Dyplom mistrzowski i świadectwo czeladnicze - kwalifikacje ważne dla rynku pracy i gospodarki Franciszek Uszko Związek Rzemiosła Polskiego Polska Rama Kwalifikacji zmiana dla edukacji i rynku pracy Bochnia 20.01.2015 r.
PRAWO izb rzemieślniczych do przeprowadzania egzaminów czeladniczych i mistrzowskich Prawo przemysłowe z 1927 r. jako pierwsza regulacja prawna. Obecnie ustawa z dnia 22 marca 1989 r. o rzemiośle (Dz.U. Nr 112, poz. 979 z 2002 r oraz Dz.U. Nr 137, poz.1304 z 2003 r. ze zmianami, ostatnia z sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz zmianie niektórych innych ustaw (w tym o rzemiośle) weszła w życie od 1.09.2012 r.
Aktualna podstawa prawna egzaminów mistrzowskich i czeladniczych: - Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 września 2012 r. w sprawie egzaminu czeladniczego, egzaminu mistrzowskiego oraz egzaminu sprawdzającego, przeprowadzanych przez komisje egzaminacyjne izb rzemieślniczych (Dz.U. z dnia 10 października 2012 r. poz. 1117) STRUKTURA PROCESU WALIDACJI : * wymagania od członków komisji egzaminacyjnych, * warunki dopuszczenia do egzaminu, * sposób przeprowadzania egzaminu, * kryteria oceniania, * warunki i tryb wydawania świadectw czeladniczych i dyplomów mistrzowskich oraz suplementu EUROPASS.
PODSTAWOWE POJĘCIA
WIADOMOŚCI (jako efekt kształcenia) świadomie i celowo zdobyta i zapamiętana wiedza; UMIEJĘTNOŚCI zdolność do wykonywania czynności (w tym zawodowych) w określonych warunkach gwarantująca uzyskanie określonego efektu; KWALIFIKACJE połączenie wiadomości z umiejętnościami; KOMPETENCJE połączenie wiadomości i umiejętności z odpowiedzialnością za uzyskany efekt, którym może być produkt, usługa itp.
Formy oceny poziomu opanowania kwalifikacji zawodowych w rzemiośle Egzamin czeladniczy oraz egzamin mistrzowski są oceną poziomu opanowania wiadomości i umiejętności z zakresu zawodu odpowiadającego danemu rodzajowi rzemiosła.
Otwartość systemu Różne ścieżki dojścia do egzaminu uwzględniające edukację: formalną, nie formalną i pozaformalną; * Kandydat na czeladnika ma 7 możliwości dojścia do egzaminu; uwzględnia się oprócz ukończenia nauki zawodu, także poziom wykształcenia, potwierdzone kwalifikacje zawodowe, okres wykonywania zawodu oraz świadectwo ukończenia gimnazjum albo 8-letniej szkoły podstawowej lub ponadgimnazjalnej. * Kandydat na mistrza ma 6 możliwości dojścia do egzaminu mistrzowskiego, uwzględniających również wykształcenie, kwalifikacje zawodowe (w tym posiadanie tytułu czeladnika) okres wykonywania zawodu w którym zdaje egzamin, doświadczenie zawodowe oraz świadectwo ukończenia co najmniej szkoły ponadgimnazjalnej.
Komisje egzaminacyjne kto ocenia Członkami komisji musza być osoby z wysokimi kwalifikacjami zawodowymi. Przewodniczący musi posiadać wykształcenie wyższe + 6 letni staż w zawodzie, a członkowie minimum zasadnicze + tytuł mistrza i 3-letni staż w zawodzie. Wyjątkowo, w zawodach unikatowych wystarczy posiadanie średniego wykształcenia oraz tytułu mistrza i 3-letniego stażu w zawodzie. Zgodnie z ustawą o systemie oświaty członkami komisji mogą być i są osoby wpisane do ewidencji egzaminatorów Okręgowych Komisji Egzaminacyjnych. Wszystkie te osoby muszą posiadać przygotowanie pedagogiczne oraz ukończone 18 godzinne szkolenie dla kandydatów na członka komisji.
Podstawy wymagań na egzaminach - zestaw efektów uczenia się właściwy dla danej kwalifikacji * w zawodach szkolnych zgodne z podstawą programową kształcenia w zawodach (Rozporządzenie MEN z 2012 r.), * w zawodach pozaszkolnych standardy ustala Związek Rzemiosła Polskiego (na mocy ustawy na 2 poziomach czeladniczym i mistrzowskim dla zawodów rynku pracy oraz na poziomie mistrzowskim w zawodach szkolnych ustawa o systemie oświaty), * różnice z egzaminami OKE to przede wszystkim: - etap praktyczny to wykonanie zadań w czasie do 24 godzin - z nadzorem 2 członków komisji; - część pisemna max. 210 minut; - część ustna max. 30 minut z technologii, maszynoznawstwa i materiałoznawstwa ( 9 pytań), * pytania otwarte bezpośredni kontakt komisji ze zdającym.
Zawody szkolne i pozaszkolne * izby rzemieślnicze mają prawo egzaminować w blisko 120 zawodach, w tym 49 zawodach szkolnych, * tylko w systemie egzaminów w rzemiośle można formalnie potwierdzić kwalifikacje zawodowe w wielu zawodach pozaszkolnych takich jak: - sztukator - pozłotnik - zdun - brukarz - witrażownik - rymarz i wielu innych łącznie z zawodem rzeźbiarza w drewnie, zegarmistrza, groomera, podkuwacza koni, juhasa i bacy. Istotne znaczenie zawodów artystycznych i niszowych - potrzeba zabezpieczenia transmisji unikatowych umiejętności.
Od 1945 r. do 31.XII.2013 r. izby wydały 2 313 842 świadectw czeladniczych oraz 488 956 dyplomów mistrzowskich. Tylko w 2013 r. - 25 575 osób odebrało świadectwo czeladnicze, - 3 225 osób odebrało dyplomy mistrzowskie. Izba Rzemiosła i Przedsiębiorczości w Tarnowie, którą reprezentuję w 2013 roku wydała 813 świadectw czeladniczych i 66 dyplomów mistrzowskich.
Potencjał rzemiosła - 1259 komisji egzaminacyjnych powołanych w izbach rzemieślniczych, - 7829 osób powołanych na członków komisji egzaminacyjnych. Izba w Tarnowie 43 komisje egzaminacyjnych, w których pracuje 179 osób, niektóre osoby nawet w 4 komisjach. Legalizacji ( apostile ) poddano prawie 2000 dokumentów. Zwłaszcza w zawodach pozaszkolnych, bez możliwości potwierdzenia kwalifikacji przed komisjami izb rzemieślniczych nasi fachowcy byliby bez szans na rynkach pracy m.in. w Niemczech czy Austrii. RANGA DYPLOMU MISTRZOWSKIEGO (np. Austria 6 poziom ERK).
Wydanie świadectwa czeladniczego albo dyplomu mistrzowskiego jako finał procesu walidacji * państwowa pieczęć na dokumentach jest potwierdzeniem pozytywnego wyniku końcowego egzaminu izba rzemieślnicza wydaje odpowiednio świadectwo czeladnicze lub dyplom mistrzowski; * wzory świadectw czeladniczych i dyplomów mistrzowskich są załącznikami do Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14.10.2012 r. z późniejszymi zmianami;
Dlaczego rzemiosło
Ilość zakładów rzemieślniczych szkolących pracowników młodocianych (przyszłych czeladników) na przykładzie: Izby 2009r 2010r 2011r 2012r 2013r Katowice 2416 2300 2011 1869 1819 Poznań 4343 4426 4334 4723 4398 Nowy Sącz 486 510 525 560 887 Kraków 1683 1613 1631 1568 1116 Tarnów 456 353 383 415 344
Liczba pracowników młodocianych: Izba 2009r 2010r 2011r 2012r 2013r Katowice 7453 7146 6027 5451 4809 Poznań 14063 13825 12924 13014 11969 Nowy Sącz 1838 1833 1763 1793 2944 Kraków 4478 4257 4019 3638 2283 Tarnów 1809 1773 1780 1754 1459
Najbardziej popularne zawody w rzemiośle (w skali całego kraju): 1. FRYZJER 19329 młodocianych 2. MECHANIK POJAZDÓW SAMOCHOD. 17263 młodocianych 3.CUKIERNIK 6012 młodocianych 4. PIEKARZ 3226 młodocianych 4. Elektryk 2903 młodocianych
Rzemieślnicze kwalifikacje a potrzeby rynku pracy * kwalifikacje już nabierają znaczenia na uszczuplającym się rynku pracy; * kwalifikacje wartość sama w sobie, gdyż stanowią o pozycji ich posiadacza na rynku pracy (stąd znaczenie jakości całego procesu walidacji) * kwalifikacje - to konkretny kapitał dla ich właściciela (w krajach posiadających układy zbiorowe, kwalifikacje np. dyplom mistrzowski stanowią o pozycji społecznej i ekonomicznej wyższe zarobki); * kwalifikacje to one otwierają drogę do np. uprawnień instruktora praktycznej nauki zawodu; * kwalifikacje wkrótce mistrzowie (podobnie jak technicy) będą mogli uzyskać uprawnienia budowlane;
Kwalifikacje a deregulacje W wyniku wieloletniej niespójnej polityki państwa: - z jednej strony stworzono mnogość nowych kierunków kształcenia zwłaszcza na poziomie technikalnym i wyższym, - z drugiej strony wprowadzono deregulacje znoszące obowiązek posiadania kwalifikacji stwarzający możliwości dla amatorów, pozostawiające bezpieczeństwo zdrowia i życia ludzkiego oraz jakości produktów i usług wyłącznie mechanizmom wolnego rynku. U sąsiadów, np. w Niemczech gdzie stawia się punkt ciężkości na potwierdzone kwalifikacje stopa bezrobocia w grupie wiekowej 18 24 lat wynosi obecnie tylko 7,9 %! W Polsce wskaźnik ten wynosi 18,6%.
Bieżące problemy i potrzeby edukacji rzemieślniczej - co robić, by dorównać do lepszych w Europie? * usprawnić system poradnictwa zawodowego, * usprawnić system informacji o zawodach rzemieślniczych, w tym zawodach deficytowych i nadwyżkowych na lokalnym rynku pracy, * tam gdzie jest możliwe propagować dualny system kształcenia zawodowego - połączenie nauki szkolnej z praktyką u pracodawcy, * badać losy i kariery absolwentów szkół zawodowych w celu dostosowania kierunków, zawodów i treści kształcenia zawodowego do potrzeb rynku pracy, w rzemiośle jest 38 szkół na poziomie ponadgimnazjalnym, prowadzonych przez Izby czy Cechy, które są szkołami niepublicznymi o uprawnieniach publicznychwymaga pilne usprawnienie przepisów Ministerstwa Edukacji w zakresie rozliczania dotacji przyznanych przez jednostki samorządu terytorialnego. Ustawa daje duże możliwośći różnego interpretowania tych przepisów na korzyść jst.
RZEMIOSŁO JAKO JEDNO Z OGNIW PRZYGOTOWYWANIA DO KRAJOWEGO I EUROPEJSKIEGO RYNKU PRACY Z WYKORZYSTANIEM DOSTĘPNYCH FUNDUSZY UNIJNYCH
PROJEKT MISTRZ unijny projekt realizowany przez Izbę Rzemieślniczą w Tarnowie w partnerstwie z Izbą Rzemiosła w Nowym Sączu, w latach 2011-2012 Cel: upowszechnianie formalnego kształcenia ustawicznego certyfikacja. * Kampania promująca edukację ustawiczną osób dorosłych zgodną z wymogami rynku pracy. * Doradztwo zawodowe w zakresie wyboru kierunku i formy kształcenia, korzyści z edukacji ustawicznej, pomoc w zaplanowaniu swojej edukacji i kariery zawodowej. * Umożliwienie potwierdzenia kwalifikacji zawodowych poprzez przystąpienie do egzaminu mistrzowskiego.
PROJEKT MISTRZ 450 ILOŚĆ EGZAMINÓW MISTRZOWSKICH Z PODZIAŁEM NA ZAWODY 434 400 350 300 250 200 150 100 50 102 67 62 57 51 48 26 16 5 0 Fryzjer Stolarz Technolog rwwb Mechanik ps Kucharz mg Sprzedawca Murarz Cukiernik Malarz tapeciarz RAZEM
Małopolskie Obserwatorium Rynku Pracy i Edukacji (opracowanie z 2014r.) badając los absolwentów szkół zawodowych stwierdza, że ich sytuacja w rok po zakończeniu szkoły była dobra.
KWALIFIKACJE SAME BRONIĄ SIĘ NA RYNKU PRACY
Dziękuję za uwagę Franciszek Uszko Bochnia 20.01.2015 r.
Projekt systemowy Opracowanie założeń merytorycznych i instytucjonalnych wdrażania Krajowych Ram Kwalifikacji oraz Krajowego Rejestru Kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie Instytucja Województwa Małopolskiego Pl. Na Stawach 1, 30-107 Kraków, tel. +48 12 428 78 76, e-mail: rpk@wup-krakow.pl