(L, S) I. Zagadnienia 1. Podstawowe prawa przepływu prądu elektrycznego. 2. Potencjały elektryczne komórek nerwowych i mięśni poprzecznie prążkowanych. 3. Rodzaje prądów stosowanych w elektrolecznictwie, sprzężenie elektromechaniczne. II. Zadania 1. Określenie punktów motorycznych wybranych nerwów. 2. Wyznaczenie krzywych I/t z zastosowaniem impulsów prostokątnych i trójkątnych. 3. Wyznaczenie reobazy, chronaksji, czasu użytecznego, wartości progowej i współczynnika akomodacji Instrukcja do ćwiczenia Elektroterapia 1
III. Wykonanie ćwiczenia 1. Przygotowanie ćwiczenia Zapoznać się z obsługą dwukanałowego aparatu do terapii prądami impulsowymi STIM D 65 (skrócona instrukcja obsługi aparatu STIM D 65, rozdziały: 1, 2.3, 2.4, 2.6, 2.7, 3.2, str. 6 10) oraz z procedurą wyznaczania krzywej I/t przy pomocy techniki jednobiegunowej. Krzywa I/t przedstawia zależność natężenia prądu elektrycznego, który powoduje minimalny skurcz mięśnia od logarytmu z czasu jego przepływu (skrócona instrukcja obsługi rozdział 6, str. 17 19). W programie Statistica utworzyć arkusz kalkulacyjny o 5 kolumnach, i 11 wierszach (pogrubione obramowanie części tabeli 1). Tabela 1. Minimalne natężenia prądów wywołujące dostrzegalne skurcze mięśni w zależności od czasu przepływu. czas przepływu prądu [ms] natężenie prądu [ma] n. medianus n. flexor pollicis brevis n. facialis n. temporalis A(X) B(Y) C(Y) D(Y) E(Y) F(Y) G(Y) H(Y) I(Y) 1000 500 100 50 10 5 1 0.5 0.1 0.05 Podłączyć do wyjścia 1 aparatu STIM D 65 elektrody służące do wyznaczenia krzywej I/t: elektrodę punktową EP AE (czerwoną) i płaską aluminiową EA 25. Do tego celu należy wykorzystać przewody elektryczne koloru czerwonego. Włożyć do obficie zwilżonej osłonki wiskozowej elektrodę aluminiową EA 25 (elektrodę obojętną - anodę) i z pomocą opaski elastycznej umocować ją na przedramieniu badanej osoby. Instrukcja do ćwiczenia Elektroterapia 2
Poprosić asystenta i w jego obecności włączyć aparat do sieci. Wybrać tryb pracy Elektrodiagnostyka - ENTER, impuls prostokątny - ENTER (skrócona instrukcja obsługi rozdział 6.2 str.17). Nastawić czas działania impulsu na T i = 100 ms poprzez dwukrotne naciśnięcie przycisku ENTER (skrócona instrukcja obsługi rozdział 6.3. str.18). 2. Wyznaczanie punktów motorycznych kończyny górnej Zwilżoną elektrodę punktową EP AE (elektrodę czynną katodę) dociskać dość mocno do skóry kończyny górnej w okolicach jej punktów motorycznych po stronie dłoniowej (rysunki przedstawiające topografie punktów motorycznych nerwów i mięśni w obrębie kończyny górnej i głowy są dołączone do instrukcji obsługi aparatu) i równocześnie wyzwalać kolejne impulsy elektryczne poprzez naciskanie przycisku START. Obserwując uważnie reakcję mięśni, zmieniając położenie elektrody czynnej i natężenie płynącego prądu przyciskami oraz znaleźć najwrażliwsze punkty motoryczne nerwu pośrodkowego (medianus) oraz zginacza kciuka (flexor pollicis brevis). Zaznaczyć je na dłoni. Nacisnąć przycisk ESC. Wybrać ponownie tryb pracy Elektrodiagnostyka - ENTER, impuls prostokątny - ENTER. 3. Wyznaczanie krzywej I/t nerwów ruchowych kończyny górnej W jednym ze znalezionych uprzednio punktów motorycznych przyłożyć i docisnąć mocno do skóry zwilżoną elektrodę EP AE. Przyciskami i zmieniać natężenie prądu wyzwalanego przyciskiem START impulsu i za każdym razem uważnie obserwować reakcję mięśnia. Natężenie powodujące ledwo dostrzegalny jego skurcz potwierdzić naciskając przycisk ENTER Aparat zaznaczy wartość natężenia prądu i automatycznie nastawi dłuższy czas jego przepływu (skrócona instrukcja obsługi rozdział 6.3 str. 18). Postępując analogicznie znaleźć natężenia dla wszystkich zakodowanych w aparacie czasów trwania impulsu T i. Znalezione wartości natężenia prądu wpisać w odpowiednich komórkach utworzonego wcześniej w programie Statistica arkusza danych. Procedurę wyznaczania krzywej I/t powtórzyć pobudzając ten sam nerw impulsami trójkątnymi. (Nacisnąć przycisk ESC, wybrać tryb pracy Elektrodiagnostyka - ENTER, impuls trójkątny ENTER). Wyniki Instrukcja do ćwiczenia Elektroterapia 3
pomiarów wpisać podobnie jak w przypadku impulsów prostokątnych w arkuszu danych programu Statistica. Skopiować utworzone w Statistica tabele z danymi do tabeli 1 w sprawozdaniu. Korzystając z programu Statistica przedstawić w formie wykresów zależność natężenia prądu od logarytmu z czasu jego przepływu - krzywe I/t odpowiadające poszczególnym nerwom. Na jednym wykresie powinny znajdować się krzywe dla obu rodzajów impulsów (prostokątnych i trójkątnych). Wykres wkleić do sprawozdania. Wyznaczyć reobazę, chronaksję i czas użyteczny każdego z badanych nerwów. W przypadku prądu trójkątnego wyznaczyć wartość progową akomodacji. Z danych dotyczących obu rodzajów prądów wyznaczyć współczynnik akomodacji (rozdział 13, str. 43 45 instrukcji aparatu). Wyniki zamieścić w sprawozdaniu. UWAGA1! Zamiast trzymanej w ręce elektrody punktowej EP AE można też wykorzystać wymiennie elektrodę punktową EP BE mocując ją w odpowiednim punkcie motorycznym opaską elastyczną. UWAGA2! Pomiary związane z wyznaczaniem krzywych I/t można przeprowadzać też inną metodą nie korzystając z procedury automatycznej. W tym celu: Założyć jak poprzednio na przedramię elektrodę obojętną Wybrać tryb pracy terapia, zestaw leczniczy i prąd impulsowy prostokątny o czasie trwania T i =100 ms. Czas przerwy między impulsami T p nastawić na 2 sekundy, czas zabiegu na 5 minut (skrócona instrukcja obsługi rozdział 4.1. str. 11). Zwiększając natężenie prądu znaleźć z pomocą elektrody punktowej EP AE najwrażliwsze punkty motoryczne odpowiednich nerwów. Nastawiając kolejno czas trwania impulsu T i na 1000, 500, 100, 50, 10, 5, 1, 0.5, 0.1 oraz 0.05 ms określić dla każdego z nich minimalne wartości natężenia prądu powodujące dostrzegalny skurcz odpowiedniego mięśnia. Wyniki wpisać w określone miejsca arkusza kalkulacyjnego. Podobnie można wykonać pomiary również dla prądu trójkątnego. Jak poprzednio zamiast elektrody EP AE można użyć elektrody punktowej EP BE, mocując ją Instrukcja do ćwiczenia Elektroterapia 4
przy pomocy opaski elastycznej w jednym z wyznaczonych uprzednio najwrażliwszych punktów motorycznych. Pomiary powtórzyć dla drugiej osoby w zespole. IV. Sprawozdanie (szablon elektro.dotx) 1. Wypełnić wynikami pomiarów Tabelę 1. 2. Wkleić krzywe I/t dla nerwów ruchowych kończyny górnej 3. Przedstawić w formie tabeli wyznaczone wartości reobazy, chronaksji, czasu użytecznego i progowej akomodacji dla nerwów ruchowych kończyny górnej. 4. Zamieścić i skomentować wyznaczone współczynniki akomodacji nerwów ruchowych kończyn górnych dwóch osób wykonujących ćwiczenie. V. Instrukcje obsługi 1. Skrócona instrukcja obsługi aparatu do terapii prądami impulsowymi STIM D 65 wraz z rysunkami przedstawiającymi topografie punktów motorycznych w obrębie kończyny górnej. 2. Instrukcja programu Statistica. Instrukcja do ćwiczenia Elektroterapia 5