Komunikacja miejska w Łowiczu Analiza wyników badania ankietowego przeprowadzonego wśród osób korzystających z komunikacji miejskiej w Łowiczu Raport przygotował zespół w składzie: mgr Paweł Pięta dr Katarzyna Skierska-Pięta Łowicz, listopad 2015 1
Wstęp (cel badania i proces zbierania danych) Jedną z najbardziej popularnych metod badawczych są badania ankietowe. W tej metodzie do zbierania informacji od respondentów wykorzystuje się wystandaryzowany kwestionariusz. Metoda ta została także wykorzystana w realizacji badań przeprowadzonych przez Urząd Miejski w Łowiczu wśród użytkowników komunikacji miejskiej. Główną zaletą wykorzystanej na potrzeby niniejszego badania metody jest fakt, że jest ona prostym i szybkim sposobem na zebranie dużej ilości danych związanych z badaną zbiorowością, która niekoniecznie skupiona jest w jednym miejscu. Ważny jest także fakt, że dzięki standardowemu zestawowi pytań możliwe jest wielokrotne powtarzanie kwestionariusza. Ankieta sprzyja także zachowaniu wysokiego stopnia anonimowości, co pozytywnie wpływa na jakość odpowiedzi respondentów. Wszyscy respondenci, którzy wzięli udział w badaniu przed jego rozpoczęciem zostali poinformowani przez ankieterów o tym, że ich odpowiedzi są anonimowe i zostaną przedstawione jedynie w szerszym spektrum, które w żaden sposób nie pozwoli na przypisanie danych odpowiedzi konkretnej osobie. Kwestionariusz ankiety dotyczącej komunikacji miejskiej w Łowiczu wraz z bazą danych oraz niniejszym reportem został przygotowany i przekazany bez pobierania żadnego wynagrodzenia przez Pawła Piętę i Katarzynę Skierską-Piętę (Nowoczesne Centrum Edukacji). Wywiady oraz wprowadzenie bazy do danych zostało przeprowadzone osobiście przez pracowników Wydziału Promocji, Kultury, Sportu i Turystyki Urzędu Miejskiego w Łowiczu. Badania ankietowe przeprowadzono w dniach 15.10.-10.11.2015 roku wśród osób korzystających z komunikacji miejskiej w różnych porach dnia oraz z różnych linii. Celem przeprowadzonego badania było poznanie opinii mieszkańców Łowicza i okolic korzystających z komunikacji miejskiej na temat funkcjonowania komunikacji oraz zgłoszenia uwag na temat jak komunikacja miejska powinna funkcjonować w niedalekiej przyszłości. Wyniki badań zostaną wykorzystane przez Urząd Miejski w Łowiczu w przygotowywanym projekcie związanym z przystosowaniem komunikacji miejskiej do potrzeb mieszkańców Łowicza. Sam kwestionariusz ankiety został podzielony na dwie części. Pierwsza to część właściwa, w której znalazły się pytania dotyczące omawianego problemu, druga to część 2
typowo informacyjna, tzw. metryczka. Część pierwsza składa się z 12 pytań. Są to pytania zarówno otwarte, jak i zamknięte. Wśród pytań zamkniętych, były także takie pytania, w których respondenci mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedź. W części pierwszej znalazły się pytania dotyczące: celu, dla którego wykorzystywana jest komunikacja miejska; częstotliwość korzystania z komunikacji miejskiej; w przypadku osób rzadko korzystających z komunikacji przyczyny; linie z jakich respondenci korzystają; ocena trasy autobusu; ocena częstotliwości kursowania komunikacji miejskiej; ocena dostępu do informacji o kursach; wskazanie rzeczy, które należy poprawić w dostępie do informacji o kursach; wskazanie działań lokalnych władz związanych z ułatwieniem korzystania z komunikacji miejskiej; przyczyny, dla których respondenci korzystają z komunikacji miejskiej; ocena punktualności transportu publicznego; ocena, czy środki transportu publicznego są bezpieczne i dopasowane do potrzeb mieszkańców. Wśród pytań dotyczących charakterystyki respondentów, znalazły się pytania dotyczące: płci, wieku, miejsca stałego zamieszkania oraz wykształcenia i statusu zawodowego. Charakterystyka respondentów oraz analiza wyników badań przeprowadzonych wśród użytkowników komunikacji miejskiej w Łowiczu została przedstawiona w dalszej części raportu. 3
Charakterystyka respondentów i analiza wyników Badania ankietowe przeprowadzono wśród 354 osób korzystających z komunikacji miejskiej w Łowiczu. Badania przeprowadzono w trakcie ich podróży. Wśród 354 osób, 233 osoby stanowiły kobiety (65,8% respondentów), w 9 przypadkach, respondenci nie podali swojej płci. Struktura wiekowa respondentów przedstawiona została na wykresie poniżej (wykres 1). Wykres 1. Struktura wiekowa respondentów (w %) Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań. Respondenci zostali poproszeni również o wskazanie miejsca swojego zamieszkania. Z przeprowadzonych badań wynika, że z komunikacji miejskiej nie korzystają tylko i wyłącznie mieszkańcy Łowicza, ale także osoby zamieszkujące gminy ościenne. W badaniu udział wzięło ponad 62% osób mieszkających w Łowiczu. Pozostała część respondentów wskazała na miejsce swojego zamieszkania obszar poza granicami miasta. Szczegółowy rozkład odpowiedzi na to pytanie przedstawia tabela 1. 4
Tabela 1. Miejsce stałego zamieszkania respondentów 5
Miejsce zamieszkania Łowicz poza Łowiczem Dzielnica/miejscowość Liczba wskazań Odsetek Osiedle "Korabka" 32 9,0 Osiedle "Stare Miasto" 15 4,2 Osiedle "Zatorze" 6 1,7 Osiedle "Stefana Starzyńskiego" 16 4,5 Osiedle "Nowe Miasto" 5 1,4 Osiedle "Przedmieście" 30 8,5 Osiedle "Kostka" 15 4,2 Osiedle "Bratkowice" 37 10,5 Osiedle "Górki" 26 7,3 Osiedle "Henryka Dąbrowskiego" 8 2,3 inne 30 8,5 Bobiecko 22 6,2 Mysłaków 16 4,5 Seligów 15 4,2 Seroki 12 3,4 Dąbkowice 9 2,5 Jamno 9 2,5 Zawady 9 2,5 Wygoda 5 1,4 Niedźwiada 4 1,1 Łyszkowice 3 0,8 Małszyce 3 0,8 Czajki, Klewków, Nieborów, Otolice, Pilaszków (po dwa wskazania) Bednary, Grudze, Gzinka, Jacochów, Popów, Pszczonów, Skowroda/Różyce, Urbańszczyzna, Zduny (po jednym wskazaniu) 10 2,8 10 2,8 inne 7 2,0 SUMA 354 100,0 6
Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań. Z przeprowadzonych badań wynika, że najczęściej z komunikacji miejskiej korzystają mieszkańcy Osiedla Bratkowice (37 wskazań 10,5%) oraz mieszkańcy dzielnicy Korabka (32 wskazania 9,0%), Osiedla Przedmieście (30 wskazań 8,5%) oraz Osiedla Górki (26 wskazań 26%). Z przeprowadzonych badań wynika, że najczęściej z komunikacji miejskiej korzystają Łowiczanie, którzy mieszkają najdalej od centrum miasta. W przypadku osób deklarujących swoje miejsce zamieszkania poza Łowiczem największą grupę respondentów stanowili mieszkańcy wsi Bobiecko (22 wskazania, 6,2%) oraz Mysłakowa (16 wskazań 4,5%) i Seligowa (15 wskazań 4,2%). Mieszkańcy zostali także poproszeni o podanie swojego wykształcenia. Rozkład dopowiedzi na to pytanie przedstawia wykres 2. Wykres 2. Wykształcenie respondentów (w %) Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań. Ponad połowa respondentów zadeklarowała, że posiada wykształcenie średnie (51,4%). Pozostali wskazywali głównie na wykształcenie wyższe (18,4%) oraz podstawowe (17,2%). Respondenci określili także swój status zawodowy. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawia wykres 3. 7
Wykres 3. Status zawodowy respondentów w(w %) Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań. Z danych przedstawionych na wykresie 3 wynika, że największą grupę osób korzystających z komunikacji stanowią emeryci (38,7%). Na kolejnym miejscu uplasowały się osoby pracujące na etacie lub prowadzące własną działalności (27,7%) oraz osoby uczące się lub studiujące (26,8%). W badaniu pojawiła się także grupa osób, która wskazała, że uczy się lub studiuje i jednocześnie pracuje (2,8%). Niecałe 100 osób wskazało miejsce swojej pracy. Większość z osób korzystających z komunikacji miejskiej pracuje w Łowiczu (80,2%), następnie w Warszawie (15,4%) i w Łodzi (4,4%). Pierwsze pytanie dotyczące funkcjonowania komunikacji miejskiej związane było z celem, w jakim jest ona wykorzystywana. Rozkład odpowiedzi na to pytanie przedstawia się następująco: dojazd do pracy w Łowiczu i okolicach - 17,4%; dojazd na dworzec PKP oraz przystanki PKS i busów w celu dalszej kontynuacji jazdy do pracy, szkoły czy uczelni 11,4%; dojazd do szkoły 86%; okazjonalnie (dojazd do sklepów, dojazd na Mszę Świętą w niedzielę i święta, dojazd do ogródków działkowych, imprezy okolicznościowe) 49,9%. 8
Kolejne pytanie związane było z częstotliwością korzystania z komunikacji miejskiej. Odpowiedzi osób, które wzięły udział w badaniu przedstawiają się następująco: codziennie 43,2 %; trzy razy w tygodniu 25,7%; raz w tygodniu 16,9%; raz w miesiącu 13,3% inna odpowiedź lub brak odpowiedzi 0,8%. Osoby, które wskazały, że rzadko korzystają z komunikacji miejskiej zostały poproszone o podanie przyczyn tego faktu. Co dziesiąty respondent wskazał na rzadkie połączenia (10,8%), ponad 11 % na niedostosowany rozkład jazdy do potrzeb respondenta, 4% wskazało na zbyt okrężne trasy zaś, 3,1% zbyt dużą odległość do przystanku. Niecałe 3% wskazało na drogie bilety. Ponad 9% respondentów wskazało na inną przyczynę, m.in.: posiadanie własnego środka transportu, wiek i problemy zdrowotne oraz nieprzyjemni kontrolerzy i niemili kierowcy autobusów. Respondenci zostali także poproszeni o wskazanie linii, z których korzystają 40,7% wskazało linię nr 1, 39% wskazało linię nr 2, 37,3% - linię nr 3, zaś 4,6% - linię nr 5. Ocenie poddano także, długość linii autobusowej, którą respondenci podróżują. Większość z nich (80,8%) uznało, że jest w sam raz, 11%, że jest za długa, zaś 4,8%, że powinna zostać wydłużona. Niecałe 4% osób nie odpowiedziało na to pytanie bądź udzieliło innej odpowiedzi. Częstotliwość kursowania komunikacji miejskiej została oceniona następująco: wystarczająca - 30%; za mało jest połączeń jednej linii komunikacji miejskiej 44,1%; jest niesynchronizowana z innymi liniami komunikacji miejskiej 12,0%; jest niesynchronizowana z PKP i PKS 13,0%; rozkład jazdy komunikacji miejskiej jest nieczytelny 0,9%. W ankiecie znalazło się także pytanie dotyczące oceny dostępu do informacji o kursach poszczególnych linii. Większość z respondentów dobrze (55,1%) lub bardzo dobrze (31,5%) oceniło dostęp do informacji związanej z kursowaniem danej linii autobusowej. Co dziesiąty respondent (9,8%) ocenił dostęp na poziomie średnim, zaś 3,7% określił dostęp jako zły. Osoby, które negatywnie oceniły dostęp do informacji na temat kursowania 9
poszczególnych linii zostały poproszone o wskazanie, co należy poprawić. Respondenci wskazywali na: opracowanie bardziej czytelnego rozkładu jazdy w Internecie; oddzielenie rozkładu jazdy świątecznego i niedzielnego od roboczych dni tygodnia; większe tabliczki i litery; brak informacji telefonicznej; brak informacji, że niektóre przystanki są już nieaktualne; w Internecie zamieszczony jest inny rozkład jazdy niż na tabliczce na przystanku; brak dokładnego oznaczenia trasy i przystanków; rozkłady jazdy powinny znaleźć się także w kinie, Urzędzie Miasta czy w innych instytucjach, co pewien czas powinien być także ogłaszany w prasie. W ankiecie osoby korzystające z komunikacji miejskiej miały możliwość wypowiedzenia się na temat działań, jakich oczekują od lokalnych władz, aby ułatwić im korzystanie z niej. W przypadku pytania dotyczącego zmiany trasy autobusów, w ankiecie znalazły się następujące odpowiedzi: zorganizowanie dodatkowego przystanku w Jamnie oraz w Grudzach, gdzie znajduje się tylko jeden przystanek oraz na Bratkowicach koło kościoła; wydłużenie linii do Dworca PKP oraz na Osiedlu Bratkowice; przedłużenie linii w Mysłakowie oraz wydłużenie linii do Pszczonowa; podstawienie wiaty na ulicy Łódzkiej oraz zmniejszenie odległości między przystankami na ul. Łódzkiej koło ronda. Ponad 22% respondentów wskazało na większą liczbę połączeń komunikacji miejskiej, która będzie dopasowana do rozkładu jazdy PKP i PKS. Mieszkańcy od władz samorządowych oczekują także zwiększenia liczby kursów. W związku z tym wskazali linię i porę dnia. Odpowiedzi respondentów zostały wskazane poniżej: w przypadku linii nr 1 respondenci wskazali, aby dodatkowe kursy pojawiły się rano, po południu (szczególnie po godzinie 16tej), w godzinach wieczornych i nocnych. Chcieliby także kolejnych kursów w weekendy i święta; 10
w przypadku linii nr 2 respondenci wskazali, aby rozkład jazdy został uzupełniony o dodatkowe kursy, nie tylko rano (około godziny 10tej), ale także po południu i wieczorem czy w weekendy i dni świąteczne. Respondenci wskazali, na za długie przerwy w kursowaniu linia w południe. Mieszkańcy zwracali także uwagę, że autobus tej linii mógłby jechać całą ulicą Tuszewską; w przypadku linii nr 3 respondenci zaproponowali zwiększenie liczby kursów nie tylko w godzinach rannych i południowych (więcej w godz. 10.00-10.30), ale także popołudniowych i wieczornych (np. o 21 do Łowicza, czy o 22 do Bobiecka); w przypadku linii nr 5 respondenci wskazali na zwiększenie liczby kursów w godzinach rannych (ok. 7 rano) i popołudniu (po16tej, 17tej). Pojawiły się też uwagi dotyczące funkcjonowania całej komunikacji. Respondenci wskazali m.in. na dopasowanie do siebie poszczególnych linii autobusowych, aby autobusy się nie spóźniały oraz w swoich rozkładach uwzględniały dworzec PKP. Respondenci zostali także poproszeni o to, aby odpowiedzieli dlaczego podróżują środkami transportu publicznego. Rozkład odpowiedzi na to pytanie kształtował się następująco: mogę szybciej dotrzeć na miejsce 23,5%; unikam korków 5,1%; nie muszę szukać miejsc parkingowych -12,8%; ograniczam zanieczyszczenie środowiska 2,9%; nie stać mnie na samochód 28,3%; inne (brak prawa jazdy, brak samochodu, wiek, korzystanie z samochodu przez innego domownika) 30,3%. W przypadku oceny punktualności kursowania komunikacji miejskiej ponad 52% określiło, że jeździ ona punktualnie. Ostatnie pytanie dotyczyło oceny bezpieczeństwa i dopasowania środków transportu do potrzeb mieszkańców. Prawie 89% osób korzystających z komunikacji miejskiej w Łowiczu czuje się bezpiecznie. Osoby, które negatywnie odpowiedziały na to pytanie wskazały m.in. na: zbyt szybka jazdę, gwałtowne hamowanie, przycinanie pasażerów w drzwiach, brak dostosowania autobusów do potrzeb osób niepełnosprawnych i starszych (np. za wysokie fotele). 11
12
Podsumowanie W badaniu udział wzięły osoby, które korzystają z komunikacji miejskiej w Łowiczu. Są to zarówno osoby mieszkające w Łowiczu, jak i mieszkańcy sąsiednich gmin. Z komunikacji miejskiej zazwyczaj korzystają osoby starsze emerycie oraz osoby uczące się. Są to zazwyczaj osoby posiadające wykształcenie średnie. W większości są to także osoby, w przypadku Łowicza, zamieszkujące dzielnice, położone najdalej od centrum miasta. Przez respondentów komunikacja miejska wykorzystywana jest w podróży do szkoły czy wykorzystywana jest okazjonalnie (dojazd do sklepów, dojazd na Mszę Świętą w niedzielę i święta, dojazd do ogródków działkowych, imprezy okolicznościowe). Osoby, które korzystają z komunikacji miejskiej, ale robią to rzadko, jako jedną z przyczyn podały przede wszystkim zbyt małą liczbę kursów. Większość osób dobrze oceniła funkcjonowanie komunikacji miejskiej, długość danej linii czy dostęp do informacji. Respondenci wskazali jednak także co należy poprawić i uwzględnić w przygotowywaniu zmian, które będą bardziej dopasowane do potrzeb mieszkańców. Na uwagę zasługuje na pewno wydłużenie, bądź uwzględnienie funkcjonowania komunikacji miejskiej przy dworcu PKP, zwiększenie częstotliwości kursowania, z uwzględnieniem pór nocnych. Z przeprowadzonego badania wyłania się również obraz osób korzystających z komunikacji miejskiej, których nie stać na samochód lub nie mają one do niego dostępu. Badanie przeprowadzone wśród osób korzystających z komunikacji miejskiej w Łowiczu jest dobrym wstępem do kontynuowania badań wśród grupy pozostałych mieszkańców Łowicza, którzy z niej nie korzystają. Poznanie przyczyn ich decyzji oraz uwzględnienie ich ewentualnej opinii sprawi, że przygotowywany nowy rozkład komunikacji miejskiej dopasowany będzie do większości potrzeb rożnych grup mieszkańców Łowicza. Urząd Miasta stoi także przed decyzją, czy warto walczyć o nowych pasażerów. Kolejną częścią badania mogłaby być także analiza zachowań osób, które nie korzystają z komunikacji np. kierowców parkujących auta w strefie płatnego parkowania. 13
14
Spis wykresów i tabel Wykres 1. Struktura wiekowa respondentów (w %)...4 Wykres 2. Wykształcenie respondentów (w %)...6 Wykres 3. Status zawodowy respondentów w(w %)...7 Tabela 1. Miejsce stałego zamieszkania respondentów...5 15