P r o g ra m Ż u ł a w s k i - 2030 I I e t a p

P r o g ra m Ż u ł a w s k i - 2030 I I e t a p Konferencja naukowo-techniczna Bezpieczeństwo przeciwpowodziowe Żuław i Gdańska historia i teraźniejszość Gdańsk, 31.03.2015 r. Piotr Kowalski Halina Czarnecka

Obszar około 2 150 km 2, w tym 454 km 2 tereny depresyjne Zamieszkały jest przez ok. 250.000 ludzi Wysoki potencjał różnorodności przyrodniczej i terenów chronionych Duża powierzchnia terenów użytkowanych rolniczo Intensywne zagospodarowanie wielkoprzemysłowe obszarów w rejonie Gdańska, Elbląga, Tczewa Ważne korytarze infrastruktury: drogowej, kolejowej, rurociągowej, elektroenergetycznej

Żuławy obszar funkcjonalny Żuławy Wiślane, to region o wyjątkowych walorach dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego, jednocześnie uznany za obszar problemowy. Powierzchnia obszaru Delty Wisły i Zalewu Wiślanego wynosi około 4 600 km 2, w tym Żuławy zajmują około 1 700 km 2, z czego 454 km 2 stanowią depresje, oraz 745 km 2 to tereny przydepresyjne. Funkcjonowanie znaczącego obszaru Żuław uzależnione jest od sprawnego funkcjonowania systemu odwadniającego, który stworzony został przed wiekami. W skład ww. systemu wchodzą: Rzeki na terenie Żuław 555,93 km Kanały na terenie Żuław 1420,00 km Urządzenia osłony przeciwpowodziowej: wały przeciwpowodziowe 759,2 km stacje pomp 106 szt. budowle hydrotechniczne 28 szt. Zespół tych obiektów i urządzeń to w części zabytki techniki, które funkcjonują po dzień dzisiejszy.

Żuławy na tle Regionu Wodnego Dolnej Wisły Wstępna ocena ryzyka powodziowego Obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi stanowią 10% Regionu Wodnego Dolnej Wisły w tym 6% stanowi powierzchnia Żuław.

Delty Nogatu i Szkarpawy na tle delty Wisły

Woda na Żuławach przy wyłączonej infrastrukturze przeciwpowodziowej

Mapa zagrożenia powodziowego od strony morza Gdańsk Nowy Dwór Gdański Elbląg Tczew Malbork

Symulacja przerwania wałów Wiślanych na Żuławach

Program Program Żuławski - 2030 Kompleksowe zabezpieczenie przeciwpowodziowe Żuław do roku 2030 Projekt Kompleksowe zabezpieczenie przeciwpowodziowe Żuław Etap I 2007 2015

Główny cel Programu: Zwiększenie skuteczności ochrony przeciwpowodziowej stymulującej wzrost potencjału dla zrównoważonego rozwoju Żuław

Przebudowa, odbudowa i budowa przeciwpowodziowych urządzeń technicznych Poprawa rozpoznania zagrożenia powodziowego i możliwości przeciwdziałania Poprawa struktur organizacyjnych ochrony przeciwpowodziowej i zarządzania ryzykiem powodzi CELE SZCZEGÓŁOWE Zwiększenie znaczenia naturalnych metod ochrony przeciwpowodziowej Zwiększenie świadomości społeczeństwa oraz administracji o zagrożeniu powodziowym

Skutki realizacji Programu Wzrost bezpieczeństwa powodziowego i poprawa jakości życia mieszkańców. Zwiększenie szansy zrównoważonego rozwoju celów komplementarnych. Wdrożenie Dyrektywy Powodziowej plan zarządzania ryzykiem powodzi. Poprawa struktur organizacyjnych ochrony przeciwpowodziowej. Wzrost świadomości społeczności lokalnych w problematyce powodziowej.

Obszary problemowe A. zabezpieczenie Gdańskiego Węzła Wodnego B. zabezpieczenie od rzeki Wisły C. zwiększenie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego od Zalewu Wiślanego D. zwiększenie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego wewnątrz terytorium Żuław

I e t a p P r o g r a m u K o m p l e k s o w e g o z a b e z p i e c z e n i a p r z e c i w p o w o d z i o w e g o Ż u ł a w - 2030

Horyzont czasowy Programu Program Żuławski 2030 I Etap do 2015 II Etap III Etap do 2030 zadania działania

Planowane Projekt Kompleksowe zabezpieczenie przeciwpowodziowe Żuław Etap I do 2015 650 mln PLN (550 mln dofinansowanie z EU 85%) Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych Województwa Pomorskiego w Gdańsku Żuławski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Elblągu Miasto Elbląg 6 komplementarnych Projektów realizowanych w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko Miasto Gdańsk Powiat Gdański

Spodziewane efekty realizacji I Etapu Programu, czyli Projekt 2007-2015 Przebudowa 46 km koryt rzek i kanałów, Przebudowa/odbudowa 88 km wałów przeciwpowodziowych, Przebudowa/budowa 35 pompowni, Odbudowa 11 ostróg na rzece Wiśle, Ujście Wisły (kierownice - remont i wydłużenie) System monitoringu ryzyka powodziowego W ramach I etapu Programu nie przewidywano realizacji nowych budowli hydrotechnicznych (za wyjątkiem dwóch stacji pomp oraz wydłużenia kierownicy wschodniej w ujściu Wisły) i obejmuje najpilniejsze zadania w zakresie ochrony przeciwpowodziowej.

Program Żuławski 2030 Efekt rzeczowy zadań I etapu Programu (na koniec 2015r.): Beneficjent efekt rzeczowy zadań wartość zadań [PLN] RZGW GDAŃSK ZMIUW WP ŻZMIUW 2 kierownice na Ujściu Wisły, 11 ostróg na rzece Wiśle, przebudowa 53,4 km koryt rzecznych (Motława, Wąska, Dzierzgoń) 83 058 077,27 przebudowa 44,5 km wałów przeciwpowodziowych (rzeka Wisła i Tuga), przebudowa 21 stacji pomp 147 181 398,97 przebudowa 31 km wałów przeciwpowodziowych (rzeka Elbląg i wały czołowe jeziora Drużno), przebudowa 14 stacji pomp, przebudowa 0,3 km koryta rzeki Babicy 69 288 798,79 MIASTO GDAŃSK przebudowa 7 km koryta Kanału Raduni 137 014 898,00 POWIAT GDAŃSKI przebudowa 3 km koryta Kanału Raduni 43 486 113,47 MIASTO ELBLĄG Budowa 1 km umocnienia brzegu rzeki Elbląg oraz zbiornika pompowego 42 320 000,00 SUMA 522 349 286,50

Wskaźniki realizacji I etapu PŻ-2030 oraz innych zadań Wskaźnik Jednostka etap I PŻ-2030 inne zadania Łącznie Opracowane plany związane z zarządzaniem wodami sztuki 7 3 10 Publikacje, konferencje, szkolenia, dokumentacje w zakresie ochrony przed powodzią (w tym GeoSMoRP) sztuki 193-193 Narzędzia służące poprawie zarządzania ryzykiem powodziowym sztuki - 1 1 Stacje pomp - przebudowane, odbudowane lub wybudowane sztuki 35 11 46 Obwałowania - przebudowane, odbudowane lub wybudowane km 75,7 81,6 157,3 Koryta cieków - przebudowane, odbudowane lub wybudowane (w tym kanały, rowy) Urządzenia hydrotechniczne zabezpieczające teren zagrożony powodzią (ostrogi, kierownice w ujściu Wisły, jazy, śluza, stopień wodny) km 64,7 106,9 171,6 sztuki 13 5 18 Obiekty małej retencji - przebudowane, odbudowane lub wybudowane sztuki 1-1 Powierzchnia terenów objętych ochroną przeciwpowodziową Liczba osób objęta ochroną przeciwpowodziową Punkty monitoringu hydro-meteo, w których nastąpiło zwiększenie zakresu prowadzonych pomiarów Liczba mieszkańców, pracowników administracji przeszkolonych w zakresie problematyki zagrożenia powodziowego tys. ha 215 b.d. b.d. osoby (tys.) 120 b.d. b.d. sztuki 19 zestawy kamer - 19 liczba osób 228-228

Stopień poprawy stanu infrastruktury Rodzaj obiektu/ Województwo Stan Ewidencyjny 2009 r. Jednostka Wymagające przebudowy lub odbudowy dł./ilość 2009 r. Wymagające przebudowy lub odbudowy dł./ilość 2015 r. Wymagające przebudowy lub odbudowy (%) 2009 r. Wymagające przebudowy lub odbudowy (%) 2015 r. Kanały Pomorskie 1030,6 km 487,7 452,4 47 44 War. Maz. 420,2 km 93,9 52,1 22 12 Suma 1450,8 km 581,6 504,5 40 35 Rzeki i potoki Pomorskie 501,1 km 38,7 0,7 8 1 War. Maz. 422,2 km 223,0 166,5 53 40 Suma 923,3 km 261,7 167,2 28 18 Wały przeciwpowodziowe Pomorskie 824,8 km 271,2 180,9 33 22 War. Maz. 361,0 km 134,2 67,2 37 19 Suma 1185,8 km 405,4 248,1 34 21 Stacje pomp Pomorskie 61 szt. 20 0* 33 0* War. Maz. 57 szt. 39 21 68 37 Suma 118 szt. 59 21 50 18 Budowle hydrotechniczne Pomorskie 1258 szt. 253 238 20 19 War. Maz. 265 szt. 72 69 27 27 Suma 1523 szt. 325 307 21 20 * komentarz

WNIOSKI z I etapu Programu Żuławskiego 2030 Najczęściej występujące zagrożenia powodziowe to powodzie sztormowe i lokalne (spowodowane opadami w zlewni cieków Żuławskich); dlatego: Konieczne jest zwiększenie ochrony od zagrożeń sztormowych od strony Zalewu Wiślanego - obszar problemowy C dla utrzymania osiągniętego poziomu bezpieczeństwa (w wyniku przebudowy znacznej ilości stacji pomp) należy również przebudować lub odbudować znaczną część kanałów polderowych (poprawiając warunki spływu wód) obszar D Należy kontynuować prace związane z poprawą stanu technicznego urządzeń ochrony przeciwpowodziowej

WNIOSKI Kontynuacja poprawy stanu infrastruktury w obszarach problemowych; Adaptacja do zmian klimatu II i III etap Programu Żuławskiego -2030 ; Plany zarządzania ryzykiem powodziowym rozważenie naturalnych metod ochrony przed powodzią.

I I e t a p P r o g r a m u K o m p l e k s o w e g o z a b e z p i e c z e n i a p r z e c i w p o w o d z i o w e g o Ż u ł a w - 2030 P L A N D Z I A Ł A Ń

Ochrona przeciwpowodziowa Żuław Program Żuławski 2030 I Etap do 2015 II Etap do 2020 III Etap do 2030 zadania zadania działania

Dokumenty Strategiczne w Gospodarce Wodnej Perspektywa finansowa 2014-2020 Czynnik warunkujący dofinansowanie z funduszy UE 2013 2014-2015 2016-2022 DYREKTYWA POWODZIOWA Wstępna ocena ryzyka powodziowego Mapy zagrożenia i ryzyka powodziowego Plan zarządzania ryzykiem powodziowym RAMOWA DYREKTYWA WODNA Plan gospodarowania wodami obowiązujący Plan gospodarowania wodami (aktualizacja) Masterplan dla dorzecza Wisły Program Żuławski 2030 II Etap dokumenty strategiczne Listy zadań II Etapu Listy zadań

Program Żuławski 2030 Plan działań dla etapu II (2014-2020) Publikacja składa się z dwóch części. Pierwsza dotyczy stanu zaawansowania zadań I etapu Programu oraz jego podsumowanie wraz z przedstawieniem spodziewanych efektów rzeczowych realizowanych w tym etapie zadań, tj. na koniec 2015 roku. Druga część przedstawia ramowy plan działań wraz z wynikającym z niego zbiorem zadań priorytetowych do realizacji w II etapie Programu Żuławskiego 2030 dostosowujących infrastrukturę powodziową Żuław do zagrożeń powodziowych, w tym zmian klimatu i będących jednocześnie rekomendacją do planu zarządzania ryzykiem powodziowym dla regionu wodnego Dolnej Wisły.

System monitoringu ryzyka powodziowego Prace koncepcyjne w RZGW Gdańsk dotyczące ochrony przeciwpowodziowej Żuław wraz z rekomendacjami Koncepcja ochrony przeciwpowodziowej dolnego odcinka Wisły Koncepcja ochrony przeciwpowodziowej Nowego Dworu Gdańskiego Analiza zagrożenia i ryzyka powodziowego wewnątrzpolderowego na Żuławach

Plan działań dla II etapu Programu Żuławskiego Konsultacje/współpraca z Beneficjentami Analiza efektów I etapu Programu Żuławskiego Analiza potrzeb w zakresie ochrony przeciwpowodziowej Działania/zadania rekomendowane do II etapu Programu Żuławskiego Analiza zadań pod kątem zgodności z Ramową Dyrektywą Wodną Konsultacje z Ekspertami z Inicjatywy JASPERS w zakresie przygotowania II etapu PŻ-2030 ze szczególnym uwzględnieniem zgodności z RDW

Analizy rozwiązań Ocena proponowanych rozwiązań Nałożenie uwarunkowań środowiskowych. Analiza kosztów i korzyści. Etapowanie działań do osiągnięcia proponowanego efektu.

Kryteria Wstępna kwalifikacja czy występuje zagrożenie powodzią? Zgodność z Dyrektywą Powodziową Zgodność z Ramową Dyrektywą Wodną Skala zagrożenia (regionalna, subregionalna, lokalna) Powiązanie z innymi zadaniami w ramach obszaru problemowego Zagospodarowanie obszaru chronionego przed powodzią Liczba mieszkańców chronionych przed powodzią Obecność obiektów będących zagrożeniem dla środowiska w przypadku zalania Obecność obiektów zabytkowych Charakter inwestycji (nowy obiekt, remont/przebudowa/odbudowa) Obszary chronione

Zadania priorytetowe Zadania ograniczające zagrożenie powodzią ze strony Wisły Zadania ograniczające zagrożenie powodzią terenów miejskich i przemysłowych

Ujście Wisły Wały przeciwpowodziowe Koryta rzek i kanałów Budowle regulacyjne Wrota sztormowe i przeciwpowodziowe Stacje pomp Lodołamacze Rodzaj zadań przewidzianych do realizacji w ramach II Etapu Programu Żuławskiego 2030

Program Żuławski 2030 Plan działań dla etapu II (2014-2020) Zadania rekomendowane do realizacji w II etapie w podziale na obszary problemowe Rodzaj zadań przewidzianych do realizacji w ramach II Etapu i rekomendowanych do PZRP: Przebudowa budowli regulacyjnych ostrogi na Wiśle Budowa wrót sztormowych Przebudowa ujścia Wisły II Etap Budowa lodołamaczy Budowa/przebudowa stacji pomp Budowa/przebudowa/podwyższanie wałów przeciwpowodziowych Przebudowa/odbudowa koryt rzek i kanałów Szacunkowe koszty zadań priorytetowych do realizacji w II etapie Programu Żuławskiego 2030 581 950 000 zł

Szacunkowe koszty etapu II "Programu Żuławskiego - 2030" w podziale na obszary problemowe i grupy zadań OBSZARY PROBLEMOWE I GRUPY ZADAŃ PRZEWIDYWANE KOSZTY [PLN] A Zabezpieczenie Gdańskiego Węzła Wodnego 50 500 000 Regulacja rzek, kanałów, potoków 40 000 000 Wały przeciwpowodziowe 10 500 000 B Zabezpieczenie od strony Wisły 195 900 000 Przedłużenie kierownic 5 400 000 Ostrogi 70 000 000 Wały przeciwpowodziowe 45 500 000 Lodołamacze 75 000 000 C Zabezpieczenie od strony Zalewu Wiślanego 31 300 000 Wały przeciwpowodziowe 31 300 000 D Zabezpieczenie Żuław wewnętrznych 304 250 000 Regulacja rzek, kanałów, potoków 13 900 000 Wały przeciwpowodziowe 193 350 000 Pompownie 97 000 000 RAZEM 581 950 000

Potencjalne źródła finansowania inwestycji przeciwpowodziowych 1. Środki własne 2. Programy Operacyjne: krajowe i regionalne 3. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej 4. Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

Dziękuję za uwagę www.gdansk.rzgw.gov.pl www.zulawy.gda.pl smorp.pl www.powodz.gov.pl www.apgw.kzgw.gov.pl