PREFERENCYJNE ROZLICZENIE OSOBY SAMOTNIE WYCHOWUJĄCEJ DZIECI

Transkrypt

1 PREFERENCYJNE ROZLICZENIE OSOBY SAMOTNIE WYCHOWUJĄCEJ DZIECI - art. 6 ust. 4, 4a, 4b, 8-13 updof WARUNKI Z wnioskiem o obliczenie podatku w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dzieci (wspólne opodatkowanie) może wystąpić podatnik, jeżeli: I. w roku podatkowym (nie musi to być cały rok podatkowy, wystarczy, że przez 1 dzień roku) samotnie wychowywał dzieci (art. 6 ust. 4 updof): małoletnie (również jeżeli dziecko w trakcie roku uzyskało pełnoletniość), bez względu na ich wiek, na które zgodnie z odrębnymi przepisami (tj. ustawą z dnia 28 listopada 2003r. o świadczeniach rodzinnych t.j. Dz. U. z 2006r. Nr 139, poz. 992) pobierany był zasiłek lub dodatek pielęgnacyjny lub renta socjalna, do ukończenia 25 lat (również jeżeli ukończyły 25 lat w trakcie roku podatkowego), uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty lub w przepisach Prawo o szkolnictwie wyższym lub w przepisach regulujących system oświaty lub szkolnictwo wyższe obowiązujących w innych niż RP państwie, jeżeli w roku podatkowym dzieci te nie uzyskały dochodów, podlegających opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 lub art. 30b updof w łącznej wysokości przekraczającej kwotę stanowiącą iloraz kwoty zmniejszającej podatek oraz stawki podatku, określonych w pierwszym przedziale skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ust. 1 (w latach jest to kwota 3089,00 zł, w 2008 r. była to kwota 3088,68 zł), z wyjątkiem renty rodzinnej; Dochód = przychód koszty (bez uwzględnienia zapłaconych w roku podatkowym składek na ubezpieczenie społeczne i straty z lat poprzednich). II. ani do podatnika, ani do jego dziecka w roku podatkowym nie mają zastosowania przepisy (art. 6 ust. 8 i 9 updof): art. 30c updof (podatek liniowy - 19%), ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, regulujące opodatkowanie niektórych przychodów (dochodów) osób fizycznych w formie karty podatkowej, ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych lub zryczałtowanego podatku dochodowego od przychodów osób duchownych. Warunek ten nie dotyczy podatników, o których mowa w art. 1 pkt 2 w związku z art. 6 ust. 1a updof, tj. podatników, którzy wybrali opodatkowanie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych osiąganych przychodów z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, jeżeli umowy te nie są zawierane w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej,

2 ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym; III. wniosek o opodatkowanie dochodów w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci został złożony nie później niż w terminie określonym dla złożenia zeznania za rok podatkowy; wniosek zawarty w zeznaniu złożonym po tym terminie nie będzie skuteczny (art. 6 ust. 10 updof). Za osobę samotnie wychowującą dzieci uważa się (od r. art. 6 ust. 4 zdanie pierwsze updof): jednego z rodziców (biologicznego lub przysposabiającego zgodnie z art KRiO przysposobienie rodzi stosunek identyczny jaki jest pomiędzy rodzicem i dzieckiem) albo opiekuna prawnego (czyli osobę, która sprawuje opiekę na podstawie orzeczenia sądu opiekuńczego nie jest to kurator), - jeżeli rodzic lub opiekun prawny jest panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której sąd orzekł separację w rozumieniu odrębnych przepisów, osobę pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności (faktycznie jest pozbawiony wolności). - jeżeli ten rodzic lub opiekun w roku podatkowym samotnie wychowuje dzieci. Obecne brzmienie art. 6 ust. 4 updof (zmiana dokonana art. 1 pkt 2 lit. c) ustawy z dnia 25 listopada 2010 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. nr 226, poz. 1478), obowiązująca od 1 stycznia 2011 r.) precyzuje pojęcie "osoby samotnie wychowującej dzieci" w taki sposób, aby nie budziło wątpliwości, iż prawo do preferencyjnego opodatkowania dochodów nie przysługuje wszystkim osobom stanu wolnego posiadającym dzieci własne lub przysposobione, o których mowa w art. 6 ust. 4, a wyłącznie tym, które samotnie wychowują te dzieci. Ww. zasada i sposób opodatkowania ma zastosowanie również do osób, o których mowa w art. 3 ust. 2a updof, samotnie wychowujących w roku podatkowym dzieci, jeżeli łącznie spełniają następujące warunki: - mają miejce zamieszkania dla celów podatkowych w innym niż RP państwie członkowskim UE lub w innym państwie należącym do EOG albo Konfederacji Szwajcarskiej, - osiągnęły podlegające opodatkowaniu na terytorium RP przychody w wysokości stanowiącej co najmniej 75% całkowitego przychodu 1 osiągniętego w danym roku podatkowym, 1 Za całkowite przychody,o których mowa w art. 6 ust. 4a updof, uważa się przychody osiągnięte ze źródeł określonych w art. 10 ust. 1 updof (a więc także przychody zwolnione!), bez względu na miejsce położenia tych źródeł przychodów (art. 6 ust. 11).

3 - udokumentowały certyfikatem rezydencji miejsce zamieszkania dla celów podatkowych (art. 6 ust. 4a, 4b updof). UWAGA: Przepis art. 6 ust. 4a updof stosuje się pod warunkiem istnienia podstawy prawnej wynikającej z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innych ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest RP, do uzyskania przez organy podatkowe informacji podatkowych od organu podatkowego państwa, w którym osoba fizyczna ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych (art. 6 ust. 12 updof). Na żądanie organów podatkowych lub organów kontroli skarbowej, podatnicy, o których mowa art. 6 ust. 3a updof, są obowiązani udokumentować wysokość całkowitych przychodów osiągniętych w danym roku podatkowym, przedstawiając zaświadczenie wydane przez właściwy organ podatkowy innego niż RP państwa członkowskiego UE lub innego państwa należącego do EOG albo Konfederacji Szwajcarskiej, w którym osoby te mają miejsce zamieszkania dla celów podatkowych lub inny dokument potwierdzający wysokość całkowitych przychodów osiągniętych w danym roku podatkowym (art. 6 ust. 13 updof). SKUTKI PREFERENCYJNEGO ROZLICZENIA W wyniku wniosku wyrażonego w zeznaniu, osoba samotnie wychowująca dzieci określa podatek w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy swoich dochodów. Przy czym, do tych dochodów nie wlicza dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany na zasadach określonych w ustawie (np. od wygranych w konkursach, w grach liczbowych, dywidend, odsetek od lokat bankowych, itp.) (art. 6 ust. 4 updof). Wspólnym rozliczeniem nie obejmuje się dochodów uzyskanych przez pełnoletnie dziecko np. z renty rodzinnej. Dziecko pełnoletnie rozlicza się samodzielnie. ROZSTRZYGNIĘCIA NAJCZĘSTSZYCH PROBLEMÓW 1. Jeżeli na dziecko pobierany jest zasiłek pielęgnacyjny (od r. również dodatek pielęgnacyjny lub renta socjalna), to rodzic ma prawo do wspólnego opodatkowania z dzieckiem, niezależnie od wysokości innych dochodów dziecka. 2. Szkołami, o których mowa w przepisach o systemie oświaty, są również kolegia nauczycielskie i nauczycielskie kolegia języków obcych - art. 77 ust. 1 ustawy z dnia r. o systemie oświaty (t. j. Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz ze zm.). 3. Jeżeli pełnoletnie uczące się dziecko uzyskało dochody ze stosunku pracy z zagranicy, to bez wględu na to jaka metoda unikania podwójnego opodatkowania będzie miała zastosowanie, rodzic traci prawo do rozliczenia się jako osoba samotnie wychowująca dziecko, jeżeli te dochody (łącznie w z

4 ewentualnymi dochodami z Polski podlegającymi opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 lub art. 30b) przekroczą kwotę 3089,00 zł. 4. Studia wieczorowe, zaoczne, eksternistyczne (inaczej niestacjonarne ) zostały wymienione w art. 258 ust. 1 ustawy z dnia r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. z 2005 r. Nr 164, poz ze zm). Zatem, jeżeli dziecko kształci się tym systemem przysługuje prawo wspólnego opodatkowania. 5. Z preferencyjnego opodatkowania może skorzystać również rodzic, którego dziecko (do ukończenia przez nie 25 lat) uczy się w szkole wyższej (w rozumieniu ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym lub przepisów regulujących system oświaty lub szkolnictwo wyższe obowiązujących w innych niż RP państwie), w tym również na studiach doktoranckich. Ustawa nie zawęża bowiem pojęcia uczenia się - do studiów magisterskich. 6. Szkoły wyższe i seminaria duchowne prowadzone przez kościoły i związki wyznaniowe nie są - co do zasady - szkołami w rozumieniu ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym (nie stosuje się do nich przepisów tej ustawy zgodnie z art. 1 ust. 2). Przy czym, ustawa lub umowa między rządem, a władzami kościelnymi lub związkami wyznaniowymi może stanowić inaczej należy więc odsyłać podatników do dokonania ustaleń w tym zakresie. Wyjątek stanowi Katolicki Uniwersytet Lubelski, który podlega uregulowaniom tejże ustawy. Jeżeli więc dziecko kształci się na KUL-u rodzicowi przysługuje prawo do wspólnego opodatkowania. Ponadto Umowa między Rządem RP a Konferencją Episkopatu Polski w sprawie statusu prawnego szkół wyższych zakładanych i prowadzonych przez Kościół Katolicki, w tym uniwersytetów, odrębnych wydziałów i wyższych seminariów duchownych, oraz w sprawie trybu i zakresu uznawania przez Państwo stopni i tytułów nadawanych przez te szkoły wyższe opublikowana w Obwieszczeniu ministra Spraw Zagranicznych z dnia 29 lipca 1999 r. o wykonaniu Konkordatu między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską (Dz. U. z dnia 30 lipca 1999 r. Nr 63 poz. 727) zawiera postanowienia, które można uznać za regulacje z zakresu szeroko rozumianych przepisów o szkolnictwie wyższym. Co oznacza, że szkoły wyższe, do których ma zastosowanie ta umowa należy uznać za spełniające wymogi z art. 6 ust. 4 pkt 3 updof (Pismo DD3/8213/12a/KDJ/11/142 Podsekretarza Stanu z 21 kwietnia 2011 r. do Prorektora ds. ogólnych, studenckich i polityki kadrowej Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w K. BS 3/2011 str. 21). 7. Wyższa szkoła oficerska jest publiczną uczelnią zawodową art. 252 ust. 4 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym - rodzicowi przysługuje prawo do wspólnego opodatkowania. 8. Jeżeli dziecko w 2011 r. zmieniło stan cywilny, to nawet jeżeli jest na utrzymaniu rodzica (nie uzyskuje dochodów), rodzic składając zeznanie za 2012 r. nie może rozliczyć się wspólnie z dzieckiem. 9. Rodzic dziecka pełnoletniego, które ma już własne dziecko ma prawo do preferencyjnego rozliczenia z dzieckiem. Przesłanką, która przemawia za przyznaniem prawa do ulgi w obu przypadkach

5 jest fakt nie uzyskiwania dochodów (prócz wymienionych w tym przepisie) przez dziecko pełnoletnie, które jeszcze się uczy. 10. Do preferencyjnego opodatkowania będzie miał prawo rodzic wychowujący dziecko małoletnie, które ma własne dziecko. W tym przypadku będzie miało zastosowanie kryterium wynikające art. 6 ust. 4 pkt 1 updof (czyli nie ma ograniczenia co do wysokości dochodu uzyskanego przez małoletnie dziecko), gdyż urodzenie dziecka przez małoletnią nie skutkuje nabyciem pełnoletniości. Pełnoletniość uzyskuje małoletni poprzez zawarcie małżeństwa i nie traci jej w razie unieważnienia małżeństwa (art kc). 11. Jeżeli podatnik żyje w konkubinacie z drugim rodzicem dziecka, to nie może skorzystać z preferencyjnego rozliczenia. Nie można go bowiem uznać za osobę samotnie wychowującą dziecko, gdyż wychowaniem zajmują się wspólnie (od r. nowe brzmienie art. 6 ust. 4). W opisanej sytuacji żadnemu z rodziców nie przysługuje prawo do korzystania z omawianej preferencji podatkowej. Istnieją również stany faktyczne, w których zamieszkującą razem rodzinę tworzą konkubenci wraz z dzieckiem jednego z nich. W takiej sytuacji można uznać, iż dziecko jest wychowywane samotnie przez jednego z rodziców. 12. Jeżeli w trakcie roku dziecko przebywa u obojga rodziców, to prawo do preferencyjnego rozliczenia przysługuje temu z rodziców, który faktycznie wychowuje dziecko (wskazanemu w orzeczeniu o separacji lub wyroku orzekającym rozwód); nie ma znaczenia czy dziecko przebywa u niego przez cały rok czy tylko przez część roku (SIP ). 13. Jeżeli podatnik udowodni, że dziecko przebywało u niego (czyli, że to on je wychowywał), mimo, iż w orzeczeniu o separacji lub w wyroku orzekającym rozwód osobą wskazaną jest małżonek, (np. tenże małżonek przebywa za granicą lub pracuje i mieszka w innym mieście niż dziecko), to podatnik ma prawo do preferencyjnego rozliczenia się z dzieckiem (SIP ). 14. Jeżeli rodzic nie uzyskuje dochodu opodatkowanego według skali podatkowej, a dochód taki uzyskuje małoletnie dziecko i spełnione są warunki do preferencyjnego opodatkowania, rodzic może rozliczyć się wspólnie z dzieckiem. Inaczej w przypadku dziecka pełnoletniego - jest ono bowiem zobowiązane do samodzielnego rozliczenia swoich dochodów. Jeżeli więc rodzic nie ma dochodów, to nie może rozliczyć się jako osoba samotnie wychowująca dziecko. 15. Do preferencyjnego rozliczenia z dzieckiem ma prawo również rodzic, który podlega ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu z zastrzeżeniem art. 6 ust. 4a, 4b oraz art. 6 ust updof). 16. Jeżeli rodzic lub dziecko prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną podatkiem liniowym a następnie w trakcie roku podatkowego podjął współpracę z byłym pracodawcą, z którym w poprzednim roku wiązała go umowa o pracę w wyniku czego, zgodnie z art. 9a ust. 3 updof, stracił prawo do opodatkowania podatkiem liniowym rodzic może rozliczyć się wspólnie z dzieckiem za rok

6 podatkowy w którym nastąpiła utrata prawa do opodatkowania w sposób określony w art. 30c updof (SIP ). Jedynie w przypadku pełnoletniego uczącego się dziecka do 25 lat jego dochody po utracie prawa do podatku liniowego nie mogłyby przekroczyć w roku podatkowym 3089,00 zł. 17. Jeżeli rodzic złożył odrębne zeznanie (bez skorzystania z preferencyjnego opodatkowania), to do dnia, w którym upływa termin określony dla złożenia zeznania (30 kwietnia), może dokonać jego korekty składając zeznanie jako osoba samotnie wychowująca dziecko (wyrok WSA lex ). 18. Jeżeli osoba samotnie wychowująca dziecko w terminie do złożenia zeznania (30 kwietnia) złożyła zeznanie podatkowe, zaznaczyła kwadrat wskazujący na wybór opodatkowania w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci, a nie złożyła podpisu na zeznaniu (podpis został uzupełniony dopiero po 30 kwietnia), to nie ma możliwości skorzystania z opodatkowania w tym trybie. Zaznaczając kwadrat w punkcie 6.4 zeznania PIT-37 lub PIT-36 osoba taka jednoznacznie wyraża wolę opodatkowania się jako samotnie wychowujaca dzieci. Zgodnie z informacją zawartą na formularzu PIT-37 lub PIT-36 zaznaczenie odpowiednich kwadratów i złożenie podpisu traktuje się na równi ze złożeniem wniosku o zastosowanie wskazanego sposobu opodatkowania. Dlatego brak podpisu podatnika na zeznaniu prowadzi do braku możliwości skorzystania z opodatkowania w sposób przewidziany dla samotnie wychowujących dzieci. 19. Jeżeli jeden z rodziców przebywa w areszcie tymczasowym drugi z rodziców nie może rozliczyć się jako osoba samotnie wychowująca (SIP ).