Spis treści Przedmowa... XIX Wykaz skrótów... XXI Część I. Materialne prawo karne skarbowe. Część ogólna Rozdział I. Wprowadzenie do prawa karnego skarbowego... 3 1 1. Pojęcie prawa karnego skarbowego i jego podział... 4 1 2. Cechy charakterystyczne prawa karnego skarbowego... 7 8 I. Przedmiot ochrony... 7 8 II. Autonomia... 8 10 III. Subsydiarność wobec prawa finansowego... 10 13 IV. Blankietowa technika legislacyjna... 10 17 V. Hermetyczny charakter... 12 24 VI. Priorytet celu egzekucyjnego przed represją... 12 25 3. Funkcje prawa karnego skarbowego... 13 26 4. Podstawowe zasady prawa karnego skarbowego... 15 32 5. Zarys historycznej ewolucji prawa karnego skarbowego... 16 42 6. Źródła prawa karnego skarbowego... 20 56 7. Zagadnienia wykładni... 23 69 8. Zasięg obowiązywania prawa karnego skarbowego w czasie i w miejscu... 24 73 Rozdział II. Zasady odpowiedzialności karnej skarbowej... 30 91 1. Pojęcie odpowiedzialności karnej skarbowej... 32 91 2. Odpowiedzialność posiłkowa... 34 96 3. Odpowiedzialność za zwrot korzyści majątkowej... 36 107 4. Dwupodział czynów zabronionych na przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe... 37 113 5. Kryteria kontrawencjonalizacji... 38 118 I. Ustawowy próg... 38 118 II. Wypadek mniejszej wagi... 39 121 6. Elementy struktury przestępstwa skarbowego i wykroczenia skarbowego... 40 124 I. Czyn... 40 124 II. Społeczna szkodliwość... 41 126 III. Ustawowe znamiona... 43 131
X Spis treści 1. Przedmiot ochrony... 44 132 2. Podmiot... 45 136 3. Strona przedmiotowa... 47 142 4. Strona podmiotowa... 49 148 IV. Bezprawność... 50 153 V. Wina... 51 154 7. Wyłączenie odpowiedzialności karnej skarbowej... 53 160 I. Okoliczności wyłączające byt przestępstwa lub wykroczenia skarbowego... 53 163 1. Brak czynu... 53 164 2. Znikomość społecznej szkodliwości... 54 167 3. Okoliczności wyłączające bezprawność... 56 171 3.1. Brak obrony koniecznej... 59 178 3.2. Brak stanu wyższej konieczności... 59 179 3.3. Kontratyp eksperymentu technicznego lub ekonomicznego... 62 184 4. Okoliczności wyłączające winę... 63 185 4.1. Nieletniość... 63 186 4.2. Niepoczytalność... 64 187 4.3. Rodzaje i funkcje błędu... 66 194 4.4. Problem pozaustawowych okoliczności wyłączających winę... 69 201 II. Okoliczności wyłączające karalność przestępstwa lub wykroczenia skarbowego... 72 208 1. Czynny żal jako autonomiczna konstrukcja prawa karnego skarbowego... 72 208 2. Czynny żal recypowany z Kodeksu karnego... 77 214 8. Formy stadialne w prawie karnym skarbowym... 78 219 9. Formy zjawiskowe w prawie karnym skarbowym... 83 229 I. Formy sprawcze... 83 232 II. Formy niesprawcze... 88 248 III. Odpowiedzialność za działanie w cudzym interesie... 89 251 IV. Odpowiedzialność za brak nadzoru... 94 264 10. Zbieg czynów i zbieg przepisów... 96 268 I. Rzeczywisty zbieg przestępstw i wykroczeń skarbowych 96 268 II. Pozorny zbieg przestępstw i wykroczeń skarbowych... 98 280 III. Rzeczywisty (kumulatywny) zbieg przepisów prawa karnego skarbowego... 101 287 IV. Pozorny zbieg przepisów prawa karnego skarbowego... 103 292 V. Tak zwany idealny zbieg przepisów prawa karnego skarbowego i prawa karnego powszechnego... 105 296 Rozdział III. System środków penalnych prawa karnego skarbowego... 108 302
Spis treści XI 1. Racjonalizacja reakcji karnej skarbowej... 109 302 I. Priorytet represji majątkowej i celu egzekucyjno-kompensacyjnego... 109 302 II. Retrybucja (odpłata)... 116 315 III. Prewencja... 117 320 2. Struktura systemu środków reakcji karnej skarbowej... 120 324 3. Kary... 121 330 I. Kara grzywny... 121 331 II. Kara ograniczenia wolności... 126 341 III. Kara pozbawienia wolności... 128 347 4. Środki karne... 130 352 I. Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności... 130 353 II. Przepadek przedmiotów... 136 367 III. Ściągnięcie równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów... 142 382 IV. Przepadek korzyści majątkowej... 143 386 V. Ściągnięcie równowartości pieniężnej przepadku korzyści majątkowej... 146 394 VI. Zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej, wykonywania określonego zawodu lub zajmowania określonego stanowiska... 146 395 VII. Podanie wyroku do publicznej wiadomości... 148 403 VIII. Pozbawienie praw publicznych... 149 404 5. Środki związane z poddaniem sprawcy próbie... 149 405 6. Środki zabezpieczające... 155 420 7. Wymiar kary za przestępstwa i wykroczenia skarbowe... 161 432 I. Ustawowy i sądowy wymiar kary... 161 432 II. Zasady sądowego wymiaru kary... 161 433 III. Dyrektywy sądowego wymiaru kary... 162 439 IV. Nadzwyczajny wymiar kary... 165 447 1. Nadzwyczajne złagodzenie kary... 165 448 2. Nadzwyczajne obostrzenie kary... 167 452 8. Odstąpienie od wymierzenia kary... 172 460 9. Przedawnienie... 173 464 10. Zatarcie skazania... 178 476 11. Ułaskawienie, amnestia, abolicja... 180 483 Część II. Materialne prawo karne skarbowe. Część szczególna Rozdział I. Przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe przeciwko obowiązkom podatkowym i rozliczeniom z tytułu dotacji lub subwencji... 193 493 1. Charakterystyka ogólna... 194 493
XII Spis treści 2. Wybrane typizacje... 198 498 I. Uchylanie się od opodatkowania (art. 54 KKS)... 198 498 II. Firmanctwo (art. 55 KKS)... 201 508 III. Oszustwo w deklaracji podatkowej (art. 56 1 3 KKS).. 203 513 IV. Wyłudzenie nienależnego zwrotu podatku lub nadpłaty (art. 76 KKS)... 205 518 V. Niewypełnienie obowiązków przez płatnika lub inkasenta (art. 77 KKS)... 207 523 Rozdział II. Przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe przeciwko obowiązkom celnym oraz zasadom obrotu z zagranicą towarami i usługami... 210 527 1. Charakterystyka ogólna... 211 527 2. Wybrane typizacje... 212 531 I. Wyłudzenie pozwolenia lub innego dokumentu celnego (art. 85 KKS)... 212 532 II. Przemyt celny (art. 86 KKS)... 215 536 III. Oszustwo celne (art. 87 KKS)... 217 544 Rozdział III. Przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe przeciwko obrotowi dewizowemu... 219 548 1. Charakterystyka ogólna... 220 548 2. Wybrane typizacje... 225 558 I. Wyłudzenie zezwolenia dewizowego (art. 97 KKS)... 225 558 II. Bezprawne przyjęcie przez rezydenta należności od nierezydenta (art. 98 KKS)... 227 564 III. Nielegalna działalność kantorowa (art. 106d KKS)... 228 568 Rozdział IV. Przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe przeciwko organizacji gier i zakładów wzajemnych... 231 573 1. Charakterystyka ogólna... 231 573 2. Wybrana typizacja nielegalne urządzanie lub prowadzenie gier i zakładów (art. 107 KKS)... 232 574 Część III. Proces karny skarbowy Rozdział I. Zagadnienia wstępne... 241 582 1. Pojęcie i przedmiot procesu karnego skarbowego... 241 582 2. Cel procesu karnego skarbowego... 245 589 3. Pojęcie i źródła procesowego prawa karnego skarbowego... 247 590 4. Zakres obowiązywania procesowego prawa karnego skarbowego 251 597 5. Odmiany procesu karnego skarbowego założenia konstrukcyjne postępowań szczególnych... 254 600
Spis treści XIII Rozdział II. Zasady procesu karnego skarbowego... 260 610 1. Pojęcie, funkcje i podział zasad procesu karnego skarbowego 262 610 2. Zasady związane z wszczęciem procesu karnego skarbowego 266 618 3. Zasady dotyczące postępowania dowodowego... 273 630 4. Zasady dotyczące formy oraz sposobu prowadzenia procesu.. 279 634 5. Zasady dotyczące sytuacji prawnej oskarżonego w procesie karnym skarbowym... 289 643 Rozdział III. Przesłanki procesowe... 295 646 1. Pojęcie i klasyfikacja przesłanek procesowych... 296 646 2. Poszczególne przesłanki procesowe... 300 657 I. Podsądność sprawy karnej skarbowej... 300 657 II. Właściwość sądu... 306 664 III. Skarga... 307 665 IV. Istnienie stron procesowych... 307 666 V. Prawomocność materialna... 308 667 VI. Zawisłość sprawy... 309 668 VII. Przedawnienie... 310 669 VIII. Abolicja... 311 670 IX. Przesłanki o charakterze materialnym określone w art. 17 1 pkt 1 4 KPK... 311 671 Rozdział IV. Uczestnicy procesu karnego skarbowego... 313 672 1. Pojęcie uczestnika procesu karnego skarbowego... 315 672 2. Organy procesowe... 316 673 I. Pojęcie i podział organów procesowych... 316 673 II. Organy prowadzące postępowanie przygotowawcze... 317 674 1. Charakterystyka organów prowadzących postępowanie przygotowawcze... 317 674 2. Właściwość organów postępowania przygotowawczego 322 684 2.1. Właściwość finansowych organów postępowania przygotowawczego... 323 686 2.2. Właściwość niefinansowych organów postępowania przygotowawczego... 324 688 2.3. Właściwość organu postępowania przygotowawczego w razie zbiegu czynów zabronionych lub zbiegu przepisów... 327 693 2.4. Spór o właściwość organów postępowania przygotowawczego... 328 695 III. Sądy... 329 696 1. Uwagi wstępne... 329 696 2. Właściwość sądu... 330 701 3. Badanie właściwości oraz spory o właściwość sądu... 336 711 4. Składy orzekające sądu... 337 714
XIV Spis treści IV. Wyłączenie organu prowadzącego proces karny skarbowy 338 715 3. Strony procesowe... 341 722 I. Pojęcie strony i rodzaje stron procesowych... 341 722 II. Oskarżyciel publiczny... 343 731 III. Oskarżony... 346 741 IV. Interwenient... 351 751 V. Podmiot pociągnięty do odpowiedzialności posiłkowej... 354 759 4. Przedstawiciele procesowi stron... 359 766 I. Uwagi wstępne... 359 766 II. Przedstawiciel ustawowy... 359 767 III. Obrońca... 361 770 IV. Pełnomocnik... 365 780 5. Rzecznicy interesu społecznego... 368 790 6. Pomocnicy procesowi... 369 791 7. Osobowe źródła dowodowe... 370 792 8. Pozostali uczestnicy procesowi... 370 793 Rozdział V. Czynności procesowe... 371 794 1. Pojęcie i rodzaje czynności procesowych... 372 794 2. Porządek czynności procesowych... 377 807 3. Terminy procesowe... 378 811 4. Decyzje procesowe... 382 818 5. Polecenia... 387 826 6. Narada i głosowanie nad orzeczeniem... 388 827 7. Prawomocność orzeczeń... 390 830 8. Protokoły i inne formy utrwalania czynności procesowych... 392 832 9. Doręczenia... 394 835 10. Przeglądanie akt i sporządzanie odpisów... 397 840 Rozdział VI. Dowody... 399 844 1. Pojęcie i klasyfikacja dowodów... 401 844 2. Zakazy dowodowe... 403 847 I. Uwagi wstępne... 403 847 II. Zakazy dowodzenia... 403 848 1. Zakazy dowodzenia oznaczonej tezy dowodowej... 404 849 2. Zakazy dowodzenia za pomocą określonego dowodu. 404 850 2.1. Bezwzględne zakazy dowodzenia za pomocą określonego dowodu... 404 851 2.2. Względne zakazy dowodzenia za pomocą określonego dowodu... 405 852 III. Zakazy stosowania niedopuszczalnych metod dowodzenia 408 858 IV. Zakazy wykorzystania dowodów... 409 859 3. Dowodzenie... 410 862 I. Uwagi wstępne... 410 862
Spis treści XV II. Przedmiot dowodzenia... 410 863 III. Uprawdopodobnienie... 413 871 IV. Prawny obowiązek dowodzenia i ciężar dowodowy... 414 872 V. Wprowadzenie dowodów do procesu... 415 874 1. Wprowadzenie dowodów do procesu z urzędu... 415 875 2. Wprowadzenie dowodów do procesu na wniosek... 415 876 VI. Czynności przeprowadzenia dowodów... 418 880 VII. Ocena dowodów i dokonywanie ustaleń faktycznych... 421 888 4. Poszczególne źródła i środki dowodowe... 422 889 I. Oskarżony oraz podmiot pociągnięty do odpowiedzialności posiłkowej i ich wyjaśnienia... 422 889 II. Świadek i jego zeznania... 424 896 III. Biegły i jego opinia... 429 902 IV. Dokument i jego treść... 432 909 V. Dowód rzeczowy i jego właściwości... 434 912 VI. Eksperyment procesowy i jego wyniki... 435 913 VII. Wywiad środowiskowy... 436 914 Rozdział VII. Środki przymusu... 438 915 1. Pojęcie i klasyfikacja środków przymusu... 439 915 2. Zatrzymanie... 441 918 3. Środki zapobiegawcze... 445 925 I. Ogólna charakterystyka... 445 925 II. Tymczasowe aresztowanie... 451 931 III. Nieizolacyjne środki zapobiegawcze... 457 940 4. Kary porządkowe... 460 945 5. Przymusowe wykonanie czynności procesowych... 463 949 Rozdział VIII. Postępowanie przygotowawcze... 472 961 1. Model postępowania przygotowawczego... 474 961 2. Formy postępowania przygotowawczego... 479 966 I. Uwagi ogólne... 479 966 II. Śledztwo... 480 969 III. Dochodzenie... 484 975 3. Przebieg postępowania przygotowawczego... 486 979 I. Wszczęcie i odmowa wszczęcia postępowania przygotowawczego... 486 979 II. Instytucja przedstawienia zarzutów... 495 989 III. Zakończenie śledztwa lub dochodzenia... 499 994 4. Kontrola postępowania w stadium przygotowawczym... 505 1000 I. Nadzór nad śledztwem lub dochodzeniem... 506 1001 II. Kontrola prawomocnych postanowień o umorzeniu postępowania przygotowawczego... 508 1003 III. Kontrola postępowania przygotowawczego na wniosek.. 510 1006
XVI Spis treści 5. Akt oskarżenia... 512 1009 Rozdział IX. Postępowanie główne... 519 1016 1. Uwagi wstępne... 520 1016 2. Przygotowanie do rozprawy głównej... 521 1017 I. Wstępna kontrola oskarżenia... 521 1018 II. Czynności związane z organizacją rozprawy głównej... 529 1026 3. Rozprawa główna... 530 1027 I. Uwagi wstępne... 530 1027 II. Część wstępna rozprawy głównej... 532 1031 III. Przewód sądowy... 536 1033 1. Odczytanie aktu oskarżenia... 536 1034 2. Wyjaśnienia oskarżonego i podmiotu pociągniętego do odpowiedzialności posiłkowej... 537 1035 3. Dalsze postępowanie dowodowe... 540 1039 4. Zamknięcie przewodu sądowego... 547 1050 IV. Przemówienia stron... 548 1051 V. Wyrokowanie... 549 1052 4. Czynności końcowe w sądzie I instancji... 554 1060 Rozdział X. Postępowania szczególne... 558 1061 1. Postępowanie mandatowe... 559 1062 I. Ogólna charakterystyka... 559 1062 II. Przesłanki postępowania mandatowego... 560 1063 III. Przebieg postępowania mandatowego. Rodzaje mandatów karnych... 563 1066 IV. Uchylenie prawomocnego mandatu karnego... 566 1071 2. Postępowanie w przedmiocie dobrowolnego poddania się odpowiedzialności... 568 1076 I. Ogólna charakterystyka... 568 1076 II. Faza negocjacyjna postępowania w kwestii dobrowolnego poddania się odpowiedzialności... 570 1079 1. Wniosek sprawcy o zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności... 570 1079 2. Rozpoznanie wniosku sprawcy o zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności... 575 1086 III. Faza sądowa postępowania w kwestii dobrowolnego poddania się odpowiedzialności... 581 1094 3. Postępowanie nakazowe... 586 1099 4. Postępowanie uproszczone... 590 1104 I. Ogólna charakterystyka... 590 1104 II. Przesłanki postępowania uproszczonego... 591 1105 III. Przebieg postępowania uproszczonego... 592 1106 IV. Wyrok zaoczny... 595 1109
Spis treści XVII V. Zmiana trybu postępowania... 600 1115 5. Postępowanie w stosunku do nieobecnych... 601 1116 I. Uwagi ogólne... 601 1116 II. Przesłanki postępowania w stosunku do nieobecnych... 603 1118 III. Przebieg postępowania w stosunku do nieobecnych... 604 1121 IV. Kontrola wyroku wydanego w postępowaniu w stosunku do nieobecnych... 606 1125 Rozdział XI. Postępowanie odwoławcze... 608 1126 1. Uwagi ogólne... 609 1126 2. Problematyka ogólna środków odwoławczych... 612 1132 I. Uwagi wstępne... 612 1132 II. Dopuszczalność środka odwoławczego... 612 1133 III. Wymagania formalne skargi odwoławczej... 615 1138 IV. Cofnięcie środka odwoławczego... 616 1141 V. Względne przyczyny odwoławcze... 617 1142 VI. Zakres kontroli odwoławczej... 618 1143 1. Granice środka odwoławczego... 619 1144 2. Kierunek środka odwoławczego... 621 1148 3. Reguły ne peius... 624 1150 4. Bezwzględne przyczyny odwoławcze... 625 1151 4.1. Bezwzględne przyczyny uchylenia orzeczenia... 625 1152 4.2. Rażąca niesprawiedliwość orzeczenia... 629 1154 4.3. Poprawienie błędnej kwalifikacji prawnej czynu. 630 1155 VII. Orzekanie w instancji odwoławczej co do oskarżonego lub podmiotu odpowiedzialnego posiłkowo, którzy nie wnieśli środka odwoławczego... 630 1156 VIII. Ograniczenie rozpoznania środka odwoławczego... 631 1157 IX. Rozstrzygnięcia organu odwoławczego... 631 1158 X. Postępowanie ponowne... 635 1162 3. Postępowanie apelacyjne... 636 1163 I. Uwagi ogólne... 636 1163 II. Postępowanie apelacyjne przed organem ad quo... 637 1164 III. Postępowanie apelacyjne przed organem ad quem... 638 1165 1. Przygotowanie do rozprawy... 638 1166 2. Rozprawa apelacyjna... 640 1167 3. Czynności końcowe... 641 1168 4. Postępowanie zażaleniowe... 642 1169 I. Uwagi ogólne... 642 1169 II. Przebieg postępowania zażaleniowego... 643 1171 Rozdział XII. Nadzwyczajne środki odwoławcze... 648 1174 1. Kasacja... 649 1174 I. Uwagi ogólne... 649 1174
XVIII Spis treści II. Kasacja stron... 651 1177 III. Kasacja podmiotów szczególnych... 654 1181 IV. Przebieg postępowania w przedmiocie kasacji... 655 1182 2. Wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym orzeczeniem sądu... 658 1186 I. Podstawy wznowienia postępowania sądowego... 659 1187 II. Przebieg postępowania w przedmiocie wznowienia postępowania sądowego... 662 1191 Rozdział XIII. Postępowanie w sprawach karnych skarbowych ze stosunków międzynarodowych... 666 1196 1. Uwagi ogólne... 667 1196 2. Pomoc prawna w sprawach karnych skarbowych... 671 1199 3. Europejski nakaz aresztowania... 674 1204 4. Współpraca na forum Unii Europejskiej w zakresie zatrzymania dowodów i zabezpieczenia mienia... 678 1208 5. Współpraca w ramach Unii Europejskiej w zakresie wykonania orzeczeń dotyczących kar o charakterze pieniężnym... 683 1212 Indeks rzeczowy... 689