Metody badań terenowych i zebrane dane Wpływ prowadzonej gospodarki leśnej na populacje wybranych gatunków ptaków interioru leśnego w lasach nizinnych Polski Tomasz Chodkiewicz Zadanie realizowane w ramach umowy nr OR.271.3.12.2015 z dnia 18 maja 2015 ze Skarbem Państwa Dyrekcją Generalną Lasów Państwowych
Powierzchnie próbne 300 wydzieleń Losowanie warstwowe: proporcjonalne do powierzchni RDLP / Nadleśnictwa w RDLP wybór nadleśnictw w każdym nadleśnictwie wybór wydzieleń w 2 grupach: I grupa - dojrzałe drzewostany liściaste II grupa - powierzchnie o wieku 25 lat (około 25% wydzieleń II grupy) lub 50 lat (około 75% wydzieleń II grupy).
Powierzchnie próbne
Radom Warszawa Krosno Piła Łódź Zielona Góra Kraków Toruń Gdańsk Szczecin Szczecinek Lublin Katowice Olsztyn Wrocław Poznań Białystok Liczba wydzieleń Liczba nadleśnictw Powierzchnie próbne 30 25 6 5 20 15 10 5 0 4 3 2 1 0
Liczenia ptaków obserwatorzy z dużym doświadczeniem 3 sezony: 2016-2018 4 razy / wiosna (kwiecieńmaj), co ± 2 tygodnie, liczenia poranne pospolite gatunki leśne o aktywności dziennej notowanie na mapach terenowych predefiniowany system skrótów i symboli wabienie dzięcioła średniego
Oszacowanie liczebności Dane zreplikowane w czasie w przestrzeni Modele mieszanek (N-mixture models) Złożone z dwóch modeli cząstkowych opisujące: Proces ekologiczny -> rzeczywista liczebność Proces obserwacji -> prawdopodobieństwo wykrycia Kowariaty -> liczba gat. w drzewostanie, udział gat. liściastych/iglastych, wiek, wilgotność itp. Pakiet unmarked w środowisku R
4 koordynatorów regionalnych Tomasz Chodkiewicz RDLP Białystok, Radom, Lublin, Łódź Grzegorz Neubauer RDLP Szczecin, Toruń, Poznań, Zielona Góra Arkadiusz Sikora RDLP Szczecinek, Piła, Gdańsk, Olsztyn Tomasz Wilk RDLP Wrocław, Katowice, Kraków, Krosno fot. Tomasz Wilk
Dane zbierane on-line Oprogramowany protokół na ornitho.pl Zaimportowane granice i kody powierzchni Przypisanie użytkowników do powierzchni Dostępne formularze Dane dostępne na koncie obserwatora (możliwość rewizji danych) Szybki dostęp do danych dla koordynatorów Łatwa kontrola wprowadzania danych przez DGLP
Formularz cz.1
Formularz cz.2
Terminy wykonywania kontroli
Czas trwania kontroli
Czas trwania kontroli
Czas trwania kontroli
Zebrane dane Około 55 000 rekordów 122 gatunki ptaków 46 gatunków objętych analizą 36 docelowych i 10 dodatkowych Wskaźnik pospolitych ptaków leśnych w Państwowym Monitoringu Środowiska
Zięba Bogatka Rudzik Kos Kapturka Dzięcioł duży Pierwiosnek Śpiewak Sójka Kowalik Strzyżyk Świstunka leśna Grubodziób Piecuszek Sosnówka Pełzacz leśny Mysikrólik Świergotek drzewny Sikora uboga Zniczek Dzięcioł czarny Czarnogłówka Dzięcioł średni Czubatka Pełzacz ogrodowy Paszkot Czyż Pokrzywnica Siniak Muchołówka żałobna Gil Raniuszek Pleszka Lerka Muchołówka mała Krzyżodziób świerkowy Modraszka Grzywacz Szpak Wilga Muchołówka szara Kukułka Dzięciołek Zaganiacz Dzięcioł zielony Krętogłów
Rozpowszechnienie
Prace gospodarcze zabiegi gospodarcze nie były aplikowane intencjonalnie (bez "kreowania" powierzchni eksperymentalnych) chodzi o takie, które są wykonywane podczas prowadzenia typowej gospodarki optymalnie: 30-70% powierzchni próbnych to powierzchnie eksperymentalne
Pozyskanie N=162, 54% stan "po" (1) stan "po" (2) stan "przed" 300 powierzchni E N=105 K N=195 E2 N=46 E1 N=116 K N=138 "eksperymentalne": z zabiegami dwukrotnie 2016/17 i 2017/18 jeden raz (2016/17 lub 2017/18) kontrolne: bez zabiegów 2016 2017 2018 zabiegi 105 pow. zabiegi 103 pow.
Pozyskanie N=162, 54% stan "przed" 300 powierzchni stan "po" (1) stan "po" (2) 2016 2017 2018 zabiegi E N=105 K N=195 zabiegi E2 N=46 zróżnicowanie liczby zabiegów eksperymentalnych: E1 N=116 jeden lub dwa razy K N=138 "eksperymentalne": z zabiegami dwukrotnie 2016/17 i 2017/18 N=162 jeden raz (2016/17 lub 2017/18) kontrolne: bez zabiegów
Rodzaje zabiegów informacje uzyskiwane bezpośrednio z nadleśnictw miary intensywności podawane w: pozyskanie (trzebieże i rębnie): m3 czyszczenia: obszar objęty zabiegiem (ha) prace związane z odnowieniami: obszar objęty zabiegiem (ha) przygotowanie gleby sadzenie prace pielęgnacyjne (koszenie upraw itd.)
Pozyskanie Rębnie Wszystkie rębnie Trzebieże i in. Przygodna trzebież późna Przygodna trzebież wczesna Przygodna trzebież Trzebież wczesna pozytywna Trzebież późna pozytywna Trzebież późna negatywna Przygodne rębne Cięcia sanitarno-pielęgnacyjne Cięcia sanitarne
Pozyskanie Rębnie Wszystkie rębnie Problemy z klasyfikacją np. usuwanie posuszu: Trzebież późna Przygodna trzebież Przygodne rębne Cięcia sanitarne Trzebieże i in. Przygodna trzebież późna Przygodna trzebież wczesna Przygodna trzebież Trzebież wczesna pozytywna Trzebież późna pozytywna Trzebież późna negatywna Przygodne rębne Cięcia sanitarno-pielęgnacyjne Cięcia sanitarne
Liczba wystąpień Pozyskanie [m3] Rębnie 1. okres po 2. okres po 43 rębnie (23+20) -> ~ 26 000 m 3 8 7000 7 6000 6 5000 5 4 4000 3 3000 2 2000 1 1000 0 0 I b II a II b III a III b IV a IV d I b II a II b III a III b IV a IV d Typ rębni Typ rębni
Przykład. So 89 lat
Rębnia I b
Nadleśnictwo Chełm, rębnia II a, fot. Marcin Urban
Db 154 lat
Rębnia III b ~14 000 m 3
Liczba zabiegów Inne pozyskanie 1. okres po 2. okres po przygodne rębne PR 72 (36+36) sanitarno-pielęgnacyjne CSP 9 (7+2) ~14 000 m 3 trzebieże T 107 (55+54) 60 50 40 30 20 10 0 PR CSP T Typ zabiegu
Liczba zabiegów Pozyskanie [m3] Inne pozyskanie 1. okres po 2. okres po przygodne rębne PR 72 (36+36) sanitarno-pielęgnacyjne CSP 9 (7+2) ~14 000 m 3 trzebieże T 107 (55+54) 60 50 40 30 20 10 0 PR CSP T Typ zabiegu 5000 4500 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 CSP PR PT TW TP Typ zabiegu
Nadleśnictwo Hajnówka, fot. Tomasz Tumiel
Intensywność pozyskania z 1 ha
Intensywność pozyskania z 1 ha
Intensywność pozyskania z 1 ha > 10 m3 / ha
Rębnie i inne zabiegi rębnie inne
Czyszczenia i odnowienia Czyszczenia 38 (18+20) Odnowienia 90 (40+50)
Dziękuję za uwagę!