II. Uzasadnienie faktyczne

Transkrypt

1 II SA/Rz 1094/17, Świadczenie pielęgnacyjne: przesłanki przyznawania w związku z wyrokiem TK; zbieg z zasiłkiem opiekuńczym. - Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie LEX nr Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z dnia 29 listopada 2017 r. II SA/Rz 1094/17 Świadczenie pielęgnacyjne: przesłanki przyznawania w związku z wyrokiem TK; zbieg z zasiłkiem opiekuńczym. TEZA aktualna 1. Niedokonanie przez ustawodawcę zmiany treści art. 17 ust. 1b u.ś.r. zgodnie ze stanowiskiem TK powoduje, że w tak ukształtowanym stanie prawnym, przy rozpatrywaniu wniosków o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego składanych przez opiekuna dorosłej osoby niepełnosprawnej - wobec wynikającego z tego wyroku wymogu ich równego traktowania bez względu na moment powstania niepełnosprawności osoby wymagającej opieki - organy mają obowiązek zbadać, czy wnioskodawca spełnia warunki do przyznania tego świadczenia z wyłączeniem tej części przepisu art. 17 u.ś.r., która została ostatecznie uznana za niekonstytucyjną. 2. Wprawdzie z art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. b u.ś.r. wynika, że świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo m.in. do specjalnego zasiłku opiekuńczego, to niewątpliwie celem tej regulacji jest uniemożliwienie osobom uprawnionym równoczesnego pobierania tych świadczeń. Przepis ten nie może być interpretowany w oderwaniu od treści art. 27 ust. 5 u.ś.r., zgodnie z którym w przypadku zbiegu uprawnień m.in. do świadczenia pielęgnacyjnego i specjalnego zasiłku opiekuńczego przysługuje jedno z tych świadczeń wybrane przez osobę uprawnioną (także w przypadku gdy świadczenia te przysługują w związku z opieką nad różnymi osobami). UZASADNIENIE Skład orzekający Przewodniczący: SWSA Piotr Godlewski (spr.). Sędziowie WSA: Krystyna Józefczyk Joanna Zdrzałka. Sentencja Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 listopada 2017 r. sprawy ze skargi E. M. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia (...) sierpnia 2017 r. nr (...) w przedmiocie odmowy uchylenia decyzji orzekającej o przyznaniu specjalnego zasiłku opiekuńczego i odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego I. uchyla zaskarżoną decyzję i decyzję Prezydenta Miasta (...) z dnia (...) czerwca 2017 r. nr (...);

2 II. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego na rzecz skarżącej E. M. kwotę 480 zł (słownie: czterysta osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego. Uzasadnienie faktyczne Przedmiotem skargi E. M. jest decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego (dalej: SKO lub Kolegium) z dnia (...) sierpnia 2017 r. Nr (...) wydana w przedmiocie odmowy uchylenia decyzji przyznającej specjalny zasiłek opiekuńczy i odmawiająca przyznania świadczenia pielęgnacyjnego. Z jej uzasadnienia i akt sprawy wynika, że ostateczną decyzją z dnia (...) października 2016 r. Nr (...) Prezydent Miasta (...) przyznał E. M. prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego w związku ze sprawowaniem opieki nad matką K. K. na okres od 1 listopada 2016 r. do 31 października 2017 r. w kwocie 520 zł miesięcznie. Wnioskiem z dnia (...) czerwca 2017 r. E. M. zwróciła się do Prezydenta M. (...) o uchylenie w trybie art. 155 k.p.a. decyzji z (...) października 2016 r. i ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Po rozpoznaniu wniosku, decyzją z dnia (...) czerwca 2017 r. Nr (...) Prezydent M. (...) - działając na podstawie art. 104 i art. 155 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2016 r. poz. 23 z późn. zm., dalej: k.p.a.) oraz art. 27 ust. 5 w związku z art. 17 i art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2016 r. poz z późn. zm., dalej: u.ś.r.) - odmówił uchylenia w trybie art. 155 k.p.a. ww. decyzji Prezydenta M. (...) z dnia (...) października 2016 r. (pkt 1) oraz odmówił przyznania E. M. świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad matką K. K. (pkt 2). W uzasadnieniu podał, że niepełnosprawność K. K. powstała w dniu (...) lipca 2009 r., tj. w wieku 72 lat. Nie została zatem spełniona przesłanka z art. 17 ust. 1b u.ś.r. dotycząca momentu powstania niepełnosprawności, co powoduje, że świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje. W związku z brakiem prawa do świadczenia pielęgnacyjnego nie jest też spełniona przesłanka z art. 27 ust. 5 u.ś.r., tj. zbieg prawa do świadczeń opiekuńczych i możliwość wyboru jednego z nich: świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego. W ocenie organu, brak jest w tej sytuacji podstaw prawnych do wzruszenia decyzji z dnia (...) października 2016 r. Wskazano także na brak istnienia przesłanki słusznego interesu strony (sprzeciwia się temu art. 27 ust. 5 w zw. z art. 17 ust. 1b u.ś.r.). W odwołaniu od decyzji z dnia (...) czerwca 2016 r. E. M. wniosła o jej uchylenie w całości i orzeczenie w trybie art. 155 k.p.a. o uchyleniu decyzji z (...) października 2016 r. i przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego, ewentualnie jej uchylenie w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia przez organ I instancji. Zarzuciła naruszenie: - art. 17 u.ś.r. poprzez odmowę przyznania świadczenia pielęgnacyjnego; - naruszenie art. 17 ust. 1b u.ś.r. poprzez jego błędną wykładnię i brak uwzględnienia wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2014 r. sygn. K 38/13; - naruszenie art. 27 ust. 5 u.ś.r. poprzez jego niezastosowanie, pomimo że doszło do zbiegu

3 uprawnień do świadczenia pielęgnacyjnego i specjalnego zasiłku opiekuńczego; - naruszenie art. 155 k.p.a. poprzez odmowę uchylenia decyzji z dnia (...) października 2016 r. mimo spełnienia przesłanek do przyznania świadczenia pielęgnacyjnego; - naruszenie art. 7, art. 8, art i art. 80 k.p.a. poprzez brak rozważenia istoty sprawy, niedopełnienie spoczywającego na organie administracji obowiązku wyczerpującego zgromadzenia i rozpatrzenia materiału dowodowego. Wskazaną na wstępie decyzją z (...) sierpnia 2017 r. SKO - powołując w podstawie prawnej art pkt 1 i art. 155 k.p.a. oraz art. 17 ust. 1b i art. 27 ust. 5 u.ś.r. - utrzymało w mocy decyzję organu I instancji. Wyjaśniło, że zasady przyznawania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego reguluje art. 17 ust. 1 u.ś.r., przy czym ust. 1b tego przepisu wskazuje, że świadczenie to przysługuje, jeżeli niepełnosprawność osoby wymagającej opieki powstała: 1) nie później niż do ukończenia 18 roku życia lub 2) w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25 roku życia. W rozpoznawanej sprawie matka wnioskodawczyni jest osobą w znacznym stopniu niepełnosprawną; zgodnie z orzeczeniem Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności dla Miasta (...) z dnia (...) lutego 2016 r. zaliczona została do znacznego stopnia niepełnosprawności na stałe ze wskazaniem, że niepełnosprawność istnieje od (...) lipca 2009 r. Ponadto orzeczeniem Lekarza Orzecznika ZUS K. K. uznana została za niezdolną do samodzielnej egzystencji na czas oznaczony (data końcowa nieczytelna), przy czym w orzeczeniu tym nie wskazano ani daty powstania niezdolności do samodzielnej egzystencji, ani okoliczności z którymi pozostaje ona w związku. Zdaniem SKO, z art. 17 ust. 1b u.ś.r. wynika, że data powstania niepełnosprawności jest elementem koniecznym do ewentualnego ubiegania się o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, a z zebranego w sprawie materiału dowodowego nie wynika, aby niepełnosprawność K. K. powstała przed 18 bądź 25 rokiem życia. Odnosząc się do zarzutu nieuwzględnienia wyroku TK Kolegium wyjaśniło, że skutkiem tego wyroku jest stwierdzenie, że opiekunowie dorosłych osób niepełnosprawnych muszą być przez ustawodawcę traktowani jako podmioty należące do tej samej klasy. Wg Kolegium, wyrok ten jest wskazówką dla ustawodawcy aby dokonał zmiany niekonstytucyjnego przepisu. Jego skutkiem nie jest ani uchylenie art. 17 ust. 1b u.ś.r., ani uchylenie decyzji przyznających świadczenia, ani wykreowanie prawa do żądania świadczenia dla opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych, jeżeli niepełnosprawność podopiecznych nie powstała w okresie dzieciństwa. W tych okolicznościach organ uznał brak postaw do przyznania wnioskodawczyni świadczenia, gdyż powstanie niepełnosprawności u K. K. w wieku 72 lat wyklucza możliwość przyznania opiekunowi prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Nie zachodzi też zbieg prawa do świadczeń na podstawie art. 27 ust. 5 u.ś.r. SKO podzieliło też argumentację organu I instancji, że w przypadku odwołującej nie istnieje przesłanka słusznego interesu strony z art. 155 k.p.a. do uchylenia decyzji z (...) października

4 2016 r. Reasumując stwierdziło, że w związku z brakiem spełnienia przesłanki uprawniającej do świadczenia pielęgnacyjnego (dot. momentu powstania niepełnosprawności) oraz brakiem możliwości zastosowania art. 27 ust. 5 u.ś.r. (dot. możliwości wyboru jednego z kolidujących świadczeń) uchylenie decyzji z dnia (...) października 2016 r. godziłoby w słuszny interes strony. Odwołująca pozbawiona byłaby prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego, to zaś pozostawałoby w kolizji z obowiązującym porządkiem prawnym. Skargę na decyzję Kolegium do WSA w Rzeszowie złożyła E. M. wnosząc o jej uchylenie oraz uchylenie poprzedzającej ją decyzji organu I instancji. Zawnioskowała także o zobowiązanie organów do uwzględnienie wyroku TK z 21 października 2014 r. K 38/13 oraz do przyznania jej prawa do świadczenia pielęgnacyjnego zgodnie z wnioskiem. Kwestionowanej decyzji zarzuciła naruszenie prawa materialnego mające istotny wpływ na wynik sprawy poprzez: - zastosowanie normy wyrażonej w art. 17 ust. 1b u.ś.r. bez uwzględnienia okoliczności, że na skutek wskazanego wyroku TK doszło do uznania niekonstytucyjności części ww. normy prawnej w zakresie w jakim różnicuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących opiekę na osobą niepełnosprawną ze względu na datę powstania niepełnosprawności osoby wymagającej opieki, a przez to naruszenie art. 190 ust. 1 Konstytucji RP; - niezastosowanie art. 27 ust. 5 w zw. z art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. b u.ś.r. i nieuwzględnienie, że w razie zbiegu uprawnień do świadczenia pielęgnacyjnego i zasiłku dla opiekuna osoba uprawniona ma prawo wyboru jednego ze świadczeń, jak wynika z treści art. 27 ust. 5; Skarżąca wskazała również na naruszenie przepisów postępowania mających istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art. 6, art. 8, art. 9, art i art. 7 w zw. z art. 80 k.p.a. poprzez brak wyjaśnienia wszystkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. W odpowiedzi na skargę SKO wniosło o jej oddalenie z przyczyn wskazanych w uzasadnieniu kwestionowanej decyzji. Uzasadnienie prawne Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje: Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2016 r. poz z późn. zm.), sąd administracyjny sprawuje kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Jej zakres wyznacza art. 134 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2017 r. poz z późn. zm., dalej p.p.s.a.), wg którego sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Stosownie do art. 145 p.p.s.a., Sąd zobligowany jest do uchylenia decyzji bądź postanowienia lub stwierdzenia ich nieważności lub niezgodności z prawem, gdy dotknięte są naruszeniem prawa materialnego które miało wpływ na wynik sprawy, naruszeniem prawa dającym podstawę do wznowienia postępowania, innym naruszeniem przepisów postępowania jeśli mogło mieć ono istotny wpływ na wynik sprawy, lub zachodzą przyczyny stwierdzenia

5 nieważności decyzji wymienione w art. 156 k.p.a. lub innych przepisach. Dokonując w oparciu o wskazane wyżej kryteria kontroli zaskarżonego rozstrzygnięcia Sąd stwierdził, że skarga zasługuje na uwzględnienie. Przedmiotem zaskarżonej decyzji i poprzedzającej ją decyzji organu I instancji jest odmowa przyznania skarżącej świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad niepełnosprawną w stopniu znacznym matką. U podstaw tej odmowy znalazł się fakt braku spełnienia wymaganego momentu powstania znacznego stopnia niepełnosprawności (wg orzeczenia, istnieje ona od (...) lipca 2009 r., kiedy matka skarżącej miała już ukończone 72 lata) oraz okoliczność, że skarżąca w związku z tą opieką ma ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, co uniemożliwia przyznanie jej wnioskowanego świadczenia. Materialnoprawną podstawę tych rozstrzygnięć stanowiły przepisy u.ś.r. Zgodnie z jej art. 17 ust. 1, świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej przysługuje: 1) matce albo ojcu, 2) opiekunowi faktycznemu dziecka, 3) osobie będącej rodziną zastępczą spokrewnioną w rozumieniu ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, 4) innym osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności - jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji. W myśl ust. 1b tego artykułu, świadczenie pielęgnacyjne przysługuje, jeżeli niepełnosprawność osoby wymagającej opieki powstała: 1) nie później niż do ukończenia 18. roku życia lub 2) w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25. roku życia. Punkt wyjścia dla prawidłowego rozstrzygnięcia niniejszej sprawy stanowi ustalenie, czy przepis art. 17 ust. 1b u.ś.r. miał w niej zastosowanie w świetle treści wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2014 r. sygn. akt K 38/13 (wszedł on w życie z dniem ogłoszenia w Dzienniku Ustaw z dnia 23 października 2014 r., poz. 1443). Wyrokiem tym orzeczono, że w zakresie, w jakim powyższy przepis różnicuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących opiekę nad osobą niepełnosprawną po ukończeniu przez nią wieku określonego w tym przepisie ze względu na moment powstania

6 niepełnosprawności, jest niezgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji. Zdaniem SKO, skutkiem wejścia wyroku w życie nie jest ani uchylenie art. 17 ust. 1b u.ś.r., ani uchylenie decyzji przyznających świadczenia, ani wykreowanie prawa do żądania świadczenia dla opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych, jeżeli niepełnosprawność podopiecznych nie powstała w okresie dzieciństwa. Powstanie zatem niepełnosprawności w wieku 72 lat w K. K. wyklucza możliwość przyznania skarżącej prawa do świadczenia pielęgnacyjnego; tym samym nie zachodzi zbieg prawa do świadczeń na podstawie art. 27 ust. 5 u.ś.r., dający możliwość wyboru jednego z nich. W ocenie Sądu, stanowisko Kolegium w tym zakresie jest nieprawidłowe. Skoro w wyroku TK we wskazanym zakresie stwierdzona została niezgodność powyższego przepisu z Konstytucją, to okoliczność ta jako rzutująca na sytuację prawną opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych nie może zostać pominięta. Przedmiotowy wyrok jest wyrokiem zakresowym, czyli takim, w którym Trybunał stwierdza zgodność albo niezgodność z Konstytucją przepisu prawnego w określonym (podmiotowym, przedmiotowym lub czasowym) zakresie jego zastosowania. Wyrok ten nie wywołuje więc skutku określonego w art. 190 ust. 1 i 3 Konstytucji w postaci utraty mocy obowiązującej całego zakwestionowanego aktu normatywnego albo jego jednostki redakcyjnej (w niniejszym przypadku całego przepisu art. 17 ust. 1b), a jedynie wywodzonej z danego przepisu określonej normy prawnej. Wyrok TK z dnia 21 października 2014 r. odnosi się do negatywnego zakresu przepisu art. 17 ust. 1b u.ś.r., na co wskazuje zwrot "w zakresie, w jakim różnicuje". Istotą tego rozstrzygnięcia jest uznanie za niezgodne z konstytucyjną zasadą równości pominięcie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego innych osób niż wskazane w tym przepisie, przy czym niekonstytucyjności takiego ograniczenia Trybunał upatruje w zróżnicowaniu prawa podmiotowego opiekunów osób niepełnosprawnych ze względu na wiek powstania niepełnosprawności osoby wymagającej opieki. Skutkuje to koniecznością takiej wykładni przepisów, aby jej wynik nie był sprzeczny ze stanowiskiem wyrażonym w wyroku Trybunału. Dokonując takiej w odniesieniu do art. 17 ust. 1b u.ś.r. należy więc stwierdzić, że w stosunku do opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych, których niepełnosprawność powstała nie później niż do ukończenia 18 roku życia lub w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25. roku życia, przepis ten jest zgodny z Konstytucją i nie ma przeszkód prawnych do jego stosowania. Utracił on jednak przymiot konstytucyjności w stosunku do opiekunów osób wymagających opieki, których niepełnosprawność powstała później i względem nich oceny spełnienia przesłanek niezbędnych dla przyznania świadczenia pielęgnacyjnego należy dokonywać z pominięciem kryterium momentu powstania niepełnosprawności, jako uniemożliwiającego uzyskanie tego świadczenia (por.m.in. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 lipca 2017 r. I OSK 1600/16 (LEX nr ), z dnia 14 czerwca 2017 r. I OSK 2920/16 (LEX nr ), z dnia 26 maja 2017 r. I OSK 479/16 (LEX nr ), z dnia 20 kwietnia 2017 r. I OSK 2593/16 (LEX nr ), z dnia 2 marca 2017 r. I OSK 2407/16 (LEX nr ), z dnia 14 grudnia 2016 r. I OSK 1614/16 (LEX nr ). Chociaż Trybunał w uzasadnieniu wydanego wyroku wskazał, że skutkiem jego wejścia w

7 życie nie jest ani uchylenie art. 17 ust. 1b u.ś.r., ani uchylenie decyzji przyznających świadczenia, ani wykreowanie prawa do żądania świadczenia dla opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych jeżeli niepełnosprawność podopiecznych nie powstała w okresie dzieciństwa, w aktualnej sytuacji prawnej nie jest dopuszczalne oparcie decyzji odmawiającej przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego na podstawie tej części przepisu art. 17 ust. 1b, której niekonstytucyjność została stwierdzona. Trybunał nie skorzystał bowiem z możliwości odroczenia utraty mocy obowiązującej derogowanej części przepisu art. 17 ust. 1b (art. 190 ust. 3 Konstytucji RP), co oznacza, że bezpośrednim skutkiem orzeczenia jest utrata domniemania konstytucyjności przez art. 17 ust. 1b we wskazanym zakresie z dniem publikacji w Dzienniku Ustaw, tj. 23 października 2014 r. Niedokonanie przez ustawodawcę zmiany treści art. 17 ust. 1b u.ś.r. zgodnie ze stanowiskiem TK powoduje, że w tak ukształtowanym stanie prawnym, przy rozpatrywaniu od tej daty wniosków o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego składanych przez opiekuna dorosłej osoby niepełnosprawnej - wobec wynikającego z tego wyroku wymogu ich równego traktowania bez względu na moment powstania niepełnosprawności osoby wymagającej opieki - organy mają obowiązek zbadać, czy wnioskodawca spełnia warunki do przyznania tego świadczenia z wyłączeniem tej części przepisu art. 17 u.ś.r., która z tym dniem została ostatecznie uznana za niekonstytucyjną. Dokonując odmiennej wykładni ust. 1b tego artykułu orzekające w sprawie organy administracji wydały rozstrzygnięcia w oparciu o niekonstytucyjną normę prawną i z naruszeniem art. 190 ust. 1 Konstytucji RP, zgodnie z którym orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne. Tym samym na uwzględnienie zasługuje również zarzut skargi dotyczący nieuprawnionej odmowy przyznania skarżącej świadczenia pielęgnacyjnego z uwagi na okoliczność pobierania przez nią specjalnego zasiłku opiekuńczego. Wprawdzie z art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. b u.ś.r. wynika, że świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje jeżeli osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo m.in. do specjalnego zasiłku opiekuńczego, to niewątpliwie celem tej regulacji jest uniemożliwienie osobom uprawnionym równoczesnego pobierania tych świadczeń. Przepis ten nie może być interpretowany w oderwaniu od treści art. 27 ust. 5 u.ś.r., zgodnie z którym w przypadku zbiegu uprawnień m.in. do świadczenia pielęgnacyjnego i specjalnego zasiłku opiekuńczego przysługuje jedno z tych świadczeń wybrane przez osobę uprawnioną (także w przypadku gdy świadczenia te przysługują w związku z opieką nad różnymi osobami). W praktyce oznacza to wybór przez osobę wnioskującą świadczenia korzystniejszego, z czym wiąże się jednocześnie konieczność rezygnacji z dotychczas otrzymywanego. W realiach sprawy temu wymogowi skarżąca uczyniła zadość, zwracając się wraz z wnioskiem o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego o uchylenie w trybie art. 155 k.p.a. decyzji przyznającej specjalny zasiłek opiekuńczy (zgodnie z tym przepisem, decyzja ostateczna, na mocy której strona nabyła prawo, może być w każdym czasie za zgodą strony uchylona lub zmieniona przez organ administracji publicznej, który ją wydał, jeżeli przepisy szczególne nie sprzeciwiają się uchyleniu lub zmianie takiej decyzji i przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony). Należy jedynie zwrócić uwagę, że u.ś.r. zawiera w tym zakresie autonomiczną regulację, stanowiącą odpowiednik art. 155 k.p.a.; jej art. 32 ust. 1 stanowi, że właściwy organ może bez zgody strony zmienić lub uchylić ostateczną decyzję

8 administracyjną, na mocy której strona nabyła prawo do świadczeń rodzinnych, jeżeli uległa zmianie sytuacja rodzinna lub dochodowa rodziny mająca wpływ na prawo do świadczeń rodzinnych, członek rodziny nabył prawo do świadczeń rodzinnych w innym państwie w związku ze stosowaniem przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, osoba nienależnie pobrała świadczenie rodzinne lub wystąpiły inne okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń. W kontekście powyższego należało uznać, że wskazane przez organy administracji powody dla których odmówiono przyznania skarżącej prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w rzeczywistości nie zachodziły. Przeszkody w tym zakresie nie stanowił zarówno moment powstania znacznego stopnia niepełnosprawności u matki skarżącej, jak i okoliczność, że skarżąca w związku ze sprawowaną nad nią opieką miała ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego. W tej sytuacji zaskarżona decyzja jak i decyzja ją poprzedzająca zostały wydane zarówno z naruszeniem przepisów prawa materialnego mającym wpływ na wynik sprawy (poprzez błędne zastosowanie przepisu art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. b w zw. z art. 27 ust. 5 u.ś.r.), jak również z istotnym naruszeniem przepisów postępowania administracyjnego, gdyż fakt pobierania specjalnego zasiłku opiekuńczego jako nie mogący stanowić przeszkody do przyznania skarżącej świadczenia pielęgnacyjnego obligował organy do uchylenia decyzji przyznającej ten zasiłek (w dacie orzekania przez Sąd okres zasiłkowy zakreślony decyzją z dnia (...) października 2016 r. upłynął, co w kontekście wskazanych niżej wytycznych co do dalszego postępowania wymagało będzie ustalenia kontynuowania pobierania tego świadczenia przez skarżącą). Trudno również mówić o zachowaniu wyrażonej w art. 7 k.p.a. zasady prawdy obiektywnej, zgodnie z którą w toku postępowania organy administracji publicznej stoją na straży praworządności, z urzędu lub na wniosek stron podejmują wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli oraz wynikającej z art. 8 k.p.a. zasady pogłębiania zaufania obywateli, nakazującej organom administracji publicznej prowadzenie postępowanie w sposób budzący zaufanie jego uczestników do władzy publicznej. Zastosowanie w sprawie art. 17 u.ś.r. w sposób w jaki uczyniły to organy prowadziłoby do niedopuszczalnego ukształtowania sytuacji prawnej skarżącej. Rozpatrując ponownie wniosek skarżącej organ administracji pierwszej instancji pominie tę część normy art. 17 ust. 1b u.ś.r., którą Trybunał Konstytucyjny opisanym wyrokiem z dnia 21 października 2014 r. K 38/13 uznał za niezgodną z Konstytucją. Z opisanych wyżej względów, na podstawie art pkt 1 lit. a i c) p.p.s.a. Sąd orzekł, jak w pkt I sentencji wyroku. O należnych skarżącej kosztach postępowania obejmujących wynagrodzenie pełnomocnika (adwokata) orzeczono stosownie do art. 200 w zw. z art p.p.s.a. (pkt II wyroku).