Badanie rynku nawozów odkwaszających w Polsce dla firmy Ekotech-IP Sp. z o.o

Badanie rynku nawozów odkwaszających w Polsce dla firmy Ekotech-IP Sp. z o.o Szczecin, Wrzesień 2015

STRONA 2/78

Spis treści 1. Cel badania... 5 1.1. Executive summary... 5 1.2. Metodyka... 6 2. Rynek nawozów wapniowych i wapniowo-magnezowych... 7 2.1. Wielkość i struktura rynku... 8 2.2. Prognozy rozwoju rynku... 18 2.3. Ceny... 21 2.4. Dystrybucja... 24 2.4.1. PPH DOWO... 25 2.4.2. SOŁTYS SP. Z.O.O... 27 2.4.3. OSADKOWSKI SA... 29 2.4.4. ORŁY II... 31 2.4.5. EKO-WAP SP. Z.O.O... 33 2.4.6. Agro-Efekt Sp. Z.O.O... 34 2.4.7. ProCam Polska Sp. z.o.o... 36 2.4.8. Lechpol Sp. z.o.o... 37 2.4.9. Chempest SA... 39 2.4.10. SKR Strzelce Krajeńskie... 40 2.5. Wsparcie ze środków publicznych... 42 3. Rynek nawozów organiczno-mineralnych... 44 3.1. Wielkość i struktura rynku... 44 3.2. Prognozy rozwoju rynku... 47 3.3. Ceny... 48 3.4. Dystrybucja... 49 3.4.1. Florovit... 52 3.4.2. Agrecol sp. z o.o... 55 3.4.3. Agrosimex sp. z o.o... 57 3.4.4. Ekodarpol... 60 3.4.5. BioConcept-Gardenia... 62 3.5. Wsparcie ze środków publicznych... 63 4. Rynek nawozów SulCa... 64 4.1. Charakterystyka obecnej sytuacji na rynku... 64 4.2. Perspektywy i kierunki rozwoju... 74 5. Podsumowanie... 75 STRONA 3/78

STRONA 4/78

1. Cel badania Celem badania przeprowadzonego dla firmy Ekotech-Inżynieria Popiołów było zebranie i prezentacja informacji dotyczących krajowego rynku nawozów wapniowych, wapniowomagnezowych, organiczno-mineralnych. Dane te posłużą firmie do oceny potencjału rynkowego pod kątem rozszerzenia profilu działalności oraz wprowadzenia własnych produktów do tych segmentów. 1.1. Executive summary Ze względu na zmiany, jakie nastąpiły w strukturze rynku po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej, przy ocenie jego potencjału dla wprowadzenia nowych produktów należy uwzględniać jedynie ostatnie lata. Pod kątem potencjalnych inwestycji rynek nawozów wapniowych i wapniowo-magnezowych należy uznać za środowisko stabilne w zakresie zgłaszanego popytu, o czym świadczy zużycie produktów z tej grupy w ostatnich latach. Od roku gospodarczego 2006/2007 do roku 2010/2011 utrzymywało się ono w granicach od ok. 520 do 630 tys. ton w przeliczeniu na czysty składnik. W każdym z badanych okresów produkty wzbogacone jednocześnie o magnez stanowią ponad 50% rynku nawozów wapniowych. Korzystny jest również fakt, że ceny nawozów na polskim rynku rosną ze średnioroczny tempem na poziomie ok. 11%. W badaniu przeprowadzonym w kwietniu 2015 roku uzyskano ceny nawozów wapniowych na poziomie ok. 150 PLN/t dla wapna tlenkowego oraz 40-80 PLN/t dla wapna węglanowego. W przypadku nawozów wapniowomagnezowych otrzymano dwa przedziały cenowe: ok. 70-130 PLN/t oraz 350-500 PLN/t w zależności od specyfiki produktu. Przy obserwowanym poziomie cen, szacuje się, iż wartość rynku nawozów wapniowych wyniosła w roku gospodarczym 2010/2011 ok. 210 mln PLN. Biorąc pod uwagę potencjał ilościowego wzrostu rynku (ok. 3% rocznie), a także oczekiwany wzrost cen produktów z analizowanej grupy, szacuje się iż wartość rynku nawozów wapniowych wyniesie blisko 342 mln PLN w roku gospodarczym 2016/2017, co stanowi wartość większą o ponad 132 mln PLN w stosunku do roku 2010-2011. Natomiast dla grupy nawozów wapniowo-magnezowych wartości te wyniosą w tym okresie odpowiednio 241 mln PLN i 93 mln PLN. Należy jednak zwrócić uwagę, iż wzrost wartości rynku wynika w znacznie większym stopniu z rosnących cen niż ze zwiększającego się popytu. Dlatego też oferta skierowana na rynek przez STRONA 5/78

potencjalnego nowego gracza powinna wyróżniać się, aby możliwe było zbudowanie przewagi konkurencyjnej i pozycji na rynku. Funkcjonujący model dystrybucji oparty o współpracę pośredników z kilkoma producentami jest korzystny dla nowego gracza rynkowego. Pośrednicy, dążąc do zwiększania atrakcyjności swojej oferty, powinni być chętni do nawiązania ania współpracy z kolejnym producentem, gdy zaoferuje on atrakcyjny produkt, jako że nie są oni objęci umowami na wyłączność z dotychczasowymi dostawcami. Jednoznaczna ocena atrakcyjności segmentu nawozów organiczno-mineralnych jest niemożliwa, jako że obraz rozwoju rynku w przyszłości jest niejednoznaczny oraz trudny do przewidzenia z uwagi na możliwe zmiany w prawodawstwie i technologii wytwarzania. Nawozy organiczno-mineralne to grupa produktów o stosunkowo małej popularności w Polsce przeznaczona głównie dla sektora ogrodniczego, w mniejszym natomiast stopniu znajdująca zastosowanie w rolnictwie. Nawozy ogrodowe w formie granulatu stanowią ponad 50% sprzedaży detalicznej, co wynika przede wszystkim z przywiązania właścicieli ogrodów do nawozów w tej postaci. Model dystrybucji, charakteryzujący się dużym rozdrobnieniem hurtowników i sprzedawców detalicznych, stanowić może przeszkodę w osiągnięciu zadowalającego udziału w rynku, gdyż dotarcie do szerokiego grona odbiorców końcowych wymaga nawiązania współpracy z licznymi podmiotami. 1.2. Metodyka Dane przedstawione w raporcie pozyskane zostały w dwojaki sposób. W pierwszej kolejności przeprowadzono analizę desk research w celu zebrania informacji dotychczas dostępnych. W tym zakresie wykorzystano m.in. następuje źródła: statystyczne bazy danych, m.in. Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego oraz Statystyki Euromonitor, raporty publikowane przez Główny Urząd Statystyczny, strony internetowe producentów i dystrybutorów nawozów wapniowych, wapniowo-magnezowych, organiczno-mineralnych oraz produktu SulCa, akty prawne dotyczące wsparcia ze środków publicznych, portale internetowe o tematyce nawozowej, rolniczej i ogrodniczej. Ponadto informacje zgromadzone w raporcie zostały pozyskane podczas telefonicznych STRONA 6/78

wywiadów eksperckich przeprowadzonych z: pracownikami naukowymi uczelni o profilu rolniczym (m.in. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny, w Szczecinie), przedstawicielami instytutów badawczych i naukowych (m.in. Instytut Nawozów Sztucznych, Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa), producentami i dystrybutorami nawozów z opisywanych grup produktowych, Pozyskane informacje zostały przeanalizowane oraz na ich podstawie dokonano szacunków i prognoz, a następnie przedstawiono w formie raportu. 2. Rynek nawozów wapniowych i wapniowo-magnezowych Na polskim rynku dopuszczone do obrotu mocą ustawy są nawozy wapniowe i wapniowo- magnezowe spełniające wymogi ustawy z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu (Dz.U. 2007 nr 147 poz. 1033 2009.11.16) i wymogi rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 czerwca 2008 r. (Dz.U. Nr 119, poz. 765) 1. Ponadto wydane zostały akty wykonawcze dotyczące rynku nawozów wapniowych, m.in. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 8 września 2010 r. w sprawie sposobu pakowania nawozów mineralnych, umieszczania informacji o składnikach nawozowych na tych opakowaniach, sposobu badania nawozów mineralnych oraz typów wapna nawozowego (Dz.U. 2010 nr 183 poz. 1229) 2. Nawozy wapniowe występujące na rynku dzieli się na dwie grupy: tlenkowe i węglanowe. Nawozy tlenkowe zawierają wapń w postaci tlenkowej (CaO), natomiast węglanowe w związkach węglanowych (CaCO 3). 1 www.agroplony.pl 2 http://isap.sejm.gov.pl/detailsservlet?id=wdu20071471033+2009%2411%2416&min=1 STRONA 7/78

2.1. Wielkość i struktura rynku Wyniki badań dotyczące wielkości i struktury rynku nawozów wapniowych i wapniowomagnezowych opracowano na podstawie raportów GUS opartych o badanie R-CzSR o użytkowaniu gruntów i powierzchni zasiewów przeprowadzone w gospodarstwach indywidualnych. Źródłem danych o zużyciu nawozów wapniowych i wapniowo-magnezowych w gospodarstwach państwowych, spółdzielczych oraz spółkach z udziałem mienia sektora publicznego i prywatnego było sprawozdanie R-03. Nawożenie wapniowe zastosowało 109,6 tys. gospodarstw rolnych w 2011 roku. Udział zużycia nawozów wapniowo-magnezowych w nawozach wapniowych w latach 1999-2011 wahał się w granicach 40%-54%. Wykres 1. Udział zużycia nawozów wapniowo-magnezowych w nawozach wapniowych w latach 2006-2014 40% 42% 58% 54% 54% 50% 50% 53% 2006/2007 2007/2008 2008/2009 2009/2010 2010/2011 2011/2012 2012/2013 2013/2014 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Środki produkcji w rolnictwie w roku gospodarczym 2013/2014, GUS, 2015. Zużycie nawozów wapniowych wyniosło ponad 568 tys. ton w roku gospodarczym 2010/2011 roku, co oznaczało spadek o ok. 23 tys. w porównaniu do roku poprzedzającego oraz o ok. 1100 tys. ton względem 2000 roku. Ponadto, od roku gospodarczego 2000/2001 zauważalna była tendencja malejąca wielkości zużycia analizowanego typu nawozów. Roczna dynamika ulegała dużym fluktuacjom występowały wahania w granicach od -40% do 7%. Jednak, od roku 2008 sytuacja się względnie ustabilizowała nie odnotowano dużych zmian poziomu zużycia. Ponadto warty zauważenia jest znaczący spadek pomiędzy latami 2004/2005 oraz 2005/2006 wynikający ze zmian warunków wsparcia finansowego. Dla oceny otoczenia rynkowego oraz prognozowania rynku znaczące są dane po okresie przełomowym. STRONA 8/78

Wykres 2. Zużycie nawozów wapniowych w latach 2003-2014 (w tys. ton w przeliczeniu na czysty składnik) 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 20% 10% 0% -10% -20% -30% -40% -50% Zużycie ogółem Dynamika (rok/rok) 2003/2004 2004/2005 2005/2006 2006/2007 2007/2008 2008/2009 2009/2010 2010/2011 2011/2012 2012/2013 2013/2014 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Środki produkcji w rolnictwie w roku gospodarczym 2013/2014, GUS, 2015. Zróżnicowanie poziomu wapnowania gleb w poszczególnych województwach wahało się w granicach od ponad 2,2 tys. ton w przeliczeniu na czysty składnik w województwie świętokrzyskim do blisko 73 tys. ton w województwie wielkopolskim. Stosunkowo wysokie zużycie nawozów wapniowych odnotowano również w województwie kujawsko-pomorskim blisko 64 tys. ton. STRONA 9/78

Wykres 3. Zużycie nawozów wapniowych w poszczególnych województwach w roku 2010/2011 (w tys. ton w przeliczeniu na czysty składnik) Źródło: Opracowanie własne na podstawie Środki produkcji w rolnictwie w roku gospodarczy 2013/2014, GUS, 2015. W przeliczeniu na 1 ha użytków rolnych zużycie nawozów wapniowych w roku gospodarczym 2013/2014 wyniosło ok. 37 kg, co stanowiło spadek o ponad 1 kg w stosunku do roku poprzedzającego oraz o blisko 60 kg w porównaniu do roku gospodarczego 1999/2000 Dynamika również ulegała dużym fluktuacjom, gdyż wahała się w granicach od -40% do 16%. STRONA 10/78

Wykres 4. Zużycie nawozów wapniowych w latach 2002-2014 (w kg na 1 ha użytków rolnych) 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 20% 10% 0% -10% -20% -30% -40% -50% Zużycie na 1 ha Dynamika (rok/rok) 2002/2003 2003/2004 2004/2005 2005/2006 2006/2007 2007/2008 2008/2009 2009/2010 2010/2011 2011/2012 2012/2013 2013/2014 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Środki produkcji w rolnictwie w roku gospodarczy 2013/2014, GUS, 2015 oraz Rocznik Statystyczny Rolnictwa, GUS, 2010. Zróżnicowanie poziomu wapnowania gleb w poszczególnych województwach wahało się w granicach od 4,2 kg na 1 ha użytków rolnych w województwie świętokrzyskim do 99,5 kg w województwie opolskim. Stosunkowo wysokie zużycie nawozów wapniowych odnotowano również w województwach zachodniopomorskim i kujawsko-pomorskim średnio 60 kg oraz dolnośląskim 54,6 kg. STRONA 11/78

Wykres 5. Zużycie nawozów wapniowych w poszczególnych województwach w roku 2010/2011 (w kg na 1 ha użytków rolnych) Źródło: Opracowanie własne na podstawie Środki produkcji w rolnictwie w roku gospodarczy 2010/2011, GUS, 2011. W roku gospodarczym 2010/2011 w rolnictwie zużyto 299,3 tys. ton (w przeliczeniu na czysty składnik) nawozów wapniowo-magnezowych 8. Ich zużycie od 2004 roku charakteryzowało się tendencją malejącą. Dynamika w ciągu analizowanego okresu ulegała dużym fluktuacjom, wahając się od -36% do 3%. Podobnie jak w przypadku grupy nawozów wapniowych, dla dokonywania oceny rynku i jego prognoz istotne są dane po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej, co jest efektem zmiany warunków wsparcia finansowego. STRONA 12/78

Wykres 6. Zużycie nawozów wapniowo-magnezowych w latach 2007-2014 (w tys. ton w przeliczeniu na czysty składnik) 700 600 500 400 300 200 100 0 10% 5% 0% -5% -10% -15% -20% -25% -30% -35% -40% Zużycie ogółem Dynamika (rok/rok) 2007/2008 2008/2009 2009/2010 2010/2011 2011/2012 2012/2013 2013/2014 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Środki produkcji w rolnictwie w roku gospodarczym 2010/2011, Zróżnicowanie poziomu zużycia nawozów wapniowo-magnezowych w poszczególnych województwach wahało się w granicach od 976 ton w przeliczeniu na czysty składnik w województwie świętokrzyskim do blisko 39 tys. ton w województwie wielkopolskim. Stosunkowo wysokie zużycie nawozów wapniowych odnotowano również w województwach kujawskopomorskim blisko 34 tys. ton oraz opolskim ok. 31 tys. ton. STRONA 13/78

Wykres 7. Zużycie nawozów wapniowo-magnezowych w poszczególnych województwach w roku 2010/2011 (w tys. ton w przeliczeniu na czysty składnik) Źródło: Opracowanie własne na podstawie Środki produkcji w rolnictwie w roku gospodarczy 2010/2011, GUS, 2011. W przeliczeniu na 1 ha użytków rolnych zużycie nawozów wapniowo-magnezowych wyniosło ok. 19,5 kg w 2010/2011 r., co stanowiło wzrost o blisko 0,5 kg na 1 ha w stosunku do roku poprzedzającego oraz spadek o ponad 18 kg na 1 ha w porównaniu do roku gospodarczego 1999/2000. Dynamika również ulegała dużym fluktuacjom, gdyż wahała się w granicach od -36% do 7%. STRONA 14/78

Wykres 8. Zużycie nawozów wapniowo-magnezowych w latach 2007-2014 (w kg na 1 ha użytków rolnych) 40 35 30 25 20 15 10 5 0 10% 5% 0% -5% -10% -15% -20% -25% -30% -35% -40% Zużycie na 1 ha Dynamika (rok/rok) 2007/2008 2008/2009 2009/2010 2010/2011 2011/2012 2012/2013 2013/2014 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Środki produkcji w rolnictwie w roku gospodarczy 2010/2011, GUS, 2011 oraz Rocznik Statystyczny Rolnictwa, GUS, 2010 oraz Środki produkcji w rolnictwie w roku gospodarczym 2008/2009, GUS, 2009. W ośmiu województwach zużycie nawozów wapniowo-magnezowych na 1 ha użytków rolnych w roku gospodarczym 2010/2011 było wyższe od średniego w kraju (19,4 kg), przy czym najwyższe w województwach: opolskim 57,2 kg, zachodniopomorskim 32,1 kg, kujawskopomorskim 31,9 kg i dolnośląskim 29,5 kg. Najniższe zużycie nawozu CaO+MgO na 1 ha użytków rolnych odnotowano w województwie świętokrzyskim 1,8 kg, małopolskim 2,4 kg, podkarpackim 6,4 kg oraz podlaskim 8,8 kg. STRONA 15/78

Wykres 9. Zużycie nawozów wapniowo-magnezowych w poszczególnych województwach w roku 2010/2011 (w kg na 1 ha użytków rolnych) Źródło: Opracowanie własne na podstawie Środki produkcji w rolnictwie w roku gospodarczy 2010/2011, GUS, 2011. Opakowalnictwo Zarówno producenci, jak i dystrybutorzy nawozów wapniowych i wapniowo-magnezowych oferują takie możliwości opakowalnictwa jak: opakowania luzem, big-bag 0,5 t i 1 t, palety, opakowania 10 kg, 15 kg, 20 kg, 25 kg. STRONA 16/78

Klienci najczęściej przy wyborze odpowiedniego opakowania a kierują się ceną. W związku z tym popularnymi produktami ze względu na typ opakowalnictwa jest nawóz sprzedawany luzem, a także big-bagi o pojemności 0,5 t i 1 t tak sądzi większość producentów i dystrybutorów, z którymi zostały przeprowadzone wywiady (m.in. Grempix, JKSM). Według firmy Orły II oraz SKR Strzelce Krajeńskie stosunek sprzedawanych nawozów luzem do sprzedaży w big-bagach wynosi 60% do 40%. Według przedsiębiorstwa Osadkowski oraz Agro-Efekt Syców, kiedyś zdecydowanie najwięcej sprzedawanych było nawozów luzem, teraz więcej rolników jest zainteresowanych big- bagami, które są zazwyczaj wybierane przez klientów, gdy składają oni duże zamówienie bądź też potrzebują specjalnego systemu magazynowania nabytych nawozów. Na podstawie zebranych danych o wielkości rynku nawozów wapniowych i wapniowo- magnezowych w ujęciu ilościowym oraz cen rynkowych, oszacowano ujęcie wartościowe. W tym celu dodatkowo wykorzystano następujące dane i przyjęto założenia: wielkość sprzedaży nawozów wapniowych w roku 2010 r. wyniosła 877 066 t, do wyznaczenia wielkości sprzedaży nawozów wapniowych w latach poprzednich zastosowano stosunek sprzedaży do zużycia tej grupy produktowej w 2010 roku, wartość sprzedaży nawozów wapniowo-magnezowych została obliczona jako udział zużycia nawozów wapniowo-magnezowych w nawozach wapniowych, poziom cen na czysty składnik na 1 tonę zarówno dla nawozów wapniowych, jak i wapniowo-magnezowych oparto o średnią cen produktów oferowanych przez dystrybutorów, poziom cen na czysty składnik na 1 tonę zarówno dla nawozów wapniowych, jak i wapniowo-magnezowych w latach poprzedzających został obliczony poprzez zastosowanie indeksu cenowego dla nawozów, natomiast dla lat, dla którego nie jest dostępna wartość tego indeksu, przyjęto wartość średnią. W związku z powyższymi założeniami wartość rynku nawozów wapniowych w roku 2010/2011 011 ukształtowała się na poziomie ponad 209 mln PLN, z czego nawozy wapniowo- magnezowe stanowiły blisko 148 mln PLN. Wartości te charakteryzowały się tendencją rosnącą od roku gospodarczego 2006/2007. Należy również zauważyć, iż w ciągu lat 2005-2011, najwyższa wartość zarówno rynku nawozów wapniowych, jak i wapniowo-magnezowych została osiągnięta w 2010/2011 roku. STRONA 17/78

Wykres 10. Wartość rynku nawozów wapniowych i wapniowo-magnezowych w latach 2008-2014 (w tys. PLN) 250000 200000 150000 100000 50000 0 Nawozy wapniowe Nawozy wapniowomagnezowe 2008/2009 2009/2010 2010/2011 2011/2012 2012/2013 2013/2014 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Środki produkcji w rolnictwie w roku gospodarczy 2010/2011, GUS, 2011 2.2. Prognozy rozwoju rynku Od połowy 2009 r. obserwuje się w skali globalnej wzrost popytu na nawozy, głównie fosforowe i potasowe. Zmiana ta jest zarówno wynikiem ożywienia gospodarczego na świecie, jak i oczekiwań odnośnie wzrostu cen surowców rolnych. Według prognoz Międzynarodowego Zrzeszenia Producentów Nawozów (IFA), w ciągu najbliższych pięciu lat zużycie nawozów będzie rosło w tempie ok. 2,3% rocznie. Jednakże w zachodniej i centralnej Europie przewiduje się, iż w popyt będzie rósł wolniej przeciętnie o ok. 1% rocznie. Oczekiwany wzrost popytu na nawozy będzie czynnikiem działającym w kierunku wzrostu ich cen na rynku światowym. Europejskie Stowarzyszenie Producentów Nawozów (EFMA) prognozuje, że zużycie nawozów w Polsce wzrośnie o ok. 15% do 2017 roku. Popyt na te produkty zwiększy się w 2017 roku o ok. 300 tys. ton. Jedni z największych producentów nawozów Luvena Spółka Akcyjna prognozuje jednak o wiele większy wzrost zużycia nawozów przez polskich rolników na następne lata, o co najmniej 20% a nawet 30%. Tendencja wzrostowa wiąże się z polepszeniem sytuacji polskich rolników w związku z członkostwem Polski w Unii Europejskiej, a także ze zmianą kultury upraw, koncentracją areału oraz wzrostem powierzchni przeznaczonej na uprawy takich roślin jak kukurydza czy rzepak. Ponadto, również jednym z powodów będą dopłaty unijne dla rolników w Polsce i innych nowych państwach członkowskich. STRONA 18/78

Na podstawie zebranych danych o wielkości rynku nawozów wapniowych i wapniowomagnezowych w ujęciu ilościowym oszacowano prognozy do roku gospodarczego 2014/2015. W tym celu przyjęto średnioroczną stopę wzrostu z ostatnich trzech lat gospodarczych. W przeliczeniu na czysty składnik zużycie nawozów wapniowych wyniesie ok. 654 tys. ton w roku gospodarczym 2014/2015. Jest to wyższa wartość od tej, która kształtowała się na przestrzeni lat 2008-2011. Natomiast zużycie nawozów wapniowo-magnezowych w przeliczeniu na czysty składnik wyniesie blisko 334 tys. ton w tym samym okresie. Wykres 11. Zużycie nawozów wapniowych w latach 2008/2009-2010/2011 oraz prognozy na lata 2011/2012-2014/2015 (w tys. ton w przeliczeniu na czysty składnik) 700,0 600,0 500,0 400,0 300,0 200,0 100,0 0,0 Nawóz wapniowy Nawóz wapniowomagnezowy Źródło: Opracowanie własne na podstawie Środki produkcji w rolnictwie Powszechny Spis Rolny 2010, GUS, 2011. Na podstawie szacowanego zużycia nawozów wapniowych i wapniowo-magnezowych dokonano prognoz wartościowych. W tym celu dodatkowo przyjęto następujące założenia: prognozy cen nawozów wapniowych i wapniowo-magnezowych zostały obliczone poprzez oszacowanie średniego rocznego indeksu cenowego dla nawozów na podstawie danych z lat 2000-2010, relacja sprzedaży do zużycia nawozów wapniowych wyniosła 1,54 na podstawie danych z roku 2010. STRONA 19/78

Według prognoz wartość rynku nawozów wapniowych wyniesie blisko 342 mln PLN w roku gospodarczym 2014/2015, co stanowi wartość większą o ponad 132 mln PLN w stosunku do roku 2010-2011. Wartość rynku nawozów wapniowo-magnezowych w tym okresie wyniesie blisko 241 mln PLN, co stanowi wartość wyższą o ok. 93 mln PLN w stosunku do roku gospodarczego 2010-2011. Wykres 12. Wartość rynku nawozów wapniowych w latach 2008/2009-2010/2011 oraz prognozy na lata 2011/2012-2014/2015 (w tys. PLN) 400000 350000 300000 250000 200000 150000 100000 50000 0 Nawozy wapniowe Nawozy wapniowomagnezowe Źródło: Opracowanie własne na podstawie Środki produkcji w rolnictwie w roku gospodarczy 2010/2011, GUS, 2011, Dystrybutorzy mają swoje przewidywania dotyczące trendów na rynku. Przykładowo według dystrybutora Osadkowski SA w najbliższych latach spadnie sprzedaż nawozów luzem na rzecz big-bagów. Wiele przedsiębiorstw (m.in. Osadkowski SA, DOWO, Agro-Efekt Syców) zwróciło uwagę na to, iż coraz ważniejsza dla producentów rolnych jest organizacja pomiaru pola, szkoleń w zakresie nawożenia, fachowa pomocy w doborze nawozu, a także dowóz do klienta. Ponadto, właściciele gospodarstw rolnych coraz częściej pytają i sprawdzają informacje na temat certyfikatów oraz referencji uzyskanych przez poszczególnych dystrybutorów. Według przedsiębiorstwa JKSM oraz ZCH Siarkopol wzrośnie zapotrzebowanie na produkty ekologiczne. STRONA 20/78

Ponadto, przewiduje się, iż wysokie, niestabilne kursy walut i rosnące stawki surowców sprawią, że wzrosną ceny środków do uprawy roślin. Od listopada 2011 roku ceny większości nawozów wzrosły, a najbardziej zdrożały nawozy wapniowe. 2.3. Ceny Jednym ze sposobów przybliżających zmiany poziomu cen nawozów wapniowych i wapniowo-magnezowych obowiązujących na rynku polskim jest indeks cen. Podstawę do opracowania tego wskaźnika stanowiła obserwacja ok. 1800-2100 sztuk nawozów mineralnych, chemicznych i wapniowych w latach 1999-2010. Jako system wag przyjęto strukturę sprzedaży nawozów z roku poprzedzającego rok badany. Wskaźnik cen nawozów mineralnych, chemicznych oraz wapniowych wynosił w 2009 r. ok. 107 w stosunku do roku poprzedniego i blisko 159 w porównaniu do 2005 roku. Ponadto, od 2000 roku (z wyjątkiem 2008 r.) zauważyć można względną stabilność tempa wzrostu cen nawozów. Wykres 13. Wskaźnik cen nawozów mineralnych lub chemicznych oraz wapniowych (rok poprzedni = 100) 150 140 130 120 110 100 90 80 70 60 138,4 107,3 107,9 106,6 107,1 101,6 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Rocznik Statystyczny Rolnictwa, GUS, 2010. STRONA 21/78

Według ankiety przeprowadzonej przez Bank BGŻ w dniach 25-29.08.2011 roku średnia cena detaliczna wapna tlenkowego 50% mieściła się w przedziale 240-250 PLN za tonę. Cena produktu zarówno u dystrybutorów jak i producentów zależy głównie od ilości zamawianego towaru, kosztów transportu, zawartości składników czy opakowalnictwa. Przy realizacji zamówień zawierających standardowe produkty głównym czynnikiem pozwalającym na obniżkę ceny jest regularność zamówień oraz ich wielkość. Zarówno nawozy wapniowe, jak i wapniowo-magnezowe cechują się bardzo zróżnicowanymi cenami w zależności od typu nawozu, co jest widoczne na przykładzie firmy Lhoist jednego z największych producentów w analizowanym regionie. Przykładowo ceny detaliczne brutto nawozów wapniowych wynosiły ok. 31 PLN za tonę za nawóz wapniowo-węglanowy o zawartości CaO min. 50% pakowany luzem. W przypadku nawozu wapniowo-magnezowego o zawartości CaO i MgO min. 60% w tym MgO min. 20% pakowane w big-bagi o pojemności 1 tony, kosztowały 270 PLN za tonę. Wykres 14. Ceny detaliczne brutto nawozów wapniowych i wapniowo-magnezowych w 2012r. w firmie Lhoist (w PLN za tonę) 270 216 162 31,32 Nawóz wapniowy węglanowy, odmiana 04, zawartość CaO min. 50% Nawóz wapniowy tlenkowy, odmiana 03- wapno tlenkowe, (luzem) zawartość CaO min. 60% (luzem) Nawóz wapniowy tlenkowy, odmiana 03- wapno tlenkowe, Nawóz wapniowomagnezowy 0-1mm zaw. CaO+MgO min 60% w tym zawartość CaO min. 60% MgO min 20% (big-bag 1t) (big-bag + paleta 1t) Źródło: Opracowanie własne na podstawie www.lhoist.pl STRONA 22/78

Ceny poszczególnych dystrybutorów cechują się znaczącym zróżnicowaniem. Przykładowo ceny oferowane przez dystrybutorów nawozów w Polsce, wahają się od 66 PLN/t do 135 PLN/t za nawóz wapniowo-magnezowy pakowany luzem. Z kolei cena nawozu wapniowego wynosi ok. 150 PLN/t dla wapno tlenkowego oraz waha się w granicach 29-121 PLN/t dla wapna węglanowego (również pakowanego luzem). Tabela 1. Zestawienie cen produktów wybranych dystrybutorów Cena netto Produkt Zawartość MgO Zawartość CaO Opakowanie Cena netto w przeliczeniu na czysty Dystrybutor składnik Wapno tlenkowe - 60% luzem 155 zł/t 258 zł/t Grempix Wapno tlenkowe - 60% luzem 150 zł/t 250 zł/t Wapnowanie.com Wapno węglanowe - 50% luzem 45 zł/t 90 zł/t Dowo Wapno węglanowe - 50% luzem 62 zł/t 124 zł/t Grempix Wapno węglanowe - 50% luzem 29 zł/t 58 zł/t Wapnowane.com Wapno węglanowe - 50-55% luzem 121 zł/t 220 242 zł/t Womar Wapno węglanowe - 50% luzem 79 zł/t 158 zł/t Osadkowski SA Wapno węglanowe <0,6% >52% luzem 111 zł/t 211 zł/t SKR Nawóz wapniowo- magnezowy 15% 50% luzem 74 zł/t 114 zł/t Osadkowski SA Nawóz wapniowo- magnezowy 15% 30% luzem 66 zł/t 147 zł/t Grempix Nawóz wapniowo- magnezowy 19% 28% luzem 113 zł/t 240 zł/t SKR Nawóz wapniowo- 0,7% 51% luzem 116 zł/t 224 zł/t SKR STRONA 23/78

magnezowy Nawóz wapniowo- magnezowy 12-20% 28-36% luzem 127 zł/t 227-318 zł/t Womar Nawóz wapniowo- magnezowy 8-15% 32-42% luzem 121 zł/t 212-303 zł/t Womar Nawóz wapniowo- magnezowy 2% 51% luzem 135 zł/t 255 zł/t SKR Nawóz wapniowo- magnezowy 16% 28% Worki 50 kg 390 zł/t 886 zł/t Lepchpol Nawóz wapniowo- magnezowy 16% 28% Big-bag 1t 410 zł/t 932 zł/t Lepchpol Nawóz wapniowomagnezowy z mikroelementami (B, Cu, Mo, Zn) 16% 28% worki 50 kg 445 zł/t 1011 zł/t Lechpol Nawóz wapniowomagnezowy z mikroelementami (B, Cu, Mo, Zn) 16% 28% Big-bag 1t 465 zł/t 1057 zł/t Lechpol Nawóz wapniowomagnezowy z mikroelementami (B, Cu, Mo, Zn) 10% 39% Big-bag 1t 340 zł/t 694 zł/t Wapnowanie.com Źródło: Opracowanie własne. 2.4. Dystrybucja Model dystrybucji panujący na rynku opiera się na kilkunastu największych producentach nawozów (m.in. Lhoist Polska, Jeleniogórskie Kopalnie Surowców Mineralnych, ZCH Siarkopol, Koszelowskie Zakłady Kredowe) i bardzo dużej liczby dystrybutorów działających zarówno lokalnie, jak i na terenie całej Polski. Istnieją także dystrybutorzy, którzy sprzedają swoje produkty za granicę. Praktycznie żaden z dystrybutorów nie ma umowy na wyłączność z producentem każdy z nich współpracuje z wieloma podmiotami produkującymi nawozy. STRONA 24/78

Oferta firm kierowana jest do sektora rolniczego głównie do gospodarstw rolnych i hurtowni. Sieci dystrybucyjne zazwyczaj składają się z centrali magazynowej znajdującej się w siedzibie firmy oraz z oddziałów terenowych posiadających własną bazę magazynową (np. ProCam Polska, Sołtys). Dystrybutorzy dają możliwość bezpośredniego dowozu nawozów do klienta lub odbioru z fabryki. Przedsiębiorstwa oferują zarówno transport samochodowy, jak i kolejowy. Jednak nawozy praktycznie zawsze przewożone są samochodami. Sieć dystrybucyjna wspierana jest w większości przez własną flotę transportową (m.in. ProCam Polska, Eko-Wap) lub firmy spedycyjne (m.in. Osadkowski, Lechpol, SKR Strzelce Krajeńskie). Istotną rolę w procesie dystrybucji odgrywają doradcy i przedstawiciele handlowi działający w terenie, co umożliwia bezpośrednie dotarcie do klientów (np. Osadkowski, Agro-Efekt, Lechpol). Ponadto, często oferowana jest pomoc w zakresie nawożenia (np. DOWO, Osadkowski, Agro- Efekt, Chempest, SKR Strzelce Krajeńskie). Zamówienie można składać telefonicznie, mailowo, wypełniając formularz dostępny na stronie internetowej lub osobiście w siedzibie przedsiębiorstwa. 2.4.1. PPH DOWO PPH DOWO www.dowo.pl Stargard Szczeciński (woj. zachodniopomorskie) Informacje podstawowe: Przedsiębiorstwo Produkcyjno Handlowe DOWO jest firmą prywatną, założoną w 1985 roku. Od początku działalności związana jest z branżą rolniczą. W pierwszym okresie istnienia głównym profilem przedsiębiorstwa był skup i przetwórstwo ziół. W następnych latach poszerzono ofertę o sprzedaż wapna nawozowego i rozpoczęto współpracę z kopalniami dolomitu. STRONA 25/78

Obecnie firma sprzedaje wapno nawozowe w formie węglanowej i tlenkowej z najwyższej jakości złóż od wiodących producentów krajowych i zagranicznych. Produkty firmy posiadają certyfikaty do stosowania w rolnictwie ekologicznym. PPH DOWO brało również udział w imprezach targowo-wystawienniczych np. AGRO- TARGI. Model dystrybucji: Oferta firmy kierowana jest do sektora rolniczego głównie duże gospodarstwa rolne. Obszarem działania przedsiębiorstwa jest województwo zachodniopomorskie, lubuskie oraz wielkopolskie. Wapno nawozowe jest dowożone do odbiorcy samochodami samowyładowczymi o ładowności ok. 26 ton. Firma jest autoryzowanym przedstawicielem i dealerem wapna nawozowego. W swojej ofercie posiada nawozy od wiodących producentów krajowych i zagranicznych. Przedsiębiorstwo posiada bezpośredni kontakt z klientem wykonywany jest np. pomiar kwasowości pola rolnika, co umożliwia podjęcie szybkiej decyzji dotyczącej wapnowania. Klienci mogą również skorzystać z fachowego doradztwa dotyczącego rodzajów, dawki, sposobu i terminu zastosowania wapna nawozowego. Zamówienie można złożyć telefonicznie, mailowo lub osobiście w siedzibie przedsiębiorstwa. Oferta produktowa: W ofercie firmy znajdują się nawozy wapniowe, występujące w formie tlenkowej oraz węglanowej, która dzieli się na nawozy wapniowe i wapniowo-magnezowe (dolomit). Wapno nawozowe sprzedawane jest luzem. Ponadto, wszystkie oferowane nawozy wapniowe zostały dopuszczone do obrotu w rolnictwie przez Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach. Posiada również certyfikaty do stosowania w rolnictwie ekologicznym. Nawóz wapniowy tlenkowy sprzedawany przez tą firmę zawiera 50%-70% CaO. Wapno tlenkowe o takiej zawartości pierwiastków nadaje się przede wszystkim na gleby cięższe i zlewne, których odczyn zmienia się bardzo powoli, a gleby te odznaczają się wysoką zdolnością buforową. Nawóz tego typu pakowany jest luzem i przewożony samochodem o ładowności ok. 26 ton. Kolejnym produktem jest nawóz wapniowy węglanowy, który zawiera 50%-52% CaO. Zalecany jest przez przedsiębiorstwo do stosowania szczególnie na glebach lekkich i średnich. STRONA 26/78

Wysoka zawartość wapnia umożliwia również jego stosowanie na glebach zwięzłych. Nawóz pakowany jest luzem i transportowany samochodem o ładowności ok. 26 ton. Z kolei nawóz wapniowo-magnezowy węglanowy (dolomit) zawiera ponad 90% węglanów, co w przeliczeniu na tlenek wynosi ok. 30% CaO i 18% MgO. Zawiera ponadto mikroelementy takie jak: bor, miedź, mangan, cynk, żelazo. Wapno z magnezem można stosować na wszystkie gleby i pod wszystkie uprawy, a w szczególności na gleby lekkie kwaśne wymagające zwiększonej ilości magnezu. Nawóz pakowany jest luzem i przewożony samochodem o ładowności ok. 26 ton. 2.4.2. SOŁTYS SP. Z.O.O. SOŁTYS SP. Z.O.O. www.soltys.eu Małogoszcz (woj. świętokrzyskie) Informacje podstawowe: Spółka Sołtys istnieje od 2007 roku. Powstanie jej jest częścią przekształceń F.T.U. Sołtys Grzegorz mających na celu dostosowanie działań do zmian rynku transportowego, kruszyw oraz nawozów. Od początku istnienia spółka zajmuje się sprzedażą nawozów węglanowych, kruszyw oraz świadczeniem usług transportowych na terenie kraju oraz za granicą. Przedsiębiorstwo posiada również wiele referencji od największych klientów, które świadczą o wysokiej jakości usług i sprzedawanych towarów. Część produktów firmy posiada certyfikaty do stosowania w rolnictwie ekologicznym. Model dystrybucji: Spółka Sołtys prowadzi sprzedaż nawozów węglanowych, magnezowych oraz tlenkowych jednych z ważniejszych producentów krajowych Lafarge Kruszywa, Lhoist polska oraz Kopalnia Wapienia Morawica. STRONA 27/78

Oferta firmy kierowana jest do sektora rolniczego i sadowniczego dużych gospodarstw rolnych oraz hurtowni. Obszarem działania przedsiębiorstwa są zarówno wszystkie regiony w Polsce, jak i wybrane państwa graniczące z Polską. Klientom zapewnione są kompleksowe usługi logistyczne takie jak transport samochodowy, przeładunki, rozładunki oraz załadunki samochodów i wagonów, a także magazynowanie. Pomimo, że przedsiębiorstwo oferuje m.in. transport samochodowy i kolejowy, nawozy praktycznie zawsze przewożone są samochodami. Zamówienie można złożyć telefonicznie, mailowo lub osobiście w siedzibie przedsiębiorstwa. Oferta produktowa: W ofercie firmy znajduje się pełna gama wysokiej jakości nawozów mineralnych i wapniowych ważniejszych na rynku producentów: Lafarge, Lhoist oraz Kopalnia Wapienia Morawica. Ponadto, część oferty obejmuje nawozy posiadające świadectwo do stosowania w rolnictwie ekologicznym. Produktami firmy są także kruszywa budowlane i drogowe. Tabela 2. Zestawienie produktów oferowanych przez firmę Sołtys Produkt Zawartość MgO Zawartość CaO Opakowanie Producent Wapno węglanowe 0,6% 52% luzem, big-bag, worki 25 kg Kopalnia Wapienia Morawica Wapno węglanowe - 50% luzem, big-bag Lhoist Polska Wapno tlenkowe - 80% luzem, big-bag Lhoist Polska Wapno tlenkowe - 60% luzem, big-bag Lhoist Polska Nawóz wapniowo-magnezowy 20% 60% luzem, big-bag Lhoist Polska Nawóz wapniowo-magnezowy 25% 75% luzem, big-bag Lhoist Polska Nawóz wapniowo-magnezowy (Radkowit) 15-20% 30-35% luzem, big-bag Lafarge Nawóz wapniowo-magnezowy (Radkowit) 8-15% 45% luzem Lafarge STRONA 28/78

Nawóz wapniowo-magnezowy z mikroelementami (K 2O) Źródło: Opracowanie własne. 6% 25% big-bag, worki 25kg Kopalnia Wapienia Morawica 2.4.3. OSADKOWSKI SA OSADKOWSKI SA www.osadkowski.pl Bierutów (woj. dolnośląskie) Informacje podstawowe: Firma Osadkowski SA od ponad 20 lat oferuje kompleksowe wsparcie rolnictwa oraz gwarantuje najwyższe standardy obsługi gospodarstw rolnych. Przedsiębiorstwo to jest częścią Grupy Osadkowski, która zapewnia kompleksową obsługę branży rolno-spożywczej w obszarze obrotu płodów rolnych, zaopatrzenia w środki do produkcji rolnej, sprzedaży i serwisu maszyn rolniczych, pomocy w pozyskiwaniu środków lub zwrotu kosztów inwestycji z funduszy UE. Ponadto, grupa zapewnia szkolenia oraz doradztwo rolnicze i ekonomiczne, a także prowadzi działalność społeczną na rzecz rozwoju środowisk wiejskich. Jako lider w sprzedaży roztworów saletrzano-mocznikowych (RSM) w kraju firma promuje i inwestuje w rozwój tego segmentu nawozów. Ponadto, przedsiębiorstwo jest obecne w wielu rankingach i zestawieniach biznesowych. Przykładowo uzyskało tytuł Diament Forbes 2012 dla firm najszybciej zwiększających swoją wartość w kategorii przedsiębiorstw o poziomie przychodów powyżej 250 mln PLN. Innym uzyskanym wyróżnieniem był tytuł Perła Polskiej Gospodarki 2011 dla najbardziej efektywnych polskich przedsiębiorstw. Organizatorem był Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk oraz Oficyna Wydawnicza,,Rynek Polski" Sp. z o.o. Model dystrybucji: Głównymi odbiorcami firmy są duże gospodarstwa rolne. STRONA 29/78

Osadkowski SA jest bezpośrednim przedstawicielem producentów i importerów nawozów współpracuje z czołowymi krajowymi i zagranicznymi producentami nawozów mineralnych. Firma jest autoryzowanym dystrybutorem renomowanych producentów nawozów wapniowych i wapniowo-magnezowych: Lhoist Polska Sp. z o.o., Zakłady Przemysłu Wapienniczego "Trzuskawica" S.A., Górnicze Zakłady Dolomitowe, Nordkalk Sp.z o.o., Omya Sp.z o.o., Jeleniogórskie Kopalnie Surowców Mineralnych Spółka Jawna, Koszelowskie Zakłady Kredowe, SeNaPro. Przedsiębiorstwo zapewnia fachowe doradztwo, wysokiej jakości nawozy, a także obsługę logistyczną i posprzedażową. Dzięki współpracy z wieloma firmami logistycznymi realizowane są terminowe dostawy transportem samochodowym oraz kolejowym. Bardzo istotną rolę w procesie dystrybucji odgrywają przedstawiciele handlowi, którzy oferują fachowe doradztwo w zakresie ustalania dawek nawozów, a w sezonach zmniejszonej ilości prac polowych przeprowadzają szkolenia dotyczące m.in. potrzeb i zasad nawożenia. Sprzedaż prowadzona jest z możliwością wymiany barterowej za dostarczone płody rolne. Możliwa jest również sprzedaż z wydłużonym terminem płatności oraz na przedpłatę zależnie od preferencji klienta. Zamówienie można złożyć telefonicznie, mailowo lub osobiście w siedzibie przedsiębiorstwa. Oferta produktowa: Dział Nawozów Osadkowski SA oferuje szeroką gamę nawozów azotowych, fosforowych, potasowych, wapniowych i wieloskładnikowych. Szeroki wachlarz oferowanych produktów i usług obejmuje m.in.: środki do produkcji rolnej, m.in.: środki ochrony roślin, nawozy, nasiona, STRONA 30/78

skup, kontraktacja i sprzedaż płodów rolnych, serwis i szeroka oferta maszyn rolniczych, środki do produkcji zwierzęcej, folie, siatki i sznurki rolnicze, paliwa stałe (węgiel, miał, ekogroszek), drobny sprzęt rolniczy i ogrodniczy, pomoc w uzyskaniu zwrotów kosztów inwestycji z funduszy pomocowych UE, usługi finansowe (kredyty, leasingi, raty) oraz ubezpieczenia ia dla gospodarstw rolnych, szkolenia i doradztwo rolnicze oraz ekonomiczne. Tabela 3. Zestawienie nawozów wapniowych i wapniowo-magnezowych oferowanych przez firmę Osadkowski SA Zawartość Zawartość Produkt Opakowanie Producent MgO CaO Wapno węglanowe - 50% luzem, big-bagbag Nordkalk Wapno węglanowe - 50% luzem, big-bagbag Omya Nawóz wapniowo-magnezowy Źródło: Opracowanie własne. 15% 50% luzem, big-bagbag Omya 2.4.4. ORŁY II ORŁY II www.orly2.pl Przemyśl (woj. podkarpackie) Informacje podstawowe: Firma Orły II została założona w maju 2000 roku i jest spółką córką firmy istniejącej na rynku od 1991. Zajmuje się sprzedażą wapna nawozowego z produkcji podstawowej dla rolników, STRONA 31/78

sadowników oraz właścicieli śródlądowych stawów rybnych. Nawozy pochodzą z produkcji podstawowej z kopalń na terenie Gór Świętokrzyskich. Model dystrybucji: Firma działa na terenie całego kraju i jest dystrybutorem takich producentów jak Lhoist Bukowa, KOSD SA oraz KKSM SA. ORŁY II współpracuje jednak głównie z Lhoist. Firma posiada również wielu zaufanych klientów, którzy polecają ją innym przedsiębiorstwom. Głównym odbiorcą produktów firmy są rolnicy oraz sadownicy. Towar dowożony jest ciągnikami siodłowymi z naczepą o ładowności ok. 25 ton. Zamówienie można złożyć telefonicznie, mailowo lub osobiście w siedzibie przedsiębiorstwa. Oferta produktowa: W ofercie firmy znajdują się: nawóz wapniowy węglanowy o symbolu 04, nawóz wapniowy tlenkowy o symbolu 03, nawóz wapniowo - magnezowy węglanowy o symbolu 03 lub 05, nawóz wapniowo - magnezowy tlenkowy o symbolu 02. Tabela 4. Zestawienie nawozów wapniowych i wapniowo-magnezowych oferowanych przez firmę Orły II Produkt Zawartość MgO Zawartość CaO Opakowanie Producent Wapno węglanowe - 50% luzem, big-bag bag 0,5t i 1t Lhoist Wapno tlenkowe - 60% luzem, big-bag bag 0,5t i 1t Lhoist Nawóz wapniowo-magnezowy 20% 40% luzem, big-bag bag 0,5t i 1t KKSM SA Nawóz wapniowo-magnezowy Źródło: Opracowanie własne. 15% 30% luzem, big-bag bag 0,5t i 1t KOSD SA STRONA 32/78

2.4.5. EKO-WAP SP. Z.O.O. EKO-WAP SP. Z.O.O. www.ekowap.pl Miechów (woj. małopolskie) Informacje podstawowe: EKO-WAP sp. z.o.o. zajmuje się produkcją i sprzedażą kruszyw drogowych oraz nawozów wapniowych. Firma posiada cztery oddziały: Kopalnia Kamień Śląski, Biuro Siedliska, Oddział Bukowa, Oddział Wielkanoc. Model dystrybucji: Spółka jest dystrybutorem producenta Lhoist. Ponadto, firma Eko-Wap zarówno produkuje, jak i sprzedaje nawozy. Dzięki takiemu rozwiązaniu jest w stanie dostosować się do specjalnych zamówień klientów. Oferta firmy skierowana jest do branży rolniczej i budowlanej. Obszar działania spółki obejmuje gminy i gospodarstwa rolne na terenie całej Polski. Nawóz dostarczany jest własnym transportem na miejsce wskazane przez odbiorcę. Powyżej 1000 ton istnieje możliwość wysiewu. Zamówienie można złożyć telefonicznie, mailowo, wypełniając formularz dostępny na stronie internetowej lub osobiście w siedzibie przedsiębiorstwa. Oferta produktowa: Oferta firmy obejmuje produkcję i sprzedaż surowców takich jak: wapno, wapno dolomitowe, nawóz i kruszywa drogowe oraz dolomitowe. Jakość nawozu jest badana laboratoryjnie, co potwierdzają atesty Stacji Chemiczno-Rolniczych. STRONA 33/78

Specjalnością spółki jest produkcja i sprzedaż nawozów o zawartości tlenku wapnia (CaO) powyżej 50% odmiana 04. Firma posiada również w sprzedaży nawozy wapniowomagnezowe i nawozy tlenkowe o zawartości tlenku wapnia (CaO) powyżej 60%. Nawozy pakowane są luzem oraz w big-bagi 0,5 tony lub 1 tona. 2.4.6. Agro-Efekt Sp. Z.O.O. Agro-Efekt Sp. z.o.o. www.agroefekt.pl Syców (woj. dolnośląskie) Informacje podstawowe: Przedsiębiorstwo Handlowo-Promocyjne Agro-Efekt Sp. z o.o. od kilkunastu lat kompleksowo obsługuje podmioty rolne na rynku polskim. Celem firmy jest zapewnienie profesjonalnej obsługi poprzez doradztwo, skup płodów rolnych, serwis, sprzedaż środków do produkcji rolnej oraz nowych technologii. Od wielu lat wysiłki przedsiębiorstwa skierowane są w budowanie silnej, stabilnej i bezpiecznej firmy o czytelnej, znanej marce zapewniającej satysfakcję klientów oraz rozwój pracowników. Agro-Efekt posiada 30 oddziałów w województwie dolnośląskim, opolskim i wielkopolskim. Spółka zatrudnia ok. 170 osób. Wszystkie zakupione nawozy posiadają odpowiednie certyfikaty i świadectwa jakości. Model dystrybucji: Spółka jest jednym z największych dystrybutorów roztworów saletrzano-mocznikowych (RSM) w kraju. Obszar działania firmy obejmuje województwo dolnośląskie, opolskie i wielkopolskie. Firma posiada wielu doradców i przedstawicieli handlowych działających w terenie, co umożliwia bezpośrednie dotarcie do klientów. Ponadto, oferowana jest pomoc w zakresie STRONA 34/78

nawożenia. Przedsiębiorstwo daje możliwość bezpośredniego dowozu nawozów do klienta lub odbioru z określonego punktu sprzedaży. Ponadto, możliwa jest wymiana barterowa nawozów za dostarczone płody rolne. Oferta produktowa: Oferta firmy składa się z: środków ochrony roślin, nawozów, nasion, pasz, maszyn rolniczych i części, materiałów budowlanych. Spółka prowadzi sprzedaż nawozów do wszystkich rodzajów upraw. W ofercie znajdują się nawozy doglebowe i dolistne, biostymulatory i użyźniacze. Ponadto, sprzedawane są nawozy: azotowe, fosforowe, potasowe, wapniowe, wieloskładnikowe. Nawozy pakowane są luzem lub w big-bagi o pojemności 0,5 tony i 1 tona. STRONA 35/78

2.4.7. ProCam Polska Sp. z.o.o ProCam Polska Sp. Z.O.O. www.procam.pl Tczew (woj. pomorskie) Informacje podstawowe: Firma ProCam Polska jest częścią grupy ProCam Group, która jest największym przedsiębiorstwem branży rolniczej w Wielkiej Brytanii. Spółka posiada czternaście placówek w Polsce. Zadaniem każdego oddziału jest profesjonalne doradztwo agrotechniczne oraz dostarczanie środków do produkcji roślinnej dla gospodarstw z terenu Polski południowo-zachodniej, a w szczególności województwa dolnośląskiego. Kadrę placówek stanowią przedstawiciele handlowi ProCam Polska będący jednocześnie doradcami agrotechnicznymi oraz pracownicy odpowiedzialni za logistykę i realizację dostaw nawozów i środków ochrony roślin. Funkcjonowanie przedsiębiorstwa opiera się o sprawdzone procedury i standardy wdrożone i stosowane przez ostatnie lata zarówno w Polsce, jak i Europie. Model dystrybucji: Oferta firmy jest skierowana głównie do gospodarstw rolnych. Obszar działania firmy obejmuje tereny południowo-zachodniej Polski, a w szczególności województwo dolnośląskie. Spółka współpracuje zarówno z producentami polskimi, jak i zagranicznymi. Wśród nich wyróżnić można m.in. ADOB, Agro Pak, BASF, DuPont, NordKalk czy Timac Agro. Sieć dystrybucyjna ProCam składa się z centrali magazynowej znajdującej się w siedzibie firmy w Tczewie oraz z 11 oddziałów terenowych posiadających własną bazę magazynową. Sieć ta wspierana jest w większości przez własną nowoczesną flotę transportową będącą w stanie realizować każdej wielkości zamówienia. STRONA 36/78

Firma tylko w małym zakresie dysponuje własnymi magazynami, które są przeznaczone są pod nawozy wysokospecjalistyczne i zawierające żywe mikroorganizmy. Cała pozostała gama nawozów jest składowana bezpośrednio u producentów i importerów. Logistyka dostaw dzięki współpracy z licznymi spedycjami oraz posiadaniu własnego transportu pozwala realizować zamówienia nawet w 24 godziny. Oferta produktowa: Oferta firmy składa się z nawozów oraz materiałów siewnych. W ofercie nawozów znajduje się wiele dostępnych na rynku krajowym i światowym nawozów mineralnych i organicznych. Poprzez nawozy mineralne rozumie się grupy azotowe, potasowe, fosforowe, wieloskładnikowe, wapno nawozowe w formach węglanowych i tlenkowych lub ich mieszaninach, a także nawozy specjalistyczne do produkcji warzyw, owoców, kwiatów, drzew i krzewów ozdobnych. Produkty dostępne są luzem, w big-bag 1800 kg, 1200 kg, 1000 kg, 600 kg, 500 kg oraz workach 50 kg i 25 kg. W ofercie znajdują się także rolnicze nawozy specjalistyczne, które w swoim składzie posiadają także żywe organizmy w postaci grzybów i bakterii, których głównym celem jest poprawa życia biologicznego gleby, co pozwala na mineralizację składników z form nie przyswajalnych, a gromadzonych w glebie przez lata. 2.4.8. Lechpol Sp. z.o.o. Lechpol Sp. Z.O.O. www.lechpol-szubin.pl Szubin (woj. kujawsko-pomorskie) Informacje podstawowe: Firma Lechpol powstała w 1990 roku. W początkowym okresie działalność spółka koncentrowała się na zakupie zboża i sprzedaży nawozów mineralnych. Poza sprzedażą hurtową STRONA 37/78

i detaliczną nawozów producentów krajowych i nawozów importowanych, w 1998 roku uruchomiono również własną mieszalnię nawozów. Aktualnie siedziba firmy znajduje się w Szubinie, a jej oddziały w Dziewierzewie, Krajence i Piotrkowie Kujawskim. Producenci nawozów przyznali Spółce liczne nagrody i podziękowania. Firma posiada również wiele nagród i wyróżnień. Dynamika rozwoju została odznaczona miejscem w pierwszej pięćdziesiątce edycji Złotej Setki Pomorza i Kujaw za 1996 r. organizowanej przez Gazetę Pomorską. W kolejnej edycji Lechpol zwyciężył w kategorii wydajności netto, dystansując kolejnego konkurenta o 35%. W 2004 roku Lechpol został laureatem nagrody Fair Play. Model dystrybucji: Od początku działalności Lechpol współpracuje z takimi producentami nawozów jak: Z.A. Puławy, Z.A. Tarnów, GZNF FOSFORY Gdańsk, Luvena Spółka Akcyjna, Z.Ch Siarkopol, Z.Ch. Police, Fosfan Szczecin, Z.A. Anwil, Z.A. Kędzierzyn-Koźle. Głównymi odbiorcami produktów spółki są duże gospodarstwa rolne. Obszar działania firmy obejmuje województwo wielkopolskie oraz kujawsko-pomorskie. Firma stworzyła własną sieć sprzedaży nawozów mineralnych i odbioru płodów rolnych opartą na przedstawicielach handlowych oraz firmach kooperujących, dzięki czemu oferta Lechpolu dociera bezpośrednio do producentów rolnych. Znaczącą role w procesie obsługi kontrahentów odgrywa wiedza przedstawicieli handlowych poparta najnowszymi wynikami badań, w tym na własnych plantacjach doświadczalnych. Ponadto, stworzono sprawnie funkcjonujący mechanizm, w którym gospodarstwa rolne otoczone są opieką indywidualnych przedstawicieli handlowych. Dzięki temu można lepiej dopasować się do potrzeb producentów rolnych. STRONA 38/78

Oferta produktowa: Na ofertę przedsiębiorstwa składa się: sprzedaż nawozów krajowych i importowanych (głównie wapniowych i wapniowomagnezowych), sprzedaż kwalifikowanego materiału siewnego, sprzedaż środków ochrony roślin, obrót płodami rolnymi, paszami, koncentratami i śrutami poekstrakcyjnymi sprzedaż hurtowa węgla krajowego i importowanego. 2.4.9. Chempest SA Chempest SA www.chempest.com.pl Racibórz (woj. śląskie) Informacje podstawowe: Chempest rozpoczął działalność w 1990 roku i zajmuje się kompleksowym zaopatrzeniem producentów rolnych w środki do produkcji. Spółka posiada 40 punktów sprzedaży na terenie województw śląskiego, opolskiego i małopolskiego. Firma świadczy także usługi doradcze w zakresie uprawy roślin i hodowli zwierząt. Model dystrybucji: Oferta firmy skierowana jest głównie do gospodarstw rolnych. Co więcej, producentów rolnych firma obsługuje uje poprzez rozległą sieć Punktów Sprzedaży zlokalizowaną na terenie województw śląskiego, opolskiego i małopolskiego. Sieć ta obejmuje obecnie 40 Punktów Sprzedaży i jest w dalszym ciągu rozwijana. Klienci firmy mają możliwość skorzystania z bezpośredniego o i bezpłatnego doradztwa specjalistów w zakresie uprawy roślin, jak i hodowli zwierząt. Poszczególne rozwiązania dobierane STRONA 39/78

są po dokładnym zapoznaniu z potrzebami i możliwościami Klienta. Rozwiązania propagowane przez Chempest stosuje wielu producentów rolnych. Chempest współpracuje z takimi producentami nawozów jak: Zakłady Azotowe PUŁAWY S.A. Zakłady Azotowe KĘDZIERZYN S.A. G.Z.N.F. FOSFORY Sp. z.o.o. Timac Agro Polska AurePio Sp. z.o.o. YARA Polans Sp. z.o.o. Luvena S.A. Nordkalk Sp. z.o.o. Oferta produktowa: Chempest zajmuje się zaopatrzeniem producentów rolnych w takie produkty jak środki ochrony roślin, nawozy, nasiona, pasze, maszyny rolnicze, paliwa, węgiel. Firma prowadzi również kontraktację i skup płodów rolnych. W ofercie znajduje się m.in. nawóz wapniowy węglanowy o zawartości 52% CaO oraz nawóz wapniowo-potasowo-magnezowy o zawartości 12% K, 6% MgO oraz 26% CaO. Nawozy oferowane są luzem oraz w big-bag 0,5 tony i 1 tona. 2.4.10. SKR Strzelce Krajeńskie SKR Strzelce Krajeńskie www.skrstrzelce.pl Strzelce Krajeńskie (woj. lubuskie) STRONA 40/78

Informacje podstawowe: Spółdzielnia Kółek Rolniczych w Strzelcach Krajeńskich powstała w 1975 roku. W początkowych latach działalności Spółdzielnia zajmowała się głównie usługami mechanizacyjnymi i transportowymi w rolnictwie. Obecnie organizacja zajmuje się działalnością handlową, a w jej ramach sprzedażą nawozów i innych środków do produkcji rolnej. Rocznie SKR Strzelce Krajeńskie sprzedaje ponad 100 tys. ton nawozów w kraju, głównie w woj. lubuskim i zachodniopomorskim. Spółdzielnia posiada 10 kombajnów zbożowych, w większości nowej generacji, które spełniają wymogi wyższej jakości usług. SKR corocznie uczestniczy w regionalnych targach rolniczych w Barzkowicach i w Kalsku. W 2007 roku SKR Strzelce Krajeńskie znalazła się w prestiżowym gronie Gazel Biznesu, czyli przedsiębiorstw, które osiągają bardzo dobre wyniki finansowe, dynamicznie się rozwijają oraz są rzetelnymi partnerami w biznesie. Model dystrybucji: Spółdzielnia jest koncesjonowanym sprzedawcą środków ochrony roślin wielu producentów: ZA PUŁAWY, ZA w TARNOWIE-MOŚCICACH, ZCH POLICE, ANWIL Włocławek, LUVENA Spółka Akcyjna, ZCH SIARKOPOL Tarnobrzeg. Odbiorcami są głównie podmioty z województwa zachodniopomorskiego i lubuskiego. Sprzedaż detaliczną firma prowadzi z magazynów własnych zlokalizowanych w trzech Zakładach Usługowo-Handlowych Lipie Góry, Zwierzyn, Buszów, zaś sprzedaż hurtowa prowadzona jest przez Dział Sprzedaży. Dostawy realizowane są transportem samochodowym lub kolejowym. Spółdzielnia świadczy również usługi mechanizacyjne w szczególności specjalistyczne, m.in. zbiór zbóż i rzepaku kombajnami, prasowanie słomy, zakiszanie traw podsuszanych. STRONA 41/78