NOTATKA PODSUMOWUJĄCA WARSZTAT Z WARSZAWSKĄ RADĄ DS. BUDŻETU PARTYCYPACYJNEGO W DN. 5.10.2016 R. 1. Imię i nazwisko moderatora: Borys Martela (borys.martela@gmail.com) 2. Data przeprowadzenia spotkania: 5 października 2016 r. 3. Godzina rozpoczęcia i zakończenia spotkań: 10.00-14.00 4. Miejsce spotkania: Centrum Komunikacji Społecznej, ul. Senatorska 27, Warszawa 5. Uczestnicy: 6. Wprowadzenie 1. Oktawiusz Chrzanowski 2. Joanna Erbel 3. Dariusz Kraszewski 4. Krzysztof Mikołajewski 5. Marta Szaranowicz-Kusz 6. Aleksandra Winiarska 7. Marek Jezierski 8. Justyna Piwko 9. Anna Petroff-Skiba 10. Ewa Stokłuska Spotkanie 5 października zostało poświęcone ewaluacji pierwszej kadencji Rady ds. budżetu partycypacyjnego (dalej: Rady) w Warszawie. W trakcie czterech godzin, obecni na warsztacie członkowie Rady: dyskutowali o sukcesach gremium oraz o tym, czego nie udało się osiągnąć; zastanawiali się nad różnymi koncepcjami przeformułowania zadań Rady w kolejnej kadencji; proponowali usprawnienia dotyczące organizacji pracy gremium. Dużo czasu poświęcono również na rozmowę o tym, czy zakres tematyczny, którym zajmuje się Rada, nie powinien być znacznie szerszy. Umożliwiłoby to zajmowanie się nie tylko budżetem partycypacyjnym (BP), ale również innymi formami partycypacji w Warszawie. Ostatecznie uznano, że choć o BP nie da się rozmawiać w oderwaniu od szerszych zagadnień związanych przede wszystkim z uczestnictwem obywatelskim oraz strategicznym zarządzaniem miastem to Rada powinna się nadal skupiać przede wszystkim na budżecie. Dzięki zachowaniu dotychczasowego zakresu zadań, istnieje szansa na utrzymanie możliwości wywierania konkretnego wpływu na podejmowane decyzje w tym obszarze. Na wniosek społecznych ekspertów, zarekomendowano wprowadzenie zapisu do zarządzenia powołującego Radę, zgodnie z którym dyskusja o BP powinna mieć miejsce z uwzględnieniem szerszego kontekstu. 1
Oprócz tego, część członków Rady raz jeszcze podkreśliła gotowość włączenia się w prace mające na celu dalszy rozwój różnych form dialogu w stolicy (np. w ramach programu Dialog ). Więcej szczegółowych rozstrzygnięć opisano w dalszej części sprawozdania. 7. Przebieg warsztatu Na samym początku warsztatu, moderator poprosił każdego z uczestników o wymienienie co najmniej jednego sukcesu Rady w ostatniej kadencji oraz co najmniej jednej rzeczy, która pozostawiła pewien niedosyt. W rezultacie powstała następująca lista: Radzie ds. budżetu partycypacyjnego w trakcie pierwszej kadencji: udało się: nie udało się: ukonstytuować i zaistnieć jako istotne forum dyskusji o BP; opanować trudny merytorycznie temat; prowadzić rozmowę nie tylko o technikaliach, ale również o sprawach najważniejszych (wartościach, celach BP); zasugerować zmiany w BP, które zostały wprowadzone; doprowadzić do wprowadzenia pewnych nowatorskich rozwiązań, np. preselekcji (przestrzeń na eksperyment); uzyskać pewien realny wpływ na podejmowane decyzje ( jedyne takie ciało doradcze w Warszawie ); wypracować własną formułę pracy w zróżnicowanym składzie, w którym znaleźli się nie tylko eksperci od partycypacji, ale również doświadczenie urzędnicy specjalizujący się w innych zagadnieniach 1 ; pracować według partnerskich zasad, co przyczyniło się z czasem do zaniknięcia podziałów pomiędzy grupami obecnymi w gremium (przede wszystkim stroną samorządową i ekspertami zewnętrznymi); zbudować pozytywną atmosferę opanować trudności związanych z kształtowaniem się Rady na początku procesu; określenia roli, kompetencji, zakresu zadań, składu osobowego; spotykać się systematycznie pracować bez przestojów (zdarzały się momenty nieefektywnej pracy) wypracować modelu BP na poziomie ogólnomiejskim; precyzyjnie określić wpływu Rady (u niektórych członków prowadziło to z czasem do osłabienia motywacji do dalszej pracy); znaleźć wystarczająco dużo przestrzeni na eksperyment oraz testowanie nowych pomysłów i rozwiązań; osiągnąć balansu pomiędzy dwiema funkcjami związanymi z jednej strony z opiniowaniem przygotowywanych propozycji, a wypracowywaniem własnych rozwiązań z drugiej; pracować zawsze w pełnym składzie (trudność w zapewnieniu obecności, zwłaszcza strony miejskiej); zaangażować wszystkich radnych miejskich, którzy zgłosili się do pracy w Radzie; przekazywać wiedzę nowym członkom Rady w przypadku zmian składu (efektem: powrót dyskusji do wcześniejszych etapów); 1 Uczestnicy warsztatu w tym kontekście szczególnie docenili wkład Pana Jana Jerzego Kulika, do niedawna Dyrektora Biura Rozwoju Miasta 2
dyskusji; rozważać racje różnych stron; zapewnić ważne wsparcie merytoryczne dla Centrum Komunikacji Społecznej; przeprowadzić inicjatywę Bohaterowie budżetu ; na niektórych posiedzeniach angażować również inne jednostki/komórki niż CKS (np. Biuro Prawne); wpływać na część dyskusji dotyczących BP, które miały miejsce w Warszawie; wykorzystać potencjału członków Rady do rozmowy o innych tematach związanych z partycypacją w Warszawie; Wątki poruszone w trakcie wypowiedzi otwierających stały się punktem do dalszych dyskusji. Najwięcej czasu poświęcono rozmowie o zakresie prac Rady kolejnej kadencji. Zderzyły się w tym przypadku dwie koncepcje. Według pierwszej z nich, Rada powinna nadal koncentrować się przede wszystkim na obecnych zadaniach związanych z: konsultowaniem i opiniowaniem realizacji procesu BP; opiniowaniem wyników ewaluacji i monitoringu procesu BP; podejmowaniem działań zmierzających do rozwoju BP w m.st. Warszawie; wspieraniem procesu przeprowadzania BP w m.st. Warszawie w szczególności poprzez działania konsultacyjno-doradcze oraz reprezentacyjne. Przedstawiciele CKS podkreślali, że taka rola Rady była bardzo dużym wsparciem w realizacji BP. Fakt, że w prace gremium zaangażowały się osoby z różnych środowisk, umożliwił spojrzenie na BP z różnych perspektyw. Z drugiej strony, część społecznych ekspertów podkreślała, że członkowie Rady w kolejnej kadencji powinni poszerzyć pole swojego zainteresowania i rozmawiać również o innych formach partycypacji nie tylko realizowanych, ale również dopiero planowanych (np. w ramach programu Dialog ). W przeciwnym razie dojdzie bowiem do znacznego ograniczenia roli Rady oraz potencjalnie do ograniczenia spójności BP z innymi mechanizmami partycypacji. Podkreślano również, że część problemów, jakie są zauważane przy okazji BP (np. związane z pewną silosowością funkcjonowania urzędu) mają charakter systemowy i dlatego wymagają rozwiązań wykraczających poza proces budżetu. W trakcie dyskusji udało się sformułować swego rodzaju kompromis pomiędzy tymi dwoma stanowiskami. Uznano, że Rada ds. BP w dalszym ciągu powinna się skupiać na konkretnych zadaniach związanych z planowaniem, realizacją i ewaluacją BP. Jednocześnie uznano jednak, że w zarządzeniu regulującym zadania Rady powinien się znaleźć zapis mówiący o tym, że: tematyka związana z BP powinna być omawiana w kontekście innych mechanizmów partycypacji w m. st. Warszawy. 3
Część członków Rady uznała, że takie rozszerzenie powinno znaleźć odzwierciedlenie również w sposobie pracy Rady: połowę czasu powinno się poświęcać na sprawy strategiczne, a połowę na kwestie operacyjne (bez względu na to, jak dużo jest bieżących kwestii do omówienia); Rada podczas swoich posiedzeń powinna mieć większą możliwość zapraszania do współpracy przedstawicieli innych jednostek/komórek miasta; członkowie Rady powinni mieć większe możliwości oficjalnego reprezentowania gremium w trakcie różnych spotkań oraz w zespołach roboczych, dzięki czemu mogliby nie tylko zbierać informacje, ale również dbać o uwzględnienie BP w planach miasta związanych z partycypacją. Część członków Rady podkreśliła również nieustającą chęć uczestnictwa w dyskusjach o partycypacji również w innych gronach. Jeśli chodzi o skład Rady, to w trakcie warsztatu podtrzymano obecną ekspercką formułę gremium. Podczas posiedzeń poruszane są bowiem sprawy wymagające znacznej wiedzy na temat sposobu funkcjonowania samorządu oraz partycypacji obywatelskiej (zwłaszcza budżetu partycypacyjnego). Przy formułowaniu stanowisk i opinii przydaje się również znajomość przykładów z innych miast. Rada jako ciało doradcze powinna się więc składać z osób posiadających odpowiednie kompetencje. To wiedza i doświadczenie, a nie poparcie społeczne, powinny przede wszystkim decydować o obecności w gremium. Zdaniem uczestników, w Radzie tak jak obecnie powinno znaleźć się miejsce nie tylko dla przedstawicieli urzędu m. st. Warszawy oraz strony społecznej, ale również dla radnych miasta. Istotne jest jednak, by do pracy w Radzie wyznaczyć osoby, które chciałyby realnie uczestniczyć w jej posiedzeniach. (To nie było dotychczas normą). Zaproponowano również, by w przyszłości powrócić do dyskusji na temat dopuszczonej liczby nieobecności w trakcie posiedzeń oraz mechanizmów uzupełnienia składu w przypadku, gdy niektórzy członkowie na dłużej wycofają się z prac. Dyskutowano również o możliwości poszerzenia składu Rady o przedstawicieli dzielnic. Uzgodniono, że potrzeba zaproszenia takich osób oraz ewentualny sposób ich wyłonienia zostaną przedyskutowane z dzielnicami, które zgłaszały taki postulat. Warsztat zakończył się pytaniem podsumowującym trzyletnią kadencję Rady. Eksperci społeczni wskazywali, w jakim stopniu są usatysfakcjonowani dotychczasową pracą oraz czy rozważają ponowne kandydowanie do gremium. Odpowiedzi przedstawia poniższy graf. Wynika z niego, że większość obecnych na warsztacie członków Rady pochodzących z otwartego naboru była raczej zadowolona lub zadowolona z pracy w gremium. Dwie osoby zadeklarowały chęć ponownego zgłoszenia się do Rady, zaś trzy osoby udzieliły odpowiedzi graficznej, którą można interpretować jako trudno powiedzieć. 4
8. Spis rekomendacji Rady Podsumowując, członkowie Rady przedstawili podczas spotkania następujące główne rekomendacje: a. W zarządzeniu powołującym kolejną Radę należy podkreślić, że zadania dotyczące realizacji, ewaluacji, monitoringu i rozwoju budżetu partycypacyjnego powinny być podejmowane z uwzględnieniem szerszego kontekstu związanego z rozwojem innych mechanizmów partycypacji w m. st. Warszawie. b. Prace Rady należy tak zorganizować, aby znaleźć czas na rozmowę nie tylko o sprawach bieżących, ale również dotyczących odleglejszej perspektywy. Zasugerowano, by połowę każdego spotkania poświęcać na rozmowę o kwestiach strategicznych. c. Rada zarekomendowała umożliwienie ściślejszej współpracy z innymi jednostkami/komórkami miasta (np. poprzez zapraszanie ich przedstawicieli na spotkanie). d. Członkowie Rady powinni mieć większe możliwości oficjalnego reprezentowania gremium podczas różnych spotkań i w pracach grup roboczych zajmujących się sprawami pokrewnymi do tych omawianych podczas spotkań Rady. e. Rada powinna zachować swój ekspercki charakter. Oprócz osób pochodzących z otwartego naboru oraz przedstawicieli urzędu m. st. Warszawy, w gremium powinno znaleźć się również miejsce dla tych przedstawicieli rady miasta, którzy są realnie zainteresowani uczestnictwem w pracach. f. Zalecono dalsze rozmowy z dzielnicami na temat ewentualnego poszerzenia składu Rady o ich przedstawiciela/i. 5