Dział 1:My i przyroda wyjaśnia, co nazywamy przyrodą ; wymienia 3 4 elementy przyrody nieożywionej i przyrody ożywionej; wymienia nazwy 2 3 przyrządów służących do obserwacji przyrody; wymienia 3 4 źródła wiedzy o przyrodzie; wyjaśnia, w jakim celu prowadzi się obserwacje i doświadczenia; wymienia kilka pozytywnych cech charakteru dobrego kolegi, dobrej koleżanki; wyjaśnia znaczenie odpoczynku, w tym snu, dla prawidłowego funkcjonowania organizmu; opisuje prawidłowo zorganizowane miejsce do nauki wymienia składniki przyrody potrzebne człowiekowi do życia; wymienia poznane na lekcji działania człowieka mogące pomóc przyrodzie oraz te, które jej szkodzą; przyporządkowuje przyrząd do obserwowanego obiektu; odróżnia obserwację od doświadczenia; wymienia podstawowe zasady obowiązujące w kontaktach z innymi ludźmi, między innymi podczas pracy w zespole; wyjaśnia potrzebę planowania zajęć w ciągu dnia i tygodnia wymienia cechy istot żywych; podaje przykłady wykorzystania poszczególnych zmysłów w obserwacjach przyrody; wymienia zasady bezpiecznego prowadzenia doświadczeń i obserwacji; wymienia czynniki pozytywnie i negatywnie wpływające na samopoczucie w szkole i w domu; proponuje sposoby eliminowania czynników negatywnych; wskazuje właściwą formę wypoczynku po określonej pracy fizycznej lub umysłowej; wymienia zasady prawidłowego uczenia się opisuje zależności między elementami przyrody ożywionej i nieożywionej; ocenia przydatność różnych źródeł wiedzy do uczenia się przyrody; rozróżnia wśród wielu komunikatów te, które są prawidłowo sformułowane przewiduje, jaki będzie miała wpływ zmiana jednego elementu przyrody na inne; uzasadnia, dlaczego dany komunikat wywołuje złe emocje u osób, do których jest kierowany; opisuje zdrowotne skutki niewłaściwego korzystania z telewizora i komputera oraz zbyt małej ilości snu
Dział 2: Moja okolica wyjaśnia, czym jest krajobraz; wymienia po trzy elementy krajobrazu naturalnego i wytworzonego przez człowieka; podaje przykłady wypukłych i wklęsłych form terenu; podaje nazwy 2 3 skał; porządkuje opis etapów powstawania gleby; rozróżnia na zdjęciach typy krajobrazu; wymienia nazwy głównych kierunków geograficznych; wyjaśnia określenie: pozorna wędrówka Słońca po niebie dokonuje podziału skał według kryterium spoistości; opisuje budowę gleby, uwzględniając ożywione i nieożywione składniki; wymienia cechy krajobrazu miejskiego i wiejskiego; wyjaśnia pojęcia: widnokrąg, północ geograficzna, wschód, górowanie (południe słoneczne), zachód Słońca; wymienia nazwy kierunków pośrednich charakteryzuje wzniesienia (z podaniem zakresu wysokości) i formy wklęsłe; opisuje skały, oceniając ich barwę, jednorodność budowy, twardość, kruchość, plastyczność, spoistość; opisuje proces powstawania gleby; wyodrębnia w krajobrazie wiejskim elementy krajobrazu rolniczego oraz w krajobrazie miejskim elementy krajobrazu przemysłowego; rysuje różę kierunków z zastosowaniem skrótów nazw polskich i angielskich; przedstawia na rysunku zależność między wysokością Słońca a długością cienia charakteryzuje krajobraz naturalny i krajobraz stworzony przez człowieka; podaje przykłady zastosowania różnych skał w gospodarce człowieka; klasyfikuje wybrane gleby wg żyzności; opisuje sposób wyznaczania kierunków geograficznych na widnokręgu za pomocą kompasu i gnomonu; na podstawie obserwacji na rysunkach długości cieni ludzi i przedmiotów określa porę dnia porównuje żyzność różnych gleb na podstawie analizy ich przekrojów; analizuje wpływ różnych typów krajobrazu na samopoczucie człowieka; uzasadnia, dlaczego w Polsce cienie są zawsze widoczne, nawet w południe słoneczne
Dział 3: Ciepło, zimno i pogoda podaje nazwę przyrządu podaje przykłady i jednostki pomiaru występowania wody temperatury; wymienia w poszczególnych stanach stany skupienia wody; skupienia; wymienia podaje przykłady czynniki przyspieszające wykorzystania wody przez parowanie wody; wyjaśnia człowieka; podaje pojęcie substancji; opisuje przykłady substancji ze poszczególne składniki swojego otoczenia pogody; wyjaśnia pojęcie występujących w różnych wyżu i niżu; opisuje stanach skupienia; sposoby badania kierunku i wymienia cechy powietrza; siły wiatru; opisuje, w jaki wymienia składniki sposób powstaje rosa pogody; odczytuje lub i szron; wyjaśnia pojęcia zaznacza na rysunku przesilenia zimowego termometru określone i letniego, równonocy wartości temperatury; wiosennej i jesiennej wymienia rodzaje opadów i osadów; podaje daty rozpoczęcia kalendarzowych pór roku; podaje ogólne cechy pogody w różnych porach roku wyjaśnia pojęcia: parowanie, skraplanie, krzepnięcie i topnienie; opisuje zmiany stanów skupienia wody w przyrodzie; opisuje czynniki wpływające na krzepnięcie wody i topnienie lodu oraz szybkość parowania cieczy; wyjaśnia pojęcie ciśnienia atmosferycznego; zapisuje jednostkę pomiaru ciśnienia atmosferycznego; opisuje powstawanie wiatru na podstawie schematu; odczytuje z mapy pogody nazwy wiatrów zgodnie z ich kierunkami; opisuje sposób powstawania opadów, szadzi i gołoledzi; wyjaśnia zależność między wysokością Słońca a długością dnia i temperaturą powietrza w ciągu roku uzasadnia, dlaczego temperatura, ruch powietrza i większa powierzchnia wpływają na szybkość parowania wody; opisuje wpływ zmian temperatury na zachowanie ciał stałych i gazów; rozpoznaje rodzaje chmur; wyjaśnia różnicę między osadami i opadami; wykonuje schematyczne rysunki pozornej wędrówki Słońca po niebie w różnych porach roku wyjaśnia, na czym polega zjawisko sublimacji i resublimacji; podaje przykłady świadczące o rozszerzalności wody podczas procesu krzepnięcia; wyjaśnia, dlaczego gaz w butli turystycznej ma postać cieczy, a z palnika wydostaje się w postaci gazu; na podstawie podanych wartości oblicza średnią temperaturę dnia, miesiąca, roku; oblicza różnicę temperatur; wyjaśnia pojęcia: kalendarzowe, astronomiczne i klimatyczne pory roku
Dział 4: Moje zdrowie i bezpieczeństwo wymienia miejsca wymienia przykłady chorób występowania bakterii; zakaźnych wywoływanych opisuje sposób przez bakterie rozmnażania się bakterii; i wywoływanych przez podaje po dwa przykłady wirusy; wymienia sposoby pożytecznej i szkodliwej ochrony żywności przed działalności bakterii; zepsuciem; wymienia podaje po dwa przykłady telefony alarmowe na chorób, którymi można się pogotowie, straż pożarną zarazić, i dwa przykłady i policję; przewiduje skutki chorób, którymi się nie niewłaściwego korzystania z zarażamy; wymienia urządzeń gazowych sposoby niszczenia i elektrycznych w domu; i ograniczania bakterii wyjaśnia, dlaczego na w produktach drodze bez chodnika zawsze spożywczych; wyjaśnia, co należy chodzić lewą stroną; się składa na higienę wymienia sytuacje, osobistą; podaje treść w których użądlenie owada informacji, którą należy może być bardzo przekazać, dzwoniąc na niebezpieczne; opisuje telefon alarmowy; sposób udzielania pierwszej wymienia domowe pomocy w sytuacjach: urządzenia gazowe krwotoku, poparzenia, i elektryczne, które mogą podejrzenia złamania, stanowić zagrożenie; stłuczenia, zwichnięcia, wyjaśnia, jak należy się użądlenia, itp. zachować, gdy do drzwi dzwoni ktoś obcy, kiedy wymienia kilka produktów spożywczych powstałych dzięki działalności bakterii; wymienia różne drogi wnikania drobnoustrojów chorobotwórczych do organizmu człowieka; opisuje zasady zachowania w sytuacji, kiedy wybuchnie pożar; podaje przykłady niebezpiecznych sytuacji podczas zabaw na świeżym powietrzu; wymienia zasady, których należy przestrzegać podczas jedzenia i picia na świeżym powietrzu opisuje choroby bakteryjne: anginę, salmonellozę, próchnicę oraz wirusowe: przeziębienie, grypę, grypę jelitową, opryszczkę wargową; wyjaśnia, dlaczego artykuły spożywcze po otwarciu opakowania należy spożyć wcześniej, niż wskazuje data przydatności do spożycia; wyjaśnia znaczenie szczepionki w przypadku ugryzienia przez zwierzę podejrzane o wściekliznę; podaje przykłady materiałów łatwopalnych znajdujących się w domach lub w najbliższym otoczeniu opisuje działanie antybiotyków; omawia zasadę działania i znaczenie szczepień ochronnych; wyjaśnia, dlaczego żywność suszona, mocno solona lub słodzona może być przechowywana dłużej
wybuchnie pożar lub gdy ulatnia się gaz; opisuje zasady bezpiecznego poruszania się po drogach; wyjaśnia znaczenie elementów odblaskowych na ubraniu dla bezpieczeństwa pieszego; wyjaśnia, jak należy się zachować po znalezieniu niewybuchu lub niewypału; podaje przykłady prac, których dzieciom nie wolno wykonywać w gospodarstwie rolnym
Dział 5: Świat istot żywych wymienia czynności życiowe organizmów; wymienia części mikroskopu; wymienia nazwy głównych królestw organizmów; podaje, do czego organizmom jest potrzebna energia; podaje nazwy gazów: niezbędnego organizmom do oddychania i powstającego podczas oddychania; dzieli organizmy ze względu na sposób, w jaki się odżywiają; podaje nazwy części rośliny; podaje zasady pielęgnacji roślin doniczkowych; wyjaśnia, czym jest łańcuch pokarmowy; opisuje obowiązki, jakie ma człowiek wobec hodowanego przez siebie zwierzęcia; wymienia 3 4 przykłady grzybów kapeluszowych charakteryzuje czynności życiowe organizmów; opisuje przeznaczenie poszczególnych części mikroskopu; podaje po jednym przykładzie organizmów należących do poszczególnych królestw; opisuje proces spalania; wymienia sposoby pobierania tlenu przez różne organizmy; wymienia po kolei najważniejsze etapy rozwoju rośliny; rozpoznaje na zdjęciach gatunki roślin trujących; układa proste łańcuchy pokarmowe, wykorzystując podane przykłady organizmów; przedstawia korzyści, jakie człowiek czerpie z hodowli zwierząt; podaje przykłady miejsc występowania grzybów; wymienia sposoby zapobiegania grzybicy posługując się przykładami, wyjaśnia komórkową budowę organizmów; podaje cechy charakterystyczne poszczególnych królestw organizmów; porównuje oddychanie roślin i zwierząt; na podst. schematu opisuje proces fotosyntezy; opisuje rolę, jaką odgrywają poszczególne części rośliny; przedstawia zasady bezpiecznego postępowania w kontakcie z roślinami trującymi; podaje nazwy ogniw w łańcuchu pokarmowym; podaje przykłady zwierząt opiekujących się potomstwem i takich, które nie troszczą się o potomstwo; wyjaśnia, podając przykłady, jakie organizmy nazywamy pasożytami; omawia na przykładach pozytywne i omawia podobieństwa i różnice w procesach uzyskiwania energii: podczas spalania np. węgla podczas łączenia się substancji pokarmowych z tlenem w organizmie człowieka; wyjaśnia znaczenie fotosyntezy zarówno dla roślin, jak i dla zwierząt; wskazuje rośliny trujące w swoim otoczeniu; omawia zależności między poszczególnymi ogniwami łańcucha pokarmowego; podaje przykłady łańcuchów pokarmowych w środowisku lądowym i wodnym; opisuje rozmnażanie się grzybów przez zarodniki wyjaśnia, dlaczego niektóre gaśnice stosowane do gaszenia pożarów są wypełnione dwutlenkiem węgla; przewiduje zmiany, jakie zaszłyby w przyrodzie, gdyby Słońce przestało świecić; przewiduje skutki eliminacji poszczególnych elementów łańcucha pokarmowego; przewiduje skutki wprowadzenia do danego środowiska obcego gatunku
Dział 6: W wodzie i nad wodą dokonuje podziału wód podpisuje zmiany stanu powierzchniowych na skupienia wody na stojące i płynące; podaje schemacie obiegu wody nazwy głównych w przyrodzie; podaje elementów rzeki; przykłady wód wymienia czynniki powierzchniowych niezbędne do życia roślin stojących i płynących; lądowych i wodnych; określa cechy środowiska wymienia po jednym wodnego korzystne przykładzie gatunków i niekorzystne dla roślin zwierząt żyjących: wodnych; wymienia po tylko w wodzie, jednym przykładzie roślin w wodzie i na lądzie rosnących w poszczególnych strefach zbiornika wodnego; wśród zwierząt wodnych wskazuje te, które oddychają tlenem rozpuszczonym w wodzie, i te, które oddychają tlenem atmosferycznym; układa proste łańcuchy pokarmowe, wykorzystując podane przykłady organizmów negatywne aspekty znaczenia grzybów dla człowieka opisuje schemat obiegu wody w przyrodzie; omawia sposób powstawania rzeki i jeziora; opisuje sposoby przystosowania roślin wodnych do zdobywania światła; opisuje przystosowania ryb do życia w wodzie; porównuje warunki życia w wodzie latem i zimą; podaje przykłady łańcuchów pokarmowych występujących w środowisku wodnym i wodno-lądowym wskazuje różnice między jeziorem a bagnem; porównuje budowę roślin wodnych i lądowych; omawia przystosowania zwierząt (innych niż ryby) do życia w wodzie; podaje przykłady przystosowań zwierząt wodnych do zdobywania określonego rodzaju pokarmu; rozpoznaje na ilustracjach najczęściej spotykane w Polsce gatunki ryb słodkowodnych uzasadnia, że zanieczyszczenia powietrza mają również wpływ na stan gleby i wody; podaje przykłady roślin hodowanych w akwariach; opisuje wpływ zanieczyszczeń środowiska wodnego na żyjące w nim organizmy
Dział 7: Życie lasu wymienia czynniki charakterystyczne dla środowiska lądowego; podpisuje części drzewa na ilustracji; podaje po 2 3 nazwy gatunków drzew liściastych i iglastych rosnących w lasach; wymienia kolejno piętra lasu; podaje przykłady organizmów roślinnych i zwierzęcych żyjących w lesie; podaje przykłady łańcuchów pokarmowych występujących w lesie; podaje 2 3 przykłady znaczenia lasów dla człowieka; opisuje, jak należy się zachowywać w lesie podaje przykłady przystosowań organizmów lądowych do niedoborów wody i do zmian temperatury; wymienia typy lasów; przyporządkowuje zdjęcia lub rysunki pospolitych gatunków roślin, grzybów i zwierząt do poszczególnych pięter lasu; wymienia 3 4 gatunki roślin leśnych, których owoce lub nasiona są pokarmem dla ludzi porównuje cechy środowiska lądowego i wodnego oraz ich wpływ na organizmy; opisuje rolę poszczególnych części drzewa; opisuje warunki panujące w poszczególnych piętrach lasu; wyjaśnia różnice między drzewem i krzewem; opisuje przystosowania roślin i zwierząt do życia w poszczególnych warstwach lasu; podaje przykłady przystosowań różnych gatunków zwierząt leśnych do zdobywania pokarmu; opisuje pozytywny wpływ lasu na odpoczywających w nim ludzi wyjaśnia zależność między budową liścia a szybkością parowania wody z rośliny; wskazuje piętro lasu, w którym warunki są najbardziej stałe, i uzasadnia swój wybór; wyjaśnia znaczenie mrówek i dżdżownic dla lasu; podaje przykłady różnych typów zależności występujących między organizmami żyjącymi w lesie wyjaśnia przyczyny różnic w budowie koron drzew rosnących samotnie, na skraju lasu i w środku lasu; przewiduje, co się stanie, gdy nadmiernie wzrośnie liczebność osobników gatunku tworzącego jedno z ogniw łańcucha pokarmowego; wyjaśnia, na czym polega równowaga w środowisku leśnym; wymienia, do jakich celów wykorzystuje się różne gatunki drzew
Dział 8: Na łące, na polu i w sadzie określa, w jakim celu na podstawie ilustracji roślina wytwarza owoce przedstawiających kwiaty i nasiona; podpisuje na rozpoznaje rośliny schemacie elementy wiatropylne i owadopylne; budowy kwiatu; wskazuje wymienia sposoby część rośliny, która rozsiewania nasion; na przekształca się w owoc; podstawie ilustracji podaje przykłady przyporządkowuje owoce wykorzystywania łąk przez do właściwych roślin; człowieka; wymienia wymienia najczęściej najczęściej uprawiane spotykane rośliny łąkowe; w Polsce zboża, drzewa rozpoznaje gatunki zbóż i krzewy owocowe oraz uprawianych w Polsce; warzywa; rozpoznaje układa prosty łańcuch podstawowe gatunki pokarmowy z organizmów warzyw uprawianych żyjących na polu i łące; w Polsce; podaje wymienia korzyści płynące przykłady zwierząt z hodowli bydła, świń żyjących na łące lub polu; i drobiu wymienia zwierzęta gospodarskie hodowane przez człowieka i ptaki zaliczane do drobiu opisuje rolę poszczególnych elementów kwiatu; opisuje sposoby rozsiewania nasion; opisuje, podając przykłady, budowę owoców różnych gatunków roślin w powiązaniu ze sposobem rozprzestrzeniania nasion; wymienia lecznicze rośliny rosnące na łące; rozpoznaje uprawiane w Polsce drzewa i krzewy owocowe; opisuje na przykładach przystosowania zwierząt drapieżnych oraz ich ofiar do życia na polu i łące podaje 3 4 przykłady roślin o kwiatach pojedynczych i roślin, których kwiaty są zebrane w kwiatostany; wymienia przykłady celowego i przypadkowego sposobu rozsiewania nasion przez człowieka; podaje przykłady wykorzystania roślin uprawianych przez człowieka; wskazuje przyczyny szybkiego rozprzestrzeniania się szkodników na polu; wskazuje pozytywne i negatywne skutki stosowania środków ochrony roślin; wymienia pozytywne i negatywne skutki hodowli przemysłowej zwierząt rozpoznaje rodzaje kwiatów występujące w kwiatostanach słonecznika i stokrotki; wyjaśnia, na czym polega walka biologiczna ze szkodnikami; wyjaśnia, dlaczego pościel i ubrania wykonane z puchu są bardzo ciepłe