DOCHODY MAŁOLETNICH W ZEZNANIU PODATKOWYM RODZICÓW, OSOBY SAMOTNIE WYCHOWUJĄCEJ DZIECKO LUB OSOBISTYM - art. 7 updof OBOWIĄZEK Osoby (rezydenci i nierezydenci), które wychowują małoletnie dzieci 1 (lub dziecko), zarówno własne, jak i przysposobione 2, powinny dochody tych dzieci, podlegające opodatkowaniu na terytorium RP (w tym dochody zagraniczne), doliczyć do własnych dochodów wykazanych w zeznaniu rocznym, jeżeli przysługuje im prawo pobierania pożytków ze źródeł przychodów dzieci (art. 7 ust. 1 updof). Doliczenie dotyczy tylko tych dochodów, które dziecko uzyskało przed osiągnięciem pełnoletniości. I. Doliczenia dokonują tylko ci rodzice (biologiczni lub przysposabiający), którym przysługuje prawo dysponowania dochodami dzieci. Prawa takiego nie będą miały np.: osoby pozbawione przez sąd władzy rodzicielskiej, rodzice pozbawieni zarządu nad majątkiem dziecka jak w sytuacji, gdy sąd opiekuńczy powierza zarząd majątku małoletniego ustanowionemu w tym celu kuratorowi na podstawie art. 109 3 KRiO. Jeśli dochody np. z wynajmu mieszkania otrzymuje małoletnie dziecko, ale rodzice nimi dysponują, to dochody te powinny być doliczone do dochodów rodziców wykazanych w zeznaniu rocznym poprzez załącznik PIT/M (wspólne rozliczenie małżonków) bądź doliczone do dochodów rodziców po 50% poprzez załączniki PIT/M (w przypadku oddzielnych zeznań podatkowych). II. Rodzice mają obowiązek doliczenia do swoich własnych dochodów dochody małoletnich dzieci własnych i przysposobionych. 1 Małoletnie dziecko - to takie, które nie uzyskało pełnoletniości. Pełnoletnią jest osoba fizyczna, która ma 18 lat. Małoletni uzyskuje pełnoletność przez zawarcie małżeństwa. W przypadku unieważnienia małżeństwa pełnoletniości nie traci. Za małoletniego nie można zatem uznać mężczyzny, który nie ukończył 18 troku życia i kobiety, która nie ukończyła 16 roku życia, jeżeli wstąpili w związek małżeński i uzyskali tym samym pełnoletniość. 2 Przysposobienie - przysposobić można wyłącznie osobę małoletnią, tylko dla jej dobra (art. 114 Krio). O przysposobieniu orzeka sąd opiekuńczy. W wyniku przysposobieniu powstaje między przysposabiającym a przysposobionym taki skutek, jak pomiędzy rodzicami a dziećmi (art. 121 Krio). Przysposobienie potocznie nazywanym adopcją.
Takiego obowiązku nie mają: opiekunowie prawni, np. dziadkowie lub inni krewni, którzy wyrokiem sądu zostali zobowiązani do wychowywania dzieci w przypadku np. śmierci ich rodziców (SIP 150154), rodziny zastępcze dziecko poddane pieczy lub opiece prawnej w ramach rodziny zastępczej nie jest dzieckiem własnym ani przysposobionym opiekuna. W takim przypadku, gdy dziecko uzyskało jakiś dochód, konieczne jest złożenie w imieniu dziecka odrębnego zeznania, które podpisuje wyznaczony opiekun prawny (opiekunem nie musi być osoba z rodziny zastępczej). III. Do dochodu rodziców dolicza się, co do zasady, następujące dochody dzieci małoletnich podlegające opodatkowaniu na terytorium RP: dochód z renty (krajowe i zagraniczne podlegające opodatkowaniu w Polsce) (SIP 154790, 146554), dochód z praw majątkowych (np. zaległe wynagrodzenie zmarłego rodzica, wypłacone przez jego zakład pracy) (SIP 94528), dochód z kapitałów pieniężnych, dochód z najmu, jeżeli rodzicom przysługuje prawo do pobierania pożytków z tego tytułu (SIP 158266, 218558), dochód z innych źródeł, z działalności gospodarczej (SIP 312767). Interpretacje dotyczące tematu: - SIP 312767 - dot. dochodów małoletniego dziecka jako udziałowca spółki jawnej, - SIP 93112 - dot. dochodów małoletniego dziecka z najmu na ryczałcie w sytuacji, gdy rodzice mają rozdzielność majątkową, - SIP 249900 - wynagrodzenia za udostępnienie wizerunku małoletniego dziecka, które w związku z udostępnianiem tego wizerunku nie wykonywało żadnej pracy (żadnych czynności), nie można zakwalifikować do kategorii przychodów z pracy, ani też do przychodu z praw autorskich. OGRANICZENIA Do swoich dochodów rodzice nie mogą doliczyć dochodów (art. 7 ust. 1 updof): z pracy dzieci tj. ze świadczenia przez nie pracy m.in. na podstawie: stosunku pracy (o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1 updof, art. 12 ust. 1 updof), umów cywilnoprawnych (zlecenie, o dzieło) SIP 116322, SIP 151917,
praktyk uczniowskich, ze stypendiów - wszelkiego rodzaju stypendia tj. takie, których podstawą jest ustawa lub umowa cywilnoprawna (SIP 102290), z przedmiotów oddanych dzieciom do swobodnego użytku - tj. ruchomości (zabawki, książki, płyty, drobny sprzęt sportowy, itd.) Do swobodnego użytku dziecka nie są z reguły oddawane: garderoba, rower, motorower, magnetofon, radio. Przepis art. 22 Kc (Dz. U. 1964, nr 16, poz. 93 ze zm.), przyznaje osobie mającej ograniczoną zdolność prawną (m.in. małoletniemu) pełną zdolność do czynności prawnej tylko w zakresie przedmiotów oddanych jej do swobodnego użytku (z wyjątkami, o których mowa w przepisach odsyłać do Kc i KRiO). Przepis art. 22 Kc obejmuje wyłącznie przedmioty oddane do swobodnego użytku przez przedstawiciela ustawowego, czyli przez rodziców sprawujących władzę rodzicielską lub opiekuna. dochód ze sprzedaży nieruchomości osoby małoletniej nie jest przekazywany rodzicom. Sąd opiekuńczy najpierw musi wyrazić zgodę na sprzedaż nieruchomości (sprzedaż nieruchomości stanowiącej własność lub współwłasność małoletniego jest czynnością przekraczającą zakres zwykłego zarządu jego majątkiem, do którego z mocy prawa upoważnieni są rodzice), następnie środki, co do zasady, złożone są w depozycie sądowym do czasu osiągnięcia przez małoletniego pełnoletniości. Każde wydatkowanie pieniędzy odbywa się tylko za zgodą sądu, także gdy chodzi o wydatkowanie na cele umożliwiające zwolnienie z opodatkowania przychodu ze sprzedaży nieruchomości. Powyższe oznacza, że jeśli małoletnie dziecko osiąga dochody, które nie mogą być doliczane do dochodów rodziców, należy złożyć odrębne zeznanie na imię i nazwisko dziecka. Zeznanie takie wypełniają jednak i podpisują w imieniu dziecka rodzice. MIEJSCE WYKAZANIA W ZEZNANIU Dochody małoletnich dzieci podlegające łącznemu opodatkowaniu z dochodami rodziców należy wykazać w załączniku PIT/M (za wyjątkiem tych, które nie są opodatkowane wg skali np. sprzedaż akcji te należy wykazać bezpośrednio w zeznaniu rodziców). Wpisuje się w nim: przychód, koszty uzyskania tego przychodu, dochód (lub stratę), a także zaliczki od uzyskanych przez małoletnie dziecko przychodów z rent krajowych i zagranicznych, najmu lub dzierżawy, praw majątkowych, a także innych przychodów podlegających łącznemu opodatkowaniu z przychodami rodziców. Po wypełnieniu załącznika PIT/M rodzice muszą wynikający z niego dochód oraz sumę zaliczek przenieść do odpowiednich pozycji zeznania PIT-36. Służą do tego pozycje od 129 do 132. Jeżeli małżonkowie składają odrębne zeznania podatkowe, dochody małoletnich dzieci winny być doliczane po połowie każdemu małżonkowi. Nie dotyczy to sytuacji, kiedy orzeczono separację. W
takim przypadku dochody dolicza się do dochodów osoby, która wychowuje dziecko (art. 7 ust. 2 i 3 updof). ROZSTRZYGNIĘCIA NAJCZĘSTSZYCH PROBLEMÓW 1. W sytuacji, gdy małoletni osiąga przychody ze źródła Kapitały pieniężne (np. ze sprzedaży akcji), rodzice w swoim imieniu sporządzają dwa odrębne zeznania PIT-38 i wykazują po połowie dochodów uzyskanych przez ich małoletnie dziecko. Nie składają PIT/M. 2. Natomiast, w sytuacji gdy małoletni osiąga dochody z odsetek od środków na rachunkach bankowych znajdujących się za granicą, rodzice wykazują podatek w zeznaniu PIT-36 w poz. 193 194 i odpowiednio podatek zapłacony za granicą w poz. 195-196. W sytuacji gdy rodzice składają odrębne zeznania PIT-36 podatek wykazuje się w obu zeznaniach od połowy dochodów małoletniego. Jeżeli rodzice składają PIT-36L, wtedy podatek od połowy dochodu z odsetek wykazują w poz. 61, a podatek zapłacony za granicą (również od połowy dochodu) w poz. 62. Nie składają PIT/M. 3. W przypadku, gdy zarówno rodzic jak i dziecko są uprawnieni do renty, organ rentowy wystawia jeden PIT 40A/11A na imię rodzica, w którym ujmuje łącznie kwotę renty na rzecz małoletniego dziecka i na rzecz rodzica. Rodzic nie dołącza do zeznania informacji PIT/M. 4. Jeżeli uprawnionym do renty jest małoletnie dziecko - organ rentowy wystawia PIT-40A/11A na imię rodzica, a na imię dziecka - gdy nie ma rodziców. Gdyby jednak PIT-40A/11A został wystawiony na imię dziecka posiadającego rodzica, rodzic dołącza do zeznania PIT/M. 5. W sytuacji, gdy małoletni osiąga dochody z najmu (dzierżawy) opodatkowane wg ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, wtedy każdy z rodziców składa odrębne zeznanie PIT-28 w swoim imieniu (a nie w imieniu dziecka), w którym wykazuje po połowie przychodów dziecka. Rodzice nie składają PIT/M (SIP 171886). 6. Jeżeli małoletni osiąga dochody, podlegające opodatkowaniu łacznie z dochodami rodziców, z państwa, z którym obowiązuje metoda wyłączenia z progresją, to rodzic nie uwzględnia tej kwoty dochodów do stopy procentowej, wg której będzie obliczał podatek od dochodów uzyskanych przez siebie. Wynika to z brzmienia art. 7 ust. 1 updof, zgodnie z którym rodzice doliczają do swoich dochodów tylko dochody małoletnich dzieci podlegające opodatkowaniu na terytorium RP. Jeżeli dziecko nie osiągnęło w Polsce dochodów wg skali, to dochodów zagranicznych nie przyjmuje się do stopy procentowej z dochodami rodziców. Jeżeli dziecko osiągnęło dochody w Polsce opodatkowane wg skali to dochody zagraniczne przyjmujemy do obliczenia stopy procentowej. 7. Jeżeli dziecko uzyskuje zarówno dochody, które nie podlegają doliczeniu do dochodów rodziców (np. z umowy zlecenia) i dochody podlegające doliczeniu do dochodów rodziców (np. renty), to rodzic winien:
te pierwsze wykazać w zeznaniu PIT-37 złożonym na imię dziecka (podpisanym przez rodzica), te drugie wykazać w swoim zeznaniu PIT-36, składając jednocześnie PIT/M. 8. Jeżeli dziecko uzyskało dochody z umowy zlecenia, rodzice mają ograniczone prawa rodzicielskie, a dziecko przebywa w rodzinie zastępczej, wówczas zeznanie podatkowe PIT 37 składane na dziecko muszą podpisać rodzice, pomimo iż mają ograniczone prawa rodzicielskie. 9. Jeżeli rodzic wykazuje dochody małoletniego dziecka w PIT/M to zasadnym jest odliczyć w zeznaniu rodzica składki na ubezpieczenie zdrowotne zapłacone w związku z ubezpieczeniem dziecka, mimo, iż w PIT/M nie ma miejsca na wykazanie tychże składek. Skoro bowiem na podstawie art. 7 updof łączy się dochody dziecka z dochodami rodzica, to należy też wykazać odliczenie od podatku składek zapłaconych na ubezpieczenie dziecka art. 27b updof. UWAGA Ustawą z dnia 6.11.2008r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 209, poz. 1316) został zmieniony art. 7 ust. 1 updof. Zmiana ta jest konsekwencją dodania ust. 3a i 4a w art. 6 updof (umożliwienia preferencyjnego opodatkowania dochodów nierezydentów). W przypadku, gdy dzieci tych podatników uzyskają dochody podlegające opodatkowaniu w Polsce, dochody te łączyć się będzie z dochodami rodziców, chyba że rodzice nie mają prawa do dysponowania przychodami dzieci.