III SA/Kr 812/18, Niekonstytucyjna odmowa przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. - Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie LEX nr 2573877 Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 25 października 2018 r. III SA/Kr 812/18 Niekonstytucyjna odmowa przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. TEZA aktualna Nie jest dopuszczalne oparcie decyzji odmawiającej przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego na podstawie tej części przepisu art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych, której niekonstytucyjność stwierdził Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 21 października 2014 r. UZASADNIENIE Skład orzekający Przewodniczący: Sędzia WSA Janusz Kasprzycki. Sędziowie WSA: Renata Czeluśniak, Barbara Pasternak (spr.). Sentencja Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 października 2018 r., sprawy ze skargi Z. D. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 12 czerwca 2018 r. nr (...) w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję organu I instancji. Uzasadnienie faktyczne Decyzją z dnia (...) 2018 r. ((...)) na podstawie art. 17 ust. 1, ust. 3-5, art. 20 ust. 3, art. 24 ust. 2a i 3, art. 25 ust. 1, art. 26 ust. 1 i 2, art. 32 ust. 1d, ust. 2 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1952 z późn. zm.) art. 6 ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 963 z późn. zm.) art. 66 ust. 1 pkt, 28a ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1793 z późn. zm.) oraz 10 Rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 27 lipca 2017 r. w sprawach o przyznanie świadczeń rodzinnych oraz zakresu informacji, jakie mają być zawarte we wniosku, zaświadczeniach i oświadczeniach o ustalenie prawa do świadczeń rodzinnych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1466), art. 104, art. 107, art. 130 3 pkt 2 k.p.a. Wójt Gminy odmówił Z. D. świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej wnioskowanego na J. B.; składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy w związku z opieka nad bratem, wnioskowanej na J. B.
W uzasadnieniu decyzji wskazano na treść art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych, wedle którego świadczenie pielęgnacyjne przysługuje, jeżeli niepełnosprawność osoby wymagającej opieki powstała: 1) nie później niż do ukończenia 18 roku życia - lub 2) w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25 roku życia. Podano, że orzeczeniem Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności Nr (...) P J. B. został zaliczony do osób o znacznym stopniu niepełnosprawności i że zgodnie z tym orzeczeniem, ustalony stopień jego niepełnosprawności datuje się od 7 października 2004 r. czyli w wieku 50 lat, a więc, nie jest spełniony podstawowy warunek określony w art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych, gdyż niepełnosprawność powstała już po 25 roku życia. Organ wskazał nadto, że Z. D. także wcześniej, bo w dniu 28 sierpnia 2017 r. złożyła wniosek o ustalenie jej prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, ale z uwagi na przekroczone kryterium dochodowe, decyzją znak: (...) z dnia 30 listopada 2017 r. odmówiono jej przyznania tego świadczenia. Stwierdzono, iż Z. D. sprawuje opiekę nad bratem J. B., który jest osobą leżącą, całkowicie sparaliżowaną, po udarze mózgu z niedowładem czterokończynowym i wymaga opieki innych osób w codziennym funkcjonowaniu, jednakże nie spełnia ona warunków do przyznania świadczenia pielęgnacyjnego, określonych w art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych, gdyż niepełnosprawność jej brata J. B. powstała już po 25 roku życia. Od powyższej decyzji Z. D. złożyła odwołanie w którym pisze, że jej brat J. już od kilku lat jest osobą całkowicie uzależnioną od osób trzecich, a jego choroba (stwardnienie rozsiane oraz przebyty udar mózgu) spowodowała spustoszenie w jego organizmie. Zaznacza, że obecnie wymaga on stosowania pampersów, wsparcia w karmieniu, przebieraniu, podawania leków oraz pomocy w podstawowych czynnościach życia codziennego. Nadmienia też, że brat J. jest kawalerem i nie ma swojej rodziny, a całość opieki nad nim spadła na jej barki, co wiąże się z brakiem możliwości realizowania przez nią swoich potrzeb w sferze rodzinnej i zawodowej. W odwołaniu pisze, że jej uczucia siostrzane nie pozwoliły zostawić brata bez opieki i dlatego zmuszona była zrezygnować z pracy, mimo że sytuacja materialna jej rodziny nie była dobra i jedynym żywicielem rodziny pozostał jej mąż. Decyzją z dnia 12 czerwca 2018 r. ((...)) na podstawie art. 138 1 pkt 1 k.p.a. oraz art. 17 ust. 1 pkt 4 i ust. 1b ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (. Dz. U. z 2017 r. poz. 1952, z późn. zm.) Samorządowe Kolegium odwoławcze utrzymało w mocy decyzje organu I instancji. Organ odwoławczy podał, co następuje: Orzeczeniem Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności wydanym na posiedzeniu w dniu 9 października 2006 r. Pan J. B. został zaliczony do znacznego stopnia niepełnosprawności na okres do 31 października 2009 r., przy czym stwierdzono, że jego niepełnosprawność datuje się od dnia 7 października 2004 r. W myśl art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych, świadczenie pielęgnacyjne
przysługuje, jeżeli niepełnosprawność osoby wymagającej opieki powstała: 1) nie później niż do ukończenia 18 roku życia - lub 2) w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25 roku życia. W wyżej wskazanym orzeczeniu Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności wydanym na posiedzeniu w dniu 9 października 2006 r. stwierdzono, że niepełnosprawność 64-letniego Pana J. B. datuje się od dnia 7 października 2004 r., a więc jego niepełnosprawność powstała gdy miał już ukończone 50 lat życia. Pani Z. D. ubiegająca się o świadczenie pielęgnacyjne, na której zgodnie z art. 128 ustawy z dnia 25 lutego 1964. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (ciąży obowiązek alimentacyjny wobec brata, nie przedstawiła żadnego innego dokumentu, który świadczyłby o tym, że niepełnosprawność jej brata J. powstała przed ukończeniem wieku określonego w art. 17 ust. 1b wyżej wym. ustawy. Wobec tego organ miał podstawę stwierdzić, że w świetle wyżej wym. przepisu, jego siostra Z. D. nie spełnia warunku do otrzymania świadczenia pielęgnacyjnego. Kolegium nie kwestionuje faktu, że ze względu na znacznie ograniczoną możliwość samodzielnej egzystencji J. B. wymaga stałej opieki i pomocy ze strony innej osoby i że właśnie taką opiekę i pomoc sprawuje nad nim, nie pracująca zawodowo, jego siostra Z. D. Kolegium nie ma też wątpliwości co do tego, że sytuacja materialna rodziny Z. D. jest trudna, gdyż osobą pracującą jest tylko jej mąż. Jednakże przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego nie zależy od swobodnego uznania organu ale świadczenie to może być przyznane przez organ tylko wtedy, gdy są spełnione warunki, z którymi odpowiednie przepisy ustawy, wiążą prawo do tego świadczenia, a jak wyżej wykazano, Z. D. nie spełnia warunku do otrzymania świadczenia pielęgnacyjnego, ponieważ niepełnosprawność jej brata J. nie powstała przed ukończeniem wieku określonego w art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych, czyli nie później niż do ukończenia 18 roku życia albo w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, nie później niż do ukończenia 25 roku życia, lecz wtedy, gdy miał już ukończone 50 lat. Na powyższą decyzje Z. D. złożyła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie. Skarżąca podniosła, że wykładnia przepisów w obu tych przypadkach jest błędna i pomija Wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2014 r. sygn. akt K 38/13, który stwierdza niezgodność przepisu stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie z Konstytucją. W wymienionym wyżej orzeczeniu TK stwierdził, że art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych w zakresie, w jakim różnicuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących opiekę nad osoba niepełnosprawną po ukończeniu przez nią wieku określonego w tym przepisie ze względu na moment powstania niepełnosprawności, jest niezgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP. Trybunał Konstytucyjnie nie odroczył w czasie utraty mocy obowiązującej niekonstytucyjnego fragmentu kontrolowanej normy. W świetle art. 190 ust. 1 Konstytucji RP orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne. Powinny być zatem respektowane przy podejmowaniu decyzji (por. Wyroki I WSA z Krakowa z dnia 5
października 2017 r. Sygn. akt III SA/Kr 812/17, z dnia z dnia 17 maja 2018 r. Sygn. akt III SA/Kr 244/18, Wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 5 czerwca 2018 r. Sygn. akt II SA/Go 274/18). Według skarżącej zaskarżona decyzja narusza prawo materialne tj. art. 17 ust. 1b w związku z art. 18, art. 67 ust. 1 i art. 71 ust. 1, art. 190 ust. Konstytucji RP, w stopniu mającym wpływ na rozstrzygnięcie sprawy. W odpowiedzi na skargę organ odwoławczy podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko i wniósł o jej oddalenie. Uzasadnienie prawne Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje: Stosownie do art. 1 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2016.718 z późn. zm.), dalej p.p.s.a., sądy administracyjne powołane są do kontroli zgodności z prawem działalności administracji publicznej, przy czym kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. W ramach swej kognicji sąd bada, czy przy wydaniu zaskarżonego aktu nie doszło do naruszenia prawa materialnego i przepisów postępowania administracyjnego, nie będąc przy tym związanym granicami skargi, stosownie do treści art. 134 1 p.p.s.a. Orzekanie - w myśl art. 135 p.p.s.a. - następuje w granicach sprawy będącej przedmiotem kontrolowanego postępowania, w której został wydany zaskarżony akt lub czynność i odbywa się z uwzględnieniem wówczas obowiązujących przepisów prawa. Kontrola sądowa przeprowadzona z uwzględnieniem powyższych reguł prowadzi do uznania, że skargę należało uznać za uzasadnioną. Materialnoprawną podstawę wydania decyzji przez organ I i II instancji stanowił przepis art. 17 ust. 1 oraz ust. 1b ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2016. 1518), dalej u.ś.r. Przepis art. 17 ust. 1 ww. ustawy, w dacie rozstrzygania przez organ I instancji stanowił, że świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej przysługuje: 1) matce albo ojcu, 2) opiekunowi faktycznemu dziecka, 3) osobie będącej rodziną zastępczą spokrewnioną w rozumieniu ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, 4) innym osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności; - jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału
na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji. Obowiązek alimentacyjny jest pojęciem prawnym, uregulowanym w Dziale III ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2017.682). Stosownie do art. 128 k.r. o obowiązek alimentacyjny polega na dostarczaniu środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania i ciąży na krewnych w linii prostej oraz rodzeństwie. Z akty sprawy wynika, że wniosek o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia i innej pracy zarobkowej w związku z opieką nad J. B. złożyła jego siostra, a więc osoba, na której ciąży obowiązek alimentacyjny. Brat skarżącej legitymuje się orzeczeniem Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności z dnia 9 pażdziernika 2006 r., którym został zaliczony do osób o znacznym stopniu niepełnosprawności, która datuje się od dnia 9 pażdziernika 2006 r. Nadto z orzeczenia Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 1 lutego 2018 r. wynika, że brat skarżącej jest niezdolny do samodzielnej egzystencji do stycznia 2021 r. Podstawę odmowy przyznania skarżącemu świadczenia stanowił art. 17 ust. 1b u.ś.r., zgodnie z którym świadczenie pielęgnacyjne przysługuje, jeżeli niepełnosprawność osoby wymagającej opieki powstała nie później niż do ukończenia 18 roku życia (art. 17 ust. 1b pkt 1 ustawy) lub w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25 roku życia (art. 17 ust. 1b pkt 2 ustawy). Stan faktyczny sprawy jest niesporny - skarżąca sprawuje opiekę nad bratem będącym całkowicie uzależnionym od opieki i pomocy osób trzecich z uwagi na przebyte oraz aktualne schorzenia. Opieka ta jest sprawowana ciągle, skarżąca zrezygnowała z pracy w gospodarstwie rolnym w 2010 r. (str. 5 wniosku o przyznanie świadczenia). Okolicznością uzasadniającą uchylenie zaskarżonej decyzji, oraz decyzji organu pierwszej instancji jest nieuwzględnienie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2014 r. K 38/13. Wyrokiem tym Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych w zakresie, w jakim różnicuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących opiekę nad osobą niepełnosprawną po ukończeniu przez nią wieku określonego w tym przepisie ze względu na moment powstania niepełnosprawności, jest niezgodny z zasadą równości o której mowa w art. 32 ust. 1 Konstytucji RP. Wyrok ten jest tzw. wyrokiem zakresowym, na co wskazuje użycie zwrotu "w zakresie, w jakim różnicuje", którego skutkiem jest zmiana zastosowania art. 17 ust. 1b u.ś.r. w zakresie treści w nim ujętej. Wyrok ten nie wywołuje skutku określonego w art. 190 ust. 3 Konstytucji RP, tj. utraty mocy obowiązującej zakwestionowanego przepisu. Powoduje jednak konieczność takiej wykładni przepisów, aby jej wynik nie był sprzeczny ze stanowiskiem wyrażonym w wyroku Trybunału, a to zgodnie z art. 8 ust. 2 Konstytucji RP, z którego wynika zasada bezpośredniego stosowania Konstytucji przez sądy, a oparcie wyroku na stanowisku wyrażonym w orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego stanowi przejaw bezpośredniego stosowania Konstytucji. Uwzględnianie przepisu w dotychczasowym brzmieniu byłoby nie do pogodzenia z treścią art. 32 ust. 1 Konstytucji RP oraz z funkcją i modelem ochrony praw jednostki realizowanej przez sądy administracyjne. W uzasadnieniu przedmiotowego wyroku Trybunał wskazał, że stosowanie w dotychczasowym brzmieniu art. 17 ust. 1b ww. ustawy prowadzi do sytuacji, w której osoba rezygnująca bądź nie podejmująca pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad najbliższą osobą
niepełnosprawną w wieku powyżej 25 r. życia może być traktowana w odmienny sposób - z punktu widzenia prawa do świadczeń opiekuńczych - w zależności od wieku powstania niepełnosprawności osoby wymagającej opieki. W ocenie Trybunału stosowanie art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych jako kryterium identyfikacji beneficjentów świadczenia pielęgnacyjnego prowadzi do takiego zróżnicowania w obrębie prawa do świadczeń opiekuńczych, które traci swoje konstytucyjne uzasadnienie. Dzieje się tak wówczas, kiedy osoba wymagająca opieki zmienia status umożliwiający zaliczenie jej do kategorii dzieci w rozumieniu przyjętym przez ustawodawcę. Na gruncie ustawy o świadczeniach rodzinnych kryterium wyróżniającym taką kategorię jest ukończenie 18 roku życia, ewentualnie ukończenie 25 roku życia w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej. Przekroczenie tak wyznaczonej granicy wieku sprawia, że od tego momentu można mówić wyłącznie o jednej grupie podmiotów podobnych. Tworzą ją wówczas opiekunowie dorosłych osób niepełnosprawnych. Tymczasem brak jest konstytucyjnego uzasadnienia zróżnicowania podmiotów należących do tej kategorii. Z powyższego wynika, że Trybunał Konstytucyjny uznał, że w stosunku do opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych, których niepełnosprawność powstała nie później, niż do ukończenia 18 r. życia lub w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25 r. życia, przepis art. 17 ust. 1b ww. ustawy jest zgodny z Konstytucją i nie ma przeszkód prawnych do jego stosowania. Natomiast w stosunku do opiekunów osób wymagających opieki, których niepełnosprawność powstała później, kryterium momentu powstania niepełnosprawności, jako uniemożliwiające uzyskanie świadczenia pielęgnacyjnego, utraciło przymiot konstytucyjności. Wobec tego, w odniesieniu do tych osób oceny spełnienia przesłanek niezbędnych dla przyznania świadczenia pielęgnacyjnego należy dokonywać z pominięciem tego kryterium. Zatem w obecnej sytuacji prawnej nie jest dopuszczalne oparcie decyzji odmawiającej przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego na podstawie tej części przepisu art. 17 ust. 1b u.ś.r., której niekonstytucyjność stwierdził Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 21 października 2014 r. (tak też NSA w wyroku z dnia 14 grudnia 2016 r. sygn. akt I OSK 1614/16, NSA w wyroku z dnia 6 lipca 2016 r. sygn. akt I OSK 223/16; NSA w wyroku z dnia 2 sierpnia 2016 r. sygn. akt I OSK 923/16; NSA w wyroku z dnia 7 września 2016 r. sygn. akt I OSK 755/16). Chociaż w uzasadnieniu przedmiotowego wyroku Trybunału stwierdzono, że skutkiem jego wejścia w życie nie jest ani uchylenie art. 17 ust. 1b u.ś.r., ani uchylenie decyzji przyznających świadczenia, ani wykreowanie "prawa" do żądania świadczenia dla opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych, jeżeli niepełnosprawność podopiecznych nie powstała w okresie dzieciństwa", Trybunał nie skorzystał z możliwości odroczenia utraty mocy obowiązującej derogowanej części przepisu art. 17 ust. 1b u.ś.r. (art. 190 ust. 3 Konstytucji RP). Powyższe oznacza, że bezpośrednim skutkiem orzeczenia jest utrata przez art. 17 ust. 1b ustawy we wskazanym zakresie domniemania konstytucyjności z dniem publikacji w Dzienniku Ustaw, a okoliczności tej - jak już wyżej wskazano - Sąd nie może nie brać pod uwagę. Sąd orzekający uwzględniając ten pogląd stwierdził, że rozpoznając wniosek o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego złożony przez opiekuna dorosłej osoby niepełnosprawnej w takim stanie prawnym organy mają obowiązek zbadać, czy wnioskodawca spełnia warunki do przyznania tego świadczenia określone w art. 17 u.ś.r., z wyłączeniem tej części tego przepisu, która z dniem 23 października 2014 r. została
ostatecznie uznana za niekonstytucyjną. Stwierdzenie niekonstytucyjności określonego przepisu ustawy ze swej istoty tworzy nowy stan prawny od chwili wejścia w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego, chyba, że Trybunał skorzysta z przewidzianej w art. 190 ust. 3 Konstytucji RP możliwości wydłużenia mocy obowiązującej u.ś.r. Trybunał Konstytucyjny nie skorzystał z tej możliwości. Wyrok o sygnaturze K 38/13 został ogłoszony w Dzienniku Ustaw z dnia 23 października 2014 r. pod poz. 1443 i z tym dniem orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego weszło w życie. Skutkiem ww. orzeczenia jest stwierdzenie niekonstytucyjności art. 17 ust. 1b u.ś.r. w zakresie, w jakim różnicuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących opiekę nad osobą niepełnosprawną po ukończeniu przez nią wieku określonego w tym przepisie, ze względu na moment powstania niepełnosprawności, począwszy od dnia jego ogłoszenia, to jest od dnia 23 października 2014 r. i ukształtowanie w tym zakresie nowego stanu prawnego. Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne. Przyjęcie, że stwierdzenie niekonstytucyjności przepisu nie przekłada się na ukształtowanie nowego stanu prawnego jest sprzeczne z zasadami państwa prawa, które organy mają obowiązek wcielać w życie. Podkreślenia wymaga, że analogiczną ocenę prawną zaprezentowano również w licznych wyrokach sądów administracyjnych (por. NSA w wyroku z dnia 14 grudnia 2016 r. sygn. akt I OSK 1614/16; NSA w wyroku z dnia 6 lipca 2016 r. sygn. akt I OSK 223/16; NSA w wyroku z dnia 2 sierpnia 2016 r. sygn. akt I OSK 923/16; NSA w wyroku z dnia 7 września 2016 r. sygn. akt I OSK 755/16). Ocenę tę Sąd w pełni podziela. Z powyższych względów, ponownie rozpatrując wniosek skarżącej o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu opieki nad bratem, organy będą miały na uwadze przedstawione wyżej stanowisko. Uznając zatem zarzuty skargi za uzasadnione, oraz stwierdzając, że zaskarżona decyzja oraz decyzja organu pierwszej instancji zostały wydane z naruszeniem art. 17 ust. 1bu.ś.r., na podstawie art. 145 1 pkt 1 lit. a w związku z art. 135 p.p.s.a. należało, mając na względzie treść wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2014 r., na podstawie art. 151 p.p.s.a. orzec jak w sentencji.