mieszaniny w I półroczu roku 2015 i Ryc. 10. Najczęściej stwierdzane uchybienia podczas kontroli podmiotów stosujących w działalności zawodowej substancje chemiczne i ich mieszaniny w I półroczu roku 2015 i Choroby zawodowe W każdym zakładzie pracy, w zależności od charakteru pracy, produkcji czy technologii, mogą występować zagrożenia, będące przyczynami chorób zawodowych. Choroba zawodowa definiowana jest jako choroba, wymieniona w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem 107

108 wykonywania pracy. W województwie zachodniopomorskim w I półroczu 2016 roku stwierdzono 37 chorób pochodzenia zawodowego (Ryc. 11). Ryc. 11 Liczba stwierdzonych chorób zawodowych w stosunku do liczby zgłoszonych podejrzeń w I półroczu roku 2015 i Na rycinie 12 zestawiono najczęściej stwierdzane choroby zawodowej w I półroczu roku 2016 w porównaniu do I półrocza roku Podobnie jak w latach ubiegłych były to choroby zakaźne lub pasożytnicze albo ich następstwa (40% ogólnej liczby stwierdzonych chorób zawodowych), z których największą liczbę stanowiła borelioza (86% ogólnej liczby stwierdzonych zawodowych chorób zakaźnych lub pasożytniczych). Ryc. 12 Najczęściej stwierdzone choroby zawodowe w I półroczu roku 2015 i

109 Wnioski: 1. Czynniki fizyczne, są grupą czynników szkodliwych, na które narażona jest największa liczba pracowników zatrudnionych w przekroczeniach najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych występujących w środowisku pracy. 2. Podejmowane przez pracodawców działania techniczno organizacyjne przyczyniają się do poprawy warunków pracy pracowników pracujących w narażeniu na działanie czynników szkodliwych występujących w środowisku pracy. 3. Choroby zakaźne lub pasożytnicze albo ich następstwa należą od kilu lat do najczęściej stwierdzanych chorób zawodowych na terenie województwa zachodniopomorskiego. VII. ŚRODKI ZASTĘPCZE Analiza danych dotyczących zgłaszanych przypadków zatruć lub podejrzeń zatruć środkami zastępczymi wskazuje, iż w I półroczu 2016 roku zaobserwowano spadek liczby przypadków w porównaniu do I półrocza roku 2015 (Ryc. 13). Zdecydowany spadek liczby przypadków zatruć / podejrzeń zatruć zaobserwowano wśród dzieci w wieku od 14 do 18 r.ż. (Ryc. 14). Nie odnotowany przypadków śmiertelnych. Ryc. 13 Liczba zgłoszeń zatruć/podejrzeń zatruć środkami zastępczymi w I półroczu roku 2015 i

110 Ryc. 14 Liczba zgłoszeń zatruć/podejrzeń zatruć środkami zastępczymi w I półroczu roku 2015 i 2016 z podziałem na grupy wiekowe. W I półroczu 2016 roku, w przeciwieństwie do roku ubiegłego, nie zabezpieczono żadnych produktów, co do których istniało podejrzenie, że mogą stanowić środki zastępcze lub nowe substancje psychoaktywne. Prowadzono 12 postępowań w stosunku do osób fizycznych podejrzanych o prowadzanie do obrotu środków zastępczych. W związku ze sprawowanym nadzorem nałożono kary pieniężne za wprowadzanie do obrotu środków zastępczych na łączną kwotę zł. Działania edukacyjne dotyczące profilaktyki używania środków zastępczych. Wojewódzki Program Profilaktyki Używania Substancji Psychoaktywnych, w tym nowych narkotyków, dla uczniów szkół gimnazjalnych pt. Porozmawiajmy o zdrowiu i nowych zagrożeniach. Program edukacyjny Porozmawiajmy o zdrowiu i nowych zagrożeniach jest realizowany od listopada 2015 roku przez nauczycieli wychowawców klas pierwszych gimnazjum, w ścisłej współpracy z pracownikami promocji zdrowia Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz pionem Prewencji Policji w województwie zachodniopomorskim. W roku szkolnym 2015/16 brały w nim udział 204 szkoły gimnazjalne na 303 szkoły w woj. zachodniopomorskim, co stanowi 67,3%. Na uczniów klas I gimnazjum w woj. zachodniopomorskim w programie brało udział 8420 uczniów. tj. 53,6%, a także 2016 uczniów z innych klas gimnazjum, co łącznie wynosi osób. Do realizacji zaproszono dodatkowo rodziców w ilości 5795 osób. 110

111 Ryc. 15. Liczba uczniów realizujących Wojewódzki Program Profilaktyki Używania Substancji Psychoaktywnych, w tym nowych narkotyków, dla uczniów szkół gimnazjalnych pt. Porozmawiajmy o zdrowiu i nowych zagrożeniach uczniowie klas I gimnazjum pozostałe klasy gimnazjum Do partnerów programu należą Zachodniopomorski Urząd Wojewódzki, Zachodniopomorskie Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Szczecinie, Kuratorium Oświaty w Szczecinie oraz Zachodniopomorski Oddział Towarzystwa Rodzin i Przyjaciół Dzieci Uzależnionych Powrót z U.Grupę docelową programu stanowią uczniowie rozpoczynający naukę w szkołach gimnazjalnych, którzy uczęszczają do pierwszych klas. Natomiast głównym celem programu jest zapobieganie używaniu substancji psychoaktywnych, w szczególności nowych narkotyków (środków zastępczych, dopalaczy). Do szczegółowych celów programu należy m. in. kształtowanie umiejętności podejmowania decyzji odnośnie własnego zdrowia oraz rozpoznawania i zapobiegania sytuacjom sprzyjającym sięganiu po substancje uzależniające. Program został zaprojektowany do realizacji pierwszorzędowej (uniwersalnej) profilaktyki używania substancji psychoaktywnych, która skierowana jest do szerokiego kręgu odbiorców o niskim poziomie zachowań ryzykownych dla zdrowia. Program edukacyjny Porozmawiajmy o zdrowiu i nowych zagrożeniach nie jest programem o substancjach psychoaktywnych, lecz programem, który ma zapobiegać ich używaniu. Tym samym jego ideą jest wskazanie uczniom drogi rozwoju bez nałogów i ryzyka utraty zdrowia lub życia. Założeniem programu jest przeciwdziałanie różnym zachowaniom problemowym, które mogą występować u osób młodych. W ten sposób treści programowe wpisują sięw integralne podejście do profilaktyki. Warto wspomnieć, że Wojewódzki Program Profilaktyki Używania Substancji Psychoaktywnych, w tym nowych narkotyków pt. Porozmawiajmy o zdrowiu i nowych zagrożeniach został pozytywnie zaopiniowany pod względem treści profilaktycznych i zastosowanych metod dydaktycznych przez Zachodniopomorskie Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Szczecinie, a także specjalistów terapii uzależnień z poradni Powrót z U w Szczecinie. Wybrane działania WSSE Szczecin - W dniu r. kierownik Oddziału OZiPZ WSSE w Szczecinie Dąbrówka Załuska oraz starszy asystent Patrycja Kuźmicka przeprowadziły szkolenie dla nauczycieli ze szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych w formie prezentacji oraz warsztatów w 111

112 Zachodniopomorskim Centrum Doskonalenia Nauczycieli. Uczestnicy zajęć otrzymali wydrukowywane materiały szkoleniowe i program edukacyjny Porozmawiajmy o zdrowiu i nowych zagrożeniach na płycie CD, ulotki z zakresu profilaktyki używania środków zastępczych, kampanii KIK/68 oraz aktualne dane epidemiologiczne używania substancji psychoaktywnych (ESPAD). W szkoleniu uczestniczyło 13 osób. - W dniu r. odbyła się konferencja organizowana przez Koło Naukowe Bezpieczeństwa w Biznesie i Administracji przy Wyższej Szkole Bankowej w Szczecinie- Trzygłów. Konferencja była adresowana do uczniów klas mundurowych oraz studentów. (ok. 70 osób). Wykład przeprowadziła starszy asystent OZiPZ WSSE w Szczecinie, Patrycja Kuźmicka z wykorzystaniem prezentacji multimedialnej, odpowiadała też na pytania zainteresowanych po jego wygłoszeniu. Przedstawiono dane epidemiologiczne używania substancji psychoaktywnych założenia profilaktyki uniwersalnej, integralnej, przedstawiono programy profilaktyczne realizowane przez WSSE w Szczecinie: Wojewódzki Program Profilaktyki Używania Substancji Psychoaktywnych Porozmawiajmy o zdrowiu i nowych zagrożeniach oraz ARS, czyli jak dbać o miłość?. PSSE Szczecinek W sali widowiskowej kina Wolność odbyła się konferencja naukowo szkoleniowa poświęcona propagowaniu zdrowego trybu życia. Imprezę przygotowała Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w Szczecinku wspólnie z Gimnazjum nr 1 im. Zjednoczonej Europy w Szczecinku. Jednym z najważniejszych, celów imprezy było kształtowanie umiejętności podejmowania decyzji odnośnie własnego zdrowia oraz rozpoznawania i zapobiegania sytuacjom sprzyjającym sięganiu po substancje uzależniające. PSSE Koszalin W ramach realizacji działań programowych Sekcja Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia we współpracy z przedstawicielem Komendy Miejskiej Policji w Koszalinie, w pierwszym kwartale roku 2016 przeprowadziła 18 prelekcji dla 722 uczniów klas pierwszych realizujących program Porozmawiajmy o zdrowiu i nowych zagrożeniach. Prelekcje prowadzone z wykorzystaniem prezentacji multimedialnych i filmów edukacyjnych połączone były z dystrybucją komiksu edukacyjnego pt. MOCARZ wydanego przez Głos Koszaliński we współpracy z Prezydentem Miasta Koszalina. Główne akcje realizowane na terenie woj. zachodniopomorskiego. 1. Profilaktyka używania substancji psychoaktywnych w tym tzw. dopalaczy. Celem akcji jest profilaktyka uzależnień i przeciwdziałanie rozprzestrzenianiu psychoaktywnych środków zastępczych w środowisku młodzieży, podjęcie działań informacyjno-edukacyjnych oraz zwrócenie uwagi na problemy zdrowotne wynikające z korzystania z dopalaczy. Adresatami akcji byli uczniowie szkół gimnazjalnych, ponadgimnazjalnych, rodzice, opiekunowie, dyrekcja i kadra pedagogiczna szkół placówek nauczania i wychowania- ok. 130 tys. adresatów pośrednich i bezpośrednich. Wybrane działania: WSSE Szczecin Podczas ferii zimowych pracownicy oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia WSSE w Szczecinie prowadzili działania edukacyjne skierowane do dzieci oraz młodzieży szkolnej, które dotyczyły przede wszystkim bezpieczeństwa podczas wypoczynku zimowego. Uwzględniono w nich profilaktykę chorób zakaźnych, ryzykowne zachowania w tym używanie środków psychoaktywnych (palenie papierosów, używanie nowych narkotyków - dopalaczy, 112

113 a także zasady prowadzenia zdrowego stylu życia, w tym racjonalnego odżywiania się, aktywności fizycznej itp. Działania edukacyjne prowadzone były w mieście Szczecin, a także na terenie woj. zachodniopomorskiego m.in. na terenie PSSE Kamień Pomorski, PSSE Gryfice, PSSE Świnoujście oraz PSSE Kołobrzeg. Łącznie wyedukowano ok. 300 osób. Dla młodzieży starszej m.in. młodych sportowców z Pogoni Szczecin przeprowadzano ćwiczenia z użyciem narkogogli i alkogogli mówiąc o używaniu środków psychoaktywnych (papierosów, nowych narkotyków - dopalaczy. PSSE Goleniów W związku z zaistniałą potrzebą podniesienia kompetencji Służby Więziennej w zakresie postępowania ze środkami zastępczymi w Głównym Inspektoriacie Sanitarnym został przygotowany program szkoleniowy w tym zakresie pt. Dopalacze czym są i jak działają. W związku z powyższym Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Goleniowie zorganizował i przeprowadził dla kadry kierowniczej oraz funkcjonariuszy Służby Więziennej Zakładu Karnego w Goleniowie i Zakładu Karnego w Nowogardzie dwa szkolenia pt. Dopalacze czym są i jak działają. Główny Inspektorat Sanitarny również przygotował ofertę szkolenia pt. Dopalacze czym są i jak działają dostosowaną do potrzeb pracowników, którzy na co dzień mają kontakt i wpływ na dzieci i młodzież znajdującej się w szczególnie trudnej sytuacji życiowej, która sprzyja chęci sięgania po substancje psychoaktywne. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Goleniowie zorganizował i przeprowadził dwa szkolenia dla kadry pracującej z trudną młodzieżą. PSSE Myślibórz W Młodzieżowym Ośrodku Wychowawczym w Renicach przeprowadzono warsztaty profilaktyczne z zakresu profilaktyki używania substancji psychoaktywnych. Warsztaty prowadzono z wykorzystaniem przygotowanej prezentacji multimedialnej Młodzież brała aktywny udział w zajęciach, formułowała wnioski, odgrywała scenki tematyczne. W trakcie zajęć wykorzystano narkogogle. Wszyscy uczestnicy otrzymali materiały edukacyjne. PSSE Szczecin Pracownicy sekcji OZiPZ nawiązali współpracę z Dyrektorem Aresztu Śledczego w Szczecinie w celu uzyskania zgody na przeprowadzenie szkoleń dla funkcjonariuszy Aresztu Śledczego. W marcu b.r. odbyły się cztery szkolenia z zakresu profilaktyki zażywania dopalaczy dla funkcjonariuszy w których łącznie uczestniczyło 150 osób. Wnioski: 1. Problem zażywania środków zastępczych, popularnie zwanych dopalaczami, stanowi w dalszym ciągu jedno z negatywnych zjawisk jakie występują na terenie województwa zachodniopomorskiego. 113

114 VIII. DZIAŁALNOŚĆ W ZAKRESIE HIGIENY RADIACYJNEJ Nadzór w zakresie ochrony radiologicznej na terenie województwa zachodniopomorskiego sprawowany jest przez Zachodniopomorskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Szczecinie, który jest organem I instancji w tym zakresie i prowadzony jest wielotorowo zarówno w odniesieniu do pracowników, osób z ogółu ludności jak również w zakresie ochrony radiologicznej pacjenta. W I połowie 2016 roku na terenie województwa zachodniopomorskiego pod nadzorem Zachodniopomorskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Szczecinie (ZPWIS) znajdowało się 796 aparatów rentgenowskich w jednostkach stosujących promieniowanie jonizujące do celów medycznych w tym najwięcej rentgenowskich aparatów stomatologicznych 551 (69%). I połowie 2016 roku wydano 39 zezwoleń na uruchamianie i stosowanie aparatów rtg do celów medycznych oraz wydano 23 zezwolenia na uruchamianie pracowni rtg. Liczbę aparatów pod nadzorem Zachodniopomorskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Szczecinie oraz liczbę aparatów na które wydano zezwolenia w I połowie 2016 roku przedstawia tabela 33. Tab. 33. Liczba aparatów rentgenowskich w województwie zachodniopomorskim. Przeznaczenie aparatów rentgenowskich Liczba aparatów rtg w województwie zachodniopomorskim pod nadzorem ZPWIS Liczba aparatów rtg na które wydano zezwolenia w I połowie 2016 r. Radiologia zabiegowa 58 3 Tylko do zdjęć Do prześwietleń oraz do zdjęć i prześwietleń 24 0 Mammografy 20 0 Stomatologiczne punktowe Stomatologiczne panoramiczne Densytometry 10 1 Tomografy komputerowe 28 1 Pozytonowa tomografia emisyjna -PET/CT 1 1 Suma Niezmiernie istotnym elementem dla prowadzonego postępowania diagnostycznego jest zapewnienie nowoczesnej aparatury rentgenowskiej. Wyeksploatowana aparatura utrudnia, a niekiedy wręcz uniemożliwia postawienie właściwej diagnozy medycznej i powoduje otrzymywanie zwiększonych dawek promieniowania, dlatego też jednym z zadań Państwowej Inspekcji Sanitarnej była ocena jakości aparatury rtg w kontekście ochrony pacjenta. Przeprowadzone kontrole miały bezpośredni wpływ na naprawę lub wyłączenia z eksploatacji niesprawnego sprzętu albowiem wykazały, że nie wszystkie stosowane aparaty rentgenowskie są w pełni sprawne. 114

115 W I połowie roku 2016 przeprowadzono 84 kontrole w zakresie higieny radiacyjnej w 83 obiektach. W 44 obiektach stwierdzono nieprawidłowości. Wydano ogółem 180 decyzji w tym: 62 decyzje zezwalające na stosowanie aparatów rtg oraz decyzje na uruchamianie pracowni rentgenowskich, 1 decyzję odmawiającą wydania zezwolenia na stosowanie aparatu rentgenowskiego, 2 decyzje - zgody na prowadzenie działalności związanej z narażeniem na promieniowanie jonizujące w celach medycznych, 2 decyzje odmawiające wydania zgody na prowadzenie działalności związanej z narażeniem na promieniowanie jonizujące w celach medycznych, 21 decyzji wygaszających zezwolenia na stosowanie aparatów rtg oraz pracowni rtg, 22 decyzje nakazujących usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości, 6 decyzji nie dotyczących naruszeń - decyzje umarzające postępowanie, 64 decyzji płatniczych - rachunków zobowiązujących do pokrycia kosztów kontroli. Wydano 49 opinii dotyczących projektów nowo budowanych lub adaptowanych pracowni RTG oraz wydano 18 opinii dot. budowy stacji elektroenergetycznych, budowy linii energetycznych, budowy farm wiatrowych, stacji bazowych telefonii komórkowej. W wyniku przeprowadzonych kontroli wydano 5 decyzji z rygorem natychmiastowej wykonalności, dotyczące między innymi: 1) wstrzymania stosowania 4 aparatów rentgenowskich do czasu usunięcia stwierdzonych podczas kontroli nieprawidłowości, w tym jednego z powodu braku stosownego zezwolenia, 2) zapewnienia wykonywania badań i zabiegów przy użyciu promieniowania jonizującego przez osoby posiadające certyfikat potwierdzający ukończenie szkolenia oraz zdanie egzaminu z zakresu ochrony radiologicznej pacjenta, 3) zapewnienia wykonywania badań i zabiegów z wykorzystaniem pola elektromagnetycznego przez osoby posiadające aktualne orzeczenia lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach narażenia na działanie promieniowania, 4) odsunięcia od pracy w narażeniu na działanie promieniowania 27 osób do czasu: a. uzyskania certyfikatu potwierdzającego ukończenie szkolenia oraz zdanie egzaminu z zakresu ochrony radiologicznej pacjenta (2 osoby), b. uzyskania orzeczeń lekarskich i odbyciu szkolenia bhp o braku przeciwwskazań do pracy w narażeniu na działanie promieniowania (25 osób). Podobnie jak w latach ubiegłych do najczęściej stwierdzanych nieprawidłowości podczas kontroli przeprowadzonych w jednostkach stosujących aparaturę rtg do celów medycznych było niewykonywanie lub nieregularne wykonywanie testów kontroli fizycznych parametrów urządzeń radiologicznych. Podczas przeprowadzanych kontroli wykonywane są pomiary skuteczności osłon chroniących przed promieniowaniem jonizującym w pracowniach rentgenowskich oraz pomiary promieniowania rentgenowskiego na stanowiskach pracy. W I połowie 2016r. wykonano pomiary dozymetryczne we wszystkich skontrolowanych jednostkach. W zdecydowanej większości przypadków osłony przed promieniowaniem jonizującym w pracowniach i gabinetach rtg były wykonane prawidłowo zgodnie z zatwierdzonymi przez Zachodniopomorskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Szczecinie projektami osłon, jednakże stwierdza się co raz więcej przypadków braku zgodności stanu 115

116 faktycznego pracowni z uzgodnionym projektem. Na stanowiskach pracy w pracowniach rentgenowskich oraz w otoczeniu pracowni nie stwierdzano mocy dawek promieniowania jonizującego mogących prowadzić do przekroczenia dawek granicznych. W I połowie 2016 roku wykonano eksploatacyjne specjalistyczne testy fizycznych parametrów przy 36 aparatach rentgenowskich (26 przy aparatach rentgenowskich stomatologicznych oraz 10 przy aparatach rentgenowskich ogólnodiagnostycznych). Przeprowadzone testy wykazały niedopuszczalne odchylenie fizycznych parametrów dla jednego jezdnego rentgenowskiego aparatu do zdjęć przyłóżkowych, stosowanego w szpitalu. W I połowie 2016 roku wpłynęły cztery wnioski od mieszkańców o przeprowadzenie pomiarów pola elektromagnetycznego, obawiających się wpływu na zdrowie promieniowania elektromagnetycznego emitowanego przez stacje telefonii komórkowej. Jeden wniosek pozostawiono bez rozpoznania z powodu nie usunięcia przez stronę braków formalnych. Natomiast pozostałe wnioski były bezzasadne ponieważ w odniesieniu do dwóch wniosków brak było uzasadnionych podstaw do przeprowadzenia pomiarów, natomiast przeprowadzone pomiary w odniesieniu do czwartego wniosku nie wykazały przekroczenia dopuszczalnych wartości natężenia pola elektromagnetycznego określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobu sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. Nr 192, poz. 1883). Ponadto w I połowie 2016 roku rozpatrzono dwa wnioski jeden o udostepnienie informacji publicznej oraz jeden o udostepnienie informacji o środowisku. Przeprowadzone przez Wojewódzką Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Szczecinie pomiary pól elektromagnetycznych niejonizujących w I połowie 2016 roku dla celów BHP oraz ochrony ludzi i środowiska wokół 13 urządzeń stosowanych do celów medycznych nie wykazały niebezpiecznego lub nadmiernego narażenia na pola elektromagnetyczne pomimo występowania stref ochronnych. Wartości wskaźników ekspozycji na stanowiskach pracy nie przekraczały jedności (W<1). W I połowie 2016 roku Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Szczecinie zgodnie z zatwierdzonym przez Prezesa Państwowej Agencji Atomistyki w Warszawie harmonogramem, przeprowadziła badania w podstawowej placówce pomiarów skażeń w kierunku zawartości izotopów cezu 137 w 24 próbkach (19 próbkach środków spożywczych oraz 5 próbkach wody). Ponadto w ramach planu monitoringu żywności opracowanym przez Głównego Inspektora Sanitarnego wykonano pomiary w kierunku zawartości izotopu cezu 137 w 3 próbkach żywności. W wyniku przeprowadzonych pomiarów nie zakwestionowano żadnej z przebadanych próbek. W I połowie 2016 roku odnotowano 1 zdarzenie radiacyjne na terenie województwa zachodniopomorskiego albowiem zaistniało podejrzenie składowania materiałów promieniotwórczych na terenie hali zlokalizowanej na obszarze gospodarstwa rolnego w miejscowości Kozy gm. Dobrzany. W wyniku przeprowadzonych pomiarów nie stwierdzono emisji promieniowania jonizującego powyżej wartości tła naturalnego. Podsumowanie : 1. W I połowie 2016r. zgody na prowadzenie działalności związanej z narażeniem na promieniowanie jonizujące w celach medycznych uzyskały 2 podmioty prowadzące działalność leczniczą. 116

117 2. Przeprowadzone kontrole wykazały, że w wielu jednostkach stosujących aparaturę rentgenowską do celów medycznych nie są systematycznie wykonywane testy kontroli fizycznych parametrów aparatury radiologicznej. 3. Nakazano wstrzymanie stosowania czterech aparatów rentgenowskich do czasu usunięcia stwierdzonych podczas kontroli nieprawidłowości. 4. Nakazano odsunięcie od pracy w narażeniu na działanie promieniowania 27 osób. 5. Na stanowiskach pracy w pracowniach rentgenowskich oraz w otoczeniu pracowni nie stwierdzano mocy dawek promieniowania jonizującego mogących prowadzić do przekroczenia dawek granicznych. 6. W zakładach pracy, w których wykonano pomiary natężenia pola elektromagnetycznego nie stwierdzono nadmiernego lub niebezpiecznego narażenia na pola elektromagnetyczne. 7. W wyniku przeprowadzenia badań pomiaru skażeń w kierunku zawartości izotopów cezu 137 w próbach żywności, środków spożywczych, próbach wody nie zakwestionowano żadnej z przebadanych próbek. 8. W I połowie 2016r. odnotowano jedno zdarzenie radiacyjne na terenie województwa zachodniopomorskiego. W wyniku przeprowadzonych pomiarów nie stwierdzono emisji promieniowania jonizującego powyżej wartości tła naturalnego. 117

118 IX. WARUNKI SANITARNE W SZKOŁACH I INNYCH PLACÓWKACH OŚWIATOWO - WYCHOWAWCZYCH ORAZ WARUNKI POBYTU DZIECI I MŁODZIEŻY W TYCH PLACÓWKACH W I półroczu 2016 r. pracownicy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w ramach prowadzonego nadzoru nad szkołami i placówkami oświatowo wychowawczymi skontrolowali 1142 (1008 w I półroczu 2015 r.) szkoły, placówki oświatowo - wychowawcze spośród 2525 ( 2179 w 2015 r.) objętych nadzorem, w tym: 71 żłobków i klubów dziecięcych, 305 przedszkoli/innych form wychowania przedszkolnego, 373 szkoły wszystkich typów, 240 innych placówek oświatowo wychowawczych oraz 158 placówek wypoczynku zimowego. Wszystkie skontrolowane placówki oświatowe oraz wypoczynku zlokalizowane są w budynkach spełniających wymagania w zakresie funkcjonalności określone dla obiektów użyteczności publicznej przeznaczonych na stały lub czasowy pobyt ludzi. Przeprowadzono w nich łącznie 1364 kontroli (w tym w placówkach: stałych 1205, wypoczynku zimowego 159 ) w trakcie których ocenie poddano 53,2% placówek stałych oraz 61,4% sezonowych. Stwierdzone w ich wyniku nieprawidłowości oraz uchybienia skutkowały wydaniem 183 decyzji administracyjnych. Podstawą prowadzonego postępowania administracyjnego było niespełnienie wymagań technicznych i sanitarnych określonych w obowiązujących przepisach w obiektach, pomieszczeniach w których odbywa się nauka lub pobytu dzieci i młodzieży. Głównie dotyczyły poprawy w zakresie: sal lekcyjnych i innych sal zajęć dla dzieci i młodzieży - 58, ciągów komunikacyjnych w budynkach oświatowych (tj. nawierzchni, schodów, zabezpieczeń kaloryferów ) oraz szatni - 40, stanu sanitarno higienicznego toalet, w tym sprawności technicznej armatury sanitarnej oraz wyposażenia w środki higieniczne - 41, złego stanu technicznego bloku żywieniowego - 17, warunków do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego oraz warunków do utrzymania higieny po zajęciach - 14, stan sanitarno techniczny dróg, dojścia i ogrodzenia - 12, placów zabaw/rekreacyjnych/boisk sportowych 12, dostosowania mebli i/lub posiadania certyfikowanych mebli i sprzętu sportowego - 10, braku procedur HACCP - 7, złego stanu sanitarnego bloku żywieniowego 6, stanu sanitarno higienicznego i technicznego pokojów mieszkalnych 5, jakości wody pitnej 4, nieprzestrzeganie GHP i GMP - 3, planów lekcji - 2, gabinetów profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej 2, stanu sanitarno higienicznego środków transportu 2, pracowni komputerowych -1 chemicznych -1, badań do celów sanitarnych -1, przechowywania żywności 1, innych np. zapewnienia prawidłowej temperatury, wentylacji w pomieszczeniach, zapewnienia ciepłej wody w pomieszczeniach sanitarnych dla dzieci, zabezpieczeń grzejników c.o. niezachowanie standardów dostępności do urządzeń sanitarnych etc W 79 decyzjach administracyjnych zmieniono terminy wykonania nałożonych obowiązków, zgodnie z uzasadnionymi i udokumentowanymi wnioskami zobowiązanych. Jako główne przyczyny podawano: 118

119 nie zapewnienie przez organy prowadzące ( Gminy, Starostwa) środków finansowych na pełną realizację potrzeb remontowych i wykonywanie części prac we własnym zakresie przez dyrektorów szkół, ustalone przez organy założycielskie harmonogramy prac remontowych na dany rok, nieprzewidziane sytuacje, które wymagają podjęcia priorytetowych działań niezgodnych z ustalonymi wcześniej harmonogramami, szeroki zakres prowadzonych robót. Rezultatem prowadzonej działalności kontrolno nadzorowej Państwowej Inspekcji Sanitarnej w szkołach i placówkach było wyegzekwowanie obowiązków nałożonych w 63 decyzjach administracyjnych, w tym: 7 wydanych w 2016 oraz 56 z lat ubiegłych. Systematycznej poprawie ulega stan techniczny obiektów oświatowych w zakresie: termomodernizacji budynków oświatowych ( położenia nowych elewacji, pokryć dachowych ), prowadzonych remontów, modernizacji i prac konserwatorskich, rozbudowy placówek, stanu higieniczno sanitarnego, estetyki ścian, sufitów, powierzchni podłogowych w pomieszczeniach edukacyjnych, sanitarnych, ciągach komunikacyjnych, zabezpieczenia grzejników, poprawy warunków do utrzymania higieny osobistej uczniów i przedszkolaków, poprawy stanu technicznego stolarki okiennej i drzwiowej w salach dydaktycznych, salach gimnastycznych oraz w ciągach komunikacyjnych, poprawy oświetlenia sztucznego w salach lekcyjnych i pomieszczeniach oraz stanu technicznego punktów świetlnych (wymiany instalacji elektrycznej), warunków do realizacji zajęć z wychowania fizycznego. W liczbie 983 skontrolowanych szkół i placówek: 982 podłączonych jest do wodociągu miejskiego/gminnego, 1 posiada własne ujęcie wody, 898 podłączonych jest do sieci kanalizacyjnej centralnej miejskiej/gminnej, 85 nie posiada podłączenia do sieci kanalizacyjnej. We wszystkich skontrolowanych szkołach i placówkach ocenie poddano warunki do utrzymania higieny osobistej dla uczniów, 946 zapewniło prawidłowe tj. takie, w których dzieci i młodzież mają dostęp do bieżącej ciepłej wody, mydła w dozownikach, suszarek do rąk lub ręczników jednorazowych, papieru toaletowego w kabinach wc. Pomieszczenia sanitarne i armatura sanitarna utrzymane są we właściwym stanie sanitarno higienicznym oraz technicznym. Wśród 983 skontrolowanych placówek w 37 stwierdzono niewłaściwe warunki do utrzymania higieny osobistej w tym: w 8 nadal brak ciepłej wody przy wszystkich umywalkach, w 4 stwierdzono zaniedbania czystości i porządku, w 24 niewłaściwy stan techniczny pomieszczeń, w 2 placówkach brak wyposażenia w środki higieny osobistej, zaniedbania czystości i porządku 4. W stosunku do 32 placówek prowadzone jest postępowanie administracyjne, w 16 wydano bieżące zalecenia/wystąpienia pokontrolne, 7 osób winnych zaniedbań ukarano mandatami karnymi na kwotę 1850zł. Zróżnicowany jest stan infrastruktury do realizacji zajęć z wychowania fizycznego, w 378 skontrolowanych szkołach na terenie woj. zachodniopomorskiego: 6 szkół posiadało jedynie salę gimnastyczną, 15 jedynie salę zastępczą lub rekreacyjną, 22 jedynie boisko sportowe, 35 salę gimnastyczną wraz z boiskiem, 49 salę zastępczą/ rekreacyjną z boiskiem, 119

120 16 salę gimnastyczną i salę zastępczą /rekreacyjną z boiskiem, 3 salę gimnastyczną i salę zastępczą /rekreacyjną bez boiska, 177 posiada szkolny zespół sportowy z boiskiem, 24 posiada szkolny zespół sportowy bez boiska, 36 placówek nie posiada infrastruktury do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego, 20 niezależnie od posiadanej infrastruktury zajęcia z wychowania fizycznego prowadzi na korytarzach, 165 szkół korzysta z infrastruktury do prowadzenia zajęć z wf poza placówką ( sal gimnastycznych, hal sportowych, siłowni, fitness, klubu, innej sali specjalistycznej). Prowadzone postępowanie administracyjne w zakresie poprawy stanu technicznego sal gimnastycznych wraz z zapleczem dotyczyło głównie: zapewnienia prawidłowego stanu sanitarno technicznego nawierzchni boisk do gier sportowych oraz placów rekreacyjnych, zapewnienia prawidłowego stanu sanitarno technicznego i funkcjonalności sal gimnastycznych wraz z zapleczem ( renowacja nawierzchni parkietowych, stolarki okiennej i drzwiowej, wymiana oświetlenia, odnowienie ścian i sufitów, poprawy stanu sanitarno technicznego pomieszczeń sanitarnych, wykonanie lub doprowadzenie do prawidłowego stanu sanitarno - technicznego wentylacji w pomieszczeniach zaplecza jak również w pomieszczeniach sanitarnohigienicznych przy sali gimnastycznej oraz szatniach). Pomimo stałej poprawy bazy sportowej do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego w szkołach ( modernizacje istniejącej infrastruktury oraz oddawanie nowej ) warunki do utrzymania higieny po przeprowadzonych zajęciach oraz możliwości korzystania z nich nie są satysfakcjonujące, jedynie w 6 szkołach wszystkich typów zawsze po zajęciach uczniowie korzystają z natrysków funkcjonujących przy salach gimnastycznych w: 33 korzystają sporadycznie, 110 jedynie po dodatkowych zajęciach sportowych, 44 są nieużywane, 13 nieczynne. W I półroczu 2016r. w ramach podejmowanych działań mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa zdrowotnego dzieciom i młodzieży w szkołach i placówkach pracownicy Państwowej Inspekcji Sanitarnej skontrolowali na zgodność z wymaganiami ergonomii dostosowanie mebli do wzrostu uczniów. Badaniami objęto 435 placówek, w tym: 198 przedszkoli, 142 szkoły podstawowe, 42 gimnazja, 3 szkoły ponadgimnazjalne oraz 50 zespołów szkół. W skontrolowanych placówkach oceniono stanowisk pracy dzieci i młodzieży, w liczbie tej: 127 badanych korzystało z mebli niedostosowanych do wzrostu, najwięcej w przedszkolach 47, zespołach szkół 45, szkołach podstawowych 35. W stosunku do placówek, w których stwierdzono nieprawidłowości wydano 10 decyzji administracyjnych. Dodatkowym utrudnieniem w procesie zapewnienia uczniom odpowiednich mebli jest system klas-pracowni, w tym pracowni komputerowych (jeśli nie mają krzeseł obrotowych) z tych samych krzeseł korzystają uczniowie różnych grup wiekowych. Wśród przyczyn wymienić należy także wyposażenie placówek w meble starego typu, z brakiem możliwości regulacji oraz brak stałych sal lekcyjnych przyporządkowanych danym klasom, szczególnie w Zespołach Szkół gdzie funkcjonują np. szkoła podstawowa, gimnazjum i liceum ogólnokształcące. Aby zapobiegać dysfunkcjom układu ruchu między innymi z powodu noszenia zbyt ciężkich tornistrów/plecaków szkoły mają obowiązek zapewnienia uczniom miejsca 120

121 na pozostawienie podręczników i przyborów szkolnych. W tym zakresie wszystkie skontrolowane szkoły warunek ten spełniły, zgodnie z rozporządzeniem MEN. W I półroczu 2016 r. Państwowa Inspekcja Sanitarna prowadziła również nadzór nad higieną procesów nauczania. Pracownicy PIS dokonali analiz tygodniowych rozkładów zajęć lekcyjnych pod kątem ich równomierności w 302 szkołach oddziałach. W 3 szkołach (w 41 oddziałach) tygodniowe rozkłady zajęć dydaktyczno wychowawczych nie zapewniały równomierności obciążenia uczniów zajęciami w poszczególnych dniach tygodnia. Nierównomierny rozkład zajęć odnotowano w 1 szkole podstawowej ( 2 oddziałach ) oraz w 2 zespołach szkół (39 oddziałach). Nie stwierdzono nieprawidłowości w ocenionych ponadgimnazjalnych szkołach zawodowych, gimnazjach, liceach ogólnokształcących. Jako nieprawidłową oceniono różnicę pomiędzy poszczególnymi dniami tygodnia większą niż 1 godzina. Aktualnie wobec 2 placówek prowadzone jest postępowanie administracyjne. Dyrektorzy szkół jako przyczyny występujących nieprawidłowości przy opracowaniu tygodniowych rozkładów zajęć lekcyjnych podają: dwuzmianowość pracy szkoły, zbyt dużą liczbę oddziałów w stosunku do zbyt małej liczby sal dydaktycznych w placówce i konieczność dostosowania do posiadanych warunków lokalowych, posiadanie wspólnej infrastruktury do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego oraz wspólne sale lekcyjne w zespołach szkół w których funkcjonują szkoły podstawowe, gimnazja, licea ogólnokształcące lub/i szkoły zawodowe, obowiązującą podstawę programową, konieczność zatrudniania nauczycieli dochodzących lub dojeżdżających. Wypoczynek dzieci i młodzieży Łącznie na terenie woj. zachodniopomorskiego zorganizowano 259 turnusów wypoczynkowych dla dzieci i młodzieży. W ramach prowadzonego nadzoru przeprowadzono 159 kontroli w 158 placówkach. Najwięcej 53 odbyło się w obiektach całorocznych świadczących usługi hotelarskie, 15 w obiektach sezonowych, 90 w miejscu zamieszkania. Łącznie wypoczywało w nich 6096 dzieci i młodzieży. Wszystkie zapewniły prawidłowe warunki sanitarne uczestnikom wypoczynku. Podsumowanie i wnioski: 1. Wyniki prowadzonego nadzoru sanitarnego w szkołach i placówkach wykazują tendencję stałej i systematycznej poprawy zarówno infrastruktury jak i stanu sanitarno - technicznego szkół i placówek, pomimo nie zapewnienia przez organy prowadzące środków finansowych na pełną realizację potrzeb remontowo - adaptacyjnych, nadal 8 placówek spośród skontrolowanych nie posiada ciepłej wody przy wszystkich umywalkach ( jedynie przy 1 w każdym pomieszczeniu ), 24 szkoły mają problemy z zapewnieniem prawidłowego stanu technicznego pomieszczeń sanitarnych, również warunki do utrzymania higieny po przeprowadzonych zajęciach z wychowania fizycznego nie są satysfakcjonujące. 2. Wyniki kontroli przeprowadzonych przez Państwową Inspekcję Sanitarną wskazują, że zarówno świadczeniodawcy usług turystycznych w tym organizatorzy wypoczynku dla dzieci i młodzieży szkolnej, jak i władze lokalne odpowiedzialne za stan infrastruktury do wypoczynku i rekreacji w miejscach publicznych starają się zapewnić korzystającym bezpieczne i higieniczne warunki do uczestnictwa w wypoczynku na terenie województwa zachodniopomorskiego. 121

122 X. DZIAŁALNOŚĆ W ZAKRESIE HIGIENY ŻYWNOŚCI, ŻYWIENIA I PRZEDMIOTÓW UŻYTKU 10.1 Stan sanitarny obiektów żywności i żywienia, materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością oraz produktów kosmetycznych. Nadzorem sanitarnym na terenie województwa zachodniopomorskiego w I półroczu 2016r. objęto obiektów ogółem, w tym: 1000 zakładów produkcji żywności (m.in. piekarnie, ciastkarnie, inne wytwórnie,); 4220 producentów produkcji pierwotnej; obiektów obrotu żywnością (m.in. sklepy spożywcze, środki transportu); 7919 zakładów żywienia zbiorowego (m.in. zakłady małej gastronomii, bloki żywienia w szpitalach, stołówki szkolne i przedszkolne); 302 wytwórni i miejsc obrotu materiałami i wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością; 198 obiektów produkcji, konfekcjonowania i obrotu produktami kosmetycznymi. W okresie sprawozdawczym 2102 obiektów uzyskało decyzję zatwierdzającą wydaną na podstawie art. 63 ust 1 ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia (j. t. Dz. U z późn. zm.). Łącznie skontrolowano 6196 zakładów, przeprowadzając w nich 9114 kontroli sanitarnych, które najczęściej dotyczyły: nieprzestrzegania podstawowych zasad sanitarno-higienicznych; niewłaściwych warunków przechowywania żywności; podejrzenia wystąpienia zatrucia pokarmowego; niewłaściwych warunków sanitarno-technicznych; niewłaściwego zagospodarowania odpadów; używania do produkcji przeterminowanej żywności; wprowadzania do obrotu żywności o niewłaściwej jakości zdrowotnej; obecności szkodników w pomieszczeniach należących do pionu żywienia. Przedstawiciele Państwowej Inspekcji Sanitarnej, w związku z otrzymanymi zgłoszeniami interwencyjnymi, przeprowadzili 622 kontroli sanitarnych, które miały na celu wyjaśnić niniejsze zgłoszenia. Wydano 1045 decyzji nakazujących usunięcie stwierdzonych uchybień, w tym 9 decyzji unieruchomienia / przerwania działalności produkcyjnej oraz handlowej zakładów, a także 105 decyzji zakazujących wprowadzenia produktu do obrotu. W 646 przypadkach winnych zaniedbań w zakresie braku przestrzegania podstawowych wymagań sanitarnych ukarano mandatami na sumę zł. Do Zachodniopomorskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Szczecinie w I półroczu 2016r. wpłynęły 24 wnioski o nałożenie kar pieniężnych. W okresie sprawozdawczym w drodze decyzji wymierzono przedsiębiorcom 19 kar pieniężnych na łączną kwotę zł, z uwagi na naruszenie art. 103 ust 1 w/w ustawy tj.: nieprzestrzeganie wymagań w zakresie znakowania wprowadzanych do obrotu środków spożywczych; rozpoczęcie działalności bez złożenia wniosku o wpis do rejestru zakładów lub o zatwierdzenie zakładu i wpis do rejestru zakładów; prowadzenie działalność w zakresach niezgodnych z decyzjami Państwowych Powiatowych Inspektorów Sanitarnych zatwierdzających obiekty żywnościowe. W przypadku rozstrzygnięcia 9 spraw, wnioski wpłynęły do Zachodniopomorskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Szczecinie pod koniec 2015 roku, natomiast 15 pozostałych rozpatrzono w II półroczu 2016r. 122

123 W ramach nadzoru nad jakością zdrowotną produktów pobrano do badań laboratoryjnych 2418 próbki żywności, materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością oraz produktów kosmetycznych pobranych z zakładów produkcyjnych, ze sklepów specjalistycznych i sklepów spożywczych, w których sprzedaż kosmetyków była sprzedażą dodatkową. Jakość zdrowotną zakwestionowano w 89 próbkach produktów spożywczych oraz wyrobów i materiałów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, natomiast wyników próbek produktów kosmetycznych nie kwestionowano. Podczas czynności kontrolnych dokonywano m.in. oceny: warunków sanitarno-higienicznych i technicznych produkcji, dystrybucji sprzedaży, transportu środków spożywczych, produktów kosmetycznych oraz materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością; jakości zdrowotnej produkowanej i wprowadzanej do obrotu żywności, materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością krajowych oraz importowanych poprzez ocenę wizualną i/lub badanie laboratoryjne próbek żywności pobieranych w ramach urzędowej kontroli żywności i monitoringu, zachowania ciągłości łańcucha chłodniczego; wdrażania i skutecznego stosowania systemów kontroli wewnętrznej w obiektach żywności i żywienia, zasad dobrej praktyki higienicznej (GHP), dobrej praktyki produkcyjnej (GMP) oraz systemu HACCP; identyfikalności surowców i gotowych produktów; prawidłowego znakowania żywności, materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością oraz produktów kosmetycznych; warunków produkcji i obrotu kosmetykami, w tym zakresie prawidłowości ich znakowania; monitorowania wycofanej z obrotu żywności, materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością w ramach systemu wczesnego ostrzegania o niebezpiecznej żywności; realizacji zamierzeń zaplanowanych corocznie w polityce przedsięwzięć w oparciu o wytyczne GIS. Do najczęściej stwierdzanych podczas kontroli nieprawidłowości w zakładach produkcji i obrotu należały: nieprzestrzeganie zasad higieny przez personel; brudno utrzymane urządzenia i sprzęt produkcyjny; niewłaściwe warunki przechowywania artykułów spożywczych m.in. brak zachowanej segregacji, przechowywanie gotowych półproduktów z surowcami; brak prowadzenia bieżących zapisów w dokumentacji dotyczącej kontroli wewnętrznej zgodnie z zasadami sytemu HACCP; nieprawidłowy stan techniczny pomieszczeń należących do pionu żywienia; wprowadzanie do obrotu środków spożywczych po upływie terminu przydatności do spożycia lub upływie daty minimalnej trwałości, nieoznakowanych, bądź przechowywanych niezgodnie z zaleceniami producentów. W celu poprawy warunków sanitarno-technicznych obiektów decyzjami administracyjnymi zobowiązano przedsiębiorców m.in. do: doprowadzenia do właściwego stanu technicznego powierzchni ścian, podłóg, sufitów i drzwi w pomieszczeniach produkcyjnych i magazynowych; poprawy stanu technicznego urządzeń i sprzętu produkcyjnego; wdrożenie systemu umożliwiającego śledzenie pochodzenia artykułów spożywczych; udostępnienia konsumentom informację dot. substancji lub produktów 123

124 powodujących alergie lub reakcje nietolerancji zawartych w posiłkach podawanych w zakładach; zapewnienia stanowiska do mycia i dezynfekcji rąk oraz stanowiska do mycia żywności; wdrożenia i przestrzegania, bądź zweryfikowania obowiązującego w zakładzie systemu kontroli wewnętrznej, opartego na kontroli systemu HACCP. W porównaniu z I półroczem 2015 stan sanitarno-techniczny nadzorowanych obiektów ulega nieznacznej poprawie, gdyż w roku bieżącym wydano o 4,5 % mniej decyzji administracyjnych niż w roku minionym, celem wyegzekwowania od przedsiębiorców poprawy stanu sanitarno technicznego pomieszczeń i urządzeń zlokalizowanych w pionie żywienia Jakość zdrowotna środków spożywczych, materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością, kosmetyków oraz badania sanitarne dla próbek pobranych w województwie zachodniopomorskim w I półroczu 2016 roku. Tab.34. Sprawozdanie za I półrocze 2016 rok z badań fizykochemicznych i mikrobiologicznych środków spożywczych, kosmetyków i próbek sanitarnych woj. zachodniopomorskie Grupa asortymentowa Liczba próbek zbadanych Liczba próbek zdyskwalifikowanych % próbek zdyskwalifikowanych Mięso, podroby i przetwory mięsne Drób, podroby i produkty drobiarskie; jaja i ich przetwory ,63 Ryby, owoce morza i ich przetwory ,43 Mleko i przetwory mleczne Ziarno zbóż i przetwory zbożowomączne Wyroby cukiernicze i ciastkarskie , ,24 Miód i produkty pszczelarskie Orzechy w tym arachidy Warzywa (w tym strączkowe) Przyczyny dyskwalifikacji poszczególnych próbek z rozbiciem na poszczególne parametry niewłaściwe cechy organoleptyczne zawyżona liczba Listeria monocytogenes zawyżona liczba Enterobacteriaceae ponadnormatywna zawartość benzo[a]pirenu oraz sumy: benzoapirenu, chryzenu, benzo[a]antracenu, benzo[b]flurantenu 124

125 Owoce Napoje alkoholowe Wody mineralne i napoje bezalkoholowe Tłuszcze roślinne Ziarna roślin oleistych Koncentraty spożywcze Majonezy, musztardy, sosy Zioła, przyprawy Kawa, herbata, kakao, herbatki owocowe i ziołowe Wyroby garmażeryjne i kulinarne Środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego ,62 Suplementy diety Substancje dodatkowe i pomagające w przetwarzaniu Sól spożywcza i jej zamienniki Inne środki spożywcze Razem środki spożywcze ,37 Badania sanitarne ,35 Próbki kontrolne posiłków Materiały przeznaczone do kontaktu z żywnością ,45 Kosmetyki Ogółem liczba próbek ,34 ponadnormatywna zawartość pestycydu ditiokarbaminianów (jako CS 2 ) obecność żywych szkodników ponadnormatywna migracja pierwiastków szkodliwych dla zdrowia (Pb i Cd) z obszaru obrzeża W I półroczu 2016 roku w ramach urzędowej kontroli i monitoringu zbadano ogółem 2424 próbki z czego zakwestionowano 81 próbek, co stanowi 3,34% wszystkich próbek zbadanych. Z ogólnej puli próbek przebadano: 2168 próbek środków spożywczych z czego zakwestionowano 73 próbek, co stanowi 3,37% próbek zbadanych, 125

126 29 próbek materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością, z których 1 została zakwestionowana ze względu na ponadnormatywną zawartość metali szkodliwych dla zdrowia (Pb i Cd) z obszaru obrzeża, co stanowi 3,45% próbek zbadanych. 48 próbek kosmetyków, w tej grupie nie kwestionowano żadnej próbki. 161próbek sanitarnych, w tym 141 wymazów i 20 próbek zmiotek z czego zakwestionowano 7 próbek tj. 4,35%. 18 próbek kontrolnych posiłków, w tej grupie nie kwestionowano żadnej próbki Jakość zdrowotna krajowych środków spożywczych W I półroczu 2016 roku zbadano ogółem 1917 próbek środków spożywczychi substancji dodatkowych produkcji krajowej. Zakwestionowano 72 próbek za niewłaściwą jakość, co stanowi 3,76% wszystkich próbek zbadanych. Za niewłaściwą jakość mikrobiologiczną zakwestionowano 70 próbek w tym: 65 za zawyżoną liczbę bakterii z rodzaju Enterobacteriaceae i 5 próbek za zawyżoną liczbę bakterii Listeria monocytogenes. Za ponadnormatywną zawartość benzo[a]pirenu oraz sumy: benzoapirenu, chryzenu, benzo[a]antracenu, benzo[b]flurantenu zakwestionowano 1 próbkę z grupy wyrobów cukierniczych (czekolada) oraz za niewłaściwe cechy organoleptyczne zakwestionowano 1 próbek z grupy drób, podroby i produkty drobiarskie. Wykonano 161 badań próbek sanitarnych (wymazy, zmiotki). Wśród próbek sanitarnych zakwestionowano 7 próbki zmiotek za obecność żywych szkodników i ich pozostałości co stanowi 4,35 % badanych próbek sanitarnych. Zbadano 18 próbek kontrolnych posiłków z których żadna nie była zakwestionowana. W I półroczu 2016 roku przyczyną kwestionowania próbek środków spożywczych była ich niewłaściwa jakość mikrobiologiczna spowodowana zawyżoną liczbą Enterobacteriaceae i Listeria monocytogenes, ponadto wykazano ponadnormatywną zawartość pozostałości WWA oraz niewłaściwe cechy organoleptyczne. W badaniach sanitarnych przyczyną kwestionowania była obecność zanieczyszczeń biologicznych i ich pozostałości. Próbki do badań pobierane były z obrotu handlowego i od producentów województwa zachodniopomorskiego zgodnie z założonym planem Jakość zdrowotna środków spożywczych pochodzących z importu z krajów trzecich i Unii Europejskiej. W I półroczu 2016 roku zbadano ogółem 251 próbek środków spożywczych pochodzących z importu z krajów trzecich (112 próbek) i Unii Europejskiej (139 próbki). W ramach tych grup produktów zakwestionowano 1 próbkę środka spożywczego specjalnego przeznaczenia spożywczego za ponadnormatywną zawartość pestycydu ditiokarbaminianów (jako CS 2 ) co stanowi 0,40% wszystkich próbek zbadanych Jakość zdrowotna materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością oraz kosmetyków W I półroczu 2016 roku przebadano łącznie 77 próbek materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością oraz kosmetyków. Materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością przebadano ogółem 29 próbki w tym 11 próbek produkcji krajowej, 17 próbek z importu (kraje trzecie) i 1 próbka z Unii Europejskiej. 126

127 W/w próbki przebadano w kierunku: migracji globalnej, migracji substancji szkodliwych, migracji pierwiastków szkodliwych dla zdrowia (Pb i Cd), oceny przekazywania zapachu i smaku przy bezpośrednim kontakcie, migracji specyficznej formaldehydu, migracji pierwszorzędowych amin aromatycznych (PAAs) oraz oceny znakowania. Wśród materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością ocenianych pod względem jakości zdrowotnej przebadano: 5 próbek wyrobów ceramicznych 6 próbek wyrobów szklanych 14 próbek wyrobów z tworzyw sztucznych w tym 3 próbek w kierunku amin aromatycznych 4 próbek wyrobów melaminowych Zakwestionowano 1 próbkę z importu (Chiny) materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością ze względu na ponadnormatywną zawartość metali szkodliwych dla zdrowia (Pb i Cd) z obszaru obrzeża. W ramach kontroli przebadano ogółem 48 próbek kosmetyków w tym 11 próbek w kierunku mikrobiologicznym i 37 próbek w kierunku badań chemicznych. Przebadano 34 próbki krajowe z obrotu i produkcji oraz 13 próbek z Unii Europejskiej oraz 1 próbkę z importu. Żadna z przebadanych próbek nie była kwestionowana za niewłaściwą jakość zdrowotną. Kosmetyki zbadano w kierunku: zawartości formaldehydu, odczynu ph, zawartości kwasu tioglikolowego, zawartości nadtlenku wodoru, składu, identyfikacji barwników utleniających, znakowania oraz badań mikrobiologicznych. Działania nadzorowe podjęte po zakwestionowaniu jakości zdrowotnej zbadanych próbek: mikrobiologicznym - przekroczona dopuszczalna liczba bakterii z rodziny Enterobacteriacea zdyskwalifikowano 65 próbek lodów z automatów i z wytwórni lodów, co jest niezgodne z wymaganiami Rozporządzenia Komisji (WE) nr 2073/2005 z dnia 15 listopada 2005r. w sprawie kryteriów mikrobiologicznych dotyczących środków spożywczych (Dz.U. L 338/1 z dn r. ze zmianami). Wyniki takie świadczą o niewystarczającym poziomie utrzymania higieny w zakładzie lub nieprawidłowo przeprowadzanych procesach mycia i dezynfekcji oraz o braku kontroli wewnętrznej w zakresie nadzoru nad skutecznością tych procesów. Wobec powyższego polecono przeprowadzić w zakładach procesy mycia i dezynfekcji, wzmóc nadzór nad ich skutecznością oraz przeprowadzić szkolenia pracowników w tym zakresie; - zawyżona liczba Listeria monocytogenes w 1g w 5 próbkach przetworów rybnych, co jest niezgodne z wymaganiami Rozporządzenia Komisji (WE) nr 2073/2005 z dnia 15 listopada 2005r. w sprawie kryteriów mikrobiologicznych dotyczących środków spożywczych (Dz.U. L 338/1 z dn r. ze zmianami). Podjęto odpowiednie działania zgodne z procedurą RASFF, zakwestionowany produkt został wycofany z obrotu handlowego; chemicznym - ponadnormatywna zawartość pestycydu ditiokarbaminianów (jako CS 2 ) w produkcie dla dzieci co jest niezgodne z Rozporządzeniem (WE) Nr 396/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 lutego 2005r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości pestycydów w żywności i paszy pochodzenia roślinnego i zwierzęcego oraz na ich powierzchni, zmieniające dyrektywę Rady 91/414/EWG wraz z późniejszymi zmianami. Podjęto odpowiednie działania nadzorowe - zakwestionowany produkt został wycofany z obrotu handlowego. - ponadnormatywna zawartość benzo[a]pirenu oraz sumy: benzoapirenu, chryzenu, benzo[a]antracenu, benzo[b]flurantenu w wyrobie czekoladowym, co jest niezgodne z 127

128 Rozporządzeniem Komisji (WE) Nr 1881/2006 z dnia 19 grudnia 2006r. ustalające najwyższe dopuszczalne poziomy niektórych zanieczyszczeń w środkach spożywczych (Dz. U. L. 364 z 2006r. ze zm.). Podjęto odpowiednie działania zgodnie z procedurą systemu RASFF, zakwestionowany produkt został wycofany z obrotu handlowego. - ponadnormatywna zawartość ołowiu i kadmu w wyrobie szklanym w obszarze obrzeża, co jest niezgodne z wymaganiami normy PN-B-13210:1997 Wyroby szklane i ceramiczne przeznaczone do kontaktu z żywnością. Dopuszczone ilości uwalnianego ołowiu i kadmu. Podjęto odpowiednie działania zgodne z procedurą RASFF, zakwestionowany produkt został wycofany z obrotu handlowego. biologicznym - obecność żywych i martwych szkodników i ich pozostałości w 7 próbkach zmiotek z piekarni. co jest niezgodne z Rozporządzeniem (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia r w sprawie higieny środków spożywczych (Dz.U. UE L 139 z z póź. zm.) Polecono przeprowadzić skuteczne zabiegi dezynsekcji i dezynfekcji. Próbki zmiotek pobrane do badań po wykonaniu w/w zabiegów były prawidłowe; Ponadto z powodu nieakceptowanych cech organoleptycznych zakwestionowano 1 próbkę produktu drobiowego (ćwiartek z kurczaka). Podczas kontroli w obiekcie obrotu w zakresie bezpieczeństwa żywności nie stwierdzono nieprawidłowości. Pobrane próbki w ramach nadzoru w/w produktu - nie kwestionowano Współpraca z innymi inspekcjami, instytucjami, organami samorządowymi podejmowana w ramach określonych akcji. W pierwszym półroczu roku 2016 Zachodniopomorski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Szczecinie prowadził współpracę z Zachodniopomorskim Wojewódzkim Lekarzem Weterynarii, Zachodniopomorskim Inspektorem Jakości Handlowej, Wojewódzkim Inspektorem Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, Zachodniopomorskim Inspektorem Farmaceutycznym w oparciu o podpisane w latach ubiegłych porozumienia ramowe na szczeblu wojewódzkim. Zgodnie z realizacją planu na 2016r. w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa produkcji pierwotnej żywności pochodzenia roślinnego w ramach porozumienia z dnia 20 stycznia 2015r. w sprawie współdziałania Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa, Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno Spożywczych, Inspekcji Ochrony Środowiska u producentów produkcji pierwotnej przeprowadzono 39 kontroli. Do badań laboratoryjnych pobrano 3 próbki owoców i warzyw ( w kierunku: metali szkodliwych dla zdrowia oraz pozostałości pestycydów ) wyników nie kwestionowano. Zgodnie z zawartymi porozumieniami wymieniano listy obiektów nadzorowanych przez poszczególne inspekcje, przekazywano wyniki badań kwestionowanych produktów, lub dotyczących uwag do znakowania, a także prowadzono wymianę informacji i dokumentów dotyczących naruszeń przepisów prawa w zakresie bezpieczeństwa żywności. Zachodniopomorski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Szczecinie na swojej stronie internetowej w zakładce aktualności na bieżąco informował o zagrożeniach związanych z bezpieczeństwem żywności przekazując m.in. ostrzeżenia publiczne dotyczące żywności oraz informacje dotyczące nadzoru nad zakładami żywności i żywienia zlokalizowanymi na terenie województwa zachodniopomorskiego w okresie sezonu letniego, czyli z początkiem maja do września, tj. w okresie, kiedy odbywa się wzmożony ruch turystyczny oraz organizowanych jest najwięcej imprez masowych. Powiatowe Stacje Sanitarno-Epidemiologiczne województwa zachodniopomorskiego na swoich stronach 128

129 internetowych przekazywały informacje ważne dla bezpieczeństwa i zdrowia ludzi (aktualności, ogłoszenia, komunikaty, arkusze wniosków - zgłoszeń), ponadto bezpośrednie adresy poczty elektronicznej, na które petenci mogą bezpośrednio kierować swoje interwencje, wnioski, zapytania Nadzór nad suplementami diety, środkami spożywczymi specjalnego przeznaczenia żywieniowego, środkami spożywczymi wzbogaconymi witaminami lub składnikami mineralnymi oraz nową żywnością. W ramach nadzoru sprawowanego nad suplementami diety, środkami specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz środkami spożywczymi wzbogaconymi przeprowadzano w I połowie 2016r. ogółem 545 kontroli w miejscach obrotu tj. w sklepach zielarskomedycznych, sklepach ze zdrową żywnością, klubach i specjalistycznych sklepach sportowych, aptekach i hurtowniach, sklepach ogólnospożywczych. Podczas kontroli sprawdzano prawidłowość ekspozycji oraz warunki magazynowania przedmiotowych produktów, a także sposób ich znakowania, prezentacji i reklamy. Podczas prowadzonego nadzoru nie stwierdzono prowadzenia działalności promocyjnej zachęcającej do nabycia preparatów do początkowego żywienia niemowląt. Ze względu na bardzo popularną sprzedaż żywności tego typu przez internet, wzmożono nadzór nad przedsiębiorcami z terenu województwa zachodniopomorskiego wprowadzającymi ją do obrotu za pośrednictwem sklepów internetowych lub portali aukcyjnych. Do badań laboratoryjnych w ramach urzędowej kontroli żywności i monitoringu pobrano 221 próbek suplementów diety, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego i produktów wzbogacanych. Nie kwestionowano ich jakości zdrowotnej. Stwierdzone nieprawidłowości dotyczyły znakowania tych środków spożywczych. Ponadto podczas prowadzonego nadzoru sanitarnego przedstawiciele PPIS dokonali oceny znakowania i prezentacji 229 produktów wprowadzanych do obrotu. Stwierdzone nieprawidłowości dotyczyły znakowania 56 środków spożywczych, przede wszystkim w zakresie zastosowanych oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych. W przypadku stwierdzenia w oznakowaniu produktów niezgodności z obowiązującymi przepisami prawa, powiadamiano o tym fakcie właściwego ze względu na siedzibę producenta/importera, państwowego powiatowego inspektora sanitarnego. W analizowanym okresie czasu do ZPWIS w Szczecinie wpłynęło 13 interwencji, dotyczących sprzedaży za pośrednictwem internetu produktów deklarowanych jako suplementy diety, zawierających nieautoryzowane substancje, których spożycie może zaszkodzić zdrowiu konsumentów, bądź niewłaściwie oznakowanych. W każdym przypadku przeprowadzono stosowne postępowanie nadzorowe. W toku prowadzonych kontroli stwierdzano nieprawidłowości, dotyczące braku rejestracji działalności związanej ze sprzedażą środków spożywczych na odległość, braku powiadamiania Głównego Inspektora Sanitarnego o pierwszym wprowadzeniu do obrotu oraz niewłaściwego informowania konsumentów. W związku z powyższym Zachodniopomorski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Szczecinie wymierzył 3 kary pieniężne w łącznej wysokości 6000 zł w związku z nieprzestrzeganiem wymagań w zakresie znakowania suplementów diety, w tym w zakresie prezentacji i reklamy oraz prowadzeniem działalności bez złożenia wniosku o wpis do rejestru zakładów lub o zatwierdzenie zakładu i wpis do rejestru zakładów w trybie i na zasadach określonych w rozporządzeniu(we) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004r. w sprawie higieny środków spożywczych (Dz. Urz. UE L 139 z r. str. 1, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 34, str. 319) i art. 63 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (j.t. Dz.U z późn. zm.). 129

130 W I połowie 2016r. w ramach systemu RASFF podjęte zostały działania w związku z 23 powiadomieniami o niebezpiecznych produktach żywnościowych w odniesieniu do żywności prozdrowotnej. Powiadomienia dotyczyły głównie zastosowania w tych produktach substancji niedeklarowanych o działaniu farmakologicznym lub nieautoryzowanych oraz składników, które nie posiadają potwierdzonej historii spożycia przez ludzi w krajach Unii Europejskiej przed dniem 15 maja 1997r. Wszystkie czynności związane z postępowaniem RASFF były podejmowane natychmiast, zgodnie z obowiązującą procedurą. Wnioski: 1. Na terenie woj. zachodniopomorskiego w okresie sprawozdawczym wydanych zostało ponad 300 mniej decyzji administracyjnych nakazujących usunięcie nieprawidłowości sanitarno-technicznych niż w analogicznym okresie w 2015r. Ponadto Zachodniopomorski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Szczecinie nałożył na przedsiębiorców 19 kar pieniężnych, tj. prawie o 1/3 mniej niż w I połowie 2015r.; 2. W I półroczu 2016 roku przebadano ogółem 2424 próbek, natomiast w I półroczu 2015 było to 2089 próbek. Zwiększyła się o 16% liczba próbek badanych, natomiast spadła liczba próbek zdyskwalifikowanych o 1punkt procentowy. Głównymi przyczynami kwestionowania próbek były: przekroczona dopuszczalna liczba bakterii z rodziny Enterobacteriaceae w przetworach mlecznych (lody). W grupie tej zanotowano spadek próbek kwestionowanych do analogicznego okresu ubiegłego roku o 2,5%. ponadnormatywna liczba Listeria monocytogenes w przetworach rybnych (wędzone brzuszki łososia). W analogicznym okresie ubiegłego roku w tej grupie produktów nie kwestionowano próbek w tym kierunku. 130

131 XI. DZIAŁALNOŚĆ W ZAKRESIE OŚWIATY ZDROWOTNEJ I PROMOCJI ZDROWIA NA TERENIE WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO. W I półroczu 2016 roku pion Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia, Państwowej Inspekcji Sanitarnej województwa zachodniopomorskiego realizował zadania ukierunkowane głównie na przeciwdziałanie następstwom palenia tytoniu, propagowanie zdrowego stylu życia, w tym profilaktykę otyłości, profilaktykę używania substancji psychoaktywnych, ze szczególnym uwzględnieniem profilaktyki używania narkotyków modyfikowanych, a także przeciwdziałanie zakażeniom, m. in. HIV Główne programy prozdrowotne realizowane na terenie województwa zachodniopomorskiego w I półroczu 2016 roku Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w Polsce. Celem programu było zmniejszenie zachorowań i zgonów wynikających z palenia i ekspozycji na dym tytoniowy. Działania w tym zakresie podejmowano w ramach: 1. Szkolnych programów edukacyjnych: Czyste powietrze wokół nas, Nie pal przy mnie, proszę i Znajdź właściwe rozwiązanie ; 2. Kampanii społecznej: Światowego Dnia bez Tytoniu 31 maja 2016r. 3. Szkoleń i pojedynczych przedsięwzięć Krajowy program edukacyjny dla dzieci w wieku przedszkolnym, ich rodziców i opiekunów pt. Czyste powietrze wokół nas. Celem głównym programu jest wzrost kompetencji rodziców w zakresie ochrony dzieci przed ekspozycją na dym tytoniowy i zwiększenie ich umiejętności w zakresie radzenia sobie w sytuacjach, gdy przebywają w zadymionych pomieszczeniach lub gdy dorośli palą przy nich tytoń. Program realizowało 241 przedszkoli i oddziałów przedszkolnych oraz 14 szkół podstawowych. Ogółem uczestniczyło w programie dzieci, w tym 5 latki-6344, 6- latki 3179, 4 i 7 latki Dodatkowo edukacją objęto 5876 rodziców. W ramach realizacji programu w roku szkolnym 2015/2016 przeprowadzono 121 wizytacji. Zorganizowano 56 szkoleń/narad dla 211 koordynatorów przedszkolnych. Program będzie kontynuowany na szczeblu krajowym w kolejnych latach. Ryc. 16 Placówki biorace udział w programie "Czyste powietrze wokół nas w roku szkolnym 2015/16 w województwie zachodniopomorskim Liczba przedszkoli, oddz. przedszkolnych oraz innych form wych. przedszkolnego, które przystąpiły do progr. w województwie 14 l. szkół podstawowych, które przystąpiły do realizacji programu w województwie 131

132 Ryc. 17 Przedszkola, oddziały przedszkolne oraz inne formy wychowania przedszkolnego biorące udział w programie Czyste powietrze wokół nas w roku szkolnym 2015/16 w powiatach województwa zachodniopomorskiego Ryc. 18 Szkoły podstawowe biorące udział w programie Czyste powietrze wokół nas w roku szkolnym 2015/16 w powiatach województwa zachodniopomorskiego. 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,

133 Ryc. 19 Dzieci uczestniczące w programie Czyste Powietrze wokół nas" w roku szkolnym 2015/16 w województwie zachodniopomorskim dzieci 5 - letnie dzieci 6 - letnie dzieci 3 i 7 letnie Wybrane działania: PSSE Szczecin W dniach r. odbyła się VII edycja powiatowego etapu konkursu małych form teatralnych Mamo, tato nie pal zorganizowana przez Powiatową Stację Sanitarno- Epidemiologiczną, oddział Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia w Szczecinie. Przedstawienia przygotowane przez dzieci i nauczycieli miały za zadanie zmotywować dorosłych do walki z nałogiem palenia tytoniu. W konkursie wzięło udział 15 szczecińskich przedszkoli: PP 27, PP 80, PP 61, PP 54, PP 35, PP 64, PP 50, PP 5, PP 66, PP 67, PP 37, PP 74, PP 9, PP 73, Przedszkole TAK. Przedszkolaki z terenu miasta Szczecin zaprezentowali sztuki teatralne dotyczące problemu palenia tytoniu z punktu widzenia dzieci. Wśród widzów spektakli, poza przedszkolakami i ich opiekunami, zasiedli przedstawiciele Wydziału Spraw Społecznych Urzędu Miasta Szczecin, dyrektorzy przedszkoli oraz rodzice dzieci. Przedszkolaki za trud włożony w przygotowanie przedstawień teatralnych otrzymały nagrody w postaci gier i zabaw edukacyjnych oraz poczęstunek. Nagrody zostały ufundowane przez Dyrektora Wydziału Spraw Społecznych Urzędu Miasta Szczecin.W konkursie łącznie wzięło udział 245 dzieci z 15 szczecińskich przedszkoli. Przedszkolaki dzięki prowadzonym zajęciom opanowały umiejętność radzenia sobie w sytuacjach trudnych, gdy rodzice przy nich palą używając hasła: Mamo, tato nie pal przy mnie!. Kolejnymi wartymi podkreślenia działaniami są organizowane w przedszkolach konkursy plastyczne pt. Dym szkodzi zdrowiu. Celem konkursów było uświadomienie całej społeczności przedszkolnej skutki wdychania nie tylko dymu papierosowego, ale również dymu ze spalin, dymu z kominów. PSSE Świdwin W dniu 19 maja z inicjatywy Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Świdwinie ulicami miasta odbył się przemarsz przedszkolaków z przedszkoli i szkół z terenu powiatu świdwińskiego (1 przedszkole, 8 szkół z oddziałami zerowymi). Wydarzenie zorganizowano w związku z podsumowaniem realizacji programu przedszkolnej edukacji antytytoniowej pt.,,czyste powietrze wokół nas, którego organizatorem jest Państwowa Inspekcja Sanitarna. Celem happeningu było wzmocnienie realizacji ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych, a przede wszystkim podniesienie świadomości wśród społeczności lokalnej na temat szkodliwości czynnego i biernego palenia tytoniu. Dzieci ubrane na zielono prezentowały transparenty z napisami 133

134 antytytoniowymi, plakaty oraz hasła antytytoniowe. Każde dziecko trzymało w dłoni przygotowany wcześniej emblemat przedstawiający maskotkę programu. W trakcie przemarszu ulicami Świdwina, jego uczestnicy śpiewali piosenki antytytoniowe, wręczając przechodniom ulotki dotyczące obowiązującego zakazu palenia tytoniu, skutkach jego nieprzestrzegania oraz na temat szkodliwości palenia tytoniu. Przemarsz zakończył się na Podzamczu, gdzie nastąpiło wspólne odśpiewanie piosenki. Zwieńczeniem przedsięwzięcia było wręczenie uczestnikom podziękowań. Każda placówka za udział otrzymała w nagrodę od Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Świdwinie Portret bohatera programu Zielonego Dinka Program profilaktyki antytytoniowej dla uczniów starszych klas szkół podstawowych i gimnazjów Znajdź właściwe rozwiązanie. Celem głównym programu jest zapobieganie paleniu tytoniu wśród uczniów starszych klas szkół podstawowych i gimnazjum. Program stanowi trzecie ogniwo w cyklu programów profilaktyki antytytoniowej adresowanych do młodzieży szkolnej. Program uczy jak radzić sobie w sytuacjach trudnych, pomaga w umocnieniu poczucia własnej wartości, budowaniu pozytywnego myślenia u siebie i kształtowaniu ważnych umiejętności w kontaktach z ludźmi. W roku szkolnym 2015/16 program był realizowany w 9 powiatach naszego województwa. Wzięli w nim udział uczniowie klas IV-VI szkół podstawowych w liczbie 4500 tys.; oraz uczniowie klas I-III szkół gimnazjalnych w liczbie 3497 uczniów. Programem objętych zostało 81 szkół podstawowych na 493, co stanowi ok. 16,5% oraz szkoły gimnazjalne w liczbie 35 na 303, co stanowi 11,5%. Dodatkowo edukacją objęto 1906 rodziców. W ramach realizacji programu w roku szkolnym 2015/2016 przeprowadzono 38 wizytacji. Zorganizowano 16 szkoleń/narad dla 64 koordynatorów szkolnych programu. Przeprowadzono 262 wykłady, prelekcje, pogadanki i prezentacje dla 5969 osób. Ryc. 20 Liczba szkół w programie "Znajdź właściwe rozwiązanie" w roku szkolnym 2015/16 w województwie zachodniopomorskim szkoły podstawowe gimnazja

135 Ryc. 21 Młodzież gimnazjalna biorąca udział w programie "Znajdź właściwe rozwiązanie" w roku szkolnym 2015/16 w województwie zachodniopomorskim klasy I klasy II klasy III 1667 Ryc. 22 Dzieci ze szkół podstawowych biorące udział w programie "Znajdź właściwe rozwiązanie" w roku szkolnym 2015/16 w województwie zachodniopomorskim klasy IV klasy V klasy VI Pilotażowa edycja programu antytytoniowej edukacji zdrowotnej dla IV klas szkół podstawowych Bieg po zdrowie. Pilotaż został przeprowadzony od marca do czerwca 2016 r. w sześciu wybranych województwach m.in. w województwie zachodniopomorskim w czterech powiatach i w czterech szkołach podstawowych ( miasto powyżej 200 tys. mieszkańców, między 100 a 200 tys. mieszkańców, poniżej 100 tys. mieszkańców oraz w szkole wiejskiej. Były to powiaty Szczecin, Koszalin, Kołobrzeg, Kamień Pomorski. Głównym celem programu było zwiększenie wiedzy i umiejętności uczniów na temat zdrowia w kontekście szkodliwości palenia papierosów. W edycji pilotażowej na realizację programu przeznaczonych było 6 godzin zajęć lekcyjnych do przeprowadzenia z uczniami i 2 godziny na spotkania z rodzicami. Zajęcia z 135

136 uczniami miały być organizowane co 2 tygodnie. Realizację programu poprzedziło szkolenie dla wojewódzkich i powiatowych koordynatorów z wojewódzkich i powiatowych stacji sanitarno- epidemiologicznych. Do realizacji programu, każdy nauczyciel otrzymał następujące materiały: podręcznik, 30 egzemplarzy zeszytów ćwiczeń dla uczniów, komplet plakatów (6 rodzajów), 30 egzemplarzy informacji dla rodziców na temat programu edukacji antytytoniowej pt.: Bieg po zdrowie, komplety ankiet przeznaczonych dla uczniów i rodziców (dla grup realizujących i grup kontrolnych) oraz ankietę ewaluacyjną dla nauczyciela. Badania zostały przeprowadzone w schemacie eksperymentalnym z dwoma pomiarami oraz z grupą eksperymentalną i kontrolną. Zastosowany plan badań był zgodny ze standardami metodologicznymi stosowanymi m.in. w naukach społecznych oraz naukach o zdrowiu. Umożliwiał rzetelne monitorowanie ewentualnych zmian zaistniałych w efekcie zastosowania testowanego czynnika, którym było w tym przypadku zastosowanie programu profilaktyki antytytoniowej. Wyniki pilotażowej edycji programu edukacji antytytoniowej Bieg po zdrowie pozwalają stwierdzić, że w znacznej mierze osiągnięto zakładane rezultaty, czyli wzrost wiedzy dotyczącej zachowań prozdrowotnych oraz zwiększenie umiejętności w zakresie dbania o swoje zdrowie. Program został pozytywnie przyjęty przez uczniów i nauczycieli. Natomiast efekty pomiaru zmiany uczestników programu w zakresie nastawienia do zdrowia oraz zjawiska palenia tytoniu pokazują, że zmiany postaw były we właściwym kierunku. Podczas gdy w grupie kontrolnej, czyli wśród rówieśników nie biorących udziału w programie, brak korzystnych zmian w tym zakresie. Wynik pilotażu został uznany za wystarczającą rekomendację do wdrożenia programu na szeroką ogólnopolską skalę. Program zostanie wdrożony w roku szkolnym 2016/17 w całej Polsce Obchody Światowego Dnia bez Tytoniu 31 maj 2016r. Hasłem tegorocznych obchodów Światowego Dnia Bez Tytoniu było hasło: Jednolite opakowania wyrobów tytoniowych- Fakty i wyzwania. Zasięgiem akcji objęto osoby na 1 710,5 mieszkańców województwa zachodniopomorskiego, co stanowi 4,16%. Przeprowadzono 246 działań w postaci narad, prelekcji, wykładów, szkoleń, konferencji naukowych oraz konkursów. Wystosowano informacje w mediach, na stronach internetowych, a także listy intencyjne. Wybrane działania: WSSE Szczecin W dniach r. promotorzy zdrowia WSSE Szczecin przeprowadzili cykl pogadanek w klasach VI, Szkoły Podstawowej nr 51 w Szczecinie. Zajęcia obejmowały w pierwszej części prezentację nt. szkodliwości palenia tytoniu, skutków zdrowotnych, ekonomicznych itp. W skrócie omówiono także, problem biernego palenia oraz Uchwałę Rady Miasta Szczecin z 25 maja 2009 r. Wskazano miejsca, gdzie obowiązuje bezwzględny zakaz palenia wyrobów tytoniowych w naszym mieście. W drugiej części zajęć miały miejsce warsztaty, których celem było, by dzieci poznały swoją prawdziwą wartość i uwierzyły w siebie, co pozwoliłoby im w przyszłości zachować się asertywnie w sytuacjach, gdy ktoś będzie ich częstował papierosem lub palił w ich obecności. Na zakończenie zajęć przeprowadzono konkurs wiedzy dotyczący kwestii poruszanych podczas lekcji. Dzieci, które odpowiadały w nagrodę dostawały Kodeks zdrowego żywienia. Łącznie wyedukowano 127 uczniów. PSSE Stargard: 136

137 W dniu r. we współpracy z Wydziałem Spraw Społecznych i Zdrowia Starostwa Powiatowego w Stargardzie zorganizowano przemarsz wielopokoleniowy z okazji Światowego Dnia Bez Tytoniu oraz XII Powiatowego Miesiąca Walki z Rakiem i Promocji Zdrowia. W akcji wzięły udział dzieci w wieku przedszkolnym, uczniowie szkół podstawowych, gimnazjalnych, ponadgimnazjalnych, członkowie stowarzyszeń oraz władze powiatu. Uczniowie na transparentach mieli hasła z zakresu promocji zdrowia, przechodniom rozdawali ulotki edukacyjne a przez megafon głoszone były hasła promujące zdrowie liczba uczestników około 500 osób. PSSE Sławno: W dniu r. wspólnie z policjantami Komendy Powiatowej w Sławnie przeprowadzono akcję Jedź i nie pal. Akcja dotyczyła kierujących pojazdami i pasażerów. Podczas kontroli drogowych osoby te były namawiane do całkowitego zaprzestania palenia tytoniu podczas jazdy. Kierujący otrzymywali ulotki informujące o szkodliwości palenia, mogli także dokonać pomiaru stężenia tlenku węgla w wydychanym powietrzu za pomocą tzw. ze szczególnym uwzględnieniem profilaktyki dopalaczy i tytoniu. Ogółem informacje oraz ulotki przekazano 47 kierującym i pasażerom pojazdów Program edukacyjny Trzymaj Formę!. Program edukacyjny Trzymaj Formę skierowany jest do młodzieży szkół gimnazjalnych i ostatnich klas szkół podstawowych oraz ich rodziców. Odnosi się do promocji racjonalnego żywienia i aktywności fizycznej. Realizowany jest od września 2006 roku, jako działanie nakierowane na realizację założeń Globalnej Strategii dot. Diety, Aktywności Fizycznej i Zdrowia WHO oraz wytycznych Unii Europejskiej. Program Trzymaj Formę! na terenie województwa zachodniopomorskiego realizowany był po raz dziesiąty w tym roku pod hasłem Rodzino Trzymaj Formę! W roku szkolnym 2015/16, brało w nim udział 416 szkół. Do programu przystąpiły 172 szkoły gimnazjalne, co oznacza, że uczestniczyło w nim uczniów szkół gimnazjalnych. Jednocześnie program był realizowany w 244 Szkołach Podstawowych, co stanowi uczniów szkół podstawowych, uczestniczących w programie. Podczas realizacji programu w spotkaniach, imprezach oraz konkursach wzięło udział rodziców. Ryc. 23 Liczba szkół w programie "Trzymaj Formę" w roku szkolnym 2015/16 w województwie zachodniopomorskim gimnazjum szkoły podstawowe 137

138 Ryc.24 Młodzież gimnazjalna biorąca udział w programie "Trzymaj Formę" w roku szkolnym 2015/16 w województwie zachodniopomorskim klasy I klasyii klasy III 7964 Ryc. 25 Dzieci ze szkół podstawowych biorące udział w programie "Trzymaj Formę" w roku szkolnym 2015/16 w województwie zachodniopomorskim klasy V klasyvi Wybrane działania: PSSE Gryfice W dniu r. koordynator wojewódzki programu, Renata Stołecka starszy asystent OZiPZ WSSE w Szczecinie został zaproszony przez PSSE Gryfice do jury w II Powiatowym Konkursie pt: Dbam o zdrowie, który organizowano w ramach programu Trzymaj Formę. Adresowany był on do uczniów szkół podstawowych klas V i VI placówek oświatowych z terenu czterech gmin: Gryfice, Płoty, Trzebiatów Do konkursu zgłosiło się 11 szkół podstawowych, w których do etapu szkolnego przystąpiło ogółem 504 uczniów, a w etapie finałowym wzięło udział 22 uczniów. Nagrody dla laureatów i uczestników etapu powiatowego zostały zapewnione ze środków samorządowych gmin Gryfice, Płoty, Trzebiatów, Urząd Gminy w Pyrzycach. Nagrody ufundowane przez Zachodniopomorskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego zostały wręczone przez koordynatora wojewódzkiego programu. Głównym celem konkursu było popularyzowanie wiedzy na temat 138

139 zdrowego trybu życia oraz kształtowanie prozdrowotnych postaw i zachowań wśród uczniów szkół podstawowych PSSE Świnoujście Na etapie ogólnopolskim podsumowano konkurs na projekt edukacyjny. Drugie miejsce zajął projekt z województwa zachodniopomorskiego, Gimnazjum Publicznego nr 2 w Świnoujściu.Poszczególne etapy projektu: Etap I przygotowanie do realizacji projektu - nawiązanie współpracy z Przedszkolem Miejskim Nr 3 w Świnoujściu. Etap II planowanie wykazanie się młodzieży z GP nr 2 wiedzą i umiejętnością przeprowadzania zarówno zajęć warsztatowych dotyczących zdrowego żywienia i zbilansowanej diety, przygotowania zdrowego posiłku a także zajęć sportowo- rekreacyjnych. Etap III działania- w ramach projektu zrealizowano następujące tematy: 10 kroków prawidłowego żywienia (warsztaty) Dzień dla zdrowia, dzień dla sprawności Moje zdrowe drugie śniadanie Etap IV ewaluacja/ocena projektu Przedszkolakom bardzo podobał się cały projekt i chętnie angażowały się we wszystkie przygotowane dla nich zadania. Uczniowie prowadzący zajęcia nabyli nowego doświadczenia związanego z planowaniem, realizacją, systematycznością, współpracą i współdziałaniem w grupie oraz opieka nad młodszymi dziećmi podczas prowadzenia warsztatów i zorganizowaniu dużego przedsięwzięcia sportowego. Wzrosła u młodzieży odpowiedzialność za współćwiczącego i powierzone zadanie. Nawiązano stałą współprace z Przedszkolem Miejskim Nr 3 w Świnoujściu oraz podjęto ustalenia co do cykliczności imprezy Krajowy Program Zwalczania AIDS i Zapobiegania Zakażeniom HIV. Wybrane działania: WSSE Szczecin: - Dystrybucja materiałów edukacyjnych do realizacji kampanii Jeden test. Dwa życia. Zrób test na HIV. Dla siebie i swojego dziecka do wszystkich PSSE na terenie woj. zachodniopomorskiego. - Rozpropagowanie akcji przygotowanej przez Krajowe Centrum ds. AIDS Mój Walenty jest the best idzie ze mną zrobić test. Zachęcano przede wszystkim młode, ale pełnoletnie osoby do wykonania testu w kierunku HIV. Wykonanie tego testu jest wyrazem troski o zdrowie zarówno swoje własne, jak i naszego Walentego lub Walentynki. W liście intencyjnym przekazano informację, iż aktualna lista wszystkich punktów konsultacyjno diagnostycznych, w których można bezpłatnie i anonimowo zrobić test w kierunku HIV znajduje się na stronie internetowej Krajowego Centrum ds. AIDS pocztówkę z krótką informacją o testowaniu, którą można było wysłać wybranej osobie. Walentynkowym prezentem była też podkładka pod kubek z tym samym motywem. PSSE Myślibórz Działania w I półroczu skierowano do kobiet w ciąży.miały one na celu promowanie testowania w kierunku HIV zorganizowano spotkania edukacyjne z uczestniczkami Kursu Szkoły Rodzenia- odbyły się 2 spotkania w których uczestniczyło 17 kobiet. 139

140 - Do Telewizji lokalnej zwrócono się z prośbą o bezpłatną emisję spotu. Spot był emitowany od PSSE Pyrzyce Przeprowadzono 6 warsztatów dla uczniów ze szkół ponadgimnazjalnych ZS Nr 2 CKU w Pyrzycach, ZS Nr 1 w Pyrzycach, ZS w Lipianach, w których udział wzięło 165 osób. PSSE Goleniów Na prośbę psychologa z Zakładu Karnego w Goleniowie w dniu r. zostało przeprowadzone spotkanie edukacyjne na temat Co musisz wiedzieć o HIV i AIDS. Prelegentem był pracownik OZ i PZ PSSE w Goleniowie. W szkoleniu uczestniczyło 10 skazanych recydywistów. Szkolenie to stanowi część programu readaptacji społecznej Wolny Wybór KIK/68 Profilaktyczny program w zakresie przeciwdziałania uzależnieniu od alkoholu, tytoniu i innych środków psychoaktywnych w tym ARS- czyli jak dbać o miłość? Celem głównym programu jest ograniczenie używania tytoniu, alkoholu i innych substancji psychoaktywnych przez kobiety w wieku prokreacyjnym, tj. między 15 a 49 rokiem życia. Program edukacyjny ARS, czyli jak dbać o miłość? Jest realizowany w ramach Projektu KIK/68 czyli Profilaktycznego programu w zakresie przeciwdziałania uzależnieniu od alkoholu, tytoniu i innych środków psychoaktywnych realizowanego i współfinansowanego w ramach Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy. W programie udział biorą nauczyciele, pedagodzy, psycholodzy i pielęgniarki szkolne, którzy chcą podwyższyć swoje kwalifikacje w zakresie edukacji zdrowotnej i profilaktyki uzależnień. Celem programu edukacyjnego jest dostarczenie uczestnikom wiedzy pomocnej w kształtowaniu zdrowego stylu życia, kształtowanie umiejętności, kompetencji i postaw pomocnych w unikaniu używania substancji psychoaktywnych. Wyjątkowość programu ARS, czyli jak dbać o miłość? autorstwa Pana dr Krzysztofa Wojcieszka, polega na nowoczesnym podejściu do profilaktyki uzależnień, opartym o wartości uznawane przez młodych ludzi. W roku szkolnym 2015/2016 czyli w III edycji realizacji Programu edukacyjnego pt. ARS, czyli jak dbać o miłość? udział wzięły 143 szkoły ponadgimnazjalne z terenu woj. zachodniopomorskiego. Stanowi to 47% wszystkich szkół ponadgimnazjalnych na terenie woj. zachodniopomorskiego. Program realizowany jest w formie zaproponowanych trzech zajęć warsztatowych. Dodatkowymi formami realizacji programu są wykłady, prelekcje, pogadanki, konkursy, projekcje filmu Wieczne dziecko itp. W programie ARS w III edycji udział wzięło łącznie 2248 rodziców. 140

141 Ryc.26 Liczba szkół biorących udział w programie "ARS- czyli jak dbać o miłość?" szkoła zawodowa Liceum Technikum 52 Inne szkoły ponadgimnazjalne Ryc.27 Liczba uczniów biorących udział w programie ARS- czyli jak dbać o miłość? klasy I klasy II klasy III klasy IV Wybrane działania: PSSE Łobez Działania kampanijne: r. - W czasie poboru krwi zorganizowanego przez Klub HDK PCK w Łobzie, zorganizowane zostało stoisko informacyjno edukacyjne z rozdawnictwem materiałów (ulotek) na temat profilaktyki antynikotynowej oraz wykonywany był pomiar ilości tlenku węgla w wydychanym powietrzu za pomocą smokerlyzera r. - W czasie Festynu szkolno - sołeckiego w Bełcznie zorganizowane zostało stoisko informacyjno edukacyjne z rozdawnictwem materiałów (ulotek) na temat 141

142 profilaktyki antynikotynowej oraz wykonywany był pomiar ilości tlenku węgla w wydychanym powietrzu za pomocą smokerlyzera. Stoisko zorganizowano wspólnie z Przedstawicielem Komendy Powiatowej Policji w Łobzie na telefoniczną prośbę dyrektora Publicznej Szkoły Podstawowej w Bełcznie. Program Ars, czyli jak dbać o miłość : Działania programowe: r. przeprowadzono dla młodzieży z Zespołu Szkół w Łobzie warsztaty z zakresu profilaktyki zażywania substancji psychoaktywnych, w tym nowych narkotyków. Spotkanie rozpoczęło się emisją filmu edukacyjnego Stop dopalaczom, następnie prowadzona była dyskusja na temat przyczyn sięgania po dopalacze, objawów jakie mogą wywoływać itp. Kolejnym punktem spotkania były ćwiczenia dla młodzieży z wykorzystaniem narkogogli r. - w Zespole Szkół w Resku przeprowadzono dla młodzieży kl. III ZSZ oraz II ZSZ prelekcję z zakresu profilaktyki zażywania substancji psychoaktywnych, w tym nowych narkotyków. Spotkanie rozpoczęło się emisją filmu edukacyjnego Stop dopalaczom, następnie prowadzona była dyskusja na temat przyczyn sięgania po dopalacze, objawów jakie mogą wywoływać itp. Kolejnym punktem spotkania były ćwiczenia dla młodzieży z wykorzystaniem narkogogli. PSSE Świdwin Działania kampanijne: - Wzorem lat ubiegłych, we współpracy z Dyrektorem Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych im. Wł. Broniewskiego w Świdwinie 22 kwietnia 2016r. pracownik OZiPZ zorganizował punkt promocji zdrowia podczas pikniku szkolnego. W tym dniu uczniowie Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych oraz mieszkańcy Świdwina mogli skorzystać z pomiaru tlenku węgla w wydychanym powietrzu przy użyciu smokerlyzera. Ponadto głównie wśród młodzieży przeprowadzano ćwiczenia z użyciem narkogogli. Osobom odwiedzającym punkt informacyjny udzielano instruktaży na temat ryzykownych zachowań zdrowotnych oraz ich wpływu na zdrowie, przekonywano o powszechnie panującej modzie na niepalenie oraz przekazywano informacje o korzyściach płynących z zerwania z nałogiem, a także o obowiązującym zakazie palenia w miejscach publicznych. Wszystkim zainteresowanym przekazywano ulotki o tematyce antytytoniowej i antydopalaczowej Programy wojewódzkie Wojewódzki Program edukacji antytytoniowej dla uczniów klas I-III szkół podstawowych Nie pal przy mnie, proszę. Celem programu jest kształcenie u dzieci świadomej umiejętności radzenia sobie w sytuacjach, w których inne osoby palą przy nich papierosy. Głównymi adresatami programu są uczniowie klas I-III szkół podstawowych. Program stanowi drugie ogniwo w cyklu programów profilaktyki antytytoniowej adresowanych do dzieci i młodzieży. Program ma na celu uświadomienie dzieciom, że palenie tytoniu jest szkodliwe dla zdrowia oraz uwrażliwienie dzieci na szkodliwość biernego palenia. Program realizowało uczniów klas I-III szkół podstawowych w roku szkolnym 2015/16. Dodatkowo 905 uczniów klas zerowych. Edukacją objęto 4749 rodziców. Program realizowało 256 szkół podstawowych. W ramach realizacji programu w roku szkolnym przeprowadzono 111 wizytacji. Zorganizowano 35 szkoleń/narad dla 167 dyrektorów i koordynatorów szkolnych. Program będzie kontynuowany przez chętne powiaty w przyszłym roku szkolnym na szczeblu lokalnym 142

143 Ryc.28 Udział szkół podstawowych w programie "Nie pal przy mnie, proszę" w roku szkolnym 2015/16 w województwie zachodniopomorskim Ryc.29 Dzieci ze szkół podstawowych uczestniczące w programie "Nie pal przy mnie, proszę "w roku szkolnym 2015/16 w województwie zachodniopomorskim I klasy II klasy III klasy inne klasy 5420 Wybrane działania: PSSE Choszczno W ramach realizacji programu PPIS w Choszcznie zaprosił uczniów szkół podstawowych do udziału w konkursie plastycznym Moda na niepalenie. Do etapu powiatowego zgłoszono 35 prac. Zorganizowano wystawę prac oraz uroczyście wręczono nagrody i wyróżnienia. Koordynatorzy szkolni wnioskowali o wzbogacenie programu w materiały edukacyjne : film dla dzieci, ulotki dla rodziców 143

144 PSSE Gryfice W Szkole Podstawowej Nr 2 w Płotach w okresie kwiecień maj zorganizowano konkurs plastyczny pt. Nie pal przy mnie, proszę w grupie dzieci klas I III, uczęszczających na zajęcia świetlicowe na których program jest realizowany. Prace konkursowe dzieci przygotowywały w terminie do 20 maja 2016r. W dniu r. odbyło się posiedzenie komisji konkursowej, która oceniła prace i postanowiła wszystkim dzieciom przyznać wyróżnienia. Prace plastyczne zostały przekazane do placówki, w której zorganizowano wystawę prac adresowaną do rodziców. Dzieci jako nagrody otrzymały Komiksy Kodeks zdrowego życia, które pozostały na stanie PSSE Gryfice po współpracy z Zachodniopomorskim Centrum Onkologii. W konkursie wzięło udział 34 dzieci. Konkurs został zaproponowany właśnie w tej placówce, w ramach jej wyróżnienia, ponieważ koordynator szkolny bardzo dobrze od kilku lat realizuje program, zajęcia warsztatowe realizuje dwukrotnie w ciągu roku szkolnego. PSSE Sławno W ramach promocji zdrowia zorganizowana została akcja pod hasłem Kwiecień miesiącem zdrowia, podczas której reklamowany był między innymi program Nie pal przy mnie, proszę. Członkowie koła artystycznego przygotowali i przedstawili uczniom zabawny spektakl pt:. Dziękuję, nie palę. Tematyka dotycząca szkodliwości biernego palenia podejmowana była również podczas festynu Grunt to rodzinka promującego zdrowy styl życia wśród społeczności lokalnej Program przedszkolny dot. Zdrowia Jamy Ustnej i Zapobiegania Próchnicy Zdrowe zęby mamy marchewkę zajadamy. Realizatorem programu jest Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Szczecinie we współpracy z Powiatowymi Stacjami Sanitarno-Epidemiologicznymi w województwie zachodniopomorskim. Do partnerów programu należą: Polskie Towarzystwo Stomatologiczne, Oddział w Szczecinie, Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie, Program adresowany jest do dzieci w wieku 3-5 lat. Głównym celem programu jest prowadzenie edukacji prozdrowotnej w zakresie higieny i zdrowia jamy ustnej wśród dzieci i ich opiekunów, rodziców, a także nauczycieli wychowania przedszkolnego, w placówkach przedszkolnych województwa zachodniopomorskiego. Do szczegółowych celów programu należy: - kształtowanie właściwych nawyków higienicznych u dzieci, - kształtowanie właściwych nawyków dietetycznych u dzieci, - popularyzacja treści prozdrowotnych w zakresie zdrowia jamy ustnej i zapobiegania próchnicy wśród rodziców dzieci i nauczycieli wychowania przedszkolnego. Aktualnie w roku szkolnym 2015/16 program realizowały 203 przedszkola, o stanowi 24,5% przedszkoli z terenu województwa zachodniopomorskiego. Liczba rodziców uczestniczących w programie wynosi 8249 osób. Dzieci uczestniczyły w liczbie Liczba dzieci uczestniczących w programie to

145 Ryc. 30. Liczba dzieci w programie Zdrowe zęby mamy- marchewkę zajadamy w wieku 2,5 lat w wieku 3 lat w wieku 4 lat w wieku 5 lat w wieku 6 lat 4163 Wybrane działania: WSSE Szczecin Konkurs Najbardziej rozbrajający uśmiech Twojego dziecka :) Konkurs skierowany był do dzieci w wieku przedszkolnym 3-6 lat i ich rodziców (opiekunów), w tym odbiorców Przedszkolnego Programu Zdrowia Jamy Ustnej i Zapobiegania Próchnicy pt. Zdrowe zęby mamy marchewkę zajadamy. Tematyka konkursu dotyczyła dbałości o zdrowe zęby, a jednym z jego głównych zadań to wspieranie rodziców małych dzieci w kształtowaniu prawidłowych nawyków higienicznych i dietetycznych u podopiecznych. Zamiarem konkursu - na najlepszą fotografię profilaktyczną było podkreślenie, oprócz korzyści zdrowotnych, również walorów estetycznych płynących z troski o higienę jamy ustnej. Na początku czerwca 2016 r. nastąpiło rozstrzygnięcie konkursu i wyłonienie laureatów. Dzieci i rodzice otrzymali atrakcyjne nagrody. PSSE Łobez r. zorganizowano spotkanie z dziećmi z grupy Tygryski, Kłapouszki i Sówki z Przedszkola Miejskiego im. Kubusia Puchatka w Resku, podczas którego mówiono dzieciom o higienie jamy ustnej, przybliżono dzieciom na czym polega praca stomatologa, rozwiązywano z dziećmi zadania i quizy na temat zdrowia jamy ustnej i zapobiegania próchnicy. Podczas spotkania wręczono dzieciom kubeczki, szczoteczki i pasty, które zakupione zostały przez Starostwo Powiatowe w Łobzie w ramach równorzędnie realizowanego Małego Programu Profilaktyki Próchnicy Zębów (Program Starostwa Powiatowego w Łobzie). Zasięgiem objęto 77 osób. PSSE Białogard Pracownik Powiatowej Stacji Sanitarno- Epidemiologicznej w Białogardzie przeprowadził prelekcje, pogadanki nt. profilaktyki jamy ustnej dzieci. Ogółem działaniami objętych zostało 654 dzieci oraz ich opiekunów. Podczas spotkań omawiano zagadnienia związane z budową i higieną jamy ustnej oraz zębów. Prelekcje połączone były z projekcją bajki pt. Dr Ząbek i legenda Zębolandii oraz pokazem prawidłowego szczotkowania zębów na modelu szczęki. Wszyscy z zainteresowaniem wysłuchali krótkiej prelekcji i obejrzeli film na temat higieny 145