Koncepcja religii w tomizmie konsekwentnym Mieczysław Gogacz
Teoria relacji osobowych - punkt wyjścia osoba jako byt posiada doskonalsze osobowe istnienie u bytów osobowych z racji ich doskonałości inaczej przejawiają się własności transcendentalne są one takie same jak u innych bytów (odrębność, jedność, realność, prawda, dobro i piękno), ale są intensywniejsze
Trzy relacje osobowe na własnościach transcendentalnych osób wspierają się trzy relacje osobowe: miłość - na realności wiara - na prawdzie nadzieja - na dobru
Miłość Dwie osoby spotykając się ze sobą oddziałują na siebie w taki sposób, że wywołują relację życzliwości i akceptacji. Takie odniesienie nazywamy miłością. Miłość jest pierwszą i najbardziej podstawową relacją osobową dlatego, że wystarczy sam fakt realnego istnienia, aby została ona nawiązana. Z tej racji jest ona całkowicie bezinteresowna, ponieważ jest to spotkanie z motywu wyłącznie istnienia.
Rodzaje miłości connaturalitas - odpowiadanie sobie dwóch natur. concupiscentia (concupiscibilitas) - miłość uczuciowa dilectio - miłość osobowa (oparta na działaniach intelektu i woli) amicitia (przyjaźń) - miłość oparta na wzajemności caritas - miłość nie oczekująca wzajemności i pełna troski amor - miłość połączona z tęsknotą z ukochaną osobą. agape - suma wszystkich poprzednich rodzajów miłości osobowej.
Wiara relacja wiary jest podmiotowana przez transcendentalium prawdy. relacja, która wspiera się na prawdzie, jest po prostu udostępnianiem się bytu innym, jest przekazywaniem prawdy. osoby przebywają ze sobą w ten sposób, że udostępniają o sobie nawzajem informacje...
Nadzieja nadzieja ma swoją podstawę w transcendentalnej własności dobra dobro jako transcendentalium oznacza, że dany byt może być wybrany, zatem nadzieja jest oczekiwaniem dobra ze strony drugiego i także świadczeniem jemu tylko dobra.
Środowisko osób trwanie w relacjach osobowych nazywa się obecnością obecność pośród innych osób jest naturalnym środowiskiem dla człowieka jako osoby (co jest przeciwstawiane środowisku złożonym z wytworów kultury). Bóg, którego istnienie jako przyczyny się uzasadnia jest także częścią tego środowiska.
Religia jako osobowa relacja z Bogiem religia to zespół relacji osobowych łączących człowieka z Bogiem. Ujęte od strony człowieka, relacje stanowiące religię są wsparte na własnościach transcendentalnych i chronione działaniami intelektu i woli ujawniają humanistyczny wymiar religii. Ujęte od strony Boga, który wnosi w te relacje to, kim jest, a więc swoje życie właściwe Bogu, relacje te ujawniają nadprzyrodzony wymiar religii.
Religia ujęta od strony Boga i człowieka Bóg nadprzyrodzony Boski wymiar religii Człowiek humanistyczny - ludzki wymiar religii
Teologia czy filozofia religii? Religia jest wobec tego zespołem realnych relacji osobowych między człowiekiem i Bogiem. Że tak jest, wie jednak tylko teolog. Filozof wie natomiast, że skoro istnieją byty przygodne, to istnieje także realna przyczyna sprawcza ich istnienia. Nie wie jednak, jako filozof, że przyczyna sprawcza darzy te byty miłością i że przyjaźni się z człowiekiem. Nie wie, gdy uprawia filozofię realistyczną w wersji tomizmu. To tylko neoplatońskie filozofie, a najwyraźniej chyba Awicenna, twierdzą, mieszając ujęcie filozoficzne z teologicznym, że Bóg jest miłością. Filozof tomista wie tylko, że Bóg jako samoistne istnienie jest realnym bytem, że człowiek jest bytem realnym i że także realne są relacje. Teolog rozważający religię jako zespól realnych relacji osobowych między człowiekiem i Bogiem winien więc posługiwać się taką filozofią w tłumaczeniu tych relacji, która jest faktycznie filozofią rzeczywistości i zapewnia ujęcie bytu jako istniejącego. M. Gogacz, Wokół problemu osoby