PRAWO RODZINNE I OPIEKUŃCZE

KAZUSY BECKA Olga Maria Piaskowska Krzysztof Sadowski PRAWO RODZINNE I OPIEKUŃCZE Problemy: 1. Jakie powinno być rozstrzygnięcie sądu II instancji? Rozwiązanie: Wydawnictwo C. H. BECK

KAZUSY BECKA Prawo rodzinne i opiekuńcze

Olga Maria Piaskowska Krzysztof Sadowski PRAWO RODZINNE I OPIEKUŃCZE Wydawnictwo C.H. BECK Warszawa 2013

Redakcja: Katarzyna Pudłowska Wydawca: Joanna Ablewicz Projekt okładki: Robert Rogiński Wydawnictwo C.H. Beck 2013 Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa Skład i łamanie: TiM-Print Druk i oprawa: P.W.P. Interdruk, Warszawa ISBN 978-83-255-4312-9 ISBN e-book 978-83-255-4313-6

Spis treści Wstęp Wykaz_skrótów Wykaz_literatury IX XI XIII Rozdział I. Małżeństwo (Olga Maria Piaskowska) 1 Kazus 1._ Zawarcie małżeństwa. Powództwo o ustalenie zawarcia małżeństwa 1 Kazus 2. _ Zawarcie małżeństwa konkordatowego 6 Kazus 3. _ Zawarcie małżeństwa przed kierownikiem USC 9 Kazus 4. _ Zawarcie małżeństwa przez pełnomocnika 11 Kazus 5. _ Zawarcie małżeństwa przez pełnomocnika 14 Kazus 6. _ Przeszkody do zawarcia małżeństwa 16 Kazus 7. _ Unieważnienie małżeństwa 18 Kazus 8. _ Unieważnienie małżeństwa a zasady współżycia _ społecznego 21 Kazus 9. _ Zawarcie małżeństwa. Wady oświadczenia woli 24 Kazus 10. _ Zawarcie małżeństwa. Wady oświadczenia woli 27 Kazus 11. _ Prawa i obowiązki małżonków 30 Kazus 12. _ Obowiązki małżonków. Brak realizacji obowiązku alimentacyjnego na tle art. 28 KRO 33 Kazus 13. _ Ustrój majątkowy małżeński. Skład majątku dorobkowego 37 Kazus 14. _ Wspólność majątkowa małżeńska. Odpowiedzialność małżonków 40 Kazus 15. _ Wspólność majątkowa małżeńska 43 Kazus 16. _ Zarząd majątkiem wspólnym 47 Kazus 17. _ Separacja małżonków 50 Kazus 18. _ Obowiązek alimentacji, zabezpieczenie roszczenia _ a świadczenie nienależne 52 Kazus 19. _ Rozwód. Żądanie orzeczenia o winie 58

Spis treści Kazus 20. _ Zawarcie małżeństwa. Powództwo o ustalenie nieistnienia małżeństwa 61 Kazus 21. _ Zawarcie związku małżeńskiego. Brak jednego _ z_wymaganych dokumentów 67 Kazus 22. _ Zawarcie związku małżeńskiego. Instytucja okresu wyczekiwania 71 Kazus 23. _ Prawo więźnia do zawarcia związku małżeńskiego 74 Kazus 24. _ Zawarcie związku małżeńskiego przez małoletnią _ a żądanie unieważnienia małżeństwa 82 Kazus 25. _ Żądanie unieważnienia małżeństwa. Bigamia. Transkrypcja zagranicznego aktu stanu cywilnego 86 Kazus 26. _ Prawa i obowiązki małżonków. Ponoszenie kosztów _ sądowych 88 Kazus 27. _ Prawa i obowiązki małżonków z art. 23 KRO. Odstąpienie 91 Kazus 28. _ Separacja małżonków a obowiązek dochowania wierności 94 Kazus 29. _ Wspólność majątkowa małżeńska a_nabycie akcji w_spółce akcyjnej przez jednego z_małżonków 98 Kazus 30. _ Obowiązek alimentacyjny między rozwiedzionymi _ małżonkami 104 Rozdział II. Pokrewieństwo i_powinowactwo. Opieka i kuratela _ (Krzysztof Sadowski) 107 Kazus 31. _ Dziecko z małżeństwa 107 Kazus 32. _ Ustalenie macierzyństwa 111 Kazus 33. _ Zaprzeczenie ojcostwa 114 Kazus 34. _ Obalenie domniemania ojcostwa (1) 117 Kazus 35. _ Obalenie domniemania ojcostwa (2) 119 Kazus 36. _ Oświadczenie o uznaniu ojcostwa (1) 122 Kazus 37. _ Oświadczenie o uznaniu ojcostwa (2) 125 Kazus 38. _ Oświadczenie o uznaniu ojcostwa w razie _ niebezpieczeństwa (1) 127 Kazus 39. _ Oświadczenie o_uznaniu ojcostwa w_razie niebezpieczeństwa (2) 129 Kazus 40. _ Nazwisko_dziecka 131 Kazus 41. _ Wykonywanie władzy rodzicielskiej 133 Kazus 42. _ Sposób regulowania płatności rat alimentacyjnych 135 Kazus 43. _ Prawo ojca do widywania się z dzieckiem 138 Kazus 44. _ Ustanowienie kuratora 140 Kazus 45. _ Zarządzenia ograniczające władzę rodzicielską 145 I

Spis treści Kazus 46. _ Zgoda dziecka przysposabianego 155 Kazus 47. _ Pozwolenie na dokonanie czynności w imieniu _ podopiecznego 158 Kazus 48. _ Uchylenie przez Sąd Najwyższy prawomocnego _ postanowienia sądu opiekuńczego 161 Kazus 49. _ Zezwolenie na dokonanie czynności prawnej 166 Kazus 50. _ Nieważność umowy przekraczająca zakres zwykłego _ zarządu 170 Kazus 51. _ Wytoczenie powództwa przez kuratora 174 Kazus 52. _ Zaprzeczenie ojcostwa. Brak zgody matki na pobranie krwi swojej i dziecka 177 Kazus 53. _ Cel procesu o zaprzeczenie ojcostwa 181 Kazus 54. _ Żądanie wykreślenia z aktu urodzenia danych _ dotyczących ojca 184 Kazus 55. _ Ustalenie nieistnienia uznania dziecka 187 Kazus 56. _ Osobista styczność rodziców z dzieckiem 191 Kazus 57. _ Trwała przeszkoda uniemożliwiająca wykonywanie _ władzy rodzicielskiej 194 Kazus 58. _ Zmiana miejsca urodzenia przysposobionego 196 Kazus 59. _ Żądanie zmiany orzeczenia dotyczącego stosunków alimentacyjnych 198 Kazus 60. _ Zakazanie rodzicom osobistej styczności z_dzieckiem 201 Kazus 61. _ Różnica wieku jako przesłanka przysposobienia 204 Kazus 62. _ Rozwiązanie stosunku przysposobienia 210 Kazus 63. _ Zwolnienie rodziców od świadczeń alimentacyjnych 214 Kazus 64. _ Priorytet w wyborze osób zainteresowanych objęciem _ funkcji opiekuna dla osoby całkowicie _ ubezwłasnowolnionej 217 Indeks rzeczowy 221 II

Wstęp Kazusy z prawa rodzinnego przewidziano jako formę podręcznika dla aplikantów i studentów, z którego opierając się na opisanych przypadkach (mających zróżnicowany stopień trudności) mogą oni nabyć i utrwalić wiedzę z tego zakresu. Prawo rodzinne w ujęciu niniejszego zbioru obejmuje przede wszystkim regulację przewidzianą w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, tj. ustawie z 25.2.1964 r. W niektórych kazusach może znajdować się odwołanie również do nieobowiązującego już stanu prawnego (gdy jest on istotny dla przedstawianej sytuacji), a także do regulacji znajdującej się w ustawach szczególnych. Opracowane dla niniejszej publikacji kazusy zawierają bogate orzecznictwo Sądu Najwyższego (w tym liczne niepublikowane orzeczenia); część opisanych przypadków została także sformułowana w oparciu o niektóre z tych rozstrzygnięć. Takie przedstawienie problematyki ma pozwolić Czytelnikom nie tylko na zapoznanie się i utrwalenie przepisów prawa materialnego, lecz również najistotniejszego dorobku judykatury powstałego na tle wykładni i stosowania tych przepisów. Warszawa, styczeń 2013 r. Olga Maria Piaskowska Krzysztof Sadowski IX

Wykaz skrótów 1. Akty prawne d. KPC ustawa z 29.11.1930 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 1950 r. Nr 43, poz. 394 ze zm.) EKPCz Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.) KC ustawa z 23.4.1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) KK ustawa z 6.6.1997 r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 ze zm.) KKW ustawa z 6.6.1997 r. Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. Nr 90, poz. 557 ze zm.) KPC ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) KRO ustawa z 25.2.1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 788) PrUSC ustawa z 29.9.1986 r. Prawo o aktach stanu cywilnego (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 212, poz. 1264 ze zm.) _ 2. Czasopisma Biul. SN Biuletyn Sądu Najwyższego GSP Gdańskie Studia Prawnicze KPP Kwartalnik Prawa Prywatnego MoP Monitor Prawniczy NP Nowe Prawo NPN Nowy Przegląd Notarialny OSA Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych OSN Orzecznictwo Sądu Najwyższego OSNC Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna OSNCK Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izby Cywilnej i Izby Karnej OSPiKA Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych OSNCP Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna i Pracy OSP Orzecznictwo Sądów Polskich XI

Wykaz skrótów PiP Państwo i Prawo Prok. i Pr. Prokuratura i Prawo Rej. Rejent RPEiS Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny R.Pr. Radca Prawny Rzeczp. Rzeczpospolita SI Studia Iuridica St.Prawn. Studia Prawnicze 3. Inne skróty Dz.U. Dziennik Ustaw n. następna, e niepubl. niepublikowane, y np. na przykład Nr numer poz. pozycja r. rok s. strona SN Sąd Najwyższy t. tom tj. to jest t.j. tekst jednolity USC Urząd Stanu Cywilnego ust. ustęp z. zeszyt zd. zdanie ze zm. ze zmianami zob. zobacz XII

Wykaz literatury A.K. Bieliński, M. Pannert, Prawo rodzinne, Warszawa 2011 G. Bieniek, Przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności, NPN 1999, Nr 2, poz. 5 I. Ciepiela, Zarząd majątkiem wspólnym a instytucja tajemnicy bankowej, Rej. 2000, Nr_10 R. Cieślak, Zawarcie małżeństwa przez pełnomocnika, Jurysta 2005, Nr 6 7 J. Ciszewski, Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 11 października 1995 r., III CZP 137/95, Problemy Egzekucji Sądowej 1996, Nr 18 J. Ciszewski, Zniesienie małżeńskiej wspólności ustawowej, Problemy Egzekucji Sądowej 1996, Nr 20 B. Deszkiewicz, Udział prokuratora w postępowaniu o zaprzeczenie pochodzenia dziecka poczętego w drodze sztucznej inseminacji heterologicznej, Prok. i Pr. 2009, Nr 7 B. Dobrzański, Przegląd orzecznictwa SN, NP 1972, Nr 4 [Autor odniósł się w tej publikacji krytycznie do uchwały (7) SN z 6.6.1970 r., III CZP 27/70] R.A. Domański, Konstytutywny czy deklaratywny charakter sporządzenia aktu małżeństwa w USC w przypadku małżeństwa konkordatowego, PiP 2006, z. 3 A. Dyoniak, Wpływ woli osób bezpośrednio zainteresowanych na powstanie stosunku prawnego rodzice dzieci w przypadku nienaturalnej prokreacji, St.Prawn. 1993, Nr 2 3 M. Działyńska, Pochodzenie dziecka od rodziców, [w:] T. Smyczyński (red.), Konwencja o Prawach Dziecka. Analiza i wykładnia, Poznań 1999 R. Giler, Kodeks rodzinny i opiekuńczy w praktyce notarialnej. Wybrane zagadnienia, NPN 2000, Nr 3 4 E. Gniewek, Umowa wyłączenia wspólności majątkowej małżeńskiej w praktyce notarialnej, Rej. 2000, Nr 2 J. Gwiazdomorski, Glosa do uchwały SN z dnia 30 sierpnia 1966 r., III CZP 67/66, NP 1967, Nr 6 J. Gwiazdomorski, Uznanie ojcostwa dziecka, Warszawa 1976 H. Haak, Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Pochodzenie dziecka. Komentarz, Toruń 1997 J. Haberko, Kilka uwag na temat zgody na zabieg medyczny wyrażonej przez małżonka w trybie art. 68 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, RPEiS 2010, Nr 1 XIII

Wykaz literatury J. Halberda, Separacja wybrane zagadnienia materialnoprawne (przesłanki, skutki), Rej. 2001, Nr 11 J. Ignaczewski, Samodzielność i współdziałanie małżonków, Rzeczp. PCD 2004, Nr_12 J. Ignaczewski, Wiara a wina za rozkład związku, Rzeczp. PCD 2005, Nr 9 B. Janiszewska, Zwrot kwoty uiszczonej tytułem zabezpieczenia roszczenia alimentacyjnego na czas trwania procesu o rozwód, R.Pr. 2011, Nr 2 A. Kidyba, Zakaz dokonywania czynności prawnych z samym sobą a jednoosobowa spółka z o.o., PiP 1991, z. 1 M. Kłoda, Wybrane problemy międzyczasowe ostatnich nowelizacji prawa rodzinnego, Palestra 1999, Nr 11 M. Krawczyk, Unieważnienie małżeństwa, Zeszyty Naukowe Akademii Podlaskiej w Siedlcach. Administracja i Zarządzanie 2009, Nr 83 K. Krzekotowska, Uprawnienia małżonków do mieszkania a rekomendacja Komitetu ministrów Rady Europy, PiP 1993, z. 11 12 A. Mączyński, Konkordatowa forma zawarcia małżeństwa, Rej. 2003, z. 10 A. Mezglewski, Jedno małżeństwo czy dwa? Rzecz o istocie małżeństwa konkordatowego, MoP 2003, Nr 18 E. Michniewicz-Broda, Majątkowe skutki separacji sądowej, Rej. 2000, Nr 6 M. Nazar, Małżeńska wspólność spółdzielczych praw do lokali mieszkalnych, KPP 2003, z. 2 M. Nazar, Zawarcie małżeństwa według prawa polskiego z uwzględnieniem postanowień podpisanego 28 lipca 1993 r. konkordatu między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską, KPP 1996, z. 3 M. Nesterowicz, Błąd co do osoby jako przyczyna unieważnienia małżeństwa (uwagi de lege ferenda), PiP 2009, z. 4 M. Nesterowicz, Ochrona osobowości, prokreacja medycznie wspomagana i inżynieria genetyczna w prawie francuskim, Zeszyty Naukowe UMK 1998 M. Nesterowicz, Problemy prawne nowych technik sztucznego poczęcia dziecka, PiP 1985, z. 2 M. Nesterowicz, Prawo, etyka, religia, polityka w legislacji prokreacji medycznie wspomaganej, Prawo i Medycyna 2009, Nr 35 J. Panowicz-Lipska, Instytucja separacji w polskim prawie rodzinnym, PiP 1999, z. 10 Z. Szczurek, Separacja, Problemy Egzekucji 1999, Nr 2 J.S. Piątowski, Przegląd orzecznictwa, NP 1978, Nr 11 12 H. Pietrzak, Odmowa sporządzenia aktu małżeństwa, [w:] Ius Matrimoniale, t. 12, Warszawa 2011 K. Pietrzykowski, Glosa do wyroku SN z dnia 4 lutego 1985 r., IV CR 557/84, NP 1986, Nr 10 K. Pietrzykowski, [w:] M. Sajfan (red.), Standardy prawne Rady Europy, Warszawa_1994 A. Piotrowski, Majątkowe skutki orzeczenia separacji, NPN 2004, Nr 3 XI

Wykaz literatury T. Smyczyński, Nowelizacja prawa małżeńskiego, PiP 1999, z. 1 T. Smyczyński, Odpowiedzialność odszkodowawcza duchownego z powodu naruszenia prawa przy zawieraniu małżeństwa, RPEiS 2002, Nr 2 T. Smyczyński, Prawo rodzinne i opiekuńcze, Warszawa 2009 T. Smyczyński, Separacja małżonków, St.Prawn. 2000, Nr 1 2 R. Sobański, Zaświadczenie urzędu stanu cywilnego a przesłanki małżeństwa konkordatowego, PiP 2003, z. 5 T. Sokołowski, Charakter szerszej postaci obowiązku alimentacyjnego względem rozwiedzionego małżonka, St.Prawn. 1990, Nr 1 T. Sokołowski, Skutki prawne rozwodu, Poznań 1996 T. Sokołowski, Wynagrodzenie za pracę i inne zarobki małżonka w ustroju wspólności ustawowej małżeńskiej oraz nakaz ich zapłaty do rąk małżonka, artykuł, GSP 2007, Nr 2 T. Sokołowski, Zawarcie małżeństwa przez chorego na ciężką chorobę zakaźną, GSP 2003, Nr 10 J. Strzebińczyk, Glosa częściowo krytyczna do uchwały 7 sędziów SN z dnia 9 maja 2002 r., III CZP 7/02, OSP 2004, Nr 1, poz. 1 J. Strzebińczyk, Glosa do wyroku SN z dnia 29 marca 1972 r., III CRN 585/71, OSP 1974, Nr 3, poz. 50 J. Strzebińczyk, Zawarcie małżeństwa wyznaniowego podlegającego prawu polskiemu, Rej. 1999, Nr 4 A. Sylwestrzak, Glosa do wyroku SN z dnia 25 sierpnia 2004 r., IV CK 609/03, GSP Prz. Orz. 2006, Nr 1 S. Szer, Glosa do wyroku SN z dnia 22 września 1966 r., I CR 544/66, OSP 1967, Nr 9, poz. 225 A. Szponar, Glosa do wyroku SN z dnia 4 lutego 1985 r., IV CR 557/84, NP 1986, Nr_6 M. Świderska, Przemiany polskiego prawa rodzinnego w ostatnim dziesięcioleciu w świetle standardów międzynarodowych, SI Toruniensia 2002 P. Wójcik, Wpływ woli małżonków na przynależność nabywanych przedmiotów do poszczególnych majątków, Rej. 2009, Nr 10 J. Zabłocki, Małżeństwo konkordatowe, SI 1999, Nr 37 A. Zielonacki, Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 1985 r., IV CR 557/84, OSP 1987, Nr 7 8, poz. 13 X

Rozdział I. Małżeństwo Kazus. Zawarcie małżeństwa. Powództwo o ustalenie zawarcia małżeństwa Stan faktyczny W związku z ciężką chorobą Tomka, z którym Kasia pozostawała od wielu lat w konkubinacie, zawarli oni, 1 października 2001 r., ślub kościelny, którego udzielił im, w miejscu zamieszkania nupturientów i w obecności dwóch świadków, duchowny katolicki Piotr Nowak. Fakt zawarcia małżeństwa wyznaniowego zarejestrowano w księdze zaślubionych parafii rzymsko-katolickiej pod numerem 1/2001. Tomek zmarł 15 października 2001 r. Problem Kasia wniosła do sądu powszechnego pozew o ustalenie istnienia małżeństwa konkordatowego w trybie art. 189 KPC. Czy zostały spełnione warunki pozwalające na uznanie, że doszło do zawarcia małżeństwa konkordatowego? Czy Kasia ma interes prawny w żądaniu takiego ustalenia oraz czy w świetle przepisów prawa materialnego, regulujących sposoby zawarcia związku małżeńskiego, jej żądanie może zostać uwzględnione? Wskazówki W judykaturze wyjaśniono, że przepis art. 189 KPC, mimo usytuowania wśród przepisów prawa procesowego, ma charakter materialnoprawny, gdyż stanowi źródło uprawnień do dochodzenia ochrony praw podmiotowych. Odpowiedź W polskim systemie prawnym istnieją trzy rodzaje zawarcia związku małżeńskiego, tj. śluby: cywilny, kościelny i konkordatowy. Pierwszy,

Kazus 1 Zawarcie małżeństwa. Powództwo o ustalenie zawarcia małżeństwa tzw. ślub cywilny, to związek małżeński zawierany przed kierownikiem USC, zawarty w momencie złożenia przez nupturientów oświadczeń woli o wstąpieniu w związek małżeński. Drugi, tzw. ślub kościelny, to związek małżeński zawarty zgodnie z prawem kanonicznym oraz obrządkiem kościoła, do którego należą osoby go zawierające. W świetle prawa cywilnego zawarcie takiego związku małżeńskiego nie jest jednak skuteczne. Trzeci, tzw. ślub konkordatowy, to związek małżeński zawierany przed duchownym, który wywiera skutki w świetle prawa cywilnego, po spełnieniu warunków określonych w przepisach Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Rozstrzygnięcie postawionych problemów w pierwszej kolejności wymaga ustalenia, czy Kasia i Tomek złożyli przed duchownym oświadczenie woli jednoczesnego zawarcia małżeństwa podlegającego prawu polskiemu. Jak wynika z treści przedstawionego przykładu, takiego oświadczenia nie złożyli. Złożyli jedynie oświadczenia woli o zawarciu związku małżeńskiego w obrządku kościelnym, a zatem zgodnie z przepisami prawa kanonicznego. Zawarli zatem związek małżeński skuteczny jedynie w świetle prawa kanonicznego (tzw. ślub kościelny). W konsekwencji nie było także możliwe sporządzenie przez właściwego kierownika USC aktu małżeństwa, ponieważ nie mogło do tego urzędu wpłynąć zaświadczenie, o którym mowa w art. 8 2 KRO, a które stanowi podstawę do jego sporządzenia. W sposób niebudzący wątpliwości nie zostały spełnione przesłanki określone w art. 1 2 KRO, a warunkujące skuteczność małżeństwa kanonicznego na płaszczyźnie prawa polskiego. Powództwo o ustalenie stosunku prawnego lub prawa może być uwzględnione tylko wtedy, gdy spełnione są dwie przesłanki: istnieje interes prawny oraz wykazana jest prawdziwość twierdzeń powoda o tym, że dany stosunek prawny lub prawo istnieje. Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy, od spełnienia pierwszej z wymienionych przesłanek zależy skutek wytoczonego na tej podstawie prawnej powództwa i decyduje o dopuszczalności badania i ustalania prawdziwości twierdzeń powoda (zob. orzeczenie z 27.6.2001 r., II CKN 898/00, niepubl.). Kodeks rodzinny i opiekuńczy przewiduje możliwość ustalenia nieistnienia małżeństwa w art. 2, co nie oznacza jednak, że nie jest dopuszczalne powództwo o deklaratywne ustalenie stanu cywilnego na podstawie art. 189 KPC. Zarówno w literaturze, jak i w orzecznictwie dopuszcza się powództwa o ustalenie nieistnienia małżeństwa z innych przyczyn aniżeli wymienione w art. 1 2 KRO (zob. orzeczenie SN z 7.5.1967 r., I CR 657/66, OSNCP 1967, Nr 11, poz. 201), a także ustalenie istnienia małżeństwa zawartego przed unifikacją prawa cywilnego w formie wyznaniowej. Takie stanowisko jednak nie przesądza o dopuszczalności dochodzenia ustalenia istnienia małżeństwa konkordatowego, co jest przedmiotem niniejszego przykładu. Stosownie do treści art. 1 2 zd. 1 KRO, małżeństwo zostaje zawarte również wtedy, gdy mężczyzna i kobieta, zawierający związek małżeński 2

Zawarcie małżeństwa. Powództwo o ustalenie zawarcia małżeństwa Kazus 1 podlegający prawu wewnętrznemu kościoła albo innego związku wyznaniowego w obecności duchownego, oświadczą wolę jednoczesnego zawarcia małżeństwa podlegającego prawu polskiemu i kierownik USC sporządzi następnie akt małżeństwa na podstawie zaświadczenia sporządzonego przez tego duchownego, małżonków i dwóch świadków obecnych przy złożeniu tych oświadczeń i przekazanego przezeń do USC przed upływem 5 dni od zawarcia małżeństwa (art. 61a ustawy z 29.9.1986 r. Prawo o aktach stanu cywilnego, t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 212, poz. 1264 ze zm.). Jeżeli zaświadczenie wpłynie po upływie tego terminu, wówczas kierownik USC odmawia sporządzenia aktu małżeństwa. Ponadto art. 1 3 KRO uzależnia zawarcie małżeństwa w sposób określony w art. 1 2 KRO od tego, czy ratyfikowana umowa międzynarodowa lub ustawa regulująca stosunki między państwem a kościołem albo innym związkiem wyznaniowym przewiduje możliwość wywołania przez związek małżeński podlegający prawu wewnętrznemu tego kościoła albo innego związku wyznaniowego takich skutków, jakie pociąga za sobą zawarcie małżeństwa przed kierownikiem USC. Polska zawarła taką umowę ze Stolicą Apostolską, tj. Konkordat podpisany w Warszawie 28.7.1993 r. (Dz.U. z 1998 r. Nr 51, poz. 318 i 319). Stosownie do treści art. 10 Konkordatu, od chwili zawarcia małżeństwo kanoniczne wywołuje takie skutki, jakie pociąga za sobą zawarcie małżeństwa zgodnie z prawem polskim, jeżeli między nupturientami nie istnieją przeszkody wynikające z prawa polskiego, złożą oni przy zawieraniu małżeństwa zgodne oświadczenie woli dotyczące wywarcia takich skutków i zawarcie małżeństwa zostało wpisane w aktach stanu cywilnego na wniosek przekazany USC w ciągu 5 dni od zawarcia małżeństwa, przy czym termin ten ulega przedłużeniu, jeżeli nie został dotrzymany z powodu siły wyższej do czasu ustania tej przyczyny. Podkreślenia zatem wymaga, że decydujące znaczenie dla wywarcia skutków cywilnoprawnych małżeństwa zawartego w trybie przewidzianym w art. 1 2 KRO ma chwila sporządzenia aktu małżeństwa przez kierownika USC, stosownie do wymogów 6 ust. 3 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 26.10.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania aktów stanu cywilnego, sposobu prowadzenia ksiąg stanu cywilnego, ich kontroli, przechowywania i zabezpieczenia oraz wzorów aktów stanu cywilnego, ich odpisów, zaświadczeń i protokołów (Dz.U. Nr 136, poz. 884 ze zm.). Zatem dopóki nie zostaną spełnione przesłanki z art. 1 KRO, dopóty oświadczenia woli nupturientów nie wywołują skutków prawnych. Sporządzenie aktu małżeństwa jest jedną z niezbędnych przesłanek zawarcia małżeństwa w formie wyznaniowej. Należy zwrócić uwagę, że sankcją za niezachowanie przesłanek warunkujących skuteczne zawarcie małżeństwa konkordatowego jest brak istnienia małżeństwa. Z tego też względu Sąd Najwyższy postawił tezę, że w razie niesporządzenia aktu małżeństwa, mimo spełnienia pozosta