ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ EKONOMICZNY poprzez Eko-efektywne Partnerstwo Sektora Publicznego i Prywatnego Informacje ogólne o programie CLEANER PRODUCTION CENTER AUSTRIA Informationszentrum für umweltgerechte Produktion GmbH
Co to jest ÖKOPROFIT Myślą przewodnią projektu ÖKOPROFIT jest model win-win, którego celem jest trwałe wzmocnienie zakładów przemysłowych pod względem ekonomicznym przez zastosowanie innowacyjnych wieloaspektowych technologii i jednocześnie poprawa ekologicznej sytuacji w mieście/regionie. Historia ÖKOPROFIT - ŐKOlogisches PROjekt Für Integrierte Umwelt-Technik jest programem stałego wspierania gospodarki, który został opracowany w 1991r. w Wydziale Środowiska miasta Graz. Za projekt ten miasto Graz (Austria) otrzymało m. in. wyróżnienie European Sustainable City Award 1996 i Dubai International Award for Best Practices to improve the Living Environment 2002, a także było finalistą Bremen Partnership Award Centest 2001. Model partnerstwa sektora publicznego i prywatnego Ważnym czynnikiem gwarantującym powodzenie projektu ÖKOPROFIT jest szczególny rodzaj współpracy między administracją publiczną, przedsiębiorstwami i konsultantami przez wspólnie opracowane programy szkoleń oraz sieć połączeń między uczestniczącymi zakładami. Aktywna współpraca umożliwia intensywniejszy przepływ informacji i efektywne wykorzystanie rezultatów współdziałania. Projekt Zainteresowanie projektem sprawiło, że stworzono system szkoleń (ÖKOPROFIT Academy) w celu jego międzynarodowego rozpowszechniania. Obszerny program kształcenia umożliwia konsultantom i przedstawicielom władz lokalnych poznanie metodyki projektu ÖKOPROFIT. W ramach realizowanego następnie programu podstawowego (ÖKOPROFIT - Basic Programme) następuje transfer wiedzy do kadry przedsiębiorstw i instytucji uczestniczących w programie. Miasto Graz powierzyło rozpowszechnianie projektu na arenie międzynarodowej, organizację systemu szkoleń i przyznawanie licencji na stosowanie znaku ÖK- OPROFIT firmie Cleaner Production Center (CPC) Austria. Wspiera ona użytkowników projektu podczas jego wdrażania i gwarantuje tym samym odpowiednią jakość i powodzenie realizowanych projektów. Perspektywy Dalszy ciągły rozwój projektu jest głównym celem zespołu jego twórców. W odpowiedzi na potrzeby sygnalizowane przez uczestników projektu opracowano specjalne programy dla przedsiębiorstw turystycznych i małych zakładów o liczbie pracowników wynoszącej mniej niż 10. Międzynarodowa sieć użytkowników projektu Budowa międzynarodowej sieci ÖKOPROFIT umożliwia wszystkim uczestniczącym przedsiębiorstwom, konsultantom, władzom lokalnym i instytucjom naukowym wykorzystanie efektów współdziałania przez wymianę nabytej wiedzy. CPC Austria dysponuje zespołem doświadczonych ekspertów i przedsiębiorstw partnerskich z różnych branż i gwarantuje tym samym wiedzę na najbardziej aktualnym poziomie. Marka ÖKOPROFIT Projektowi ÖKOPROFIT przysługuje ochrona prawna znaku towarowego. Użytkownikom projektu umożliwia się wykorzystywanie znaku towarowego i związanego z nim programu poprzez udzielenie licencji. Koszty Koszty projektu pokrywane są zwykle ze zobowiązań sektora publicznego lub opłat wnoszonych przez uczestniczące przedsiębiorstwa. Dodatkowo użytkownicy projektu mogą korzystać z pomocy sponsorów lub dofinansowania poprzez projekty UE. 2 Cleaner Production Center Austria www.cpc.at
Dlaczego ÖKOPROFIT? ÖKOPROFIT jest jedynym w swoim rodzaju programem, który w jednakowym stopniu wzmacnia władze lokalne i przedsiębiorstwa, zapewniając tym samym trwały gospodarczy rozwój miasta/regionu. Tylko w mieście Graz ponad 100 przedsiębiorstw uzyskało w ostatnich latach następujące oszczędności: -108.000 MWh energii -6.500.000 m 3 ścieków -7.000.000 m 3 wody -4.144 t niebezpiecznych odpadów -10.000 t pozostałych odpadów Korzyści z projektu ÖKOPROFIT dla: Władz lokalnych skuteczne i korzystne pod względem kosztów odciążenia środowiska poprzez wyższą efektywność wykorzystania zasobów budowa trwałych struktur gospodarczych poprzez skuteczne wspieranie rozwoju gospodarki kapitał na wspieranie nowoczesnych przedsiębiorstw zamiast wydatków na sanację środowiska zapewnienie miejsc pracy w stabilnych przedsiębiorstwach korzyści dla rywalizacji w międzynarodowej walce konkurencyjnej wzrost jakości życia mieszkańców miast/regionów wzrost jakości środowiska regionu i ożywienie turystyki Przedsiębiorstw wzrost wydajności produkcji poprzez zastosowanie nowych narzędzi zarządzania strumieniem materiałów obniżenie kosztów poprzez zmniejszenie zużycia materiałów i energii oraz redukcję emisji i odpadów bezpieczeństwo prawne gwarantowane przez władze lokalne kształcenie pracowników przedsiębiorstw z zakresu środowiska, produkcji i kosztów wspólne programy szkoleniowe z innymi przedsiębiorstwami szanse rynkowe dla przedsiębiorstw poprzez międzynarodowe sieci użytkowników projektu wyróżnienie Przedsiębiorstwo - ÖKOPROFIT i włączenie w prace projektu przygotowanie do wdrożenia norm EMAS lub ISO 14001 Cleaner Production Center Austria www.cpc.at 3
Jakie formy działań obejmuje ÖKOPROFIT? ÖKOPROFIT realizowany jest w oparciu o plan złożony z kolejnych etapów: sesje szkoleniowe, program podstawowy, program klubowy. ÖKOPROFIT Academy Szkolenie konsultantów i przedstawicieli władz Przedsiębiorstwa ÖKOPROFIT Basic Programme Transfer wiedzy poprzez konsultantów do przedsiębiorstw i instytucji uczestniczących ÖKOPROFIT Club Kontynuacja wymiany wiedzy i doświadczenia Przedstawiciele władzy Konsultanci W pierwszym etapie konsultanci i przedstawiciele władz lokalnych przechodzą szkolenie z zakresu metodyki ÖKOPROFIT jako przyszli eksperci uczestniczący we wdrażaniu programu (ÖKOPROFIT Academy). Następnie rozpoczyna się realizacja podstawowego modułu programu (Basic Programme), w ramach którego następuje transfer wiedzy do kadry przedsiębiorstw i instytucji uczestniczących w programie za pośrednictwem ekspertów przygotowanych w trakcie etapu pierwszego. Długookresową trwałość efektów wdrożonego programu gwarantują wzajemne kontakty uczestników programu, podtrzymywane poprzez program Klubu (ÖKOPROFIT Club), służący wymianie doświadczeń i aktualnej wiedzy. Międzynarodowa sieć użytkowników projektu ÖKOPROFIT obejmuje już ponad 1000 przedsiębiorstw w ciągle rosnącej liczbie miast i regionów na całym świecie (szczegóły www.cpc.at). Umożliwia ona członkom sieci korzystną wymianę doświadczeń, a także otwiera uczestniczącym przedsiębiorstwom rynki międzynarodowe. 4 Cleaner Production Center Austria www.cpc.at
Jakie formy działań obejmuje ÖKOPROFIT? System szkoleń ekspertów i konsultantów ÖK- OPROFIT Academy W trakcie kursu konsultanci oraz przedstawiciele władz lokalnych są szkoleni w zakresie metodyki ÖKOPRO- FIT i otrzymują niezbędne kwalifikacje oraz dyplom uprawniający do zarządzania projektami realizowanymi wg wytycznych ÖKOPROFIT. System szkoleń ÖKOPROFIT obejmuje różne aspekty eko-efektnego zarządzania. Dodatkowo oferowany jest program dla administracji komunalnej, którego treści koncentrują się na budowie i rozbudowie infrastruktury komunalnej oraz na opracowaniu planów z zakresu gospodarki odpadami i energią oraz komunikacji i inicjatywy Local Agenda 21. Eksperci z tych dziedzin przekazują swoje doświadczenia i wspierają merytorycznie podejmowane działania. Program podstawowy Basic Programme Program podstawowy, trwający w przybliżeniu jeden rok, poświęcony jest transferowi wiedzy uzyskanej przez konsultantów w trakcie systemu szkoleń (ÖKOPROFIT Academy) do sektora przedsiębiorczości. Przedstawiciele władz lokalnych, którzy uzyskali certyfikat Menadżera projektu ÖKOPROFIT podejmują się organizacji i zarządzania całością projektu, natomiast uprawnieni Konsultanci ÖKOPROFIT prowadzą zajęcia warsztatowe pomocne w osiągnięciu założonych celów. Kombinacja zajęć warsztatowych i indywidualnych konsultacji sprawia, że uzyskana wiedza pozostaje w przedsiębiorstwie. Certyfikat dla przedsiębiorstw Po pozytywnej ocenie przedsiębiorstwa przez niezależną komisję, przyznawany jest certyfikat ŐKOPRFIT, który oznacza zakończenie etapu programu podstawowego Klub ÖKOPROFIT Program klubowy ŐKOPRFIT opracowany został w celu zapewnienia ciągłości wdrożeń nowych rozwiązań w przedsiębiorstwach uczestniczących w projekcie oraz zachęty do współpracy między przedsiębiorstwami, konsultantami i władzami lokalnymi. Prowadzone w ramach klubu warsztaty, spotkania i konsultacje mogą być indywidualnie dopasowane do potrzeb uczestniczących przedsiębiorstw. Baza danych uzyskanych w ramach międzynarodowej sieci użytkowników projektu stanowi podstawę do różnego rodzaju analiz mających na celu dalszą poprawę jakości projektu. Cleaner Production Center Austria www.cpc.at 5
Wypowiedzi na temat projektu ÖKOPROFIT Walter Ferk Z-ca Burmistrza miasta Graz, Austria Mag. Siegfried Nagl Burmistrz miasta Graz, Austria Miasto Graz zyskało już znakomitą międzynarodową sławę jeżeli chodzi o ochronę środowiska. Chcąc dzielić się doświadczeniami i nabytą wiedzą z innymi miastami i regionami założyliśmy w 1996r. Cleaner-Production-Center (CPC) Austria. Główne zadanie CPC Austria polega na rozpowszechnianiu idei naszego sprawdzonego projektu ÖKOPROFIT w świecie. W ostatnich latach udało się nam zbudować gęstą sieć partnerów ÖKOPROFIT. Zalety tego innowacyjnego projektu środowiskowego znane są aż po Chiny, Amerykę Południową i Afrykę Południową. Nasza wizja międzynarodowej sieci ÖKOPROFIT z centrum w Grazu przybiera coraz bardziej konkretne formy. W początkowym okresie realizacji projektu, przed już ponad 10 laty, miasto Graz miało bardzo poważne problemy związane ze złym stanem środowiska. Wówczas nikt nie śmiał nawet myśleć, że w tak krótkim czasie można uzyskać tak dużą poprawę sytuacji. Opracowanie programu ÖKO- PROFIT sprawiło, że zyskaliśmy instrument, który umożliwił nam wspólnie z naszymi zakładami przemysłowymi poprawić stan środowiska i jednocześnie ich rentowność. ÖKOPROFIT stanowił siłę napędową naszego rozwoju aż do poziomu pierwszego miasta Europy z przyszłością i jesteśmy dumni z tego, że nasz projekt stał się międzynarodowym wzorem do naśladowania. Dipl. Ing. Boris Sovic Burmistrz miasta Marburg, Słowenia Thomas Hunsteger-Petermann Nadburmistrz miasta Hamm, Niemcy W roku 2002 zaczęliśmy realizację projektu ÖKOPROFIT w Marburgu w ramach projektu Interreg IIIA we współpracy z miastem Graz. W pierwszej fazie wzięło udział 20 przedsiębiorstw i udało się nam tylko w latach 2002 2004 w wyniku podjętych kroków uzyskać oszczędności w wysokości 839393. Projekt ten jest dla nas dlatego taki interesujący, ponieważ umożliwia korzystanie z doświadczeń innych jego użytkowników, a podjęcie odpowiednich działań zapewnia dalsze istnienie naszym zakładom i wzmacnia ich konkurencyjność, co jest bardzo istotne ze względu na nasze członkostwo w UE. Jestem przekonany o tym, że ÖKOPROFIT będzie miał duże znaczenie także dla przyszłego rozwoju Mariboru i innych słoweńskich miast i regionów. Będę z całej siły popierał jego rozpowszechnianie w innych słoweńskich miastach, członkach słoweńskiego związku miast i gmin. Za pomocą środowiska oszczędzać pieniądze w przedsiębiorstwie, taki pomysł wydaje się na pierwszy rzut oka niezbyt zyskowny. Ale wyniki dwóch pierwszych edycji programu ÖKOPROFIT w mieście Hamm pokazały, że potencjał do wykorzystania w poszczególnych przedsiębiorstwach ciągle jest jeszcze bardzo duży. W drugiej edycji udało się uzyskać roczne oszczędności ok. 233 000 przy jednorazowych nakładach inwestycyjnych w wysokości 82 000. Osiągnięty sukces i duże zainteresowanie ze strony innych przedsiębiorstw, spowodowały, że zdecydowaliśmy się rozpocząć wkrótce trzecią edycję programu. 6 Cleaner Production Center Austria www.cpc.at
Wypowiedzi na temat projektu ÖKOPROFIT Dr Reinhard Wieczorek Referent ds. Pracy i Gospodarki w Monachium, Niemcy. Mag. Gerda Schmid Wydział Gospodarki Władz Landu Vorarlberg, Austria Od startu programu ÖKOPROFIT w Monachium w ciągu czterech lat uczestniczyło w nim z sukcesem 70 przedsiębiorstw i opracowało przy tym obszerne programy środowiskowe, które są sukcesywnie wdrażane i uzupełniane. Jeżeli weźmie się pod uwagę tylko przedsięwzięcia wdrożone przez 53 zakłady w pierwszych trzech latach do 2001r. to widoczne są imponujące rezultaty: ÖKOPR- OFIT umożliwił nam rocznie ograniczyć emisję CO 2 o 3300t, uniknąć produkcji 1000t śmieci, zaoszczędzić 16.1mln kwh energii, 97mln litrów wody i 1.85 mln. Osiągnięty sukces sprawił, że ÖKOPROFIT -Monachium jest kontynuowany w wersji ze wszystkimi modułami. ÖKOPROFIT jest wdrażany w Vorarlberg od 1996r. Zyskaliśmy w międzyczasie 115 certyfikowanych przedsiębiorstw i jesteśmy przekonani o tym, że ÖKOPROFIT może się przyczynić do uatrakcyjnienia naszej przestrzeni gospodarczej i życiowej. Cleanar-Production-Center Austria jest dla nas partnerem z Grazu, który w kompetentny sposób wspiera nasze działania. Tym co cenimy w ÖKOPROFIT jest giętkość jego instrumentarium można go stosować i dla małych i dla dużych przedsiębiorstw, dla producentów i świadczących usługi. Uczestnicy podkreślają jak wiele zyskują wskutek wzajemnej wymiany doświadczeń i nowych pomysłów. W Vorarlberg wdrażamy projekt ÖKOPROFIT pod hasłem: Impulsy dla człowieka, środowiska i gospodarki i tak też tego tutaj doświadczamy. Ing. Peter Paul Kemeter Siemens SGP Verkehrstechnik GmbH Graz, Austria Dir. Hubert Aumeier Grand Hotel Wiesler Graz, Austria Udział w programie ÖKOPROFIT zakończył się dla naszego przedsiębiorstwa pełnym sukcesem. ÖKOPROFIT program ochrony środowiska był idealnym uzupełnieniem do przygotowania certyfikacji wg ISO 14001. Dopiero poprzez działania zalecane w projekcie ÖKOPROFIT udało się nam stworzyć przedsiębiorstwo czystej produkcji. Duże oszczędności uzyskaliśmy przede wszystkim w sferze gospodarki odpadami i energią. Cieszę się razem z naszym zespołem ds. środowiska, że braliśmy udział w programie ÖKOPROFIT, co pozwoli nam także w przyszłości działać na rzecz ochrony środowiska. Do wysokiej jakości wyposażenia i usług chcemy dodać także świadomość ekologiczną. Projekt ÖKOPROFIT wskazał nam drogę i środki umożliwiające redukcję presji na środowisko bez uszczerbku dla usług oferowanych przez nasz 5- cio-gwiazdkowy hotel. Jednocześnie udało się nam uzyskać ogromne oszczędności kosztów, które zasilają kolejne programy na rzecz środowiska. Jako jedyny 5-cio gwiazdkowy hotel w Grazu przyjmujemy gości z całego świata i postawiliśmy sobie za zadanie pełnienie ważnej roli ambasadora projektu ÖKOPROFIT. Cleaner Production Center Austria www.cpc.at 7
W celu uzyskania szczegółowych informacji proszę o kontakt z Politechnika Częstochowska Instytut Maszyn Cieplnych Al. Armii Krajowej 21 42-200 Częstochowa Tel.: +48 34 32 50 507 Fax: +48 34 32 50 555 e-mail: imc@imc.pcz.czest.pl Cleaner Production Center Austria Informationszentrum für umweltgerechte Produktion GmbH Am Eisernen Tor 2 A-8010 Graz AUSTRIA Tel. +43 (0) 316 407988-0 Fax. +43 (0) 316 407988-30 e-mail: office@cpc.at website: www.cpc.at In co-operation with Cleaner Production Center Austria www.cpc.at 5