Środowisko szkolne Ewa Pitrus Oddział Higieny Dzieci i Młodzieży Rzeszów, dnia 21.09.2011 r.
Tornistry/plecaki szkolne
Powszechnie wiadomo, że ogromne znaczenie w powstawaniu bólu i innych dolegliwości, a także zniekształceń ciała u osób dorosłych wynika z zaburzeń czynności ruchowych wieku dziecięcego. Noszenie zbyt ciężkiego plecaka jest jedną z przyczyn powstawania wad postawy u dzieci. Przyjmuje się, że fizjologicznie poprawne obciążenie dziecka nie może być większe niż 10 % wagi jego ciała.
Podczas przeprowadzonej w ubiegłych latach akcji ważenia tornistrów sprawdzono całą ich zawartość. W tornistrach noszonych przez dzieci stwierdzono: dodatkowe piórniki, termosy z ciepłymi napojami, butelki z wodą i napojami, pojemniki na 2-śniadania, kubki, książki z biblioteki, pamiętniki (w niektórych przypadkach kilka), instrumenty muzyczne (flety), słowniki językowe, książki niepotrzebne w danym dniu, stroje na zajęcia wychowania fizycznego, ozdobne segregatory z wymiennymi kartkami, maskotki, kasztany. Dodatkowym obciążeniem są same tornistry. Pomiary ich wagi wykazały, że najcięższy ważył 1,70 kg.
Tornistry szkolne zalecenia Głównego Inspektora Sanitarnego Waga tornistra/plecaka nie powinna przekraczać 10 do 15 % masy ciała ucznia, Powinien posiadać usztywnioną ściankę przylegającą do pleców, Jego ciężar powinien być ułożony symetrycznie, Cięższe rzeczy powinny być umieszczane na dnie, a lżejsze wyżej, Tornister powinien mieć równe, szerokie szelki,
Długość szelek powinna umożliwić swobodne wkładanie i zdejmowanie, jednocześnie zapewniając jak najlepsze przyleganie tornistra do pleców, Zalecane jest dodatkowe zapięcie spinające szelki z przodu klatki piersiowej, Tornister należy nosić na obu ramionach, Konieczna jest kontrola rodziców nad zawartością tornistra, aby zapobiec zabieraniu przez uczniów nadmiernej ilości zbędnych rzeczy.
Na wagę plecaków spory wpływ mają noszone przez dzieci podręczniki i przybory szkolne. Istotne jest więc przestrzeganie przez dyrektorów szkół 4a rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach, które zobowiązuje do zapewnienia uczniom w szkołach możliwości pozostawienia części podręczników i przyborów szkolnych.
Stanowisko pracy ucznia
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 roku 9.2. Sprzęty, z których korzystają osoby pod opieką szkoły lub placówki, dostosowuje się do wymagań ergonomii. 9.3. Szkoły i placówki nabywają wyposażenie posiadające odpowiednie atesty lub certyfikaty. 24.1 Stanowiska pracy dostosowuje się do warunków antropometrycznych uczniów. 24. 2. Jeżeli ze stanowisk pracy korzystają osoby niepełnosprawne, dostosowuje się je do potrzeb wynikających z ich niepełnosprawności.
PN-EN 1729-1:2007 Meble. Krzesła i stoły dla instytucji edukacyjnych. Część 1: Wymiary funkcjonalne Norma zawiera wymiary funkcjonalne i sposoby oznakowania krzeseł i stołów w instytucjach edukacyjnych. Dotyczy ona między innymi mebli o stałej wysokości i mebli regulowanych. Ma także zastosowanie do mebli, na których użytkowane są urządzenia przenośne np. laptopy
PN-EN 1729-1:2007 Meble. Krzesła i stoły dla instytucji edukacyjnych. Część 1: Wymiary funkcjonalne Jest to pierwsza norma obowiązująca w Polsce, która w doborze rozmiaru mebla stosuje zakresy wysokościowe wzrostu i proporcje ciała, a nie jak dotąd jedną uśrednioną wysokość ciała. Meble szkolne dobierane są na podstawie dwóch kryteriów: wysokości podkolanowej wysokości ciała ucznia Norma wprowadza dodatkowy, największy siódmy - standard dla stołów i krzeseł
Oznakowanie mebli wg PN-EN 1729-1:2007 Krzesła i stoły powinny być wyraźnie oznakowane (czytelnie i trwale) przez zamieszczenie rozmiaru lub koloru, lub obydwu oznaczeń.
Rozmiary mebli szkolnych w odniesieniu do wzrostu uczniów w cm Nr 0 kolor biały 80-95 cm Nr I kolor pomarańczowy 93-116 cm Nr II kolor fioletowy 108-121 cm Nr III kolor żółty 119-142 cm Nr IV kolor czerwony 133-159 cm Nr V kolor zielony 146-176,5 cm Nr VI kolor niebieski 159-188 cm Nr VII kolor brązowy 174-207 cm
Oznakowanie mebli w polskich szkołach
Zasady prawidłowego siedzenia A stopy w butach płasko spoczywają na podłodze B tylna część podudzia nie powinna dotykać krawędzi siedziska C przednia krawędź siedziska nie może wywierać ucisku na uda D między górną powierzchnia uda a dolną powierzchnią płyty stołu powinna być zachowana przestrzeń niezbędna do swobodnego ruchu nóg
Zasady prawidłowego siedzenia E- wysokość stołu należy dobrać tak, aby łokcie przy kończynie górnej zgiętej pod katem prostym, leżały na poziomie górnej krawędzi płyty lub nieco poniżej F oparcie krzesła powinno podpierać kręgosłup w okolicy lędźwiowej oraz poniżej łopatek
Błędy w doborze mebli Siedzisko za wysokie! Dziecko nie sięga stopami podłoża, przednia krawędź siedziska uciska naczynia krwionośne dolnej powierzchni ud, powodując zaburzenia w układzie krążenia i w efekcie drętwienie nóg. Za wysoki stół wymusza zbyt wysokie ustawienie ramion, co może powodować ból w okolicach barków i karku oraz prowadzić do zwyrodnienia kręgów szyjnych. Dłuższe siedzenie przy takim stanowisku powoduje opuszczenie ręki niepracującej w celu zmniejszenia napięcia mięśniowego i przyjęcie pozycji niesymetrycznej, sprzyjającej powstawaniu skrzywień kręgosłupa.
Błędy w doborze mebli Siedzisko za głębokie! Głębokość siedziska nie może być większa od wymiaru głębokości podkolanowej. W przypadku zbyt głębokiego siedziska, dziecko broniąc się przed uciskiem krawędzi w okolicy dołu podkolanowego, automatycznie zsuwa się do przodu, a kręgosłup traci podparcie w odcinku lędźwiowym.
Błędy w doborze mebli Siedzisko za niskie! Wymusza nieprawidłową pozycję kończyn dolnych. Zbyt ostry kąt pomiędzy udami i tułowiem powoduje ucisk narządów wewnętrznych, a także guzów kulszowych, co przy małej podściółce tłuszczowej u dzieci, może sprawiać ból. Unikając niewygody dziecko prostuje kończyny i nie opiera o podłoże całych stóp.
Błędy w doborze mebli Skutki dla kręgosłupa! Przesunięcie miednicy ku tyłowi prowadzi do likwidacji lordozy lędźwiowej. Kręgi z dużą siłą naciskają na przednie części krążków międzykręgowych, rozciągając równocześnie ich tylne części. Pojawia się składowa ścinająca, która wypycha dysk z kolumny kręgosłupa.
Stanowisko pracy ucznia Każdy uczeń w szkole powinien mieć zmierzoną wysokość ciała lub podkolanową (odległość od podłogi do zgięcia podkolanowego wykonane w pozycji siedzącej), na podstawie której określa się rozmiar mebli dostosowany do danego ucznia; W dzienniku klasowym przy nazwisku ucznia powinien być dokonany wpis zawierający rozmiar mebli przeznaczonych dla danego ucznia zgodnie z PN;
Wszystkie meble powinny być oznakowane w sposób widoczny i trwały oraz prawidłowo zestawione. Numer mebla może być zastąpiony kolorem określonym w PN; Każdy uczeń powinien siedzieć we właściwym, dostosowanym dla niego zestawie mebli szkolnych; W klasie powinny być meble co najmniej o 2-3 kolejnych rozmiarach.
Oświetlenie w salach lekcyjnych
Oświetlenie naturalne Niewłaściwe oświetlenie sali lekcyjnej powoduje uciążliwość pracy zarówno dla uczniów jak i nauczycieli. Może przyczyniać się również do powstawania lub pogłębiania się wad wzroku. Stosunek powierzchni sali lekcyjnej do powierzchni okien powinien wynosić 8:1. Przyjmuje się, że światło w stosunku do tablicy powinno padać z lewej strony.
Szyby w oknach powinny być czyste. Należy zapewnić ochronę przed nadmiernym nasłonecznieniem (np. żaluzje, rolety), natomiast nie zaleca się stosowania firan, które ograniczają dopływ światła dziennego (szczególnie istotnie w mniej pogodne dni).
Oświetlenie sztuczne Równie istotne dla warunków pracy uczniów i nauczycieli jest oświetlenie sztuczne, wykorzystywane zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym oraz w szkołach pracujących w systemie zmianowości.
Oświetlenie sztuczne w salach lekcyjnych powinno być zgodne z normą PN-EN 12464-1 z 2004 r. Światło i oświetlenie Oświetlenie miejsc pracy Część I Miejsce pracy we wnętrzach. Określa ona wartości wymaganego natężenia oświetlenia sztucznego dla poszczególnych pomieszczeń szkolnych.
W klasach, na każdą ławkę, przewiduje się oświetlenie o natężeniu 300 Lx natomiast na tablicę 500 Lx. W pracowniach komputerowych, na każdą klawiaturę powinno padać oświetlenie o natężeniu 500 Lx. Wszystkie punkty świetlne powinny być czynne i zaopatrzone w osłony. Istotne jest aby światło nie migotało oraz aby nie wyłączało się samoistnie, co zdarza się w przypadku świetlówek.
DZIĘKUJĘ PAŃSTWU ZA UWAGĘ