Od testowania po terapię

Od testowania po terapię stworzenie programu funkcjonalnego Physiotherapy&Medicine www.pandm.org e.zak@pandm.org

Wprowadzenie Rola fizjoterapeuty : - asystowanie pacjentowi podczas badania - ocena funkcjonalnych możliwości pacjenta - określenie funkcjonalnych celów terapii - przeprowadzenie procesu usprawniania 2

Wprowadzenie Cel Pragnienia dziecka i rodziców Możliwości dziecka i rodziców Usprawnianie 3

Diagnostyka funkcjonalna Ocena poziomu rozwoju ruchowego 1. Gross Motor Function Measure ( GMFM) 2. Gross Motor Function Classification System ( GMFCS) 4

5

GMFM GROSS MOTOR FUNCTION MEASURE jest standardową metodą obserwacyjną, opracowaną w celu pomiaru zmian funkcji motorycznych w czasie u dzieci z MPD, test ten znajduje zastosowanie w praktyce klinicznej jak i w badaniach naukowych 6

GMFM skala został opracowany na McMaster University, Hamilton, Ontario, w Kanadzie, stworzona specjalnie do oceny możliwości funkcjonalnych dzieci z MPD, skala ta jest użyteczny do ustalaniu celów leczenia, a powtórne badania unaoczniają postęp w rozwoju ruchowym dziecka przeznaczona jest do oceny stopnia zdolności do wykonania zadania, a nie do oceny jakości jego wykonania, pierwotna wersja testu składała się z 66 punktów, zadań jakie miało wykonać dziecko w 5 różnych kategoriach (grupach zadań ruchowych), [ GMFM-66] test zmodyfikowano i obecna wersja zawiera 88 punktów/ prób [GMFM-88] 7

Kategorie oceny Kategoria LEŻENIE I OBRACANIE SIĘ SIEDZENIE PEŁZANIE I KLĘK STANIE CHODZENIE, BIEGANIE, SKAKANIE 8

GMFM Zdrowe 5 letnie dziecko z prawidłowym rozwojem motorycznym powinno wykonać wszystkie zadania. Zadania w każdej kategorii uporządkowane są według stopnia rozwoju. Występują trzy typy zadań : Typ zadania statyczne dynamiczne kombinowane 9

Zadania Zadania statyczne wymagają, aby pozycja wyjściowa została zachowana przez określony czas ( np. 5 sek.) Zadania dynamiczne wymagają ruchu np. przechodzenie z jednej pozycji do drugiej (obrót z pleców na brzuch) Zadania kombinowane zawierają elementy dwóch poprzednich tzn wymagają zajęcia określonej pozycji i utrzymanie jej przez oznaczony czas. 10

GMFM-88 Porównanie GMFM GMFM-66 - Nie wykorzystuje programu komputerowego do przeprowadzenia i oceny badania - Przeznaczony do testowania dzieci z MPD i zespołem Downa - Można wykorzystać go jeśli dziecko korzysta z pomocy ortopedycznych np.ortez - Próbę wykonuje się w kolejności od najtrudniejszej - Przeznaczony do testowania tylko dzieci z MPD - Wynik nie jest wynikiem konkretnej próby - Interwałowy poziom - Umożliwia ocenę celu konkretnej kategorii 11

Wskazówki ogólne 1.Potrzebne wyposażenie do przeprowadzenia badania wyposażenie powinno być przygotowane przed badaniem oraz dostosowane do odpowiedniej wysokości dziecka na podłodze powinny być wyznaczone dwie równoległe linie (za pomocą taśmy) w odległości 20cm od siebie o długości 6 metrów, jedna linia powinna być ok.2 cm szeroka zadania jakie ma dziecko wykonać z kategorii A, B i C wykonuje się na macie, pozostałe kategorie wykonuje się na podłodze 12

Wyposażenie cd. mała ławka do 90 cm długości ( wysokość ławki tak dobrana aby dziecko siedząc dotykało podłoża stopami) duża ławka lub stół odpowiednio dobrany do wysokości dziecka tak aby dziecko swobodnie mogło po niej przesuwać przedmioty laska do ćwiczeń o długości od 30-60cm piłeczka mała, która może być trzymana jedną lub dwoma rękami stoper do pomiaru czasu Jeżeli nie dysponujemy takim wyposażeniem należy dobrać najbardziej zbliżone do wymagań. 13

Wskazówki cd 2. Otoczenie duże pomieszczenie ciepłe pomieszczenie, aby dziecko można było rozebrać i aby było mu przyjemnie osoby towarzyszące nie powinny pomagać dziecku przy żadnym zadaniu terapeuta powinien zapewnić jak najlepsze warunki badania, tak aby w minimalny sposób wpływały na osiągnięty wynik 14

Wskazówki cd 3. Badanie należy wykonywać zadania z poszczególnych kategorii po kolei ( A, B, C, D, E) aby nie ominąć żadnego punktu ( 66 lub 88) należy przeprowadzać test zawsze w tych samych warunkach, dlatego warto odnotować wszystkie czynniki, które mogą mieć wpływ na zdolność dziecka do wykonania zadań, nastrój dziecka, samopoczucie, czy jest wypoczęte czy zmęczone i inne Oceniane są dzieci w wieku od 5-16 r.ż 15

Badanie nie należy oceniać wykonania zadań wg ilości punktów osiągniętych w następnym zadaniu, grupy i punkty w danej kategorii (A, B, C, D, E) uporządkowane są według stopnia rozwoju, a zadania końcowe w jednej kategorii mogą być trudniejsze niż zadania na początku kategorii następnej (zaleca się przeprowadzać zadania w każdej kategorii od początku, w określonej kolejności) WYJĄTEK!!!! jeśli dziecko nie współpracuje, dopuszczalne jest badanie w jakiejkolwiek kolejności 16

Badanie każde zadanie może być wykonane max 3 razy ( spontaniczne wykonanie zadania zaliczane jest jako jedna z 3 prób), punkty przyznawane są za najlepszą próbę jeśli dziecko spełni zadanie przy 1 próbie, nie jest konieczne dalsze wykonanie prób tego samego zadania, słowne zachęcanie, demonstracja oraz próbny test w celu upewnienia się że dziecko rozumie polecenie jest dozwolone 17

Badanie jeżeli terapeuta jest przekonany, że dziecko jest zdolne do wykonania zadania, którego nie chce wykonać, należy powrócić do tego zadania pod koniec testu test wykonywany po raz pierwszy odbywa się beż użycia jakichkolwiek pomocy, stabilizatorów, łusek, ortez, butów jeżeli dziecko używa na co dzień pomocy np. łusek AFO do chodzenia, należy powtórzyć ćwiczenie z ich użyciem w tych samych warunkach 18

19

20

21

22

23

24

25

26

Film 1 badanie dziecka z MPD 27

Film 2 badanie dziecka 28

Film 3 badanie dziecka 29

Wskazówki ogólne cd. 4. Punktowanie poszczególnych zadań ocena odbywa się z wykorzystaniem 4stopniowej skali według ustalonego klucza 0 - nie rozpoczyna wykonania zadania 1 rozpoczyna (> 10% wykonania zadania) 2 częściowo kończy (od 10% do > 100%) 3 - kończy (100%) większość zadań posiada szczegółowy opis oceny punktowej jeżeli trudno ocenić jaką ilość punktów przyznać dziecku, należy wybrać najniższą z dwóch możliwości punktowych 30

Punktowanie jakiekolwiek zadanie, które było opuszczone lub dziecko nie było w stanie go wykonać ( lub nie miało ochoty) należy ocenić na 0 pkt w celu ustalenia całkowitej ilości punktów należy podsumować punkty w ramach każdej kategorii ilość zdobytych punktów w % oblicza się w ramach każdej z 5 kategorii (A-E), ilość zdobytych pkt/max ilość pkt x 100 całkowitą sumę otrzymamy za pomocą obliczania wartość śr wyników w % z każdej kategorii jeśli otrzymamy liczbę dziesiętną należy ją zaokrągli do najbliższej liczby całkowitej 31

Więcej informacji na http://motorgrowth.canchild.ca/en/gmfm/overview.asp 32

Dziękuję za uwagę Ewa Żak e.zak@pandm.org 33