MATERIAŁY INFORMACYJNE - ZEZNANIA PODATKOWE 2012 ROK

Transkrypt

1 MATERIAŁY INFORMACYJNE - ZEZNANIA PODATKOWE SPOSOBY ROZLICZANIA, ULGI I ODLICZENIA 2012 ROK Lp. temat strona 1. Wspólne rozliczenie małżonków 2 2. Preferencyjne rozliczenie osoby samotnie wychowującej dzieci 8 3. Dochody małoletnich w zeznaniu podatkowym rodziców, osoby samotnie wychowującej dziecko lub osobistym Odliczenie straty Odliczenie składek na ubezpieczenia społeczne Wpłaty na IKZE Indywidualne Konto Zabezpieczenia emerytalnego Zwroty nienależnie pobranych świadczeń Ulga rehabilitacyjna Wydatki na internet Darowizny Ulga odsetkowa Wydatki na nabycie nowych technologii Odliczenie (doliczenie) składki na ubezpieczenie zdrowotne Ulga prorodzinna Zwrot składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe przedsiębiorcy Zwrot składek na ubezpieczenia społeczne pracowników Kasa Mieszkaniowa - ulga z tytułu systematycznego gromadzenia oszczędności w kasie mieszkaniowej Ulgi mieszkaniowe kontynuacja praw nabytych Ulga z tytułu spłaty kredytu bankowego lub pożyczki mieszkaniowej z zakładu pracy otrzymanych w latach na cele mieszkaniowe Ulga uczniowska prawo nabyte Umowa aktywizacyjna z bezrobotnym Przekazanie OPP 1% podatku Wyjaśnienia do PIT-4R Wyjaśnienia do PIT

2 WSPÓLNE ROZLICZENIE MAŁŻONKÓW - art. 6 ust. 2, 2a, 3,3a, 8-13, art. 6a updof WARUNKI Z wnioskiem o wspólne opodatkowanie dochodów mogą wystąpić: I. małżonkowie (art. 6 ust. 2 oraz ust. 3a updof): podlegający nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, o którym mowa w art. 3 ust. 1 updof lub, mający miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym niż RP państwie członkowskim UE lub innym państwie należącym do EOG albo w Konfederacji Szwajcarskiej lub z których jeden podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w RP, a drugi ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym niż RP państwie członkowskim UE lub w innym państwie należącym do EOG albo w Konfederacji Szwajcarskiej - jeżeli osiągnęli podlegające opodatkowaniu na terytorium RP przychody w wysokości stanowiącej łącznie co najmniej 75% całkowitego przychodu 1 osiągniętego przez oboje małżonków w danym roku podatkowym i udokumentowali certyfikatem rezydencji miejsce zamieszkania dla celów podatkowych (art. 6 ust. 3a updof), pozostający w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, między którymi istnieje, przez cały rok podatkowy, wspólność majątkowa (w latach poprzednich nie wynikało to z przepisów ustawy, jednak taki warunek powinien być spełniony pismo M.F. z dnia r. Nr PB5/MC ). jeżeli do żadnego z nich w roku podatkowym nie mają zastosowania przepisy (art. 6 ust. 8 i 9 updof): art. 30c ustawy (podatek liniowy 19%), ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, regulujące opodatkowanie niektórych przychodów (dochodów) osób fizycznych w formie karty podatkowej, ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych lub zryczałtowanego podatku 1 Za całkowite przychody,o których mowa w art. 6 ust. 3a updof, uważa się przychody osiągnięte ze źródeł określonych w art. 10 ust. 1 updof (a więc także przychody zwolnione!), bez względu na miejsce położenia tych źródeł przychodów (art. 6 ust. 11). 2

3 dochodowego od przychodów osób duchownych. Warunek ten nie dotyczy podatników, o których mowa w art. 1 pkt 2 w związku z art. 6 ust. 1a uzpdof, tj. podatników osiągających przychody z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, jeżeli umowy te nie są zawierane w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej, ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym, którzy wniosek o wspólne opodatkowanie dochodów małżonków złożyli nie później niż w terminie określonym dla złożenia zeznania za rok podatkowy, tj. do 30 kwietnia następnego roku; wniosek zawarty w zeznaniu złożonym po tym terminie nie będzie skuteczny (art. 6 ust. 10 updof). Art. 1 pkt 2 lit. a)-b) ustawy z dnia 25 listopada 2010 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. Nr 226 poz. 1478) dokonano zmiany zasad składania wniosku o wspólne opodatkowanie, tj. zmieniono brzmienie art. 6 ust. 2 updof oraz dodano art. 6 ust. 2a updof. Przy czym zgodnie z art. 13 pkt 1 ustawy zmieniającej, zmieniony art. 6 ust. 2 i dodany ust. 2a mają zastosowanie do dochodów uzyskanych od dnia 1 stycznia 2010r. Wniosek o wspólne opodatkowanie może być wyrażony przez jednego z małżonków. Wyrażenie wniosku przez jednego z małżonków traktuje się na równi ze złożeniem przez niego oświadczenia o upoważnieniu go przez jego współmałżonka do złożenia wniosku o łączne opodatkowanie ich dochodów. Oświadczenie to składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania. Wniosek ten, jak w przypadku wniosku wspólnego małżonków, musi być złożony do 30 kwietnia. Art. 6 ust. 10 mówi o wniosku określonym w ust. 2 czyli wniosku o wspólne opodatkowanie, natomiast ust. 2a wskazuje tylko podmiot (jednego z małżonków), który ten wniosek może złożyć co oznacza, że wniosek jest ten sam (wniosek o wspólne opodatkowanie), tylko wyrażony przez jednego z małżonków. UWAGA Przepisy art. 6 ust. 3a updof stosuje się pod warunkiem istnienia podstawy prawnej wynikającej z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innych ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest RP, do uzyskania przez organy podatkowe 3

4 informacji podatkowych od organu podatkowego państwa, w którym osoba fizyczna ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych (art. 6 ust. 12 updof). Na żądanie organów podatkowych lub organów kontroli skarbowej podatnicy, o których mowa art. 6 ust. 3a updof, są obowiązani udokumentować wysokość całkowitych przychodów osiągniętych w danym roku podatkowym, przedstawiając zaświadczenie wydane przez właściwy organ podatkowy innego niż RP państwa członkowskiego UE lub innego państwa należącego do EOG albo Konfederacji Szwajcarskiej, w którym osoby te mają miejsce zamieszkania dla celów podatkowych lub inny dokument potwierdzający wysokość całkowitych przychodów osiągniętych w danym roku podatkowym (art. 6 ust. 13 updof). II. małżonek przy spełnieniu warunków wymienionych w powołanym art. 6 ust. 2, 3, 3a, 8, 9 updof, który (art. 6a updof), który: zawarł związek małżeński przed rozpoczęciem roku podatkowego, a którego współmałżonek zmarł w ciągu roku podatkowego (choćby nastąpiło to w pierwszym dniu roku podatkowego, warunkiem koniecznym jest natomiast, aby małżeństwo istniało w momencie, w którym rozpoczyna się nowy rok podatkowy) pozostawał w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, a którego współmałżonek zmarł po upływie roku podatkowego i nie zdołał podpisać przed śmiercią wspólnego zeznania podatkowego. UWAGA Jeżeli małżonek skorzysta z rozliczenia ze zmarłym współmałżonkiem, nie będzie mógł już skorzystać z rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko za ten rok. SKUTKI WSPÓLNEGO ROZLICZENIA W wyniku wniosku wyrażonego we wspólnym zeznaniu rocznym, małżonkowie podlegają opodatkowaniu łącznie od sumy swoich dochodów, po uprzednim dokonaniu odliczeń od dochodu odrębnie przez każdego z nich. W takim przypadku podatek określa się na imię obojga małżonków w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy łącznych dochodów małżonków. Powyższa zasada obliczania podatku ma zastosowanie również w sytuacji, gdy jeden z małżonków w roku podatkowym nie uzyskał przychodów ze źródeł, z których dochód jest opodatkowany zgodnie z art. 27 updof, lub osiągnął dochody w wysokości nie powodującej obowiązku zapłaty podatku (dochód ten w latach wynosił zł, a w 2007 r. wynosił zł) lub też poniósł stratę np. z działalności gospodarczej opodatkowanej na zasadach ogólnych (art. 6 ust. 3 updof). 4

5 MIEJSCE ZŁOŻENIA ZEZNANIA Jeżeli dla każdego z małżonków właściwy jest inny NUS, wspólne zeznanie składane jest w urzędzie właściwym dla jednego z małżonków obojętnie którego ( 4 Rozporządzenia MF z dnia 22 sierpnia 2005 r. w sprawie właściwości organów podatkowych - Dz. U. z 2005 r. Nr 165 poz z późn zm.). W takiej sytuacji nie ma potrzeby zawiadamiania NUS właściwego dla drugiego małżonka o miejscu składania wspólnego zeznania. ROZSTRZYGNIĘCIA NAJCZĘSTSZYCH PROBLEMÓW 1. Dla możliwości zastosowania preferencyjnego sposobu opodatkowania małżonków bez znaczenia pozostaje fakt, że podatnik, mimo, iż miał zgłoszoną działalność, nie osiągnął przychodów opodatkowanych podatkiem liniowym lub podatkiem zryczałtowanym (bo np. faktycznie jej nie wykonywał). Okoliczność ta miała znaczenie do końca 2002 roku, gdzie możliwość wspólnego opodatkowania była wykluczona jeżeli przynajmniej jeden z małżonków osiągał (dochody) przychody opodatkowane podatkiem zryczałtowanym. W obecnym stanie prawnym jeżeli podatnik wybierze w/w formę, utraci możliwość wspólnego opodatkowania (pismo MF z dnia r. nr PB2/RB /04 lex 3270; SIP ). 2. Ustanie wspólności w jakimkolwiek okresie roku podatkowego skutkuje brakiem prawa do wspólnego opodatkowania. Oznacza to, że małżonkowie nie będą mogli skorzystać ze wspólnego opodatkowania: w razie umownego ustanowienia rozdzielności majątkowej, czyli zawarcia w trakcie roku podatkowego tzw. intercyzy, w razie ustania wspólności majątkowej z mocy prawa, np. w przypadku orzeczenia przez sąd separacji pomiędzy małżonkami (zgodnie z art. 54 KRiO (t. j. Dz. U. z 2012 r. poz. 788), orzeczenie separacji powoduje powstanie między małżonkami rozdzielności majątkowej), jeżeli w tym samym roku podatkowym, w którym wspólność ustała, małżonkowie rozwiążą umowę ustanawiającą rozdzielność majątkową lub na zgodne ich żądanie sąd orzeknie o zniesieniu separacji, w razie ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków rozdzielność majątkowa powstaje z mocy prawa (art. 53 KRiO) (SIP ), w razie ogłoszenia upadłości jednego z małżonków - zgodnie z art. 124 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (w brzmieniu obowiązującym od r.) z dniem ogłoszenia upadłości jednego z małżonków powstaje między małżonkami rozdzielność majątkowa, o której mowa w art KRiO (do r. 5

6 art. 124 ust. 1 brzmiał: w razie ogłoszenia upadłości jednego z małżonków wspólność ustawowa między małżonkami ustaje z mocy prawa z dniem ogłoszenia upadłości). W razie uchylenia ubezwłasnowolnienia, a także umorzenia, ukończenia lub uchylenia postępowania upadłościowego, między małżonkami powstaje ustawowy ustrój majątkowy (art KRiO). 3. Zgłoszenie przerwy na cały rok w działalności gospodarczej opodatkowanej w formie karty podatkowej nie uprawnia do wspólnego rozliczenia (SIP ). 4. Nie jest przeszkodą do złożenia wspólnego zeznania fakt uzyskania przez któregokolwiek małżonka dochodów z tzw. kapitałów pieniężnych (wykazywanych w zeznaniu PIT-38) czy też dochodów opodatkowanych podatkiem zryczałtowanym określonym w updof, np. z dywidendy, z wygranych, z odsetek uzyskanych z tytułu oszczędzania, ze sprzedaży nieruchomości. 5. Podatnikowi (jednemu z małżonków) przysługuje prawo do złożenia korekty wspólnego zeznania w sytuacji, gdy drugi małżonek zmarł po złożeniu wspólnego zeznania. Jeżeli korekta ta zostanie dokonana przed upływem terminu do złożenia zeznania (do 30 kwietnia), może dotyczyć również rezygnacji ze wspólnego opodatkowania. 6. Jeżeli małżonkowie złożyli odrębne zeznania, to do dnia, w którym upływa termin określony dla złożenia zeznania (30 kwietnia), mogą dokonać ich korekty składając wspólne zeznanie (wyrok WSA lex ). 7. Jeżeli małżonkowie złożyli wniosek o wspólne opodatkowanie, to po upływie terminu do złożenia zeznania (30 kwietnia), nie mogą dokonać korekty tegoż zeznania w celu złożenia odrębnych zeznań (zrezygnować ze wspólnego opodatkowania), (wyrok WSA lex ). 8. Jeżeli małżonkowie w terminie do złożenia zeznania (30 kwietnia) złożyli zeznanie podatkowe, zaznaczyli kwadrat wskazujący na wybór wspólnego opodatkowania a zeznanie nie zostało podpisane (podpis/podpisy został uzupełniony dopiero po 30 kwietnia) to nie mają możliwości skorzystania z łącznego opodatkowania dochodów. Zaznaczając kwadrat w punkcie 6.2 zeznania PIT-37 lub PIT-36 małżonkowie wyrażają jednoznacznie wolę wspólnego opodatkowania. Zgodnie z informacją zawartą na formularzu PIT-37 lub PIT-36 zaznaczenie odpowiednich kwadratów i złożenie podpisów traktuje się na równi ze złożeniem wniosku o zastosowanie wskazanego sposobu opodatkowania. Dlatego brak podpisów małżonków na zeznaniu prowadzi do braku możliwości skorzystania z łącznego opodatkowania dochodów małżonków. 6

7 UWAGA! Zmiana od r. (obowiązująca już w rozliczeniu za poprzedni rok tj. 2010) - wniosek może być złożony (podpisany) przez jednego z małżonków. 9. Jeżeli jeden z małżonków prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną podatkiem liniowym, a następnie w trakcie roku podatkowego podjął współpracę z byłym pracodawcą, z którym w tym samym roku wiązała go umowa o pracę, w wyniku czego, zgodnie z art. 9a ust. 3 updof, stracił prawo do opodatkowania podatkiem liniowym małżonkowie mogą skorzystać ze wspólnego opodatkowania za rok podatkowy, w którym nastąpiła utrata prawa do opodatkowania w sposób określony w art. 30c updof (SIP ). 10. Ustanowienie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną, np. od r., powoduje obowiązek skorygowania zeznania za ten rok, jeżeli małżonkowie rozliczyli się wspólnie. 11. Małżonkowie, wobec których w dniu 30 grudnia 2012 r. sąd orzeka rozwód, mają prawo skorzystać ze wspólnego rozliczenia za rok podatkowy 2012 r. Zgodnie z art ustawy z dnia 17 listopada 1964r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 1964r. Nr 43, poz. 296 ze zm.) od wyroku sądu pierwszej instancji przysługuje apelacja do sądu drugiej instancji. Apelację wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok, w terminie 2 tygodni od doręczenia stronie skarżącej wyroku z uzasadnieniem (art k.p.c.). Wyrok sądu pierwszej instancji staje się prawomocny z chwilą upływu terminu do wniesienia środka odwoławczego. Natomiast wyrok sądu apelacyjnego (II instancji) jest prawomocny i kończy postępowanie w sprawie. Stosownie do art Kodeksu postępowania cywilnego dopiero prawomocne orzeczenie wiąże strony, sąd który je wydał, inne sądy i inne organy państwowe i organy administracji publicznej. Zatem w świetle powołanych powyżej przepisów Kodeksu postępowania cywilnego rozwód następuje z chwilą uprawomocnienia się wyroku sądu, więc orzeczenie rozwodu wyrokiem wydanym w roku podatkowym 2012, a uprawomocniającym się już w roku następnym nie stoi na przeszkodzie wspólnemu rozliczeniu małżonków za 2010 r. Podobnie przy separacji orzeczonej przez sąd (SIP ). 7

8 PREFERENCYJNE ROZLICZENIE OSOBY SAMOTNIE WYCHOWUJĄCEJ DZIECI - art. 6 ust. 4, 4a, 4b, 8-13 updof WARUNKI Z wnioskiem o obliczenie podatku w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dzieci (wspólne opodatkowanie) może wystąpić podatnik, jeżeli: I. w roku podatkowym (nie musi to być cały rok podatkowy, wystarczy, że przez 1 dzień roku) samotnie wychowywał dzieci (art. 6 ust. 4 updof): małoletnie (również jeżeli dziecko w trakcie roku uzyskało pełnoletniość), bez względu na ich wiek, na które zgodnie z odrębnymi przepisami (tj. ustawą z dnia 28 listopada 2003r. o świadczeniach rodzinnych t.j. Dz. U. z 2006r. Nr 139, poz. 992) pobierany był zasiłek lub dodatek pielęgnacyjny lub renta socjalna, do ukończenia 25 lat (również jeżeli ukończyły 25 lat w trakcie roku podatkowego), uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty lub w przepisach Prawo o szkolnictwie wyższym lub w przepisach regulujących system oświaty lub szkolnictwo wyższe obowiązujących w innych niż RP państwie, jeżeli w roku podatkowym dzieci te nie uzyskały dochodów, podlegających opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 lub art. 30b updof w łącznej wysokości przekraczającej kwotę stanowiącą iloraz kwoty zmniejszającej podatek oraz stawki podatku, określonych w pierwszym przedziale skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ust. 1 (w latach jest to kwota 3089,00 zł, w 2008 r. była to kwota 3088,68 zł), z wyjątkiem renty rodzinnej; Dochód = przychód koszty (bez uwzględnienia zapłaconych w roku podatkowym składek na ubezpieczenie społeczne i straty z lat poprzednich). II. ani do podatnika, ani do jego dziecka w roku podatkowym nie mają zastosowania przepisy (art. 6 ust. 8 i 9 updof): art. 30c updof (podatek liniowy - 19%), ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, regulujące opodatkowanie niektórych przychodów (dochodów) osób fizycznych w formie karty podatkowej, ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych lub zryczałtowanego podatku dochodowego od przychodów osób duchownych. Warunek ten nie dotyczy podatników, o których mowa w art. 1 pkt 2 w związku z art. 6 ust. 1a updof, tj. podatników, którzy wybrali opodatkowanie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych osiąganych przychodów z tytułu umowy najmu, 8

9 podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, jeżeli umowy te nie są zawierane w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej, ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym; III. wniosek o opodatkowanie dochodów w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci został złożony nie później niż w terminie określonym dla złożenia zeznania za rok podatkowy; wniosek zawarty w zeznaniu złożonym po tym terminie nie będzie skuteczny (art. 6 ust. 10 updof). Za osobę samotnie wychowującą dzieci uważa się (od r. art. 6 ust. 4 zdanie pierwsze updof): jednego z rodziców (biologicznego lub przysposabiającego zgodnie z art KRiO przysposobienie rodzi stosunek identyczny jaki jest pomiędzy rodzicem i dzieckiem) albo opiekuna prawnego (czyli osobę, która sprawuje opiekę na podstawie orzeczenia sądu opiekuńczego nie jest to kurator), - jeżeli rodzic lub opiekun prawny jest panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której sąd orzekł separację w rozumieniu odrębnych przepisów, osobę pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności (faktycznie jest pozbawiony wolności). - jeżeli ten rodzic lub opiekun w roku podatkowym samotnie wychowuje dzieci. Obecne brzmienie art. 6 ust. 4 updof (zmiana dokonana art. 1 pkt 2 lit. c) ustawy z dnia 25 listopada 2010 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. nr 226, poz. 1478), obowiązująca od 1 stycznia 2011 r.) precyzuje pojęcie "osoby samotnie wychowującej dzieci" w taki sposób, aby nie budziło wątpliwości, iż prawo do preferencyjnego opodatkowania dochodów nie przysługuje wszystkim osobom stanu wolnego posiadającym dzieci własne lub przysposobione, o których mowa w art. 6 ust. 4, a wyłącznie tym, które samotnie wychowują te dzieci. Ww. zasada i sposób opodatkowania ma zastosowanie również do osób, o których mowa w art. 3 ust. 2a updof, samotnie wychowujących w roku podatkowym dzieci, jeżeli łącznie spełniają następujące warunki: 9

10 - mają miejce zamieszkania dla celów podatkowych w innym niż RP państwie członkowskim UE lub w innym państwie należącym do EOG albo Konfederacji Szwajcarskiej, - osiągnęły podlegające opodatkowaniu na terytorium RP przychody w wysokości stanowiącej co najmniej 75% całkowitego przychodu 2 osiągniętego w danym roku podatkowym, - udokumentowały certyfikatem rezydencji miejsce zamieszkania dla celów podatkowych (art. 6 ust. 4a, 4b updof). UWAGA: Przepis art. 6 ust. 4a updof stosuje się pod warunkiem istnienia podstawy prawnej wynikającej z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innych ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest RP, do uzyskania przez organy podatkowe informacji podatkowych od organu podatkowego państwa, w którym osoba fizyczna ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych (art. 6 ust. 12 updof). Na żądanie organów podatkowych lub organów kontroli skarbowej, podatnicy, o których mowa art. 6 ust. 3a updof, są obowiązani udokumentować wysokość całkowitych przychodów osiągniętych w danym roku podatkowym, przedstawiając zaświadczenie wydane przez właściwy organ podatkowy innego niż RP państwa członkowskiego UE lub innego państwa należącego do EOG albo Konfederacji Szwajcarskiej, w którym osoby te mają miejsce zamieszkania dla celów podatkowych lub inny dokument potwierdzający wysokość całkowitych przychodów osiągniętych w danym roku podatkowym (art. 6 ust. 13 updof). SKUTKI PREFERENCYJNEGO ROZLICZENIA W wyniku wniosku wyrażonego w zeznaniu, osoba samotnie wychowująca dzieci określa podatek w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy swoich dochodów. Przy czym, do tych dochodów nie wlicza dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany na zasadach określonych w ustawie (np. od wygranych w konkursach, w grach liczbowych, dywidend, odsetek od lokat bankowych, itp.) (art. 6 ust. 4 updof). Wspólnym rozliczeniem nie obejmuje się dochodów uzyskanych przez pełnoletnie dziecko np. z renty rodzinnej. Dziecko pełnoletnie rozlicza się samodzielnie. 2 Za całkowite przychody,o których mowa w art. 6 ust. 4a updof, uważa się przychody osiągnięte ze źródeł określonych w art. 10 ust. 1 updof (a więc także przychody zwolnione!), bez względu na miejsce położenia tych źródeł przychodów (art. 6 ust. 11). 10

11 ROZSTRZYGNIĘCIA NAJCZĘSTSZYCH PROBLEMÓW 1. Jeżeli na dziecko pobierany jest zasiłek pielęgnacyjny (od r. również dodatek pielęgnacyjny lub renta socjalna), to rodzic ma prawo do wspólnego opodatkowania z dzieckiem, niezależnie od wysokości innych dochodów dziecka. 2. Szkołami, o których mowa w przepisach o systemie oświaty, są również kolegia nauczycielskie i nauczycielskie kolegia języków obcych - art. 77 ust. 1 ustawy z dnia r. o systemie oświaty (t. j. Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz ze zm.). 3. Jeżeli pełnoletnie uczące się dziecko uzyskało dochody ze stosunku pracy z zagranicy, to bez wględu na to jaka metoda unikania podwójnego opodatkowania będzie miała zastosowanie, rodzic traci prawo do rozliczenia się jako osoba samotnie wychowująca dziecko, jeżeli te dochody (łącznie w z ewentualnymi dochodami z Polski podlegającymi opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 lub art. 30b) przekroczą kwotę 3089,00 zł. 4. Studia wieczorowe, zaoczne, eksternistyczne (inaczej niestacjonarne ) zostały wymienione w art. 258 ust. 1 ustawy z dnia r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. z 2005 r. Nr 164, poz ze zm). Zatem, jeżeli dziecko kształci się tym systemem przysługuje prawo wspólnego opodatkowania. 5. Z preferencyjnego opodatkowania może skorzystać również rodzic, którego dziecko (do ukończenia przez nie 25 lat) uczy się w szkole wyższej (w rozumieniu ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym lub przepisów regulujących system oświaty lub szkolnictwo wyższe obowiązujących w innych niż RP państwie), w tym również na studiach doktoranckich. Ustawa nie zawęża bowiem pojęcia uczenia się - do studiów magisterskich. 6. Szkoły wyższe i seminaria duchowne prowadzone przez kościoły i związki wyznaniowe nie są - co do zasady - szkołami w rozumieniu ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym (nie stosuje się do nich przepisów tej ustawy zgodnie z art. 1 ust. 2). Przy czym, ustawa lub umowa między rządem, a władzami kościelnymi lub związkami wyznaniowymi może stanowić inaczej należy więc odsyłać podatników do dokonania ustaleń w tym zakresie. Wyjątek stanowi Katolicki Uniwersytet Lubelski, który podlega uregulowaniom tejże ustawy. Jeżeli więc dziecko kształci się na KUL-u rodzicowi przysługuje prawo do wspólnego opodatkowania. Ponadto Umowa między Rządem RP a Konferencją Episkopatu Polski w sprawie statusu prawnego szkół wyższych zakładanych i prowadzonych przez Kościół Katolicki, w tym uniwersytetów, odrębnych wydziałów i wyższych seminariów duchownych, oraz w sprawie trybu i zakresu uznawania przez Państwo stopni i tytułów nadawanych przez te szkoły wyższe opublikowana w Obwieszczeniu ministra Spraw Zagranicznych z dnia 29 lipca 1999 r. o wykonaniu Konkordatu między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską 11

12 (Dz. U. z dnia 30 lipca 1999 r. Nr 63 poz. 727) zawiera postanowienia, które można uznać za regulacje z zakresu szeroko rozumianych przepisów o szkolnictwie wyższym. Co oznacza, że szkoły wyższe, do których ma zastosowanie ta umowa należy uznać za spełniające wymogi z art. 6 ust. 4 pkt 3 updof (Pismo DD3/8213/12a/KDJ/11/142 Podsekretarza Stanu z 21 kwietnia 2011 r. do Prorektora ds. ogólnych, studenckich i polityki kadrowej Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w K. BS 3/2011 str. 21). 7. Wyższa szkoła oficerska jest publiczną uczelnią zawodową art. 252 ust. 4 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym - rodzicowi przysługuje prawo do wspólnego opodatkowania. 8. Jeżeli dziecko w 2011 r. zmieniło stan cywilny, to nawet jeżeli jest na utrzymaniu rodzica (nie uzyskuje dochodów), rodzic składając zeznanie za 2012 r. nie może rozliczyć się wspólnie z dzieckiem. 9. Rodzic dziecka pełnoletniego, które ma już własne dziecko ma prawo do preferencyjnego rozliczenia z dzieckiem. Przesłanką, która przemawia za przyznaniem prawa do ulgi w obu przypadkach jest fakt nie uzyskiwania dochodów (prócz wymienionych w tym przepisie) przez dziecko pełnoletnie, które jeszcze się uczy. 10. Do preferencyjnego opodatkowania będzie miał prawo rodzic wychowujący dziecko małoletnie, które ma własne dziecko. W tym przypadku będzie miało zastosowanie kryterium wynikające art. 6 ust. 4 pkt 1 updof (czyli nie ma ograniczenia co do wysokości dochodu uzyskanego przez małoletnie dziecko), gdyż urodzenie dziecka przez małoletnią nie skutkuje nabyciem pełnoletniości. Pełnoletniość uzyskuje małoletni poprzez zawarcie małżeństwa i nie traci jej w razie unieważnienia małżeństwa (art kc). 11. Jeżeli podatnik żyje w konkubinacie z drugim rodzicem dziecka, to nie może skorzystać z preferencyjnego rozliczenia. Nie można go bowiem uznać za osobę samotnie wychowującą dziecko, gdyż wychowaniem zajmują się wspólnie (od r. nowe brzmienie art. 6 ust. 4). W opisanej sytuacji żadnemu z rodziców nie przysługuje prawo do korzystania z omawianej preferencji podatkowej. Istnieją również stany faktyczne, w których zamieszkującą razem rodzinę tworzą konkubenci wraz z dzieckiem jednego z nich. W takiej sytuacji można uznać, iż dziecko jest wychowywane samotnie przez jednego z rodziców. 12. Jeżeli w trakcie roku dziecko przebywa u obojga rodziców, to prawo do preferencyjnego rozliczenia przysługuje temu z rodziców, który faktycznie wychowuje dziecko (wskazanemu w orzeczeniu o separacji lub wyroku orzekającym rozwód); nie ma znaczenia czy dziecko przebywa u niego przez cały rok czy tylko przez część roku (SIP ). 12

13 13. Jeżeli podatnik udowodni, że dziecko przebywało u niego (czyli, że to on je wychowywał), mimo, iż w orzeczeniu o separacji lub w wyroku orzekającym rozwód osobą wskazaną jest małżonek, (np. tenże małżonek przebywa za granicą lub pracuje i mieszka w innym mieście niż dziecko), to podatnik ma prawo do preferencyjnego rozliczenia się z dzieckiem (SIP ). 14. Jeżeli rodzic nie uzyskuje dochodu opodatkowanego według skali podatkowej, a dochód taki uzyskuje małoletnie dziecko i spełnione są warunki do preferencyjnego opodatkowania, rodzic może rozliczyć się wspólnie z dzieckiem. Inaczej w przypadku dziecka pełnoletniego - jest ono bowiem zobowiązane do samodzielnego rozliczenia swoich dochodów. Jeżeli więc rodzic nie ma dochodów, to nie może rozliczyć się jako osoba samotnie wychowująca dziecko. 15. Do preferencyjnego rozliczenia z dzieckiem ma prawo również rodzic, który podlega ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu z zastrzeżeniem art. 6 ust. 4a, 4b oraz art. 6 ust updof). 16. Jeżeli rodzic lub dziecko prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną podatkiem liniowym a następnie w trakcie roku podatkowego podjął współpracę z byłym pracodawcą, z którym w poprzednim roku wiązała go umowa o pracę w wyniku czego, zgodnie z art. 9a ust. 3 updof, stracił prawo do opodatkowania podatkiem liniowym rodzic może rozliczyć się wspólnie z dzieckiem za rok podatkowy w którym nastąpiła utrata prawa do opodatkowania w sposób określony w art. 30c updof (SIP ). Jedynie w przypadku pełnoletniego uczącego się dziecka do 25 lat jego dochody po utracie prawa do podatku liniowego nie mogłyby przekroczyć w roku podatkowym 3089,00 zł. 17. Jeżeli rodzic złożył odrębne zeznanie (bez skorzystania z preferencyjnego opodatkowania), to do dnia, w którym upływa termin określony dla złożenia zeznania (30 kwietnia), może dokonać jego korekty składając zeznanie jako osoba samotnie wychowująca dziecko (wyrok WSA lex ). 18. Jeżeli osoba samotnie wychowująca dziecko w terminie do złożenia zeznania (30 kwietnia) złożyła zeznanie podatkowe, zaznaczyła kwadrat wskazujący na wybór opodatkowania w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci, a nie złożyła podpisu na zeznaniu (podpis został uzupełniony dopiero po 30 kwietnia), to nie ma możliwości skorzystania z opodatkowania w tym trybie. Zaznaczając kwadrat w punkcie 6.4 zeznania PIT-37 lub PIT-36 osoba taka jednoznacznie wyraża wolę opodatkowania się jako samotnie wychowujaca dzieci. Zgodnie z informacją zawartą na formularzu PIT-37 lub PIT-36 zaznaczenie odpowiednich kwadratów i złożenie podpisu traktuje się na równi ze złożeniem wniosku o zastosowanie wskazanego sposobu 13

14 opodatkowania. Dlatego brak podpisu podatnika na zeznaniu prowadzi do braku możliwości skorzystania z opodatkowania w sposób przewidziany dla samotnie wychowujących dzieci. 19. Jeżeli jeden z rodziców przebywa w areszcie tymczasowym drugi z rodziców nie może rozliczyć się jako osoba samotnie wychowująca (SIP ). DOCHODY MAŁOLETNICH W ZEZNANIU PODATKOWYM RODZICÓW, OSOBY SAMOTNIE WYCHOWUJĄCEJ DZIECKO LUB OSOBISTYM - art. 7 updof OBOWIĄZEK Osoby (rezydenci i nierezydenci), które wychowują małoletnie dzieci 3 (lub dziecko), zarówno własne, jak i przysposobione 4, powinny dochody tych dzieci, podlegające opodatkowaniu na terytorium RP (w tym dochody zagraniczne), doliczyć do własnych dochodów wykazanych w zeznaniu rocznym, jeżeli przysługuje im prawo pobierania pożytków ze źródeł przychodów dzieci (art. 7 ust. 1 updof). Doliczenie dotyczy tylko tych dochodów, które dziecko uzyskało przed osiągnięciem pełnoletniości. I. Doliczenia dokonują tylko ci rodzice (biologiczni lub przysposabiający), którym przysługuje prawo dysponowania dochodami dzieci. Prawa takiego nie będą miały np.: osoby pozbawione przez sąd władzy rodzicielskiej, 3 Małoletnie dziecko - to takie, które nie uzyskało pełnoletniości. Pełnoletnią jest osoba fizyczna, która ma 18 lat. Małoletni uzyskuje pełnoletność przez zawarcie małżeństwa. W przypadku unieważnienia małżeństwa pełnoletniości nie traci. Za małoletniego nie można zatem uznać mężczyzny, który nie ukończył 18 troku życia i kobiety, która nie ukończyła 16 roku życia, jeżeli wstąpili w związek małżeński i uzyskali tym samym pełnoletniość. 4 Przysposobienie - przysposobić można wyłącznie osobę małoletnią, tylko dla jej dobra (art. 114 Krio). O przysposobieniu orzeka sąd opiekuńczy. W wyniku przysposobieniu powstaje między przysposabiającym a przysposobionym taki skutek, jak pomiędzy rodzicami a dziećmi (art. 121 Krio). Przysposobienie potocznie nazywanym adopcją. 14

15 rodzice pozbawieni zarządu nad majątkiem dziecka jak w sytuacji, gdy sąd opiekuńczy powierza zarząd majątku małoletniego ustanowionemu w tym celu kuratorowi na podstawie art KRiO. Jeśli dochody np. z wynajmu mieszkania otrzymuje małoletnie dziecko, ale rodzice nimi dysponują, to dochody te powinny być doliczone do dochodów rodziców wykazanych w zeznaniu rocznym poprzez załącznik PIT/M (wspólne rozliczenie małżonków) bądź doliczone do dochodów rodziców po 50% poprzez załączniki PIT/M (w przypadku oddzielnych zeznań podatkowych). II. Rodzice mają obowiązek doliczenia do swoich własnych dochodów dochody małoletnich dzieci własnych i przysposobionych. Takiego obowiązku nie mają: opiekunowie prawni, np. dziadkowie lub inni krewni, którzy wyrokiem sądu zostali zobowiązani do wychowywania dzieci w przypadku np. śmierci ich rodziców (SIP ), rodziny zastępcze dziecko poddane pieczy lub opiece prawnej w ramach rodziny zastępczej nie jest dzieckiem własnym ani przysposobionym opiekuna. W takim przypadku, gdy dziecko uzyskało jakiś dochód, konieczne jest złożenie w imieniu dziecka odrębnego zeznania, które podpisuje wyznaczony opiekun prawny (opiekunem nie musi być osoba z rodziny zastępczej). III. Do dochodu rodziców dolicza się, co do zasady, następujące dochody dzieci małoletnich podlegające opodatkowaniu na terytorium RP: dochód z renty (krajowe i zagraniczne podlegające opodatkowaniu w Polsce) (SIP , ), dochód z praw majątkowych (np. zaległe wynagrodzenie zmarłego rodzica, wypłacone przez jego zakład pracy) (SIP 94528), dochód z kapitałów pieniężnych, dochód z najmu, jeżeli rodzicom przysługuje prawo do pobierania pożytków z tego tytułu (SIP , ), dochód z innych źródeł, z działalności gospodarczej (SIP ). Interpretacje dotyczące tematu: - SIP dot. dochodów małoletniego dziecka jako udziałowca spółki jawnej, - SIP dot. dochodów małoletniego dziecka z najmu na ryczałcie w sytuacji, gdy rodzice mają rozdzielność majątkową, 15

16 - SIP wynagrodzenia za udostępnienie wizerunku małoletniego dziecka, które w związku z udostępnianiem tego wizerunku nie wykonywało żadnej pracy (żadnych czynności), nie można zakwalifikować do kategorii przychodów z pracy, ani też do przychodu z praw autorskich. OGRANICZENIA Do swoich dochodów rodzice nie mogą doliczyć dochodów (art. 7 ust. 1 updof): z pracy dzieci tj. ze świadczenia przez nie pracy m.in. na podstawie: stosunku pracy (o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1 updof, art. 12 ust. 1 updof), umów cywilnoprawnych (zlecenie, o dzieło) SIP , SIP , praktyk uczniowskich, ze stypendiów - wszelkiego rodzaju stypendia tj. takie, których podstawą jest ustawa lub umowa cywilnoprawna (SIP ), z przedmiotów oddanych dzieciom do swobodnego użytku - tj. ruchomości (zabawki, książki, płyty, drobny sprzęt sportowy, itd.) Do swobodnego użytku dziecka nie są z reguły oddawane: garderoba, rower, motorower, magnetofon, radio. Przepis art. 22 Kc (Dz. U. 1964, nr 16, poz. 93 ze zm.), przyznaje osobie mającej ograniczoną zdolność prawną (m.in. małoletniemu) pełną zdolność do czynności prawnej tylko w zakresie przedmiotów oddanych jej do swobodnego użytku (z wyjątkami, o których mowa w przepisach odsyłać do Kc i KRiO). Przepis art. 22 Kc obejmuje wyłącznie przedmioty oddane do swobodnego użytku przez przedstawiciela ustawowego, czyli przez rodziców sprawujących władzę rodzicielską lub opiekuna. dochód ze sprzedaży nieruchomości osoby małoletniej nie jest przekazywany rodzicom. Sąd opiekuńczy najpierw musi wyrazić zgodę na sprzedaż nieruchomości (sprzedaż nieruchomości stanowiącej własność lub współwłasność małoletniego jest czynnością przekraczającą zakres zwykłego zarządu jego majątkiem, do którego z mocy prawa upoważnieni są rodzice), następnie środki, co do zasady, złożone są w depozycie sądowym do czasu osiągnięcia przez małoletniego pełnoletniości. Każde wydatkowanie pieniędzy odbywa się tylko za zgodą sądu, także gdy chodzi o wydatkowanie na cele umożliwiające zwolnienie z opodatkowania przychodu ze sprzedaży nieruchomości. Powyższe oznacza, że jeśli małoletnie dziecko osiąga dochody, które nie mogą być doliczane do dochodów rodziców, należy złożyć odrębne zeznanie na imię i nazwisko dziecka. Zeznanie takie wypełniają jednak i podpisują w imieniu dziecka rodzice. 16

17 MIEJSCE WYKAZANIA W ZEZNANIU Dochody małoletnich dzieci podlegające łącznemu opodatkowaniu z dochodami rodziców należy wykazać w załączniku PIT/M (za wyjątkiem tych, które nie są opodatkowane wg skali np. sprzedaż akcji te należy wykazać bezpośrednio w zeznaniu rodziców). Wpisuje się w nim: przychód, koszty uzyskania tego przychodu, dochód (lub stratę), a także zaliczki od uzyskanych przez małoletnie dziecko przychodów z rent krajowych i zagranicznych, najmu lub dzierżawy, praw majątkowych, a także innych przychodów podlegających łącznemu opodatkowaniu z przychodami rodziców. Po wypełnieniu załącznika PIT/M rodzice muszą wynikający z niego dochód oraz sumę zaliczek przenieść do odpowiednich pozycji zeznania PIT-36. Służą do tego pozycje od 129 do 132. Jeżeli małżonkowie składają odrębne zeznania podatkowe, dochody małoletnich dzieci winny być doliczane po połowie każdemu małżonkowi. Nie dotyczy to sytuacji, kiedy orzeczono separację. W takim przypadku dochody dolicza się do dochodów osoby, która wychowuje dziecko (art. 7 ust. 2 i 3 updof). ROZSTRZYGNIĘCIA NAJCZĘSTSZYCH PROBLEMÓW 1. W sytuacji, gdy małoletni osiąga przychody ze źródła Kapitały pieniężne (np. ze sprzedaży akcji), rodzice w swoim imieniu sporządzają dwa odrębne zeznania PIT-38 i wykazują po połowie dochodów uzyskanych przez ich małoletnie dziecko. Nie składają PIT/M. 2. Natomiast, w sytuacji gdy małoletni osiąga dochody z odsetek od środków na rachunkach bankowych znajdujących się za granicą, rodzice wykazują podatek w zeznaniu PIT-36 w poz i odpowiednio podatek zapłacony za granicą w poz W sytuacji gdy rodzice składają odrębne zeznania PIT-36 podatek wykazuje się w obu zeznaniach od połowy dochodów małoletniego. Jeżeli rodzice składają PIT-36L, wtedy podatek od połowy dochodu z odsetek wykazują w poz. 61, a podatek zapłacony za granicą (również od połowy dochodu) w poz. 62. Nie składają PIT/M. 3. W przypadku, gdy zarówno rodzic jak i dziecko są uprawnieni do renty, organ rentowy wystawia jeden PIT 40A/11A na imię rodzica, w którym ujmuje łącznie kwotę renty na rzecz małoletniego dziecka i na rzecz rodzica. Rodzic nie dołącza do zeznania informacji PIT/M. 4. Jeżeli uprawnionym do renty jest małoletnie dziecko - organ rentowy wystawia PIT-40A/11A na imię rodzica, a na imię dziecka - gdy nie ma rodziców. Gdyby jednak 17

18 PIT-40A/11A został wystawiony na imię dziecka posiadającego rodzica, rodzic dołącza do zeznania PIT/M. 5. W sytuacji, gdy małoletni osiąga dochody z najmu (dzierżawy) opodatkowane wg ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, wtedy każdy z rodziców składa odrębne zeznanie PIT-28 w swoim imieniu (a nie w imieniu dziecka), w którym wykazuje po połowie przychodów dziecka. Rodzice nie składają PIT/M (SIP ). 6. Jeżeli małoletni osiąga dochody, podlegające opodatkowaniu łacznie z dochodami rodziców, z państwa, z którym obowiązuje metoda wyłączenia z progresją, to rodzic nie uwzględnia tej kwoty dochodów do stopy procentowej, wg której będzie obliczał podatek od dochodów uzyskanych przez siebie. Wynika to z brzmienia art. 7 ust. 1 updof, zgodnie z którym rodzice doliczają do swoich dochodów tylko dochody małoletnich dzieci podlegające opodatkowaniu na terytorium RP. Jeżeli dziecko nie osiągnęło w Polsce dochodów wg skali, to dochodów zagranicznych nie przyjmuje się do stopy procentowej z dochodami rodziców. Jeżeli dziecko osiągnęło dochody w Polsce opodatkowane wg skali to dochody zagraniczne przyjmujemy do obliczenia stopy procentowej. 7. Jeżeli dziecko uzyskuje zarówno dochody, które nie podlegają doliczeniu do dochodów rodziców (np. z umowy zlecenia) i dochody podlegające doliczeniu do dochodów rodziców (np. renty), to rodzic winien: te pierwsze wykazać w zeznaniu PIT-37 złożonym na imię dziecka (podpisanym przez rodzica), te drugie wykazać w swoim zeznaniu PIT-36, składając jednocześnie PIT/M. 8. Jeżeli dziecko uzyskało dochody z umowy zlecenia, rodzice mają ograniczone prawa rodzicielskie, a dziecko przebywa w rodzinie zastępczej, wówczas zeznanie podatkowe PIT 37 składane na dziecko muszą podpisać rodzice, pomimo iż mają ograniczone prawa rodzicielskie. 9. Jeżeli rodzic wykazuje dochody małoletniego dziecka w PIT/M to zasadnym jest odliczyć w zeznaniu rodzica składki na ubezpieczenie zdrowotne zapłacone w związku z ubezpieczeniem dziecka, mimo, iż w PIT/M nie ma miejsca na wykazanie tychże składek. Skoro bowiem na podstawie art. 7 updof łączy się dochody dziecka z dochodami rodzica, to należy też wykazać odliczenie od podatku składek zapłaconych na ubezpieczenie dziecka art. 27b updof. 18

19 UWAGA Ustawą z dnia r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 209, poz. 1316) został zmieniony art. 7 ust. 1 updof. Zmiana ta jest konsekwencją dodania ust. 3a i 4a w art. 6 updof (umożliwienia preferencyjnego opodatkowania dochodów nierezydentów). W przypadku, gdy dzieci tych podatników uzyskają dochody podlegające opodatkowaniu w Polsce, dochody te łączyć się będzie z dochodami rodziców, chyba że rodzice nie mają prawa do dysponowania przychodami dzieci. ODLICZENIE STRATY ODLICZENIE OD DOCHODU STRAT Z LAT UBIEGŁYCH Generalnie, przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym jest dochód. Zasada ta nie dotyczy dochodu wolnego od podatku albo od którego zaniechano poboru podatku. W rozumieniu art. 9 ust. 2 updof, dochodem jest nadwyżka przychodów osiągniętych w roku podatkowym nad kosztami ich uzyskania. Strata wystąpi wówczas, gdy przychód osiągnięty w okresie rozliczeniowym jest niższy od kosztów poniesionych w celu jego uzyskania. Stratą jest więc nadwyżką kosztów uzyskania przychodów nad sumą przychodów. Strata określana jest za rok podatkowy. Strata nie jest podatkowo obojętna. Ustawodawca w ustawie zawarł bowiem uregulowania, zgodnie z którymi strata może być rozliczona przez podatnika w następnych okresach rozliczeniowych. Strata poniesiona w roku podatkowym może obniżyć dochód podatnika uzyskany z tego źródła w najbliższych, kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych. Wysokość obniżenia dochodu w którymkolwiek z tych pięciu lat nie może przekroczyć 50% straty (art. 9 ust. 3 updof). Z powyższego wynika, że przy założeniu uzyskiwania przez podatnika w kolejnych latach dostatecznie wysokich dochodów pełne rozliczenie poniesionej straty może nastąpić w ciągu dwóch lat podatkowych. Oznacza to, że strata poniesiona np. w 2010 roku może być rozliczona już w latach Jeśli natomiast z uwagi na brak dochodów strata nie zostanie odliczona ostatecznie w 2015 roku, podatnik straci możliwość jej rozliczenia. 19

20 Przy czym należy pamiętać, że: podatnicy nie mają możliwości odliczenia strat poniesionych (art. 9 ust. 3a updof): ze źródeł przychodów, z których dochody są wolne od podatku dochodowego, z odpłatnego zbycia rzeczy (w tym nieruchomości) i praw majątkowych, o których mowa w oraz z działów specjalnych produkcji rolnej, jeżeli przez okres pięciu następnych lat podatkowych dochód nie będzie ustalany na podstawie ksiąg podatkowych: księgi rachunkowe lub księga przychodów i rozchodów (art. 9 ust. 4 updof). Natomiast podatnicy mają możliwość rozliczenia straty (art. 9 ust. 3 i ust. 6 updof) m. in. z: odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną, odpłatnego zbycia papierów wartościowych, w tym z odpłatnego zbycia pożyczonych papierów wartościowych (sprzedaż krótka), odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych oraz z realizacji praw z nich wynikających, tytułu objęcia udziałów (akcji) w spółkach mających osobowość prawną w zamian za wkład niepieniężny w postaci innej niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część, tytułu objęcia wkładów w spółdzielniach w zamian za wkład niepieniężny w postaci innej niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część, działalności gospodarczej, najmu, dzierżawy, ze stosunku pracy. Przy rozliczaniu straty należy przestrzegać zasady, że strata z danego źródła przychodu może być pokryta jedynie z dochodów z tego samego źródła. Podstawowym warunkiem dla zaistnienia możliwości rozliczenia straty podatkowej przez podatnika jest wystąpienie dochodu do opodatkowania. Brak dochodu do opodatkowania w określonym roku podatkowym oznacza brak możliwości rozliczenia straty podatkowej w tej jednostce czasowej. W skrajnym przypadku, kiedy w kolejnych pięciu latach podatkowych nie wystąpi dochód, strata podatkowa może nie być w ogóle rozliczona. W świetle przepisów updof, podatnik (pracownik) może także ponieść stratę ze źródła przychodów, jakim jest stosunek pracy. Jeżeli w rocznym zeznaniu podatkowym koszty uzyskania przysługujące pracownikowi na podstawie art. 22 ust. 2 updof, przekroczą sumę przychodów uzyskanych przez tę osobę ze stosunku pracy, to różnica ta stanowi stratę, o której mowa w art. 9 ust. 2 updof. 20