Osobliwości organizacji działalności rekreacyjnej w parkach narodowych Ukrainy na przykładzie Szackiego Parku Narodowego dr. Yuriy Zhuk Lwowski Uniwersytet Narodowy im. Ivana Franko, Ukraina
Obecnie na Ukrainie znajduje się 49 parków narodowych zlokalizowanych w 20 z 24 obwodów.
Obecnie działalność rekreacyjna w parkach narodowych objawia się w kilku kierunkach: Leczenie sanatoryjne i uzdrowiskowe; Rekreacja użytkowa; Turystyka.
Leczenie sanatoryjne i uzdrowiskowe prowadzone jest na podstawie dostępnych czynników terapeutycznych i infrastruktury budowanej w poprzednich latach (1970-1980). Rekreacja użytkowa obejmuje zbiór jagód, grzybów i roślin leczniczych, a także, jeśli jest to dozwolone, wędkarstwo. Obecność na terenach parków narodowych wielu obiektów historyczno-kulturowych i przyrodniczych sprawia, że są one najbardziej odpowiednie dla różnych rodzajów turystyki (poznawczej, ekologicznej itd).
Skuteczną metodą organizacji turystyki na obszarach chronionych są ścieżki ekologiczne. Ścieżka ekologiczna to specjalna trasa, która powstała w celu organizowania działalności ekologicznej i edukacyjnej poprzez pokazywanie walorów przyrodniczych, estetycznych i kulturowych.
Najwięcej ścieżek ekologicznych znajduje się w parkach położonych w Karpatach, ze względu na większą różnorodność obiektów przyrodniczych. Z drugiej strony, równinne parki mają mniejszy potencjał rekreacyjny, więc organizacja działalności turystycznej jest bardziej skomplikowaną.
Zgodnie z "Rozporządzeniem w sprawie działalności rekreacyjnej na terytoriach i obszarach chronionych Ukrainy" w parkach narodowych organizuje się następujące główne rodzaje działalności rekreacyjnej: 1. Odpoczynek 2. Aktywności wycieczkowe 3. Działalność turystyczna 4. Poprawa zdrowia 5. Wędkarstwo amatorskie i sportowe 6. Łowy amatorskie i sportowe
Wśród parków narodowych, które słyną z długiej historii istnienia, warto zidentyfikować Szacki park narodowy. Organizacja działalności rekreacyjnej na terenie badanego parku jest typową dla parków narodowych Ukrainy.
Szacki park narodowy znajduje się w północno-zachodniej części obwodu wołyńskiego. Park zajmuje powierzchnię 48977 ha, długość terytorium z północy na południe - 32 km, z zachodu na wschód - 36 km.
Na terenie Szackiego Parku Narodowego określono są cztery strefy funkcjonalne dla skutecznej ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju.
Strefy funkcjonalne Szackiego Parku Narodowego Obszar gospodarczy 61% Obszar chroniony 10,5% Obszar rekreacji regulowanej 26,5% Obszar rekreacji stacjonarnej 2%
1. Obszar chroniony o powierzchni 5145.1 ha (10,5%) jest przeznaczony do ochrony i odbudowy najcenniejszych kompleksów przyrodniczych i jest reprezentowany przez naturalne kompleksy bagienne, jeziorne i leśne.
2. Obszar rekreacyjny podzielony jest na regulowaną strefę rekreacyjną o powierzchni 12 971,1 ha. (26,5%) na krótkoterminową rekreację i poprawę stanu zdrowia ludności i rekreacyjnego obszaru rekreacyjnego na poziomie 978,0 hektarów (2,0%), gdzie znajdują się kompleksy turystyczne i rekreacyjne, a także lokale mieszkalne.
3. Obszar gospodarczy - 29883,0 ha. (61,0%), obejmuje: lasy - 14734,0 ha. (59%), łąki - 6839,9 ha (23%) (wykorzystywane jako pastwiska), grunty orne - 4759,9 ha. (16%), miasteczka i wsie - 1378.8 ha (5%) i inne terytoria o powierzchni 2170,4 ha. (7%). Na terytorium parku mieszkają około 13 tysięcy mieszkańców.
Najcenniejszymi obiektami przyrodniczymi parku są jeziora. W szczególności park ma 23 jeziora o łącznej powierzchni 6,338 ha, co stanowi 12,9% jego terytorium. Najbardziej rozwinięte w planie rekreacji są jeziora: Svitiaz (2641,2 ha) Pułemeckie (1647,0 ha) Piasoczne (189 ha.) Działalność rekreacyjna charakteryzuje się rozwojem wszystkich rodzajów rekreacji wodnej, które są obecnie realizowane w parku.
Dziś, działalność rekreacyjna skierowana jest na lokalne wakacje na plaży w strefie rekreacji stacjonarnej. W rezultacie pojawili się cztery strefy rekreacyjne: trzy nad jeziorem Svitiaz i jedna na jeziorze Piasoczne.
Strefy rekreacyjne Szackiego parku narodowego
Nad jeziorem Svitiaz znajduje się obszar rekreacyjny "Gryada", o powierzchni 28,25 ha, z czego 20,0 ha znajduje się pod zapleczem rekreacyjnym. Tu znajduje się 56 ośrodków rekreacyjnych. Największym obszarem jest obszar "Guszowe" (53,92 ha), w którym znajduje się 8 obiektów фwypoczynkowych, w tym pensjonat "Jeziora szackie"
Najmniejszym jest obszar rekreacyjny "Svitiaz", w którym siedem obiektów wypoczynkowych zajmują 8,37 ha. Jednocześnie w obiektach może być 454 osób. Nad jeziorem Piasoczne znajduje się obszar rekreacyjny "Piasoczne" o powierzchni 28,46 ha. Głównym obiektem rekreacyjnym jest sanatorium "Pieśń Leśna", który może pomieścić 420 osób.
Ogólnie na terytorium parku jest 76 obiektów rekreacyjnych, które mogą jednocześnie pomieścić 5423 osoby. Jeśli chodzi o politykę cenową w tych obiektach, w 2018 r. koszty utrzymania wynosiły od 5 do 100 euro.
Dobrze przemyślane są tereny rekreacyjne i dla aktywnych turystów, w szczególności, aby przezwyciężyć "dziką turystykę" byli rozmieszczone miasteczka namiotowe. Dziś są dwa takie miasteczka namiotowe: nad jeziorem Svitiaz - "Nezabudka" - 1,5 ha i nad jeziorem Piasoczne - Zapiasoczne" - 1,2 ha.
Na terenie parku rozwiją się ekologiczne i edukacyjne formy wypoczynku. W szczególności w tym celu zorganizowano trzy ścieżki ekologiczne: -"Svityazyanka" - o długości 5,2 km, pozwala zaznajomić się z ekocenozami wybrzeża jeziora Svitiaz; -"Pieśń Leśna " - o długości 5,6 km, przechodząca przez tereny leśne w pobliżu jezior Piasoczne i Peremut; -"Trzy jeziora" o długości 5,8 km, ciągnąca się wzdłuż brzegu jeziora Pułemeckie.
Pomimo intensywnego rozwoju działalności rekreacyjnej, istnieje znaczna liczba niedociągnięć: Nadmierne obciążenie turystyczne na małych obszarach parku; Sezonowy charakter działalności rekreacyjnej; Ograniczony udział administracji parku w organizacji działalności rekreacyjnej; Niski poziom współpracy między administracją parku, władzami i ludnością lokalną w zakresie organizacji działalności rekreacyjnej; Niska gotowość mieszkańców do przedsiębiorczości rekreacyjnej; Pogorszenie infrastruktury inżynieryjno-gospodarczej; Ograniczona kontrola nad przedmiotami działalności rekreacyjnej przez administrację parku; Potrzeba aktualizacji zaleceń naukowych dotyczących organizacji rekreacyjnego wykorzystania przyrody itp.
Podstawowe zadania Regionalnego Programu Rozwoju Turystyki i Rekreacji Szackiego parku narodowego: Poprawa systemu cen i polityki podatkowej w sferze rekreacyjnej; Rozwój mechanizmów gospodarczych dla efektywnego wykorzystania zasobów naturalnych; Badania i inwentaryzacja zasobów rekreacyjnych; Inwentaryzacja i analiza istniejących obiektów rekreacyjnych; Wsparcie dla małych i średnich przedsiębiorstw w dziedzinie rekreacji i turystyki; Określenie dopuszczalnego obciążenia rekreacyjnego w ekosystemie parku; Stworzenie sprzyjającego klimatu dla przyciągnięcia inwestycji; Eliminacja skutków działalności gospodarczej w obszarach rekreacyjnych.
Obiecujące miejsca i szlaki turystyczne na terytorium Szackiego parku narodowego
Do organizacji działalności rekreacyjnej na terenie parku wyróżnia się tereny rekreacyjne, tworzone są miasteczka namiotowe i obiekty rekreacyjne, położone są ścieżki ekologiczne i szlaki turystyczne. Wśród innych usług świadczonych przez administrację parków są również wycieczki, a także usługi zakwaterowania w sezonowych domach należących do organizacji. Na organizację działalności rekreacyjnej w parkach narodowych wpływają istotne negatywne czynniki, które wymagają kompleksowego rozwiązania.
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!