UZASADNIENIE MERYTORYCZNE WYBORU PODRĘCZNIKÓW DO SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH Specjalizujące się w fizyce wydawnictwo ZamKor od 17 lat we wszystkich wydawanych książkach realizuje jednolitą, nowoczesną koncepcję nauczania fizyki, która bardzo dobrze wpisała się w założenia podstawy programowej zreformowanej szkoły oraz w wymagania nowej matury. Podręczniki fizyki ZamKoru otrzymały najwyższe oceny wielu niezależnych gremiów (np. Polska Akademia Umiejętności, Fizyka w szkole nr 4, 2003, artykuł P. Goldsteina pt. Podręcznik zamiast korepetycji, Fizyka w szkole nr 4, 2005, artykuł E. Zawistowskiej pt: Dwa razy szeroko, nagroda Edukacja XXI wieku ). Przytłaczająca większość szkół prowadzących w rankingach jakości, uczy fizyki z podręczników ZamKoru. Wydawnictwo zapewnia wszechstronną i starannie przygotowaną obudowę dydaktyczną (programy, plany wynikowe, zbiory zadań, foliogramy, filmy dydaktyczne i instruktażowe, doświadczenia komputerowe, zestawy doświadczalne) i opiekę (bezpłatne poradniki wydawane kilka razy w roku, spotkania szkoleniowe, specjalny serwis internetowy, możliwość publikacji). W obecnej chwili ZamKor proponuje 6 pakietów podręczników dostosowanych do różnych potrzeb uczniów. Autorzy wszystkich podręczników to ten sam zespół doświadczonych fizyków, dydaktyków i nauczycieli. Choć podręczniki różnią się układem i zakresem treści we wszystkich jest konsekwentnie realizowana podstawa programowa. Te same tematy są opracowane podobnie choć na różnym poziomie trudności. To niezwykle ułatwia pracę nauczycielowi, który uczy równocześnie w klasach o różnych profilach i stara się dopasować podręcznik do potrzeb i możliwości uczniów.
Podrêczniki fizyki ZamKoru dla szkó³ ponadgimnazjalnych Liczba godzin w cyklu nauczania 3 4 3 4 + + 7+ + 5 6 + + 8+
Fizyka i astronomia dla każdego. Podręcznik dla szkół ponadgimnazjalnych pod red. B. Sagnowskiej. Nr dopuszczenia: 42/07. Fizyka i astronomia dla każdego. Program nauczania w zakresie podstawowym dla liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum pod redakcją Barbary Sagnowskiej o numerze dopuszczenia do użytku szkolnego przez Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w 2007 roku: DKOS-5002-38/07. Podręcznik prezentuje fizykę jako dziedzinę wiedzy użyteczną dla przeciętnego człowieka. Podstawa programowa realizowana jest na prostych treściach z codziennego życia oraz telewizji, Internetu i czasopism. Treści ułożone są w sposób tradycyjny, obejmują całą teorię konieczną do zdawania matury na poziomie podstawowym, łącznie z opisem ilościowym (prawa, wzory). Główny nacisk jest położony na jakościowy opis zjawisk i prostotę języka. Podręcznik zawiera 67 paragrafów, w większości odpowiadających jednostce lekcyjnej, co pozwala spokojnie i bez pośpiechu zrealizować program w trzech godzinach cyklu nauczania. Podręcznik jest przeznaczony głównie dla tych, którym nie jest potrzebne biegłe opanowanie matematycznego aparatu fizyki, a więc głównie dla uczniów nieplanujących zdawania fizyki na egzaminie maturalnym (w przypadku podjęcia takiej decyzji, uczeń powinien poćwiczyć rozwiązywanie zadań). Do podręcznika przygotowano szeroką obudowę zawierającą program nauczania wraz z planem wynikowym, foliogramy, zestawy sprawdzianów do każdego paragrafu, zbiór zadań Zbiór zadań z fizyki dla każdego, zestawy doświadczalne i filmy dydaktyczne. W 2008 roku podręcznik otrzymał nagrodę: Edukacja XXI w kategorii: najlepszy podręcznik szkolny
Fizyka dla szkół ponadgimnazjalnych zakres podstawowy (w jednym tomie), M. Fiałkowska, K. Fiałkowski, B. Sagnowska. Nr dopuszczenia: 46/02. Fizyka dla szkół ponadgimnazjalnych. Program kształcenia w zakresie podstawowym dla liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum autorstwa Marii Fiałkowskiej, Barbary Sagnowskiej i Jadwigi Salach o numerze dopuszczenia do użytku szkolnego przez Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w 2002 roku: DKOS-4015-89/02. Zakres podstawowy fizyki jest realizowany w bardzo małej liczbie godzin (3 godziny w cyklu nauczania). Nauczanie według klasycznego układu treści w takiej liczbie godzin jest bardzo trudne stąd nowa holistyczna podstawa programowa. Podręcznik jest ściśle dopasowany do realizacji tej podstawy; kolejne tytuły rozdziałów, to hasła podstawy programowej. Nauczyciel pracujący z tym podręcznikiem, ma więc pewność, że zrealizował wszystkie obowiązujące treści, a uczeń otrzymał ogólny obraz funkcjonowania przyrody i informacje o podstawowych prawach rządzących makro- i mikroświatem i relacjach między nimi. W podręczniku proponuje się różne formy aktywności ucznia (praca z tekstem, rozwiązywanie zadań, praca z komputerem, wykonywanie prostych doświadczeń). Nie oznacza to, że należy wykorzystać wszystkie, realizując podręcznik od deski do deski ; nauczyciel powinien dokonać wyboru tych, które najlepiej odpowiadają jego uczniom. Wydanie drugie, poprawione Fizyki dla szkół ponadgimnazjalnych zakres podstawowy funkcjonujące na rynku od roku 2006, ma większą czcionkę, więcej powtórzeniowych treści gimnazjalnych, dodano prawa gazowe, ułatwiono i umieszczono po fizyce jądrowej dział Elementy szczególnej teorii względności, znacznie skrócono aneksy i uzupełnienia. Wprowadzone poprawki znacznie ułatwiły zarówno nauczycielom jak i uczniom pracę z tą książką. Podręcznik obejmuje treści fizyczne na trzech poziomach: Na żółtym tle zamieszczono treści, które uczeń powinien znać z gimnazjum i które nauczyciel może mu polecić do samodzielnego przestudiowania. Na białym tle znajdują się treści podstawowe, skonstruowane zgodnie z holistycznym duchem podstawy programowej. Na liliowym tle zamieszczono treści z którymi powinien się zapoznać uczeń zainteresowany fizyką lub planujący studia fizyczne.
Ponadto: W podręczniku, w pełni rozwiązane przykłady zamieszczono na niebieskim tle. Uczniowie chętnie korzystający z komputera znajdą opracowane przez Jadwigę Salach szczegółowe polecenia do pracy z programami komputerowymi umieszczonymi na naszej stronie internetowej (na zielonym tle). Podręcznik zawiera opracowany przez Małgorzatę Godlewską i Danutę Szot-Gawlik aneks w postaci szczegółowych instrukcji do wykonania 9 doświadczeń w zespołach uczniowskich oraz opis elementarnych sposobów obliczania niepewności pomiarowych. Podręcznik stanowi równocześnie zbiór zadań (łącznie z przykładami jest ich w książce około 300). Według Komisji do Oceny Podręczników Szkolnych PAU to najlepszy polski podręcznik fizyki do kształcenia w zakresie podstawowym zarówno pod względem merytorycznym jak i zgodności z podstawą programową. Dla uczniów, którzy po zrealizowaniu zakresu podstawowego decydują się na zdawanie matury z fizyki w zakresie rozszerzonym jest dostępna kontynuacja w postaci treści rozszerzających. Fizyka dla szkół ponadgimnazjalnych treści rozszerzające (w dwóch częściach), J. Salach, M. Fiałkowska, K. Fiałkowski, B. Sagnowska, W. Mroszczyk. Nr dopuszczenia: cz. 1. 377/02, cz. 2. 367/03. Fizyka dla szkół ponadgimnazjalnych. Program kształcenia w zakresie rozszerzonym autorstwa Marii Fiałkowskiej, Barbary Sagnowskiej i Jadwigi Salach o numerze dopuszczenia do użytku szkolnego przez Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w 2002 roku: DKOS-4015-208/02. Uczniowie (z wyjątkiem nielicznych laureatów konkursów) przychodzący do liceum, nawet do klas matematyczno-fizycznych, często prezentują znacznie niższy poziom wiedzy matematycznej i fizycznej niż absolwenci dawnych szkół podstawowych. Wynika to z ograniczenia liczby godzin tych przedmiotów w gimnazjum. Rozpoczynanie licealnego kursu fizyki od mechaniki na poziomie określonym przez zakres rozszerzony podstawy programowej jest dla wielu z nich zbyt trudne. Dlatego w naszym Programie kształcenia w zakresie rozszerzonym DKOS-4015-208/02, proponujemy rozkład materiału oparty na nauczaniu spiralnym. Proponujemy pierwsze 60 godzin poświęcić realizacji treści z zakresu podstawowego (rozdziały 1 do 6 włącznie z podręcznika Fizyka dla szkół ponad-
gimnazjalnych ). Pozwoli nam to poznać naszych uczniów, wyrównać poziom oraz powtórzyć i nieco rozszerzyć ich wiedzę z gimnazjum. Przyswajanie wiedzy na tym poziomie przychodzi uczniom z łatwością, zwiększa się zainteresowanie przedmiotem i zapał do uczenia się fizyki. W tym czasie na lekcjach matematyki uczniowie nabywają wprawy w przekształcaniu wzorów, poszerzają wiedzę dotyczącą funkcji liniowych, kwadratowych i trygonometrycznych. Następnie realizujemy treści rozszerzone z omawianego podręcznika (cz. 1, cz. 2). Szczegółowa propozycja rozkładu materiału znajduje się na stronie 50 Fizyka dla szkół ponadgimnazjalnych program kształcenia w zakresie rozszerzonym (program jest dostępny na naszej stronie internetowej). Zaproponowany sposób nauczania w klasach matematyczno-fizycznych został sprawdzony przez liczną grupę nauczycieli, którzy oceniają go bardzo pozytywnie. Wbrew obawom, czas realizacji nie wydłużył się a wręcz przeciwnie; trudne treści mechaniki na poziomie rozszerzonym zostały zrealizowane bardzo szybko i sprawnie. Uczniowie pracujący zgodnie z tym programem, odczuwają znacznie większą satysfakcję z uczenia się fizyki i wykazują głębsze jej rozumienie. Podręcznik ściśle dopasowany do realizacji standardów maturalnych. Do czasu ukazania się podręcznika Wybieram fizykę w powszechnej opinii był podręcznikiem najlepiej przygotowującym do nowej matury na poziomie rozszerzonym. Bardzo dobre recenzje (Fizyka w szkole nr 4, 2005, artykuł E. Zawistowskiej pt: Dwa razy szeroko ) podkreślają precyzję i jasność wywodów, przystępność języka oraz przystosowanie do pełnienia funkcji samokształceniowej. Fizyka dla szkół ponadgimnazjalnych kurs podstawowy z elementami kursu rozszerzonego koniecznymi do podjęcia studiów technicznych i przyrodniczych (w dwóch częściach) pod red. J. Salach. Nr dopuszczenia: cz. 1. 90/04, cz. 2. 238/04. Fizyka dla szkół ponadgimnazjalnych. Program kształcenia w zakresie podstawowym z elementami kursu rozszerzonego koniecznymi do podjęcia studiów technicznych i przyrodniczych autorstwa Marii Fiałkowskiej, Barbary Sagnowskiej i Jadwig Salach o numerze dopuszczenia do użytku szkolnego przez Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w 2004 roku: DKOS-5002-38/04. Uczeń szkoły ponadgimnazjalnej wybiera zwykle dwa przedmioty wiodące. Praktyka pokazuje, że z grupy przedmiotów ścisłych, młodzież najczęściej wybiera matematykę i informatykę. Stąd ogromna liczba klas matematyczno-informatycznych i niewielka - matematyczno-fizycznych. Dyrektorzy szkół, zdając sobie sprawę, że młodzież ucząca się w klasach matematyczno-informatycznych wybierze studia techniczne do których dobra znajomość fizyki jest konieczna, dorzucają jedną lub dwie godziny z puli którą dysponują. Realizowana jest więc pewna pośrednia odmiana kursu, tzn. więcej niż podstawowy ale
mniej niż rozszerzony. Podobnie przedstawia się problem fizyki w klasach biologiczno-chemicznych. Wobec powyższego, zaistniała konieczność przygotowania podręcznika, który dobrze służyłby realizacji celów nauczania w takich klasach. Podręcznik jest przeznaczony dla klas matematyczno-informatycznych i biologiczno-chemicznych, do realizacji w 5-6 godzinach w cyklu nauczania. Przy takiej liczbie godzin, można już było wprowadzić tradycyjny układ treści. Poszerzenie w stosunku do kanonu obejmuje przede wszystkim fizykę klasyczną głównie mechanikę i ilościowy opis pól. W podręczniku zamieszczono wielką liczbę rozwiązanych przykładów. Pozwoli to uczniowi na bardziej efektywne korzystanie ze skorelowanego z tym podręcznikiem zbioru zadań. Podręcznik jest precyzyjnie dopasowany do wymagań matury z fizyki na poziomie podstawowym (ujęcia holistyczne w charakterze podsumowań znajdują się w drugiej części podręcznika) i obejmuje niemal całość wymagań do matury na poziomie rozszerzonym (wydanie 2 uzupełniono o Mechanikę bryły sztywnej link). Do podręcznika przygotowano dokładnie z nim skorelowany zbiór zadań ( Zbiór zadań z fizyki dla szkół ponadgimnazjalnych kurs podstawowy z elementami kursu rozszerzonego koniecznymi do podjęcia studiów technicznych i przyrodniczych, W. Mroszczyk, J. Salach), który polecamy wszystkim uczniom zdającym maturę z fizyki na poziomie rozszerzonym. Wybieram fizykę zakres rozszerzony (w trzech częściach), pod red. J. Salach Nr dopuszczenia: cz 1. 72/06, cz 2. 156/06, cz. 3. 89/07. Wybieram fizykę. Program kształcenia z fizyki i astronomii w szkole ponadgimnazjalnej w zakresie rozszerzonym pod red. Jadwigi Salach o numerze dopuszczenia do użytku szkolnego przez Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w 2006 roku: DKOS-5002-23/06 Wybieram fizykę to podręcznik do realizacji fizyki w zakresie rozszerzonym. Jest przeznaczony dla uczniów, którzy już w chwili rozpoczęcia nauki w szkole ponadgimnazjalnej podjęli decyzję o uczeniu się fizyki w takim zakresie. Znaczna część treści została przeniesiona z wymienionego wyżej, wysoko ocenianego dwuczęściowego podręcznika Fizyka dla szkół ponadgimnazjalnych zawierającego treści rozszerzające (nr dopuszczenia 377/02, 367/03). Obecnie autorzy uzupełnili je o treści zakresu podstawowego. Wniesiono wiele zmian i poprawek. Treści ułożono tradycyjnie.
Tytuł podręcznika jasno określa jego odbiorcę. To książka dla tych, którzy wiążą swoją przyszłość z fizyką, bądź przez studia techniczne, bądź przyrodnicze. Nawet przy niewystarczającej liczbie godzin fizyki w szkole praca z tym podręcznikiem da duże szanse opanowania fizyki na dobrym poziomie, zdania matury i udanego startu na studiach w zakresie fizyki. Daje możliwość nauczenia się precyzji formułowania myśli, logicznego zapisu matematycznego i jakościowego, sporządzania ilustracji odpowiedniej do problemu. Podręcznik daje także możliwość zdobycia rzetelnej wiedzy o wykonywaniu doświadczeń fizycznych i przeprowadzaniu analizy niepewności pomiarowych. Duża liczba dobrze dobranych, bardzo starannie rozwiązanych przykładów pozwala uczniom nauczyć się poprawnego sposobu podchodzenia do problemu fizycznego. Ułatwi to niewątpliwie samodzielne rozwiązywanie zadań ze zbiorów i na egzaminie maturalnym, szczególnie z bardzo trudnej w tym względzie mechaniki. Uzupełnienie podręcznika stanowią zbiory zadań, programy komputerowe, filmy dydaktyczne i zestawy doświadczalne. Fizyka z astronomią dla zasadniczych szkół zawodowych R. Rozenbajgier, E. Misiaszek Nr dopuszczenia: 321/03 Fizyka i astronomia dla zasadniczej szkoły zawodowej. Program nauczania autorstwa Ryszarda Rozenbajgiera i Edmunda Misiaszka o numerze dopuszczenia do użytku szkolnego przez Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w 2003 roku: DKOS-5002-74/03 Jednym z głównych celów nauczania fizyki w zasadniczych szkołach zawodowych, oprócz przekazania podstawowej wiedzy, jest ukształtowanie umiejętności czytania ze zrozumieniem. Podręcznik został przygotowany w taki sposób, by jak najlepiej służył temu celowi. Zawiera proste i krótkie teksty, przykłady, pytania, a także komiksy. Ich objaśnianie przez uczniów pozwala sprawdzić zrozumienie przeczytanego tekstu. Podręcznik jest zgodny z podstawą programową, a jego autorzy to czynni nauczyciele fizyki. Uzupełnienie podręczników stanowią proste zestawy doświadczalne, znajdujące się na stronie internetowej wydawnictwa symulacje komputerowe doświadczeń oraz gimnazjalne i licealne filmy dydaktyczne z ciekawymi doświadczeniami. Nauczyciel może wykorzystać niektóre karty pracy (Biblioteka nauczyciela fizyki gimnazjum, zeszyt 7) oraz zadania ze zbioru Zbiór zadań z fizyki dla każdego A. Bożek, K. Nessing.